IşıkHaber
New member
Warren Cornwall
Liza Minnelli, 1972 yılında çekilmiş bir müzikal olan ‘Cabaret’ isimli sinemada ‘Money Makes the World Go Round’ [Dünyayı Para Döndürür] müziğini söylemiş olduğinde, mangrov bataklıklarından ya da deniz çayırlarından bahsetmiyordu. Ancak artık, bir Alman araştırma kümesi bu kanıyı ülkelerin atmosferden karbondioksiti emen tuzlu su ekosistemlerinden elde ettikleri bedele dikkat çekmek hedefiyle kullandı.
Bu ‘mavi karbona’ nakdî bir paha biçmeyi amaçlayan araştırmanın sonuçları, iklim değişikliğiyle yüzleşmenin değerinin yanında, kıyılarına en çok karbon depolayan ülkeler ile bundan en epey faydalananlar içindeki dikkat cazip ve birtakım bazı şaşırtan olan dengesizliklere vurgu yapıyor. Pekala ya küçük Küba ne durumda? Dünyanın geri kalan kısmına karşı ziyadesiyle cömert olduğu ortaya çıktı.
FARKLI HESAPLAR, TUTARSIZ DATALAR
Dünya iklim değişikliğini dizginlemek gayesiyle uğraş ederken, bilim insanları ve siyaset yapıcılar, sıklıkla iklim değişikliğinin ve potansiyel tahlillerin maliyetlerini ve sağlayacağı faydaları ölçme noktasında para ünitelerini kullanırlar. Yükselen denizlerde yitirilen konutların kıymetini hesaplamak mümkün olsa bile, bir gelgit bataklığına fiyat biçmek bundan biraz daha güç bir iştir. Gayrimenkul meblağlarını mı baz alırsınız? Veyahut doğayı kirleten işletmelerin ormanlar üzere ekosistemlerdeki karbon tavrını korumak ya da düzgünleştirmek için ödediği, yeni hayata geçen karbon pazarlarından birinde kredinizi satarak elde edebileceğiniz parayı mı?
Bağımsız ve hükümet dayanaklı bir araştırma kuruluşu olan Kiel Dünya İktisadı Enstitüsü aracılığıyla araştırmaya liderlik eden etraf ekonomisti Wilfried Rickels, bunun üzere ölçütlerin maliyetleri ve faydaları görmezden gelebileceğini ya da örneğin karbon kredisi meblağlarını üst yahut aşağı çeken düzenlemeler üzere dış tesirlere maruz kalabileceğini tabir ediyor.
O ve öteki bilim insanları, bunun yerine, gökyüzüne daha fazla karbondioksit pompalamaktan kaynaklanan tüm maliyet ve faydaların toplamını içeren ve ‘toplumsal karbon maliyeti’ diye isimlendirilen bir istatistiğe yönelmeyi tercih ettiler.
YANLIŞSIZ HESAPLAMALAR HAKİKAT GELİŞİMİ DESTEKLEYEBİLİR
Rickels, mavi karbonun toplam kıymeti ve gibisi konuları hesaplamalarının yararlı olduğunu, zira ekonomik hareketliliği ölçerken ekseriyetle hesaba katılmayan şeylerin ekonomik tesirlerini bütünlüklü halde bir ortaya getirmeye yardım ettiğini lisana getiriyor: “Gerçekten de sürdürülebilir halde gelişip gelişmediğinizi anlayabilmek için ekonomik alan haricindeki potansiyel bir servet kaybını ya da hasılatını kıyaslamanıza imkân tanıyor.”
Toplumsal karbon maliyetini hesaplama işi biroldukça belirsizlikle doluyken ve birbirinden inanılmaz ölçüde farklı maliyetler sunan yaklaşımlarla boğuşurken, Rickels’in araştırma grubu, bir küme ABD’li ve Avrupalı araştırmacı tarafınca hesaplanan, her bir ülke için global bir toplumsal karbon maliyetini ve misal maliyetleri mevzu edinen 2018 tarihindeki kestirimleri temel aldı. Alman araştırmacılar, bunu, hayati kıymete sahip üç kıyı şeridi ekosisteminin (mangrovlar, tuz bataklıkları ve deniz çayırları) global dağılımını haritalayan bilgilerle ve her bir çeşidin ne kadar karbon tuttuğuna dair iddialarla birleştirdi.
