JoKeR
Active member
Müelliflik olgusu çağlar boyunca çeşitli taraflarıyla ele alınmış, tartışması süren bir olgu. Muharrir ve yapıtı birden fazla kere birlikte anılmayacak kadar aralıklı. Birfazlaca kıymetli yapıtın müellifinin vefatından daha sonra kıymet bulması bu ayrıştırmaya hak verdirecek durumlardan biri. Bu durum muharririn varlığını da tartışmaya açan bir durum.
Fransız filozof ve dilbilimci, edebiyat eleştirmeni Roland Barthes, bu tartışmayı alevlendiren isimlerin başında geliyor. Barthes’in “Yazarın Ölümü” isimli yapıtı yayımlandığı andan itibaren dünya çapında tesirli olmuş, edebiyat kuramı ve ideoloji alanında büyük tartışmalar yaratmış olan bir eser.
Barthes’in metni, birinci vakit içinderda 1967 yılında bir Amerikan Kültür mecmuasında İngilizce çeviri olarak yer aldı. 1968 Yılında ise orjinal Fransızca metin, bir Fransız mecmuası olan Manteia’da yayımlandı.
Roland Barthes’in Müellifin Mevti, Laura Seymour, Çev. İpek Topçuoğlu, Ketebe Yayınları 2021, 106 Sayfa.
“Yazarın Ölümü” isimli eser, Fransız tarihinde radikalizmin tepe yaptığı yakın tarihlerden olan 1960’lı yılların atmosferinde yazıldığı için, adeta yaşanan olayların bir izdüşümü olarak değerlendirilebilecek radikal bir yaklaşıma sahip. Çünkü, “Yazarın mevti Paris’te radikal bir ayaklanmanın gerçekleştiği bir devirde yazılmıştır.” bu vakitte yazılmış olan biroldukca yapıtın öğrenci olaylarının, siyasal protestoların, savaş tersi hareketlerin tesiri altında kaldığı vakit zaman öne sürülen bir görüş. Bu görüşe hak verdirecek birçok sebebin olduğu ise bir gerçek.
MÜELLİFİN VEFATI VE METİNLERİ
Roland Barthes’in bu denemesinde ileri sürdüğü sava göre bir metnin pahası müellifinin vefatıyla ortaya çıkıyorsa pahalıdır. Bu durumda muharririn varlığının değeri yoktur, kıymetli olan kendisi değil, yazdığıdır. Barthes bu metinle, bir yazının yazıldığı andan itibaren müellifinden bağımsızlaştığını ve okuyucuyla bir daha var olduğunu savunur. Bu saatten daha sonra okuyucu müellifle değil, yazıyla karşı karşıya kalır. Ona göre olması gereken de tam olarak budur. Zira şayet müellif, yazdıkları hakkında açıklama yapmayı, yazdıklarını savunmayı sürdürürse, yazdıkları kıymetsizleşir. halbuki, muharrir öldüğünde okur doğar, okur yazılanı bir daha, kendince anlamlandırır. Bu durumda müellif devreden çıkar, yerini okura bırakır. Barthes, bu niçinle; “Yazmaya geleceğini vermek için efsaneyi yıkmak gerekir: Okurun doğumu muharririn mevti kıymetine gerçekleşmelidir.” der. Bir öteki yerde de bu durumu şu biçimde açıklar; “Yazar, edebiyat tarihi kitaplarında, biyografilerde, mecmualardaki söyleşilerde ve hatta yapıtlarıyla kişiliklerini günlükler ve hatıratlar yoluyla birleştirme korkusu olan edebiyatçıların şuurlarında hâlâ karar sürmektedir; çağdaş kültürdeki edebiyat imgesi despotça muharririn kişiliğine, yaşamöyküsüne, beğenilerine ve tutkularına odaklanmıştır; tenkit hâlâ büyük ölçüde, Baudelaire’in yapıtlarını ele alırken bir insan olarak Baudelaire’in başarısızlığından, Van Gogh’un deliliğinden, Çaykovski’nin günahından kelam etmekten ibarettir: güya kurmacanın âlâ berbat şeffaf alegorisiyle “sır”larını ifşa eden yapıttaki sesle yazarınki birmiş üzere, yapıtın açıklaması her vakit onu üreten bireyde aranmıştır.”
Barthes’in “Yazarın Mevti “adlı metninin edebiyat tarihli yerini, çalışmanın yapıldığı toplumsal ve edebi ortamı, metine karşı yapılan tenkitleri, bu metnin kültür-edebiyat dünyasına tesirlerini akıcı bir lisan ve hayli istikametli tahlillerle ortaya koyan Laura Seymour, İngiliz Edebiyatı alanında lisans, Rönesans Edebiyatı alanında yüksek lisans ve Shakespeare araştırmalarıyla doktora yapmış bir isim. Seymour’un biliş ve erken devir çağdaş edebiyat üzerine çeşitli değerlendirmeleri var.
