JoKeR
Active member
R. RUVEYDA OKUMUŞ
Yakın tarihe tanıklık etmiş ehl-i irfan, kâmil ve arif bir kişiselyet olan mesnevihân Şefik Can’ın çocukluğundan başlayıp son vakit içinderına kadar yaşadıkları, görüp geçirdikleri ve anıları talebesi Hayat Işık Artıran tarafınca yayına hazırlandı. Ömrünün son senelerında en yakınlarından biri olan H. Işık Artıran’ın hocası Şefik Can’la kasetlere alınan mülakatlarından yola çıkarak hazırladığı Şefik Can Anılar başlıklı Sufi Kitap’tan çıkan yapıtta Osmanlı’dan Cumhuriyet’e bir fazlaca değerli hadise ve kişiselyet yer alıyor.
Tahirül Mevlevi’nin talebesi nŞefik Can’a “Sevgili Oğlum” hitabıyla yazdığı mektup, n12 Temmuz 1941
Şefik Can’ın vefatının 17. yıldönümünde okuyucuyla buluşan hatırat kitabında Tahirül Mevlevi (Tahir Olgun), Atatürk, Mehmet Akif Ersoy, Fevzi Çakmak, Kazım Karabekir, Mithat Bahari Beytur, Celaleddin Bakır Çelebi, Muzaffer Ozak, Hamid Aytaç, Süheyl Ünver, Abdülbaki Gölpınarlı, Yaman Dede, Nazım Hikmet, Peyami Safa, Halide Edip Adıvar, Şükufe Nihal, Ali Nihat Tarlan, İsmail Hami Danişmend, İbnülemin Mahmud Kemal, Münevver Ayaşlı, Seniha Bedri Göknil, Annemarie Schimel, Ali Ulvi Kurucu, Münir Nurettin Selçuk ve Cinuçen Tanrıkorur üzere epey sayıda tanınmış isim fotoğraf ve mektuplar eşliğinde husus ediliyor.
KURTULUŞ SAVAŞI YILLARINA TANIKLIK
1908’de Erzurum’da dünyaya gelen Şefik Can daha çocuk yaşta babası Müftü Mehmed Tevfik Efendi’den Arapça ve Farsça öğrenir. Şiire ve kitaplara son derece meraklı bir Tevfik Efendi’nin bu konularda oğlu Şefik’in yetişmesinde büyük katkısı olur. Şefik Can 1923’de Tokat Askeri Ortaokulu’nun bitirir. 1929’da birinci kez geldiği İstanbul’da Kuleli Askerî Lisesi’ne devam eder akabinde 1931’de Harp Okulu’ndan mezun olur. Tahsil yılları ülkenin en buhranlı devridir. Evvel Birinci Dünya Savaşı akabinde Kurtuluş Savaşı senelerına tanıklık eder.
Şefik Can’ın babası Müftü Tevfik Efendi’ye gönderdiği 12 Ocak 1933 tarihindeki mektubu
İlkokul senelerında Mustafa Kemal Paşa Yıldızeli’ye gelir ve kendisini birinci kez orada görür. Harp Okulu’na devam ederken Mustafa Kemal Paşa Harp Okulu’nu ziyaret ederek sınıfta bir dersi takip eder. Şefik Can bu derste yer alan öğrencilerle birlikte Atatürk’ü yakından görmüş olur. 1938’de Atatürk vefat ettiğinde ise Maltepe Askeri Lisesi’nde vazifeli subaylardan biri olarak Dolmabahçe Sarayı’nda hazır bulunur.
Tahirül Mevlevi meşhur kütüphanesinde
Tahsil için geldiği İstanbul Şefik Can’ın hayatının kıymetli bir dönüm noktasıdır. İstiklal Savaşı sona ermiş ve Cumhuriyet yılları başlamıştı. Askeri okula devam ederken vaktini daima kütüphanelere ve sahaflara giderek, kitap okuyarak geçirdiğinden arkadaşları ona “Hoca Şefik” lakabını takar. Okuduğu kitapların bir kısmını babasına gönderir ve onunla sık sık mektuplaşmaya devam eder. Baba oğulun samimi mektuplaşmaları Tevfik Efendi’nin 1943’de vefatına kadar devam eder.