‘Nature Climate Change’ mecmuasında geçen temmuz ayının ortasında yayımlanan araştırmanın aktardığı kadarıyla, bahsi geçen ekosistemlerin depoladığı mavi karbonun, her yıl yaklaşık 81 milyon metrik ton karbona -yaklaşık olarak Fransa’nın sera gazı emisyonlarına eşit miktarda- ve mali ölçüyle 190 milyar dolarlık bir kıymete denk olduğu hesaplandı.
ZENGİNLİK DE SAĞLANAN YARAR DA EŞİT DAĞILMIYOR
Ne var ki, bu mavi karbon ‘serveti’ eşit biçimde dağılmıyor. Bu tıp karbonun bulunduğu en büyük birikim alanlarına, geniş kıyıları ve verimli gelgit bölgelerini barındıran ülkeler sahip. Avustralya, dünyadaki toplam mavi karbon kapasitesinin sekizde birini barındırarak listede dorukta yer alırken, akabinde Amerika Birleşik Devletleri ve Endonezya geliyor.
Birebir biçimde, erişilen yararlar da eşit değil. Daha cılız ekonomik altyapıya sahip fakir bir ülke, iklim bağlamında, atmosferdeki fazladan bir ton karbondan daha az ziyan gorebilir; bu durum, toplumsal karbon maliyetlerinin kaybedecek fazlaca fazla şeyi olan güçlü bir ülkeye kıyasla daha düşük olabileceği manasına gelir. Rusya üzere kimi ülkelerin, örneğin Kuzey Kutbu’na yakın bölgelerdeki [bitkisel] büyüme mevsimleri uzadıkça, iklim değişikliğinden genel bir yarar sağlayacağı da öngörülüyor.
Bilim insanları, hangi ülkelerin mavi karbon zenginliği alanında en büyük ihracatçılar olduğunu, yani ülkelerindeki karbon maliyetine kıyasla en çok mavi karbonu depoladıklarını ortaya çıkararak bu farklılıkları belirlemeye çalıştılar.
AVUSTRALYA EN GÜÇLÜ ÜLKE
Bu ülkelerden en şanslı olanları birinci vakit içinderda Avustralya ve akabinde Endonezya ile Küba’ydı. Rickels, bu ada ülkesinin kıyı şeridi ve nispeten ekonomik zenginlik eksikliği yüzünden, Küba’nın muhtemelen bu kadar üst bir sırada olduğunu lisana getiriyor. Rickels, “Yoksul ülkeler, yüksek toplumsal karbon maliyetine sahip değil” diyor. “Bu durum, Küba’nın gerisindeki itici etken olabilir.”
Bu ortada, -mavi karbon kapasitelerine göre en yüksek toplumsal karbon maliyetine sahip olan- en büyük beş faydalanıcı ülke Hindistan, Çin, ABD, Pakistan ve Japonya’ydı. Rickels, bir ekonomist olarak uzmanlığının haricinde kalıyor olsa da, en büyük yararın dünyanın en büyük karbon kirleticileri olan ülkelerin bir kısmına gittiğini ortaya koyan sonuçlar hakkında, “İnsanlar bunu adaletsiz bulabilir” diyor.
Bu tuzlu su ekosistemlerinde biriken karbon, orman gibisi doğal sistemler aracılığıyla atmosferden emilen toplam karbon ölçüsünün sadece bir modülünü oluşturuyor. Rickels, yayınlanan yeni çalışmanın, Dünya üstündeki tüm ekosistemler için kullanılan benzeri ekonomik hesapları değiştirmek için daha argümanlı bir gayretin birinci adımı olduğunu belirtiyor. Artık, elde edilen sonuçlar üzerine yapılacak yorumları bekliyoruz.