PERİYOT ÜZERİNDEN OKUMAK
Seymour, Barthes’in metnini kitapta üç kısım olarak ele almış. Birbirini takip eden kısımların her biri evvelkinin devamı üzere bir bütünlüğü sürdürmekte. Kitapta Barthes’in metnine girilirken, öncelikli olarak Barthes’in kimliğiyle ilgili birtakım ayrıntılara ve “Yazarın Ölümü” metninde anlatılanın içeriğine, metnin değerine yer verilmiş. Seymour’a nazaran “Yazarın Mevti yapısalcılığın yüksek bir noktasında, lakin bununla birlikte yapısalcılığın sorgulanmaya başladığı bir periyotta yazılmıştır.” Bu ise, müellifin yapısalcılığa karşı oluşan bir öbür akım olan postyapısalcılık ortasında yer almasına “yazar ve eseri” konusundaki bakışını radikal bir noktaya taşımasına yol açan niçinlerden biridir. “Barthes, Muharririn Ölümü’ne dair anahtar kavramına, metinlerin mana üretme ve iletme yollarını daima olarak inceleyerek ulaştı. Fikirleri, öteki yapısalcı ve postyapısalcı düşünürlerden ve 20. Yüzyılın ortalarında “niyet safsatası” olarak bilinen şeye meydan okumalardan etkilendi.” Vaktin akademik tesirleri de bu niçinleri beslemiştir. Periyot kapitalizme başkaldırının ağırlaştığı bir devirdir. “Yazarın Ölümü’nde, Barthes, birfazlaca çağdaşları üzere, muharririn büyük bir kişilik ve/veya bir metnin yorumunu kısıtlayan kapitalist bir sahip olarak onaylanmasına reaksiyon gösteriyordu.”
Seymour, Barthes’in Muharririn Vefatı metnine çağdaşlarından çeşitli tenkitler yapıldığını belirtmekte. Bu tenkitler ise ekseriyetle metnin hayli soyut ve aşırılık içerdiği tarafında. Bu tenkitlere karşın Müellifin Vefatı edebiyat dünyasında kıymetini muhafazayı sürdürdü.
Seymour’un, “Roland Barthes’in Muharririn Ölümü-Bir Tahlil” isimli kitabı bir tıp çözümleme kitabı olarak görülebilir. Bu ise İpek Topçuoğlu tarafınca çevrilmiş olan bu kitabın özellikle edebiyata ilgi duyanlar tarafınca okunmasını gerekli kılmaya yetecek bir niye.
Fransız filozof ve dilbilimci, edebiyat eleştirmeni Roland Barthes, bu tartışmayı alevlendiren isimlerin başında geliyor. Barthes’in “Yazarın Ölümü” isimli yapıtı yayımlandığı andan itibaren dünya çapında tesirli olmuş, edebiyat kuramı ve ideoloji alanında büyük tartışmalar yaratmış olan bir eser.
Barthes’in metni, birinci vakit içinderda 1967 yılında bir Amerikan Kültür mecmuasında İngilizce çeviri olarak yer aldı. 1968 Yılında ise orjinal Fransızca metin, bir Fransız mecmuası olan Manteia’da yayımlandı.
Roland Barthes’in Müellifin Mevti, Laura Seymour, Çev. İpek Topçuoğlu, Ketebe Yayınları 2021, 106 Sayfa.
“Yazarın Ölümü” isimli eser, Fransız tarihinde radikalizmin tepe yaptığı yakın tarihlerden olan 1960’lı yılların atmosferinde yazıldığı için, adeta yaşanan olayların bir izdüşümü olarak değerlendirilebilecek radikal bir yaklaşıma sahip. Çünkü, “Yazarın mevti Paris’te radikal bir ayaklanmanın gerçekleştiği bir devirde yazılmıştır.” bu vakitte yazılmış olan biroldukca yapıtın öğrenci olaylarının, siyasal protestoların, savaş tersi hareketlerin tesiri altında kaldığı vakit zaman öne sürülen bir görüş. Bu görüşe hak verdirecek birçok sebebin olduğu ise bir gerçek.