YOLLARI BİR KERE DAHA ÇAKIŞIR
Şefik Can, hayatında büyük bir etki bırakan hocası; alim, şair ve mesnevihan Tahirül Mevlevi (1877-1951) ile lise senelerında bir kitabı vesilesiyle gittiği Aksaray’daki meskeninde tanışır. Temelinde Tahirül Mevlevi’yi Sebilürreşad’daki şiirleri vesilesiyle bilmektedir. Birkaç yıl daha sonra 1935’de Şefik Can’ın Kuleli Askerî Lisesi’ne edebiyat öğretmeni olarak tayin edilmesiyle Tahirül Mevlevi ile yolları bir daha kesişir. Şefik Can Kuleli’de edebiyat öğretmenliği yapan Tahirül Mevlevi’nin yanında bir sene staj yaptıktan daha sonra öğretmenliğe başlar. Şefik Can hocası Tahirül Mevlevi’nin isteği üzerine meskenine gitmeye ve dini-tasavvufi sohbetlere katılmaya başlar. En yakın talebelerinden biri olur hocasının ilminden ve feyzinden istifade eder. Tahirül Mevlevi’nin yakın dostlarından Ferit Kam, Mehmet Akif, Suudül Mevlevi üzere periyodun önde gelen simalarıyla tanışmak ve görüşmek imkânı bulur.
Mesnevihân Şefik Can’ın cenazesinden
Bir gün Şefik Can ve hocası Tahirül Mevlevi Mısır’dan döndükten daha sonra uzun bir hastalık periyodu geçiren Mehmed Akif’i ziyarete gitmeye karar verirler. Kararlaştırdıkları gün Tahirül Mevlevi bir işi çıktığı için gelemez. Şefik Can, tek başına Mehmet Akif’i hastanede ziyaret ederek Ulusal Şairimizle tanışmış görüşmüş olur. Çok geçmeden 27 Aralık 1936’da vefat eden Mehmet Akif’in cenazesine Şefik Can ve Tahirül Mevlevi bir arada katılır.
Şefik Can’ın Pangaltı Harp Okulu nsenelerından
Şefik Can döneminin meşhur musikişinaslarıyla da tanışma ve musiki meclislerinde bulunma bahtını yakalamıştır. Sorun ud virtüözü Şerif Muhiddin Bey’i Beyoğlu’nda bir konserinde dinler. 1966’da Şefik Can Mevlânâ hakkında verdiği bir konferansta dinleyici olarak hazır bulunan meşhur bestekâr Münir Nurettin Selçuk’la tanışır daha sonraları görüşmeye devam ederler. Konya’da 1965 yılındaki Şeb-i Arus programında Mevlânâ ve Eflatun başlıklı bir konuşma yapan Şefik Can, burada da ud virtüözü ve bestekâr Cinuçen Tanrıkorur ile tanışır ve ardından yakın dostlukları olur.
EDEBİYAT DÜNYASINA DAİR
Şefik Can’ın anılarında hocası Tahirül Mevlevi’den öteki tanınmış ilim ve kültür erkeklerindan İsmail Hâmi Danişmend ve İbnülemin Mahmud Kemal’in meskenlerinde tertip edilen sohbetlere dair bahisler de öne çıkıyor. İsmail Hâmi Danişmend’in meskeninde her Cumartesi yapılan toplantılara Şefik Can birinci kere Şükûfe Nihal vasıtasıyla katılır. Bu toplantılarda Sabiha Sultan, Naile Sultan, Dürrüşehvar Sultan ve daha ayrıca Osmanlı hanedanına mensup isimler, Peyami Safa, Yusuf Ziya Ortaç, Orhan Seyfi Orhon, Münevver Ayaşlı üzere edebiyatçılar ve kültür sanata dair isimlerle sohbet etme imkânı bulur. İbnülemin Mahmud Kemal’in meskeninde yapılan toplantılara da hanım olarak yalnızca Safiye Ayla’nın katıldığından kelam eder.
