Ömer Faruk Gergerlioğlu*
Artık bu tansiyon bitmeli. yıllardır Mustafa Kemal Atatürk ile ilgili olumsuz cümle söyleyen din adamı temsiliyeti olan bir kişi olur ve tansiyonu yükseltir. Dindarlar, İslamcıların bir kısmı, Atatürk’ü icraatlarıyla eleştirebiliyor. Toplumun büyük çoğunluğu Kemalistler ise bu telaffuzlardan büyük rahatsızlık duyuyor.
Şunu kabul edelim, bu ülkedeki tansiyon bahisleri üzerinde barışçıl ve uzlaşmacı bir biçimde bir daha durmadan yeni tansiyonlar bitmeyecek. Her tansiyon geçiştirmeyle bitiriliyor. bu biçimde devam ederse hiç bir şey halledilmez.
Daha reelden gitmek gerekir. Türkiye’deki din devlet bağlarını net bir biçimde konuşmadan, empati yapmadan bir yere gidemeyiz. En son örnek üzerinden gidelim. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın da katıldığı Ayasofya’daki bir hafızlık merasiminde dini etraflarda saygın pozisyonu olan bir din adamı Ayasofya’yı müze yapanlara “kafir, zalim” dedi ve büyük reaksiyon çekti.
İktidar cenahından Erdoğan’ın hürmet duyduğu din adamı için bir açıklama yapılmadı. İktidar sözcüsü Ömer Çelik yaşlı din bakılırsavlisinin ismini anmadan yasak savma kabilinden bir açıklama yaptı. Bahis bağırış çağırış ile kapandı.
Pekala bu daima bu biçimde mi gidecek? Her iki kesim için de siyasi bir konum ve oy rantı elde etme alanı olarak devam etmeli mi? Hudut ucu olan bu husus daha da kutuplaşarak devam etmeli mi?
Şu bir gerçek ki Türkiye Cumhuriyeti kuruluş ve daha sonrasında dini hassasiyeti olanların bir kısmı ile problemler hayatıştır. Değerli tansiyonlar yaşanmış, sonrasındasında dini eksenli bir muhalefet ortaya çıkmıştır. Bu bir parti ve İslamcılık akımıyla kendisini göstermiştir.
Bu tansiyon Türkiye tarihi boyunca kendi haline bırakılmış, kimse yüzleşmek istememiştir. İslamcılar ise ülkenin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk ile ilgili görüşlerinde Türkiye’ye karşı günü kurtarmaya çalışmışlardır.
Kemalistler ise din devlet bağlarındaki sıkıntıları irdeleyen insanları görmezden gelmiştir. Mevzu Ayasofya ise sormak gerekir. Ayasofya 1934’de neden mescitten müzeye çevrildi? (Bu ortada ben Ayasofya’nın mescide değil, kiliseye çevrilmesi gerektiğini düşünüyorum.) Kemalistler cami üzere toplumda yıllardır hudut ucu olmuş bir sorun üzerinden yüzleşme yapılmadan nereye gideceklerdir? İslamcılar ise camiyi niçin bu kadar büyük bir sorun haline getirmektedir?
Evvelce kilise olan bir caminin tekrar cami yapılmasıyla ilgili hakkaniyet çizgisine niye yanaşmamaktadırlar? Kuran ve sünnette kiliselerin korunması emredildiği biçimde neden kilisenin mescide çevrilmesine itiraz etmemektedirler?
İslamcılar Atatürk konusunda niçin net bir duruş sergilemiyor? Köhnemiş Osmanlı yapısına niye hasret duyuyorlar? Niçin yeni Cumhuriyetin her adımı reaksiyon ile karşılandı? Aslında iki taraf da karşıdakinin hassasiyetini anlamak istemiyor, kendi yanılgısını görmek istemiyor.
Daha son senelera kadar başörtüsü probleminin yaşandığı bir ülkede her kesim yüzleşme yaşamalıdır. Yüzleşme yaşanmadan bu tansiyonlar bitmez. Bitmeyince de elle tutulur bir değişim gerçekleşmez. Kemalistler Türkiye din devlet ilgileri ile ilgili mazeret ve görmezden gelmeyi değil, sorunu anlamaya yönelik bir bakış açısını sergilemelidir. İslamcılar ise Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşunda yaşanan değişimlerin ne derece tepki gösterilecek değişimler olduğunu tekrar düşünmelidirler.