Makalenin yepyenisi Anthropocene Magazine sitesinde yayımlanmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
Liza Minnelli, 1972 yılında çekilmiş bir müzikal olan ‘Cabaret’ isimli sinemada ‘Money Makes the World Go Round’ [Dünyayı Para Döndürür] müziğini söylemiş olduğinde, mangrov bataklıklarından ya da deniz çayırlarından bahsetmiyordu. Ancak artık, bir Alman araştırma kümesi bu kanıyı ülkelerin atmosferden karbondioksiti emen tuzlu su ekosistemlerinden elde ettikleri bedele dikkat çekmek hedefiyle kullandı.
Bu ‘mavi karbona’ nakdî bir paha biçmeyi amaçlayan araştırmanın sonuçları, iklim değişikliğiyle yüzleşmenin değerinin yanında, kıyılarına en çok karbon depolayan ülkeler ile bundan en epey faydalananlar içindeki dikkat cazip ve birtakım bazı şaşırtan olan dengesizliklere vurgu yapıyor. Pekala ya küçük Küba ne durumda? Dünyanın geri kalan kısmına karşı ziyadesiyle cömert olduğu ortaya çıktı.
FARKLI HESAPLAR, TUTARSIZ DATALAR
Dünya iklim değişikliğini dizginlemek gayesiyle uğraş ederken, bilim insanları ve siyaset yapıcılar, sıklıkla iklim değişikliğinin ve potansiyel tahlillerin maliyetlerini ve sağlayacağı faydaları ölçme noktasında para ünitelerini kullanırlar. Yükselen denizlerde yitirilen konutların kıymetini hesaplamak mümkün olsa bile, bir gelgit bataklığına fiyat biçmek bundan biraz daha güç bir iştir. Gayrimenkul meblağlarını mı baz alırsınız? Veyahut doğayı kirleten işletmelerin ormanlar üzere ekosistemlerdeki karbon tavrını korumak ya da düzgünleştirmek için ödediği, yeni hayata geçen karbon pazarlarından birinde kredinizi satarak elde edebileceğiniz parayı mı?
Bağımsız ve hükümet dayanaklı bir araştırma kuruluşu olan Kiel Dünya İktisadı Enstitüsü aracılığıyla araştırmaya liderlik eden etraf ekonomisti Wilfried Rickels, bunun üzere ölçütlerin maliyetleri ve faydaları görmezden gelebileceğini ya da örneğin karbon kredisi meblağlarını üst yahut aşağı çeken düzenlemeler üzere dış tesirlere maruz kalabileceğini tabir ediyor.
O ve öteki bilim insanları, bunun yerine, gökyüzüne daha fazla karbondioksit pompalamaktan kaynaklanan tüm maliyet ve faydaların toplamını içeren ve ‘toplumsal karbon maliyeti’ diye isimlendirilen bir istatistiğe yönelmeyi tercih ettiler.
YANLIŞSIZ HESAPLAMALAR HAKİKAT GELİŞİMİ DESTEKLEYEBİLİR
Rickels, mavi karbonun toplam kıymeti ve gibisi konuları hesaplamalarının yararlı olduğunu, zira ekonomik hareketliliği ölçerken ekseriyetle hesaba katılmayan şeylerin ekonomik tesirlerini bütünlüklü halde bir ortaya getirmeye yardım ettiğini lisana getiriyor: “Gerçekten de sürdürülebilir halde gelişip gelişmediğinizi anlayabilmek için ekonomik alan haricindeki potansiyel bir servet kaybını ya da hasılatını kıyaslamanıza imkân tanıyor.”
Toplumsal karbon maliyetini hesaplama işi biroldukça belirsizlikle doluyken ve birbirinden inanılmaz ölçüde farklı maliyetler sunan yaklaşımlarla boğuşurken, Rickels’in araştırma grubu, bir küme ABD’li ve Avrupalı araştırmacı tarafınca hesaplanan, her bir ülke için global bir toplumsal karbon maliyetini ve misal maliyetleri mevzu edinen 2018 tarihindeki kestirimleri temel aldı. Alman araştırmacılar, bunu, hayati kıymete sahip üç kıyı şeridi ekosisteminin (mangrovlar, tuz bataklıkları ve deniz çayırları) global dağılımını haritalayan bilgilerle ve her bir çeşidin ne kadar karbon tuttuğuna dair iddialarla birleştirdi.