OKUMA AŞKI BÜYÜKTÜR
Kitap sevgisi ve okuma aşkı Şefik Can’ın ömründe ne kadar kıymetli olduğu anılarında açıkça görmek mümkün. Çocukluğundan başlayan kitap ve okuma, öğrenme sevgisi ona hem güçlü bilgi birikime birebir vakitte büyük bir kütüphane oluşturma fırsatı verir. Anılarında kitap tutkusunun babası yardımıyla başladığı, birden fazla vakit sahaflara borçlu kaldığını, kıyafet yerine kitap almayı tercih ettiğini görüyoruz. Şefik Can kitap ve okuma merakını şu biçimde lisana getiriyor: Bana dünyada en çok neyi sevdin? diye sorsalar tereddüt etmeden “Kitapları sevdim” derim. Kitap sevgim her şeyin üzerindedir… Elime geçen fazla cüzi ölçüdeki parayla daima kitap almayı düşündüm. Ben engin bir sahrada susuz kalmış üzereydim, kitaplar da bana bana bir damla su üzereydi.
Şefik Can’ın kitap sevgiyle birlikte şiir aşkından da kelam etmek gerekir. Çocukluğundan itibaren derin bir edebiyat ve şiir zevki olan Şefik Can, Doğu ve Batı edebiyatının nerdeyse bütün şairlerini okumuş kendisi de şiirler kaleme almıştı. Lakin Hz. Mevlânâ’nın şiirleriyle tanıştıktan daha sonra kendi şiirlerinin ehemmiyeti kalmadığını düşünerek yırtıp yakar. Şefik Can’ın şiirlerinden geriye şu dörtlük hafızasında kalmıştı:
“Akşamların akabinde sabahın sesi var
Kışlarda da bir bâtın bahar muştusu var
Vuslatların gerisinde ne var, sorma lakin
Hicranda senin vuslatının payı var!”
Tahirül Mevlevi vefatından az evvelce ömrünün son senelerında “Benden daha sonra bu Mesnevi’yi sen okutacaksın” diyerek talebesi Şefik Can’a mesnevihân icazeti verir. Şefik Beyefendi Mevlânâ ve Mesnevi hakkında okumalarını derinleştirir. Mevlânâ ve Mesnevi üzerine konferanslar verir. Mevlânâ ömrü Şahsiyeti Fikirleri, Mesnevi Şerif Şerhi, Mevlânâ ve Eflatun, Hz. Mevlânâ’nın Rubaileri, Divan-ı Kebir’den Seçmeler üzere yapıtları kaleme alır. 1960’lı senelerda birinci kez Münevver Ayaşlı’nın Beylerbeyi’ndeki konağında başladığı Mesnevi Şerif sohbetlerine sonrasındasında çeşitli yerlerde vefatına kadar yurtarasında ve yurtharicinde devam eder. Şefik Can anılarında “TaMevirül Mevlevi hocamdan bana kalan en büyük armağan Mesnevi-i Şerif ve Hazret-i Mevlânâ” demektedir. Şefik Can, Tahirül Mevlevi’nin vefatının daha sonra Bahariye Mevlevihanesi postnişi Mithat Baharî’ye (1875-1971) bağlanır ve sohbetlerinde bulunur.
Hz. Mevlânâ ve Mesnevi sevdasıyla geçen doksan altı yıllık bereketli bir ömür süren Şefik Can Dede geride değerli eserler ve anılar bırakarak 23 Ocak 2005’te vefat eder. Cenazesi İstanbul’dan Konya’ya getirilerek Selimiye Camii’nde kılınan öğlen namazının akabinde Üçler Mezarlığı’nda hazırlanan kabrine sırlanır.
