Medeniyetleri ölçüp tartan bir stant

JoKeR

Active member
İnsan her şeyin, var olan şeylerin var olduklarının ve var olmayan şeylerin var olmadıklarının, ölçüsüdür der Protagoras. Ölçmek ve tartmak kavramları aslında hayatımızın tam ortasındadır. Bir manada ölçünün ve tartının merkezinde insanoğlu binlerce yıldır tahminen de yaradılış sırrını aramıştır. Arazi ölçümü, alışveriş, mimarlık, eczacılık, astronomi ve vakit ölçümünde kullandığı her yük, uzunluk ve hacim ölçüsünün temelinde zira insanoğlunun kendi kıssası vardır. Toplumlar dinin, siyasetin, askeri idarenin, medeniyetin, bilimin ve ideolojinin temelini binlerce yıldır yeryüzünde ürettikleri ölçü ve tartı aletleriyle kurmaya çalışmışlardır.

Herakles Büstü Biçimli nBronz Kantar Yükü


TERAZİDE VE İÇİMİZDE ÖLÇÜ

Bir yere yetişirken vakti saatle ölçeriz, alışveriş yaparken aldığımız bir kilo portakalı tartıda tartarız. Hatta beşerlerle bağ kurarken tutum ve sözlerimizin bile ölçüsü vardır. Lafı ölçüp tartmak değerlidir. Ruh sıhhatimiz için bile ölçü tartı gerekir. Hiddet ve sevgide ölçüyü kaçırmayın diyen bir Peygamberin ümmetiyiz. Kur’an’da ise sık sık ölçü ve tartıda adaletli olun daveti dikkat çeker. Haddi aşanlardan olmayın denilir. Tıpkı “Ölçüyü ve tartıyı adaletle tam yapın. Biz hiç kimseye gücünün üstünde bir şeyle sorumlu tutmayız” ayetinde olduğu üzere.

lvşar GürpınarnLe Grand K2, 2021nTartı üzerine Barit TaşınYerleştirme



Zira ölçü ve tartı yalnızca pratik hayatta işimize yaramaz manevi seyahatinde anahtarıdır. İnsanoğlu bu yüzden binlerce yıldır yalnızca tarlasından elde ettiği mahsulü değil adaleti, uygunluk ve berbatlığı de ölçüp tartmıştır. Suna ve İnan Kıraç Vakfı’nın üç ana koleksiyonundan biri olan Anadolu Yük ve Ölçüleri Koleksiyonu’nundan bir seçki olan “Ağırlık ve Ölçü Sanatı” standını gezerken ölçü ve tartının hayatımızdaki yerini bu manada bir defa daha fark ettim. örneğin Antik Mısır’da ölülerinin günahları terazide tartılırmış. Antik Yunan ve Roma da ise adaletin simgesi olarak kabul edilmiş ölçüm aletleri. Bizans ve Osmanlı’da ise yalnızca ticari ahlakının değil devletlerin hukuksal, dini, toplumsal ve bilimsel temelini de oluşturmuş. Binlerce yıldır insanoğlunun ölçü ve tartı üzerinden kendi medeniyetlerini nasıl inşa ettiklerini gözler önüne seren “Ağırlık ve Ölçü Sanatı” isimli stant, MÖ 2000 yılından günümüze ölçü ve tartının kıssasına hakikat uzun bir seyahate çıkarıyor.

Bronz Kantar AğırlığınGeç Roma Dönemin2216.30 g



Sergiyi gezerken birbirinden farklı ölçü ve tartı aletlerinin yanında tablet, kitabe ve kutsal metinlerde ölçü ve tartıyla ilgili görsellere ve kelamlara de şahit oluyorsunuz. Suna ve İnan Kıraç Vakfı Kültür ve Sanat İşletmesi Genel Müdürü M. Özalp Birol ve “Ağırlık ve Ölçü Sanatı” standı Proje Yöneticisi Hazel Rössle ile bir arada sergiyi gezdik ve detayları kendilerinden dinledik.



