JoKeR
Active member
Marmara Üniversitesi Bilgi ve Evrak Kısmı öğretim üyesi Dr. Mehlika Karagözoğlu Aslıyüksek ile hazırladığı Okuma Kültürü ve Kütüphaneler ile Türk Edebiyatında Kitap, Kütüphane ve Okuma Kültürü çalışmalarından yola çıkarak ülkemizdeki kütüphane sorununu konuştuk.
Mehlika Karagözoğlu Aslıyüksek
– Son vakit içinderda yaygınlaşan “okuma kültürü”nden tam olarak ne anlamalıyız?
Okuma kültürüne farklı yaklaşımlar var ve bu, kültür teriminin epey anlamlılığından kaynaklanıyor. Kültürü T. S. Eliot’ın sözüyle ‘toplumun yaşayış şekli’ olarak düşünürsek okuma kültürü için okuma alışkanlığının toplum ölçeğinde bir hayat biçimine dönüşmesi diyebiliriz. Buna bakılırsa okuma toplumdaki bireylerde vazgeçilmez bir alışkanlık olduğunda gerçek bir okuma kültüründen kelam edebiliriz.
– Pekala var mı bu biçimde bir kültür ülkemizde?
Okuma külçeşidini benimsemiş insan sayımız az değil. Fakat toplumun bütününde tam manasıyla var olduğunu söylemek güç.
– Okuma kültürü üzerine yapılan çalışmalar ne durumda?
Bu bahiste önemli bir istekli hareketliliği var. STK’ların büyük ölçekli projelerinden öğrenci kulüplerinin kütüphane kurma projelerine uzanan geniş yelpazedeki her çalışmanın içtenlikle yapıldığı ortada. Bu uğraşları, kıyıya vuran denizyıldızlarını kurtarma seviyesinden üst çıkarmaksa birlik olmakla mümkün. Hayalim tıpkı hedef için çalışan tüm kümelerin daha kalıcı ve sağlıklı sonuçlar almak üzere organize olup birlikte hareket etmesi. Türkiye’nin bu biçimde bir harekete muhtaçlığı var. Ülkemizin iyiliği için farklılıklarımızı zenginlik olarak gorerek topyekûn bir okuma kültürü seferberliği yapmalıyız. Bunun taslak planı, hem Okuma Kültürü Çalıştayı Kitapçığı’nda birebir vakitte Okuma Kültürü ve Kütüphaneler kitabında yayınlandı. İşin teorik kısmında ise Türkçe Eğitimi ile Bilgi ve Doküman İdaresi kısımlarının çalışmaları var. Alışılmış bu kadar önemli bir hususun bilimsel olarak daima gündemde tutulması bir gereksinim. Biz de okuma külçeşidini iki farklı pencereden ele alarak bilimsel literatürü zenginleştirmeye çalıştık.
– Okuma kültürüyle alakalı hazırladığınız bu iki kitabın projeleri nasıl gelişti?
Üniversite öğrenciliğimden beri üzerinde durduğum, çalıştığım ve çözemediğimiz tüm sıkıntılara deva olarak gördüğüm bir kavramdı okuma kültürü. Disiplinlerarası çalışmaları daima sevmişimdir. Sıkıntılara fazlaca boyutlu bakmak bana zevk verir. Bu sebeple İstanbul Üniversitesi’nde Bilgi ve Evrak İdaresi okurken Tarih’te çift anadal, daha sonra Yeni Türk Edebiyatı’nda master yaptım. Edebi metin inceleme metodolojisini okuma kültürüyle birleştirme fikri o günlerde doğdu. Müellifler ve içine doğdukları toplum, kitaba, kütüphaneye nasıl bakıyor; bu bakış kurguya, kahramana, üsluba nasıl yansımış, bunu fazlaca taraflı olarak incelemek istiyordum. Hece Yayınları’nın ağır yayın takviminde yer açtığı bu kitabın hazırlıklarını yaparken, Kütüphanecilik alanında okuma kültürüne ait literatür boşluğunu fark ettim. Hiperkitap’ın severek bastığı Okuma Kültürü ve Kütüphaneler de bu biçimde doğdu. Abdullah Uçman, Fatih Andı, Dursun Ali Tökel, Hanefi Vural, Şaban Sıhhat, Mehmet Ali Akkaya, Hasret Fedai, Turgay Anar, Ömer Say, Bülent Yılmaz, Coşkun Polat, Ümit Konya, Hüseyin Odabaş, İnci Önal, Erol Yılmaz başta olmak üzere bedelli hocaların katkı sunduğu iki kitap da tesadüfen tıpkı haftanın tıpkı günü farklı matbaalarda baskıya gitti.
