Mehmet Genç: Hac yolunda bir karınca

JoKeR

Active member
R. RUVEYDA OKUMUŞ

Türkiye’de iktisat tarihinin duayen isimlerinden Mehmet Genç’in ömrü, ilmi seyahati ve iktisat tarihi alanındaki çalışmaları Beşir Ayazoğlu’nun usta kaleminden okuyucuya sunuldu. 18 Mart 2021’de kaybettiğimiz Mehmet Genç’in vefatının akabinde bir epey anma (nekroloji) yazısı kaleme alınmıştı. Bunlardan birisi de Beşir Ayvazoğlu tarafınca İslam Araştırmaları Dergisi’nde “Hac Yolunda Bir Karınca” Mehmet Genç İçin Bir Biyografi Denemesi” başlığıyla Ağustos 2021’de yayınlanmıştı.


Ayvazoğlu bu makaleden yola çıkarak Mehmet Genç üzerine birinci kitap olacak Hac Yolunda Bir Karınca Mehmet Genç isimli yapıtı kaleme aldı. Türk Kültürüne Hizmet Vakfı yayınları içinden çıkan kitap, Mehmet Genç’in vefatının 1. yıldönümünde Altunizade Kültür Merkezi’nde düzenlenen Beşir Ayvazoğlu, Şerafettin Deniz, Fehmi Yılmaz, İhsan Ayal, Yunus Uğur, Cengiz Aydoğdu ve Ekrem Ayyıldız’ın konuşmacı olduğu anma programında tanıtıldı.

Türk Kültürüne Hizmet Vakfı, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın dayanağıyla Cumhuriyet’in 100. yılına armağan yayın projesi kapsamında kültürümüzün temelini oluşturan bedelli insanlarımızın biyografileri müstakil kitaplara mevzu edilerek genç kuşaklara tanıtılması amaçlamıştı. Bu vesileyle kelam konusu proje için Beşir Ayvazoğlu, Erol Güngör ve Mehmet Genç üzerine iki biyografik eser hazırladı. Ayvazoğlu, Erol Güngör biyografisi üzerinde çalışırken Güngör’ün yakın dostu Mehmet Genç bildiklerini ve anılarını heyecanla kendisine anlatmıştı. Kanserle uğraş ettiği o günlerde kendisinin biyografisini yazmasını da Beşir Ayvazoğlu’ndan istemişti. Mehmet Genç’in vefatının çabucak akabinde bir sene üzere kısa bir süre Ayvazoğlu, hocanın biyografisini de tamamlamış oldu.

Cumhurbaşkanlığı tarafınca verilen Toplumsal Bilimler ve Tarih alanında Kültür ve Sanat Büyük mükafatını alırken, 2015

Kitapta Mehmet Genç’in çocukluğu, eğitim hayatı, akademyadaki dramatik macerası, arşivde geçirdiği yılları, ideolojiye olan ilgisi, Wagner tutkusu, kütüphanesi, dostlukları, nüktedanlığı ve seyahatleri üzere bir fazlaca başlıkla hayat hikayesi fotoğraflar eşliğinde anlatılıyor. Ayvazoğlu’nun Erol Güngör’ün aziz anısına ithaf ettiği Mehmet Genç biyografisi bir ilim adamının hayatından yola çıkarak yakın periyot siyasi ve kültürel hadiselere de ışık tutuyor.

DOSTLUK SEKSENLİ YILLARDA BAŞLIYOR

Beşir Ayvazoğlu Mehmet Genç’i birinci sefer onun 1985-1988 yılları içinde TRT2’de değerli iktisatçıları bahis ederek yaptığı program yardımıyla tanımış ve 1990’ların başında Ötüken Neşriyat’ın ofisinde her Çarşamba yapılan toplantıların birinde de yüz yüze tanışmıştı. Bu tanışıklık vakit ortasında yakın bir dostluğa bürünmüş ve nihayet Ayvazoğlu bir vasiyet telakki ettiği Mehmet Genç biyografisi kaleme almış oldu.