10 BİN KESİMLİK KOLEKSİYON

2005 yılında Pera Müzesi kurulduğunda İnan Kıraç tarafınca vakfa bağışlanan Anadolu Yük ve Ölçüleri koleksiyonu her geçen yıl biraz daha büyümüş ve bugün yaklaşık 10 bin kesimlik bir koleksiyona dönüşmüş. beraberinde dünyanın bu alanda sayılı birkaç koleksiyonundan birisi kabul ediliyor. Stant ise bu koleksiyondan bir seçkiyle oluşturulmuş. Stantta, MÖ 2.000 yılından günümüze farklı uygarlıkların arazi ölçümü, alışveriş, mimarlık, eczacılık, astronomi ve vakit ölçümünde kullandığı çeşitli alanlardan biroldukça tartı, uzunluk ve hacim ölçüsü aletleri yer alıyor.

Astragalus (Aşık Kemiği) nBiçimli Bronz Tartı SetinDoğu Akdeniz/EgenRoma İmparatorluk Periyodu


PARADAN ÖNCESİNE UZANIYOR

Stanttaki ölçü ve tartı aletlerin büyük kısmı arkeolojik kazılardan elde edilmiş. İnsanoğlunun yük ve ölçü aletleriyle münasebeti paradan epey öncesine uzanıyor. Antik uygarlıklar, Mezopotamya’nın bereketli topraklarında yetişen tohumlardan yola çıkarak yük ünitelerinin temelini atarken, ölçmeye dair gözlemleriyle uygarlıklarının gelişmenine de bununla birlikte ortam hazırlamışlar. Sergiyi gezerken Mezopotamya ve Anadolu coğrafyalarının bedel biçme pratiklerinin neler olduğu gözler önüne seriliyor. Aletlere o devirden kitabe, el yazmaları ve kutsal metinlerde ölçme ve tartmanın manası üzerine kelamlar ve görseller eşlik ediyor.

Sfenks Motifli Bronz Yük, (MÖ 2000-1750)


Sergiyi gezerken tartı ve ölçüler eşliğinde medeniyetlerin nasıl şekillendiğine şahit oluyoruz. örneğin ticaretin öne çıktığı, medeniyetlerin yükseldiği devirlerde ölçü ve tartı üzerinden toplum kural ve unsurlarının hudutlarının da daha net çizildiğini görüyoruz.

BİRİNCİ SEFER SERGİLENİYOR

Bu ortada stantta yer alan ve birinci defa Anadolu Tartı ve Ölçüleri Koleksiyonu’na katılan iki eser ise pek dikkat cazip. Birinci defa ziyaretçilerle buluşan yapıtlardan birincisi 19. yüzyıla ilişkin olduğu düşünülen bir fotoğraf. İkinci Geliş ve Son Yargı Sahnelerini Tasvir Eden Kağıt İkona, adalet terazisine dikkat çekiyor. Öldükten daha sonra insanların adalet terazisinde yargılanacakları tasvir ediliyor. Koleksiyonda yer alan Sanatçı Avşar Gürpınar’ın Anadolu Tartı ve Ölçüleri Koleksiyonu’ndan ilhamla ürettiği Le Grand K2 ise Yük ve Ölçü Sanatı’na şimdiki bir bakış getiriyor.

Bronz Kantar AğırlığınGeç Roma-Erken Bizans Devri



Standa yönelik olarak ayrıyeten Yük ve Ölçü Sanatı isimli bir de kitap hazırlanmış. Kitaba Oğuz Tekin “Tarih Boyunca Terazi ve Terazi Ağırlıklarına Genel Bir Bakış”, Charles Doyen “Astragalus Biçimli Roma Ağırlıkları”, Brigitte Pitarakis “Bizans’ta Yük Ölçme Sanatı” ile “Bir 19. Yüzyıl Kâğıt İkonasındaki Adalet Terazisi” ve Uğur Tanyeli “Osmanlı Topoğrafya Teknolojisi ve Havayi Terazi (16.-18. Yüzyıl)” başlıklı yazıları ile katkıda bulunmuş.

Pirinç Kıblenüman(19.-20. yüzyıl)


Sergiyi sanal olarakda şu adresten gezebilirsiniz: https://www.peramuzesi.org.tr/… Ayrıyeten Pera Müzesi Salı’dan Cumartesi’ye 10.00 – 19.00 saatleri içinde gezilebilir. Müze, Çarşamba günleri “Genç Çarşamba” kapsamında öğrencilere, Cuma günleri ise 18.00 – 22.00 ortası tüm ziyaretçilere fiyatsız bilgisini de paylaşalım.
 
Üst