İslamcılar açısından kurucu irade “Batılılaşma İhanetinde” bulunmuş eski dini kurumlar ve formu ögeler kaldırılmış ve bu dini alana yönelik bir akındır. Lakin bu fikir Türkiye Cumhuriyetinin birinci senelerındaki bir tansiyonun ögesidir. Eski dini yapılara yönelik dindarların hürmeti ile kurucu iradenin köhnemiş yapıyı yıkarak yeni baştan bir ülke kurma isteği içinde bir çatışma yaşanmıştır. Birden fazla İslamcı bu vakitte yapılan değişimlerin donuklaşmış dini kurumlara yapılmış olması açısından olumlu olduğunu düşünmüştür. Halifeliğin kaldırılması üzere.
Bilgi açısından kısırlaşmış, his açısından tepkiselleşmiş dindarlar Türkiye’nin yeniliklerine derin bir araştırma, sorgulama, özeleştiri yapmadan karşı çıkmıştır. Ezanın Türkçeleştirilmesi bile siyasi hayatın değişimi ile bir arada sorgulanabilmiştir. Bu tartışma yüzyıldır sürüyor.
Kurucu irade ise köhnemiş bir binayı yıkarak yeni bir bina oluştururken dini hassasiyet, gereken ihtimamı göstermemiş, güç ile itirazları bastıracağını düşünmüştür. En az yüzyıldır süren bu çekişmeden siyaset büyük tansiyon yaşamaktadır. Aslında yalnızca bir din nazaranvlisinin uygunsuz kelamı üzerinden değil, derin bir sorgulamayı her iki taraf da yapmalıdır. Ezbercilikle, sonuçsuz itiş kakışla bir yere gidilmez. Tansiyon mevzuları ciddiyetle ele alınmalı, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun yüzüncü yılında bu mevzuda açık, net, özeleştiriye dayanan, kalıcı sonuçlar almaya dönük çalışmalar yapılmalıdır.
* Dokunulmazlığı kaldırılan ve HDP’den seçildiği Kocaeli Milletvekilliği düşürüldükten daha sonra tutuklanan Dr. Ömer Faruk Gergerlioğlu’nun Sincan Cezaevi’nden gönderdiği yazı.
Artık bu tansiyon bitmeli. yıllardır Mustafa Kemal Atatürk ile ilgili olumsuz cümle söyleyen din adamı temsiliyeti olan bir kişi olur ve tansiyonu yükseltir. Dindarlar, İslamcıların bir kısmı, Atatürk’ü icraatlarıyla eleştirebiliyor. Toplumun büyük çoğunluğu Kemalistler ise bu telaffuzlardan büyük rahatsızlık duyuyor.
Şunu kabul edelim, bu ülkedeki tansiyon bahisleri üzerinde barışçıl ve uzlaşmacı bir biçimde bir daha durmadan yeni tansiyonlar bitmeyecek. Her tansiyon geçiştirmeyle bitiriliyor. bu biçimde devam ederse hiç bir şey halledilmez.
Daha reelden gitmek gerekir. Türkiye’deki din devlet bağlarını net bir biçimde konuşmadan, empati yapmadan bir yere gidemeyiz. En son örnek üzerinden gidelim. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın da katıldığı Ayasofya’daki bir hafızlık merasiminde dini etraflarda saygın pozisyonu olan bir din adamı Ayasofya’yı müze yapanlara “kafir, zalim” dedi ve büyük reaksiyon çekti.
İktidar cenahından Erdoğan’ın hürmet duyduğu din adamı için bir açıklama yapılmadı. İktidar sözcüsü Ömer Çelik yaşlı din bakılırsavlisinin ismini anmadan yasak savma kabilinden bir açıklama yaptı. Bahis bağırış çağırış ile kapandı.
Pekala bu daima bu biçimde mi gidecek? Her iki kesim için de siyasi bir konum ve oy rantı elde etme alanı olarak devam etmeli mi? Hudut ucu olan bu husus daha da kutuplaşarak devam etmeli mi?
Şu bir gerçek ki Türkiye Cumhuriyeti kuruluş ve daha sonrasında dini hassasiyeti olanların bir kısmı ile problemler hayatıştır. Değerli tansiyonlar yaşanmış, sonrasındasında dini eksenli bir muhalefet ortaya çıkmıştır. Bu bir parti ve İslamcılık akımıyla kendisini göstermiştir.
