JoKeR
Active member
R. RUVEYDA OKUMUŞ
Birinci Türk matbaası olarak tarihe geçen Müteferrika Matbaası’nın hikayesi Matbaanın Ön Kelamı; Basmacı İbrahim Efendi: Müteferrika Sergisi’nde husus ediliyor. Cumhurbaşkanlığı Millet Kütüphanesi Selçuklu Müze ve Stant Salonu’nda açılan Müteferrika Sergisi’nde müteferrika matbaasında basılmış, Türkiye’nin farklı kütüphane ve arşivlerinde bulunan yirmi iki ciltten oluşan on yedi değerli eser, İbrahim Müteferrika’ya ilişkin yazma eserler, Osmanlı matbaasının kuruluş sürecini, kurucu takımını ve periyodun anlayışını ortaya koyan arşiv evrakları, İbrahim Müteferrika vefat ettikten daha sonra Müteferrika Matbaası’nda basılan kitaplar yer alıyor.
BİRİNCİ TÜRK MATBAASI
İbrahim Müteferrika’nın birincisini 1729’da, sonuncusunu 1742’de bastığı bu on yedi kitap, matbuat tarihimizin birinci kilometre taşlarını oluşturmaktadır. Birinci Türk matbaasının kurucusu, Osmanlı devlet adamı ve aydını İbrahim Müteferrika, Romanya’da Cluj kentinde 1670 ile 1674 içinde bir tarihte doğdu. Tercümanlık, elçilik, Divân-ı Hümâyun tarihçiliği üzere çeşitli nazaranvlerde bulunan İbrahim Müteferrika’ya asıl şöhretini kazandıran matbaacılığıdır. Kendi zamanında Tercüman İbrahim Efendi diye anıldıysa da daha fazlaca Basmacı İbrahim Efendi olarak tanınmıştır. 1727 Temmuzunda İbrahim Müteferrika ile Sadaret Mektûbî halifelerinden Yirmisekiz Çelebizâde Mehmed Said Efendi’ye, Sultan III. Ahmed’in fermanı ve Şeyhülislam Yenişehirli Abdullah Efendi’nin fetvasıyla birinci İslam ve Türk matbaasını kurma müsaadesi verildi. Müteferrika, Fatih’de Yavuz Sultan Selim semtindeki konutunda matbaa tezgahlarını kurdu ve 1729’da birinci kitap olarak Mehmed el-Vani’nin (ö. 1592) Arapça-Türkçe Vankulu Lugatı’nı bastı.
İbrahim Müteferrika’nın Lehistan Sefaretnâmesi isimli yapıtı
Kâtip Çelebi’nin Tuhfetü’l-Kibâr fi Esfâri’l-Bihâr’ı (coğrafya ve denizcilik) Cihannüma’sı, Takvimü’t-Tevârih’i, İbrahim Müteferrika’nın Latinceden çevirdiği Tercüme-i Tarih-i Seyyah, Tarih-i Hind-i Garbî, Tarih-i Timur, Süheyli’nin Tarih-i Mısır, Nazmizâde Hüseyin’in Gülşen-i Hulefâ’ı, Holdermann’ın Türkçe-Fransızca (Grammaire Turque) gramer kitabı, İbrahim Müteferrika’nın Usûlü’l-Hikem fi Nizâmi’l-Ümem ile Füyûzât-ı Mıknatısıyye’si, Naima Efendi’nin Tarih-i Naima’sı, Tarih-i Raşid, Tarih-i Çelebizâde Asım, Ahvâl-i Gazevât-ı Bosna müteferrika matbaasında basılan yapıtlardır. Bu yapıtların yanı sıra İbrahim Müteferrika matbaasında Marmara Denizi haritası, Karadeniz haritası, Osmanlı ülkeleri ve Asya haritası, İran haritası ile Mısır haritası da basmıştır. İbrahim Müteferrika’nın 1747’de vefatından daha sonra müteferrika matbaası çalışmaya devam etmiş Vankulu Lugati’nin ikinci baskısı ile çeşitli konulardaki beş yapıtın basımı gerçekleşmiştir.
40 ADET HARİTA BULUNUYOR
İbrahim Müteferrika vefat ettiğinde ferdî kütüphanesinde 100 adet Arap harfli, 36 adet Latin harfli kitap ve yaklaşık 40 adet harita bulunmaktaydı. Ayrıyeten matbaasında basılan ve birden fazla satılamamış coğrafya, geometri ve astronomiye dair çeşitli kitaplar da terekesinde vardı. 30 Aralık’a kadar Millet Kütüphanesi’nde açık olacak Müteferrika Standı haftanın yedi günü 09:15 – 17:45 saatleri içinde ziyaret edilebilir.