Yakın tarihe tanıklık etmiş ehl-i irfan, kâmil ve arif bir kişiselyet olan mesnevihân Şefik Can’ın çocukluğundan başlayıp son vakit içinderına kadar yaşadıkları, görüp geçirdikleri ve anıları talebesi Hayat Işık Artıran tarafınca yayına hazırlandı. Ömrünün son senelerında en yakınlarından biri olan H. Işık Artıran’ın hocası Şefik Can’la kasetlere alınan mülakatlarından yola çıkarak hazırladığı Şefik Can Anılar başlıklı Sufi Kitap’tan çıkan yapıtta Osmanlı’dan Cumhuriyet’e bir fazlaca değerli hadise ve kişiselyet yer alıyor.
Tahirül Mevlevi’nin talebesi nŞefik Can’a “Sevgili Oğlum” hitabıyla yazdığı mektup, n12 Temmuz 1941
Şefik Can’ın vefatının 17. yıldönümünde okuyucuyla buluşan hatırat kitabında Tahirül Mevlevi (Tahir Olgun), Atatürk, Mehmet Akif Ersoy, Fevzi Çakmak, Kazım Karabekir, Mithat Bahari Beytur, Celaleddin Bakır Çelebi, Muzaffer Ozak, Hamid Aytaç, Süheyl Ünver, Abdülbaki Gölpınarlı, Yaman Dede, Nazım Hikmet, Peyami Safa, Halide Edip Adıvar, Şükufe Nihal, Ali Nihat Tarlan, İsmail Hami Danişmend, İbnülemin Mahmud Kemal, Münevver Ayaşlı, Seniha Bedri Göknil, Annemarie Schimel, Ali Ulvi Kurucu, Münir Nurettin Selçuk ve Cinuçen Tanrıkorur üzere epey sayıda tanınmış isim fotoğraf ve mektuplar eşliğinde husus ediliyor.
KURTULUŞ SAVAŞI YILLARINA TANIKLIK
1908’de Erzurum’da dünyaya gelen Şefik Can daha çocuk yaşta babası Müftü Mehmed Tevfik Efendi’den Arapça ve Farsça öğrenir. Şiire ve kitaplara son derece meraklı bir Tevfik Efendi’nin bu konularda oğlu Şefik’in yetişmesinde büyük katkısı olur. Şefik Can 1923’de Tokat Askeri Ortaokulu’nun bitirir. 1929’da birinci kez geldiği İstanbul’da Kuleli Askerî Lisesi’ne devam eder akabinde 1931’de Harp Okulu’ndan mezun olur. Tahsil yılları ülkenin en buhranlı devridir. Evvel Birinci Dünya Savaşı akabinde Kurtuluş Savaşı senelerına tanıklık eder.
Şefik Can’ın babası Müftü Tevfik Efendi’ye gönderdiği 12 Ocak 1933 tarihindeki mektubu
İlkokul senelerında Mustafa Kemal Paşa Yıldızeli’ye gelir ve kendisini birinci kez orada görür. Harp Okulu’na devam ederken Mustafa Kemal Paşa Harp Okulu’nu ziyaret ederek sınıfta bir dersi takip eder. Şefik Can bu derste yer alan öğrencilerle birlikte Atatürk’ü yakından görmüş olur. 1938’de Atatürk vefat ettiğinde ise Maltepe Askeri Lisesi’nde vazifeli subaylardan biri olarak Dolmabahçe Sarayı’nda hazır bulunur.
Tahirül Mevlevi meşhur kütüphanesinde
Tahsil için geldiği İstanbul Şefik Can’ın hayatının kıymetli bir dönüm noktasıdır. İstiklal Savaşı sona ermiş ve Cumhuriyet yılları başlamıştı. Askeri okula devam ederken vaktini daima kütüphanelere ve sahaflara giderek, kitap okuyarak geçirdiğinden arkadaşları ona “Hoca Şefik” lakabını takar. Okuduğu kitapların bir kısmını babasına gönderir ve onunla sık sık mektuplaşmaya devam eder. Baba oğulun samimi mektuplaşmaları Tevfik Efendi’nin 1943’de vefatına kadar devam eder.