– Edebi yapıtlarda kitap, kütüphane üzere öğeler ile okuyan-yazan kahramanların bulunması okuma külçeşidini nasıl tesirler?
Okuduklarımız zihnimize yerleşir ve bizi biz yapar. Okuyan insan kendini sevdiği kahramanla özdeşleştirir. Bu sebeple edebi yapıtlarda okuma hareketinin, kitap ve kütüphane ögelerinin olumlu olarak sunulması okuma külçeşidini geliştirecektir.
Kütüphaneler okuma kültüründe öncü role sahip
– Okuma külçeşidinin gelişmesinde kütüphanelerin rolü nedir?
Kütüphaneler, okuma külçeşidinin inşasında öncü role sahip. Varlık niçini toplumun bilgi ihtiyacını karşılamak ve okuma külçeşidini yaygınlaştırmak olan kütüphanelere kıymet verdiğimiz ölçüde gelişeceğiz. Okuma oranlarının yüksek olduğu gelişmiş toplumlarda sistemli olaravk kütüphanelere yatırım yapıldığını nazaranbilirsiniz.
– Bizim kütüphanelerimiz bu rolü yerine getirebiliyor mu?
Kütüphanelerimiz bu rolü yerine getiremiyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı, kısım mezunu kütüphanecilerin atanması ve yeni binalar konusunda büyük adımlar attı. Fakat bunlar uzun senelera dayanan ihmal edilmişliği telafiye yetmiyor. Dünyanın fazlaca gerisindeyiz. Türkiye’nin okuma kültürü konusunda ilerleme sağlayabilmesi için, kütüphanelerle ilgili ulusal bir atağa gereksinim var. Biroldukça seferberlik üzere bu da başarılabilir. Lakin istememiz gerek. Kütüphaneler konusunda ortak bir vizyona sahip olmalıyız. Hekimsiz hastane olmayacağı üzere kütüphanecisiz kütüphane de olamayacağını kabullendiğimizde işimiz kolaylaşacak. Her semtte çağdaş standartlarda bir kütüphane ve iki uzman kütüphaneci maksadıyla başlasak örneğin, kısa müddette ülke çehresinin olumlu tarafta değiştiğini goreceğiz.
Kütüphanesiz okul kalmasın projesi değerli
– Okuma külçeşidinin gelişmesinde okul kütüphanelerinin kıymeti nedir?
Okul kütüphaneleri, çocukların okuma kültürü ile büyümesi için elzem. Lakin okullarımızda ne kütüphane ne de kütüphaneci var. Geçenlerde Sayın Emine Erdoğan, Ulusal Eğitim Bakanı Sayın Mahmut Özer ve Kültür ve Turizm Bakanı Sayın Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’un katıldığı bir açılışta “Kütüphanesiz Okul Kalmasın” projesi duyuruldu. Sayın MEB Bakanı, hazırlıkları yaptıklarını, dört ayda tüm okullarda kütüphane açacaklarını belirtti. Umutlandım. Demek ki değişen bir şeyler var. Demek her okulda en az bir kütüphaneci olacak. Demek 4 yıllık Bilgi ve Evrak İdaresi lisans programında okul kütüphaneciliği dersi alan gençler, mesleklerini yapabilecekler. Nitelikli kitaplar uzman kütüphaneci görüşü ile seçilecek, kataloglanacak, sınıflanacak. Çocuklar, satın alamayacakları kadar epeyce yayın seçeneğini okulda bulacak, kitap tercihinde kütüphaneciden teklif alacak. Söyleşiler, dinletiler, müsabakalar düzenlenecek. Öğrenciler, araştırma yapmayı, bilimsel metin oluşturmayı, alıntı kullanmayı, kaynakça hazırlamayı daha ilkokulda öğrenecekler. İntihalin yanlışlığını, bilimin vazgeçilmezliğini bilerek büyüyecekler. Okuyan, düşünen, tartışan, farklılıkları güzel goren, idealist kuşaklar yetişecek. Sayın Bakanlar, bu projeyi gerçek manada uygularlarsa, Türkiye’nin okuma kültürü yazgısını değiştirmiş olacaklar.