Birinci Türk matbaası olarak tarihe geçen Müteferrika Matbaası’nın hikayesi Matbaanın Ön Kelamı; Basmacı İbrahim Efendi: Müteferrika Sergisi’nde husus ediliyor. Cumhurbaşkanlığı Millet Kütüphanesi Selçuklu Müze ve Stant Salonu’nda açılan Müteferrika Sergisi’nde müteferrika matbaasında basılmış, Türkiye’nin farklı kütüphane ve arşivlerinde bulunan yirmi iki ciltten oluşan on yedi değerli eser, İbrahim Müteferrika’ya ilişkin yazma eserler, Osmanlı matbaasının kuruluş sürecini, kurucu takımını ve periyodun anlayışını ortaya koyan arşiv evrakları, İbrahim Müteferrika vefat ettikten daha sonra Müteferrika Matbaası’nda basılan kitaplar yer alıyor.
BİRİNCİ TÜRK MATBAASI
İbrahim Müteferrika’nın birincisini 1729’da, sonuncusunu 1742’de bastığı bu on yedi kitap, matbuat tarihimizin birinci kilometre taşlarını oluşturmaktadır. Birinci Türk matbaasının kurucusu, Osmanlı devlet adamı ve aydını İbrahim Müteferrika, Romanya’da Cluj kentinde 1670 ile 1674 içinde bir tarihte doğdu. Tercümanlık, elçilik, Divân-ı Hümâyun tarihçiliği üzere çeşitli nazaranvlerde bulunan İbrahim Müteferrika’ya asıl şöhretini kazandıran matbaacılığıdır. Kendi zamanında Tercüman İbrahim Efendi diye anıldıysa da daha fazlaca Basmacı İbrahim Efendi olarak tanınmıştır. 1727 Temmuzunda İbrahim Müteferrika ile Sadaret Mektûbî halifelerinden Yirmisekiz Çelebizâde Mehmed Said Efendi’ye, Sultan III. Ahmed’in fermanı ve Şeyhülislam Yenişehirli Abdullah Efendi’nin fetvasıyla birinci İslam ve Türk matbaasını kurma müsaadesi verildi. Müteferrika, Fatih’de Yavuz Sultan Selim semtindeki konutunda matbaa tezgahlarını kurdu ve 1729’da birinci kitap olarak Mehmed el-Vani’nin (ö. 1592) Arapça-Türkçe Vankulu Lugatı’nı bastı.
İbrahim Müteferrika’nın Lehistan Sefaretnâmesi isimli yapıtı
Kâtip Çelebi’nin Tuhfetü’l-Kibâr fi Esfâri’l-Bihâr’ı (coğrafya ve denizcilik) Cihannüma’sı, Takvimü’t-Tevârih’i, İbrahim Müteferrika’nın Latinceden çevirdiği Tercüme-i Tarih-i Seyyah, Tarih-i Hind-i Garbî, Tarih-i Timur, Süheyli’nin Tarih-i Mısır, Nazmizâde Hüseyin’in Gülşen-i Hulefâ’ı, Holdermann’ın Türkçe-Fransızca (Grammaire Turque) gramer kitabı, İbrahim Müteferrika’nın Usûlü’l-Hikem fi Nizâmi’l-Ümem ile Füyûzât-ı Mıknatısıyye’si, Naima Efendi’nin Tarih-i Naima’sı, Tarih-i Raşid, Tarih-i Çelebizâde Asım, Ahvâl-i Gazevât-ı Bosna müteferrika matbaasında basılan yapıtlardır. Bu yapıtların yanı sıra İbrahim Müteferrika matbaasında Marmara Denizi haritası, Karadeniz haritası, Osmanlı ülkeleri ve Asya haritası, İran haritası ile Mısır haritası da basmıştır. İbrahim Müteferrika’nın 1747’de vefatından daha sonra müteferrika matbaası çalışmaya devam etmiş Vankulu Lugati’nin ikinci baskısı ile çeşitli konulardaki beş yapıtın basımı gerçekleşmiştir.
40 ADET HARİTA BULUNUYOR
İbrahim Müteferrika vefat ettiğinde ferdî kütüphanesinde 100 adet Arap harfli, 36 adet Latin harfli kitap ve yaklaşık 40 adet harita bulunmaktaydı. Ayrıyeten matbaasında basılan ve birden fazla satılamamış coğrafya, geometri ve astronomiye dair çeşitli kitaplar da terekesinde vardı. 30 Aralık’a kadar Millet Kütüphanesi’nde açık olacak Müteferrika Standı haftanın yedi günü 09:15 – 17:45 saatleri içinde ziyaret edilebilir.