YOLLARI BİR KERE DAHA ÇAKIŞIR
Şefik Can, hayatında büyük bir etki bırakan hocası; alim, şair ve mesnevihan Tahirül Mevlevi (1877-1951) ile lise senelerında bir kitabı vesilesiyle gittiği Aksaray’daki meskeninde tanışır. Temelinde Tahirül Mevlevi’yi Sebilürreşad’daki şiirleri vesilesiyle bilmektedir. Birkaç yıl daha sonra 1935’de Şefik Can’ın Kuleli Askerî Lisesi’ne edebiyat öğretmeni olarak tayin edilmesiyle Tahirül Mevlevi ile yolları bir daha kesişir. Şefik Can Kuleli’de edebiyat öğretmenliği yapan Tahirül Mevlevi’nin yanında bir sene staj yaptıktan daha sonra öğretmenliğe başlar. Şefik Can hocası Tahirül Mevlevi’nin isteği üzerine meskenine gitmeye ve dini-tasavvufi sohbetlere katılmaya başlar. En yakın talebelerinden biri olur hocasının ilminden ve feyzinden istifade eder. Tahirül Mevlevi’nin yakın dostlarından Ferit Kam, Mehmet Akif, Suudül Mevlevi üzere periyodun önde gelen simalarıyla tanışmak ve görüşmek imkânı bulur.
Mesnevihân Şefik Can’ın cenazesinden
Bir gün Şefik Can ve hocası Tahirül Mevlevi Mısır’dan döndükten daha sonra uzun bir hastalık periyodu geçiren Mehmed Akif’i ziyarete gitmeye karar verirler. Kararlaştırdıkları gün Tahirül Mevlevi bir işi çıktığı için gelemez. Şefik Can, tek başına Mehmet Akif’i hastanede ziyaret ederek Ulusal Şairimizle tanışmış görüşmüş olur. Çok geçmeden 27 Aralık 1936’da vefat eden Mehmet Akif’in cenazesine Şefik Can ve Tahirül Mevlevi bir arada katılır.
Şefik Can’ın Pangaltı Harp Okulu nsenelerından
Şefik Can döneminin meşhur musikişinaslarıyla da tanışma ve musiki meclislerinde bulunma bahtını yakalamıştır. Sorun ud virtüözü Şerif Muhiddin Bey’i Beyoğlu’nda bir konserinde dinler. 1966’da Şefik Can Mevlânâ hakkında verdiği bir konferansta dinleyici olarak hazır bulunan meşhur bestekâr Münir Nurettin Selçuk’la tanışır daha sonraları görüşmeye devam ederler. Konya’da 1965 yılındaki Şeb-i Arus programında Mevlânâ ve Eflatun başlıklı bir konuşma yapan Şefik Can, burada da ud virtüözü ve bestekâr Cinuçen Tanrıkorur ile tanışır ve ardından yakın dostlukları olur.
EDEBİYAT DÜNYASINA DAİR
Şefik Can’ın anılarında hocası Tahirül Mevlevi’den öteki tanınmış ilim ve kültür erkeklerindan İsmail Hâmi Danişmend ve İbnülemin Mahmud Kemal’in meskenlerinde tertip edilen sohbetlere dair bahisler de öne çıkıyor. İsmail Hâmi Danişmend’in meskeninde her Cumartesi yapılan toplantılara Şefik Can birinci kere Şükûfe Nihal vasıtasıyla katılır. Bu toplantılarda Sabiha Sultan, Naile Sultan, Dürrüşehvar Sultan ve daha ayrıca Osmanlı hanedanına mensup isimler, Peyami Safa, Yusuf Ziya Ortaç, Orhan Seyfi Orhon, Münevver Ayaşlı üzere edebiyatçılar ve kültür sanata dair isimlerle sohbet etme imkânı bulur. İbnülemin Mahmud Kemal’in meskeninde yapılan toplantılara da hanım olarak yalnızca Safiye Ayla’nın katıldığından kelam eder.