‘Nature Climate Change’ mecmuasında geçen temmuz ayının ortasında yayımlanan araştırmanın aktardığı kadarıyla, bahsi geçen ekosistemlerin depoladığı mavi karbonun, her yıl yaklaşık 81 milyon metrik ton karbona -yaklaşık olarak Fransa’nın sera gazı emisyonlarına eşit miktarda- ve mali ölçüyle 190 milyar dolarlık bir kıymete denk olduğu hesaplandı.
ZENGİNLİK DE SAĞLANAN YARAR DA EŞİT DAĞILMIYOR
Ne var ki, bu mavi karbon ‘serveti’ eşit biçimde dağılmıyor. Bu tıp karbonun bulunduğu en büyük birikim alanlarına, geniş kıyıları ve verimli gelgit bölgelerini barındıran ülkeler sahip. Avustralya, dünyadaki toplam mavi karbon kapasitesinin sekizde birini barındırarak listede dorukta yer alırken, akabinde Amerika Birleşik Devletleri ve Endonezya geliyor.
Birebir biçimde, erişilen yararlar da eşit değil. Daha cılız ekonomik altyapıya sahip fakir bir ülke, iklim bağlamında, atmosferdeki fazladan bir ton karbondan daha az ziyan gorebilir; bu durum, toplumsal karbon maliyetlerinin kaybedecek fazlaca fazla şeyi olan güçlü bir ülkeye kıyasla daha düşük olabileceği manasına gelir. Rusya üzere kimi ülkelerin, örneğin Kuzey Kutbu’na yakın bölgelerdeki [bitkisel] büyüme mevsimleri uzadıkça, iklim değişikliğinden genel bir yarar sağlayacağı da öngörülüyor.
Bilim insanları, hangi ülkelerin mavi karbon zenginliği alanında en büyük ihracatçılar olduğunu, yani ülkelerindeki karbon maliyetine kıyasla en çok mavi karbonu depoladıklarını ortaya çıkararak bu farklılıkları belirlemeye çalıştılar.
AVUSTRALYA EN GÜÇLÜ ÜLKE
Bu ülkelerden en şanslı olanları birinci vakit içinderda Avustralya ve akabinde Endonezya ile Küba’ydı. Rickels, bu ada ülkesinin kıyı şeridi ve nispeten ekonomik zenginlik eksikliği yüzünden, Küba’nın muhtemelen bu kadar üst bir sırada olduğunu lisana getiriyor. Rickels, “Yoksul ülkeler, yüksek toplumsal karbon maliyetine sahip değil” diyor. “Bu durum, Küba’nın gerisindeki itici etken olabilir.”
Bu ortada, -mavi karbon kapasitelerine göre en yüksek toplumsal karbon maliyetine sahip olan- en büyük beş faydalanıcı ülke Hindistan, Çin, ABD, Pakistan ve Japonya’ydı. Rickels, bir ekonomist olarak uzmanlığının haricinde kalıyor olsa da, en büyük yararın dünyanın en büyük karbon kirleticileri olan ülkelerin bir kısmına gittiğini ortaya koyan sonuçlar hakkında, “İnsanlar bunu adaletsiz bulabilir” diyor.
Bu tuzlu su ekosistemlerinde biriken karbon, orman gibisi doğal sistemler aracılığıyla atmosferden emilen toplam karbon ölçüsünün sadece bir modülünü oluşturuyor. Rickels, yayınlanan yeni çalışmanın, Dünya üstündeki tüm ekosistemler için kullanılan benzeri ekonomik hesapları değiştirmek için daha argümanlı bir gayretin birinci adımı olduğunu belirtiyor. Artık, elde edilen sonuçlar üzerine yapılacak yorumları bekliyoruz.
Makalenin yepyenisi Anthropocene Magazine sitesinde yayımlanmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)