Mehlika Karagözoğlu Aslıyüksek
– Son vakit içinderda yaygınlaşan “okuma kültürü”nden tam olarak ne anlamalıyız?
Okuma kültürüne farklı yaklaşımlar var ve bu, kültür teriminin epey anlamlılığından kaynaklanıyor. Kültürü T. S. Eliot’ın sözüyle ‘toplumun yaşayış şekli’ olarak düşünürsek okuma kültürü için okuma alışkanlığının toplum ölçeğinde bir hayat biçimine dönüşmesi diyebiliriz. Buna bakılırsa okuma toplumdaki bireylerde vazgeçilmez bir alışkanlık olduğunda gerçek bir okuma kültüründen kelam edebiliriz.
– Pekala var mı bu biçimde bir kültür ülkemizde?
Okuma külçeşidini benimsemiş insan sayımız az değil. Fakat toplumun bütününde tam manasıyla var olduğunu söylemek güç.
– Okuma kültürü üzerine yapılan çalışmalar ne durumda?
Bu bahiste önemli bir istekli hareketliliği var. STK’ların büyük ölçekli projelerinden öğrenci kulüplerinin kütüphane kurma projelerine uzanan geniş yelpazedeki her çalışmanın içtenlikle yapıldığı ortada. Bu uğraşları, kıyıya vuran denizyıldızlarını kurtarma seviyesinden üst çıkarmaksa birlik olmakla mümkün. Hayalim tıpkı hedef için çalışan tüm kümelerin daha kalıcı ve sağlıklı sonuçlar almak üzere organize olup birlikte hareket etmesi. Türkiye’nin bu biçimde bir harekete muhtaçlığı var. Ülkemizin iyiliği için farklılıklarımızı zenginlik olarak gorerek topyekûn bir okuma kültürü seferberliği yapmalıyız. Bunun taslak planı, hem Okuma Kültürü Çalıştayı Kitapçığı’nda birebir vakitte Okuma Kültürü ve Kütüphaneler kitabında yayınlandı. İşin teorik kısmında ise Türkçe Eğitimi ile Bilgi ve Doküman İdaresi kısımlarının çalışmaları var. Alışılmış bu kadar önemli bir hususun bilimsel olarak daima gündemde tutulması bir gereksinim. Biz de okuma külçeşidini iki farklı pencereden ele alarak bilimsel literatürü zenginleştirmeye çalıştık.
– Okuma kültürüyle alakalı hazırladığınız bu iki kitabın projeleri nasıl gelişti?
Üniversite öğrenciliğimden beri üzerinde durduğum, çalıştığım ve çözemediğimiz tüm sıkıntılara deva olarak gördüğüm bir kavramdı okuma kültürü. Disiplinlerarası çalışmaları daima sevmişimdir. Sıkıntılara fazlaca boyutlu bakmak bana zevk verir. Bu sebeple İstanbul Üniversitesi’nde Bilgi ve Evrak İdaresi okurken Tarih’te çift anadal, daha sonra Yeni Türk Edebiyatı’nda master yaptım. Edebi metin inceleme metodolojisini okuma kültürüyle birleştirme fikri o günlerde doğdu. Müellifler ve içine doğdukları toplum, kitaba, kütüphaneye nasıl bakıyor; bu bakış kurguya, kahramana, üsluba nasıl yansımış, bunu fazlaca taraflı olarak incelemek istiyordum. Hece Yayınları’nın ağır yayın takviminde yer açtığı bu kitabın hazırlıklarını yaparken, Kütüphanecilik alanında okuma kültürüne ait literatür boşluğunu fark ettim. Hiperkitap’ın severek bastığı Okuma Kültürü ve Kütüphaneler de bu biçimde doğdu. Abdullah Uçman, Fatih Andı, Dursun Ali Tökel, Hanefi Vural, Şaban Sıhhat, Mehmet Ali Akkaya, Hasret Fedai, Turgay Anar, Ömer Say, Bülent Yılmaz, Coşkun Polat, Ümit Konya, Hüseyin Odabaş, İnci Önal, Erol Yılmaz başta olmak üzere bedelli hocaların katkı sunduğu iki kitap da tesadüfen tıpkı haftanın tıpkı günü farklı matbaalarda baskıya gitti.