MÜELLİFİN VEFATI VE METİNLERİ
Roland Barthes’in bu denemesinde ileri sürdüğü sava göre bir metnin pahası müellifinin vefatıyla ortaya çıkıyorsa pahalıdır. Bu durumda muharririn varlığının değeri yoktur, kıymetli olan kendisi değil, yazdığıdır. Barthes bu metinle, bir yazının yazıldığı andan itibaren müellifinden bağımsızlaştığını ve okuyucuyla bir daha var olduğunu savunur. Bu saatten daha sonra okuyucu müellifle değil, yazıyla karşı karşıya kalır. Ona göre olması gereken de tam olarak budur. Zira şayet müellif, yazdıkları hakkında açıklama yapmayı, yazdıklarını savunmayı sürdürürse, yazdıkları kıymetsizleşir. halbuki, muharrir öldüğünde okur doğar, okur yazılanı bir daha, kendince anlamlandırır. Bu durumda müellif devreden çıkar, yerini okura bırakır. Barthes, bu niçinle; “Yazmaya geleceğini vermek için efsaneyi yıkmak gerekir: Okurun doğumu muharririn mevti kıymetine gerçekleşmelidir.” der. Bir öteki yerde de bu durumu şu biçimde açıklar; “Yazar, edebiyat tarihi kitaplarında, biyografilerde, mecmualardaki söyleşilerde ve hatta yapıtlarıyla kişiliklerini günlükler ve hatıratlar yoluyla birleştirme korkusu olan edebiyatçıların şuurlarında hâlâ karar sürmektedir; çağdaş kültürdeki edebiyat imgesi despotça muharririn kişiliğine, yaşamöyküsüne, beğenilerine ve tutkularına odaklanmıştır; tenkit hâlâ büyük ölçüde, Baudelaire’in yapıtlarını ele alırken bir insan olarak Baudelaire’in başarısızlığından, Van Gogh’un deliliğinden, Çaykovski’nin günahından kelam etmekten ibarettir: güya kurmacanın âlâ berbat şeffaf alegorisiyle “sır”larını ifşa eden yapıttaki sesle yazarınki birmiş üzere, yapıtın açıklaması her vakit onu üreten bireyde aranmıştır.”
Barthes’in “Yazarın Mevti “adlı metninin edebiyat tarihli yerini, çalışmanın yapıldığı toplumsal ve edebi ortamı, metine karşı yapılan tenkitleri, bu metnin kültür-edebiyat dünyasına tesirlerini akıcı bir lisan ve hayli istikametli tahlillerle ortaya koyan Laura Seymour, İngiliz Edebiyatı alanında lisans, Rönesans Edebiyatı alanında yüksek lisans ve Shakespeare araştırmalarıyla doktora yapmış bir isim. Seymour’un biliş ve erken devir çağdaş edebiyat üzerine çeşitli değerlendirmeleri var.
PERİYOT ÜZERİNDEN OKUMAK
Seymour, Barthes’in metnini kitapta üç kısım olarak ele almış. Birbirini takip eden kısımların her biri evvelkinin devamı üzere bir bütünlüğü sürdürmekte. Kitapta Barthes’in metnine girilirken, öncelikli olarak Barthes’in kimliğiyle ilgili birtakım ayrıntılara ve “Yazarın Ölümü” metninde anlatılanın içeriğine, metnin değerine yer verilmiş. Seymour’a nazaran “Yazarın Mevti yapısalcılığın yüksek bir noktasında, lakin bununla birlikte yapısalcılığın sorgulanmaya başladığı bir periyotta yazılmıştır.” Bu ise, müellifin yapısalcılığa karşı oluşan bir öbür akım olan postyapısalcılık ortasında yer almasına “yazar ve eseri” konusundaki bakışını radikal bir noktaya taşımasına yol açan niçinlerden biridir. “Barthes, Muharririn Ölümü’ne dair anahtar kavramına, metinlerin mana üretme ve iletme yollarını daima olarak inceleyerek ulaştı. Fikirleri, öteki yapısalcı ve postyapısalcı düşünürlerden ve 20. Yüzyılın ortalarında “niyet safsatası” olarak bilinen şeye meydan okumalardan etkilendi.” Vaktin akademik tesirleri de bu niçinleri beslemiştir. Periyot kapitalizme başkaldırının ağırlaştığı bir devirdir. “Yazarın Ölümü’nde, Barthes, birfazlaca çağdaşları üzere, muharririn büyük bir kişilik ve/veya bir metnin yorumunu kısıtlayan kapitalist bir sahip olarak onaylanmasına reaksiyon gösteriyordu.”
Seymour, Barthes’in Muharririn Vefatı metnine çağdaşlarından çeşitli tenkitler yapıldığını belirtmekte. Bu tenkitler ise ekseriyetle metnin hayli soyut ve aşırılık içerdiği tarafında. Bu tenkitlere karşın Müellifin Vefatı edebiyat dünyasında kıymetini muhafazayı sürdürdü.
Seymour’un, “Roland Barthes’in Muharririn Ölümü-Bir Tahlil” isimli kitabı bir tıp çözümleme kitabı olarak görülebilir. Bu ise İpek Topçuoğlu tarafınca çevrilmiş olan bu kitabın özellikle edebiyata ilgi duyanlar tarafınca okunmasını gerekli kılmaya yetecek bir niye.