Ayvazoğlu, merhum hocayı ömrünü Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde Osmanlı iktisat tarihinin sorunlarını çözmeye çalışarak geçiren ve tozlu evraklarla didişirken derin karamsarlıklar da yaşayan Mehmet Genç, bir sorunu çözdüğü, bir sorunun yanıtını bulduğu vakit yaşadığı bütün sorunları bir anda unutan su katılmamış bir ilim adamı, ömrünü Devlet-i Aliyye’nin yapısını anlamaya vakfetmiş bir iktisat tarihçisi, bilgisini ve yıllar boyunca çalışarak biriktirdiklerini isteyen herkesle cömertçe paylaşan mütevazı bir hoca, son derece zeki, sempatik, hoşsohbet, nüktedan ve hoş yüzünden tebessümü eksik etmeyen dost canlısı bir entelektüeldi diyerek anlatıyor.



Kitapta Erol Güngör, Mehmet Çavuşoğlu, Fethi Gemuhluoğlu, Necip Fazıl, Ömer Lütfü Barkan, Nihal Atsız üzere Mehmet Genç’in hayatında yeri olan isimlerin yanı sıra Mülkiyeden arkadaşları ve meslek hayatında edindiği dostluklar hakkından bahisler yer alıyor.

Ukrayna’nın başşehri Kiev’de nBahçesaray Cami haziresinde, 1991. nMetin Kunt, Feridun Emecen, nİdris Bostan, Mehmet Genç ve Cemal Kafadar



55 YIL ARŞİVDE ÇALIŞMIŞ

Mehmet Genç, 1960’da İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Türk İktisat Tarihi kürsüsünde Ömer Lütfi Barkan’ın asistanı olarak nazaranve başlar. Barkan’ın riyasetinde Sanayi İhtilalinin Osmanlı Sanayi’ne Tesiri temalı doktora tezi için 1966’da girdiği Osmanlı Arşivi’nde tam elli beş sene çalışmış ömrünün büyük bir kısmını tabir yerindeyse arşivin tozunu yutarak geçirmiştir. Kendisi müşkülleri halleden “hallâl-i müşkil” olarak Osmanlı Arşivi’nde biroldukça araştırmacıya da cömertçe yardım etmişti.

Çok istikametli bir entelektüel olan Mehmet Genç’in yaklaşık altmış yılda tüm meskenini dolduran bin bir emekle oluşturduğu on beş bin ciltlik kütüphanesi siyasi tarihten iktisat tarihine ideolojiden sosyolojiye kadar toplumsal bilimlerin bütün alanlarında kitaplar, ender eserler, fotokopi ve klasörlerden oluşmaktaydı. Bu kütüphane ve arşivi vefatının akabinde ailesi tarafınca Millet Kütüphanesi’ne bağışlandı.

Mehmet Genç’in seksen yedi yıllık ömründe kanılarını ve yaşadıklarını anlattığı günlük veya hatırat tipinde bir eser bırakmamış olması üzücüdür. Onun hakkında dostlarının anlattıkları anılar ve tanıklıklar ile çeşitli röportajlar Mehmet Genç biyografisine katkı sunmaktadır.
Marmara Üniversitesi’nde 1983 yılından 1999’da emekli oluncaya kadar iktisat tarihi ve tarih metodolojisi dersleri veren Mehmet Genç, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Kısmı, İstanbul Teknik Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Kısmı, Bilgi Üniversitesi Tarih Bölümü’nde ve Kent Üniversitesi’nde nazaranv aldı. Ayrıyeten 1973’ten itibaren Osmanlı iktisat tarihi alanında biroldukca yerli ve yabancı birfazlaca seminere ve ilmi toplantıya katıldı. 1996’da ise kendisine İstanbul Üniversitesi genel sosyoloji ve metodoloji alanında Doktora Erdem Unvanı verilir.

Mehmet Genç dostlarıyla nkütüphanesinde


2015 yılında Mehmet Genç hem Cumhurbaşkanlığı tarafınca Toplumsal Bilimler ve Tarih alanında Kültür ve Sanat Büyük mükafatına tıpkı vakitte Toplumsal ve Beşerî Bilimler kategorisinde Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) Milletlerarası Akademi mükafatına layık görülür. 2016 yılında da Türk Kültürüne Hizmet Vakfı’nın Türk Kültürüne Hizmet Şükran mükafatı kendisine takdim edilir.

Beşir Ayvazoğlu’nun kısa bir vakitte kaleme aldığı Mehmet Genç biyografisi hoca hakkında yapılacak yeni çalışmalara öncülük edeceği muhakkaktır. Tabi bunun için Mehmet Genç’in Cumhurbaşkanlığı Millet Kütüphanesi’ne intikal eden kütüphane, arşiv ve evrakının tasnifi tamamlanarak gün yüzüne çıkması gerekmektedir.
 
Üst