– Edebi yapıtlarda kitap, kütüphane üzere öğeler ile okuyan-yazan kahramanların bulunması okuma külçeşidini nasıl tesirler?
Okuduklarımız zihnimize yerleşir ve bizi biz yapar. Okuyan insan kendini sevdiği kahramanla özdeşleştirir. Bu sebeple edebi yapıtlarda okuma hareketinin, kitap ve kütüphane ögelerinin olumlu olarak sunulması okuma külçeşidini geliştirecektir.
Kütüphaneler okuma kültüründe öncü role sahip
– Okuma külçeşidinin gelişmesinde kütüphanelerin rolü nedir?
Kütüphaneler, okuma külçeşidinin inşasında öncü role sahip. Varlık niçini toplumun bilgi ihtiyacını karşılamak ve okuma külçeşidini yaygınlaştırmak olan kütüphanelere kıymet verdiğimiz ölçüde gelişeceğiz. Okuma oranlarının yüksek olduğu gelişmiş toplumlarda sistemli olaravk kütüphanelere yatırım yapıldığını nazaranbilirsiniz.
– Bizim kütüphanelerimiz bu rolü yerine getirebiliyor mu?
Kütüphanelerimiz bu rolü yerine getiremiyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı, kısım mezunu kütüphanecilerin atanması ve yeni binalar konusunda büyük adımlar attı. Fakat bunlar uzun senelera dayanan ihmal edilmişliği telafiye yetmiyor. Dünyanın fazlaca gerisindeyiz. Türkiye’nin okuma kültürü konusunda ilerleme sağlayabilmesi için, kütüphanelerle ilgili ulusal bir atağa gereksinim var. Biroldukça seferberlik üzere bu da başarılabilir. Lakin istememiz gerek. Kütüphaneler konusunda ortak bir vizyona sahip olmalıyız. Hekimsiz hastane olmayacağı üzere kütüphanecisiz kütüphane de olamayacağını kabullendiğimizde işimiz kolaylaşacak. Her semtte çağdaş standartlarda bir kütüphane ve iki uzman kütüphaneci maksadıyla başlasak örneğin, kısa müddette ülke çehresinin olumlu tarafta değiştiğini goreceğiz.
Kütüphanesiz okul kalmasın projesi değerli
– Okuma külçeşidinin gelişmesinde okul kütüphanelerinin kıymeti nedir?
Okul kütüphaneleri, çocukların okuma kültürü ile büyümesi için elzem. Lakin okullarımızda ne kütüphane ne de kütüphaneci var. Geçenlerde Sayın Emine Erdoğan, Ulusal Eğitim Bakanı Sayın Mahmut Özer ve Kültür ve Turizm Bakanı Sayın Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’un katıldığı bir açılışta “Kütüphanesiz Okul Kalmasın” projesi duyuruldu. Sayın MEB Bakanı, hazırlıkları yaptıklarını, dört ayda tüm okullarda kütüphane açacaklarını belirtti. Umutlandım. Demek ki değişen bir şeyler var. Demek her okulda en az bir kütüphaneci olacak. Demek 4 yıllık Bilgi ve Evrak İdaresi lisans programında okul kütüphaneciliği dersi alan gençler, mesleklerini yapabilecekler. Nitelikli kitaplar uzman kütüphaneci görüşü ile seçilecek, kataloglanacak, sınıflanacak. Çocuklar, satın alamayacakları kadar epeyce yayın seçeneğini okulda bulacak, kitap tercihinde kütüphaneciden teklif alacak. Söyleşiler, dinletiler, müsabakalar düzenlenecek. Öğrenciler, araştırma yapmayı, bilimsel metin oluşturmayı, alıntı kullanmayı, kaynakça hazırlamayı daha ilkokulda öğrenecekler. İntihalin yanlışlığını, bilimin vazgeçilmezliğini bilerek büyüyecekler. Okuyan, düşünen, tartışan, farklılıkları güzel goren, idealist kuşaklar yetişecek. Sayın Bakanlar, bu projeyi gerçek manada uygularlarsa, Türkiye’nin okuma kültürü yazgısını değiştirmiş olacaklar.