OKUMA AŞKI BÜYÜKTÜR
Kitap sevgisi ve okuma aşkı Şefik Can’ın ömründe ne kadar kıymetli olduğu anılarında açıkça görmek mümkün. Çocukluğundan başlayan kitap ve okuma, öğrenme sevgisi ona hem güçlü bilgi birikime birebir vakitte büyük bir kütüphane oluşturma fırsatı verir. Anılarında kitap tutkusunun babası yardımıyla başladığı, birden fazla vakit sahaflara borçlu kaldığını, kıyafet yerine kitap almayı tercih ettiğini görüyoruz. Şefik Can kitap ve okuma merakını şu biçimde lisana getiriyor: Bana dünyada en çok neyi sevdin? diye sorsalar tereddüt etmeden “Kitapları sevdim” derim. Kitap sevgim her şeyin üzerindedir… Elime geçen fazla cüzi ölçüdeki parayla daima kitap almayı düşündüm. Ben engin bir sahrada susuz kalmış üzereydim, kitaplar da bana bana bir damla su üzereydi.
Şefik Can’ın kitap sevgiyle birlikte şiir aşkından da kelam etmek gerekir. Çocukluğundan itibaren derin bir edebiyat ve şiir zevki olan Şefik Can, Doğu ve Batı edebiyatının nerdeyse bütün şairlerini okumuş kendisi de şiirler kaleme almıştı. Lakin Hz. Mevlânâ’nın şiirleriyle tanıştıktan daha sonra kendi şiirlerinin ehemmiyeti kalmadığını düşünerek yırtıp yakar. Şefik Can’ın şiirlerinden geriye şu dörtlük hafızasında kalmıştı:
“Akşamların akabinde sabahın sesi var
Kışlarda da bir bâtın bahar muştusu var
Vuslatların gerisinde ne var, sorma lakin
Hicranda senin vuslatının payı var!”
Tahirül Mevlevi vefatından az evvelce ömrünün son senelerında “Benden daha sonra bu Mesnevi’yi sen okutacaksın” diyerek talebesi Şefik Can’a mesnevihân icazeti verir. Şefik Beyefendi Mevlânâ ve Mesnevi hakkında okumalarını derinleştirir. Mevlânâ ve Mesnevi üzerine konferanslar verir. Mevlânâ ömrü Şahsiyeti Fikirleri, Mesnevi Şerif Şerhi, Mevlânâ ve Eflatun, Hz. Mevlânâ’nın Rubaileri, Divan-ı Kebir’den Seçmeler üzere yapıtları kaleme alır. 1960’lı senelerda birinci kez Münevver Ayaşlı’nın Beylerbeyi’ndeki konağında başladığı Mesnevi Şerif sohbetlerine sonrasındasında çeşitli yerlerde vefatına kadar yurtarasında ve yurtharicinde devam eder. Şefik Can anılarında “TaMevirül Mevlevi hocamdan bana kalan en büyük armağan Mesnevi-i Şerif ve Hazret-i Mevlânâ” demektedir. Şefik Can, Tahirül Mevlevi’nin vefatının daha sonra Bahariye Mevlevihanesi postnişi Mithat Baharî’ye (1875-1971) bağlanır ve sohbetlerinde bulunur.
Hz. Mevlânâ ve Mesnevi sevdasıyla geçen doksan altı yıllık bereketli bir ömür süren Şefik Can Dede geride değerli eserler ve anılar bırakarak 23 Ocak 2005’te vefat eder. Cenazesi İstanbul’dan Konya’ya getirilerek Selimiye Camii’nde kılınan öğlen namazının akabinde Üçler Mezarlığı’nda hazırlanan kabrine sırlanır.