Bu tansiyon Türkiye tarihi boyunca kendi haline bırakılmış, kimse yüzleşmek istememiştir. İslamcılar ise ülkenin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk ile ilgili görüşlerinde Türkiye’ye karşı günü kurtarmaya çalışmışlardır.
Kemalistler ise din devlet bağlarındaki sıkıntıları irdeleyen insanları görmezden gelmiştir. Mevzu Ayasofya ise sormak gerekir. Ayasofya 1934’de neden mescitten müzeye çevrildi? (Bu ortada ben Ayasofya’nın mescide değil, kiliseye çevrilmesi gerektiğini düşünüyorum.) Kemalistler cami üzere toplumda yıllardır hudut ucu olmuş bir sorun üzerinden yüzleşme yapılmadan nereye gideceklerdir? İslamcılar ise camiyi niçin bu kadar büyük bir sorun haline getirmektedir?
Evvelce kilise olan bir caminin tekrar cami yapılmasıyla ilgili hakkaniyet çizgisine niye yanaşmamaktadırlar? Kuran ve sünnette kiliselerin korunması emredildiği biçimde neden kilisenin mescide çevrilmesine itiraz etmemektedirler?
İslamcılar Atatürk konusunda niçin net bir duruş sergilemiyor? Köhnemiş Osmanlı yapısına niye hasret duyuyorlar? Niçin yeni Cumhuriyetin her adımı reaksiyon ile karşılandı? Aslında iki taraf da karşıdakinin hassasiyetini anlamak istemiyor, kendi yanılgısını görmek istemiyor.
Daha son senelera kadar başörtüsü probleminin yaşandığı bir ülkede her kesim yüzleşme yaşamalıdır. Yüzleşme yaşanmadan bu tansiyonlar bitmez. Bitmeyince de elle tutulur bir değişim gerçekleşmez. Kemalistler Türkiye din devlet ilgileri ile ilgili mazeret ve görmezden gelmeyi değil, sorunu anlamaya yönelik bir bakış açısını sergilemelidir. İslamcılar ise Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşunda yaşanan değişimlerin ne derece tepki gösterilecek değişimler olduğunu tekrar düşünmelidirler.
İslamcılar açısından kurucu irade “Batılılaşma İhanetinde” bulunmuş eski dini kurumlar ve formu ögeler kaldırılmış ve bu dini alana yönelik bir akındır. Lakin bu fikir Türkiye Cumhuriyetinin birinci senelerındaki bir tansiyonun ögesidir. Eski dini yapılara yönelik dindarların hürmeti ile kurucu iradenin köhnemiş yapıyı yıkarak yeni baştan bir ülke kurma isteği içinde bir çatışma yaşanmıştır. Birden fazla İslamcı bu vakitte yapılan değişimlerin donuklaşmış dini kurumlara yapılmış olması açısından olumlu olduğunu düşünmüştür. Halifeliğin kaldırılması üzere.
Bilgi açısından kısırlaşmış, his açısından tepkiselleşmiş dindarlar Türkiye’nin yeniliklerine derin bir araştırma, sorgulama, özeleştiri yapmadan karşı çıkmıştır. Ezanın Türkçeleştirilmesi bile siyasi hayatın değişimi ile bir arada sorgulanabilmiştir. Bu tartışma yüzyıldır sürüyor.
Kurucu irade ise köhnemiş bir binayı yıkarak yeni bir bina oluştururken dini hassasiyet, gereken ihtimamı göstermemiş, güç ile itirazları bastıracağını düşünmüştür. En az yüzyıldır süren bu çekişmeden siyaset büyük tansiyon yaşamaktadır. Aslında yalnızca bir din nazaranvlisinin uygunsuz kelamı üzerinden değil, derin bir sorgulamayı her iki taraf da yapmalıdır. Ezbercilikle, sonuçsuz itiş kakışla bir yere gidilmez. Tansiyon mevzuları ciddiyetle ele alınmalı, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun yüzüncü yılında bu mevzuda açık, net, özeleştiriye dayanan, kalıcı sonuçlar almaya dönük çalışmalar yapılmalıdır.
* Dokunulmazlığı kaldırılan ve HDP’den seçildiği Kocaeli Milletvekilliği düşürüldükten daha sonra tutuklanan Dr. Ömer Faruk Gergerlioğlu’nun Sincan Cezaevi’nden gönderdiği yazı.