IşıkHaber
New member
Joana Ramiro
Avrupa genelinde köşeye sıkışmış durumdaki solcu siyasetçiler, hiç elbet, geçen hafta sonu Portekiz’de gerçekleşen genel seçimlere bakıp birtakım notlar alacaklar. Merkez soldaki Sosyalist Parti (PS) beklenmedik bir sonuçla, parlamentoda bulunan 230 sandalyenin 117’sini kazanarak tarihi bir salt çoğunluk elde etti. Seçimin hemilk öncesinde yapılan anketlerde beklenen bir eşitlik olacağı öngörülmesine rağmen, merkez sağdaki muhalefet partisi PSD bozguna uğradı. Portekiz’in siyasi haritası artık neredeyse baştan sona kızıla boyandı.
KARŞIT BİR ÖRNEK
Portekiz, Avrupa’da bir çeşit karşıt öge niteliğinde. 2010’ların başında yaşanan krizlerin akabinde gerçekleştirdiği ekonomik toparlanma dünya çapında takdir topladı ve bir noktada bu büyüme artık Euro Bölgesi ortalamasını da aştı. Avrupa’daki ülkelerin büyük kısmı korona virüsü salgınını denetim altında tutmak maksadıyla güçlü bir gayret verirken, Portekiz, nüfusunun neredeyse yüzde 90’ını iki doz aşılayarak, aşılama oranı bağlamında dünya önderi haline geldi. Ve Portekiz, 2015 yılında sol hükümetleri başa getiren öbür ülkelerden farklı olarak, bu biçimdedan beridir Sosyalistlerin idaresi altında süren siyasi istikrarın tadını çıkardı.
Pekala, geçen hafta sonu ortaya çıkan sonuçlar bize neler anlatıyor? Sağda, zayıflayan kıdemli PSD bünyesinde bir dağılma gerçekleşti ve çok sağcı Chega (anlamı: ‘Yeter’) ile birlikte yükselişe geçen iş dünyasının sesi Liberal Teşebbüs (IL) içinde bir ilişki kopması yaşandı. Portekiz’in çağdaş demokratik tarihinde birinci kez, geçmişte parlamentonun üçüncü büyük partisi olan sağcı Hıristiyan Demokratlar tek bir milletvekilliği bile elde edemedi. Solda, Başbakan António Costa, Komünist Parti ve antikapitalist Sol Blok gibilere yalnızca kırıntılar bırakıp geneli daha radikal olan seçmenlerin büyük kısmını da kendisine çekerek, meclisteki büyük çoğunluğu kazandı.
SOSYALİST PARTİ DAYANAĞINI BÜYÜTTÜ
Bu sonuçlardan çıkarılacak derslerden biri, 2008 yılında yaşanan finans krizinden daha sonra yaşanan acı dolu kemer sıkma yıllarının unutulmamış olması. bu biçimdeki hükümette yer alan merkez sağ parti PSD açısından, bu hâlâ ödenmesi gereken bir bedel. Vakit zaman taktiksel olarak sola karşı çıkma teşebbüsleri bir işe yaramadı. Portekiz, solun kolay insanların hayatlarında hâlâ kuvvetli köklere sahip olduğu, sendikaların Komünist Parti’yle bir arada saf tuttuğu ve milenyum neslinin ekolojist-sosyalist güçlerin ardında toplandığı, yani “işçi sınıfı muhafazakârlığının” pek de alıcı bulmadığı bir ülke.
Toplumsal demokratlar ve Costa üzere ölçülü sosyalistler açısından, mevcut koşullar göz önünde bulundurulduğunda, bu bilhassa keyif verici bir zafer oldu. PS, 2015 yılından bu yana hükümette olsa da azınlık hükümeti olarak yürütülen siyaset, resmi bağlamda ya da uygulamada çok sol ile yapılan mutabakata bağlı olarak engellendi. Hâl bu biçimdeyken, Komünistler ve Sol Blok, geçen yıl yaşanan toplumsal kriz periyodunda kamu yatırımlarının seviyeleri hakkında şikayet etmeye başladığında, Costa bunun hükümetin beş parasız kalma ihtimalini doğuracağının farkındaydı. Her şeyi kaybedebilir ya da daha fazlasını kazanabilir ve radikal yüklerinden kurtulabilirdi. Altı yıllık bir bekleyişin akabinde, Başbakan dileğini gerçekleştirebildi.
HANGİ DERSLERİ ÇIKARABİLİRİZ?
Bu durum, Avrupa’daki kardeş partiler için asıllı bir ders olabilir. örneğin, Keir Starmer idaresindeki [İngiliz] Emekçi Partisi, Costa’dan, en azından seçim zaferi garanti altına alınana dek en soldaki partilerle işbirliği yapmak konusunda bir şeyler öğrenebilir. Komünistler ve radikal solcular için, seçimler zorlayıcı bir tahsil tecrübesiydi. Güç kazanmak hedefiyle merkezle işbirliği yapabileceklerini keşfettiler; ancak bir sefer oraya geldiğinizde farklı bir kimlik ortaya koymanız gerekiyor ve bunu yapamadıkları için bedelini ödediler.
Öte yandan, bu seçimlerden alınacak en büyük ders, çok sağın alttan alta yaşanan başarısıyla ilgili. Askeri diktatörlüğün 1974 yılında kansız bir sosyalist ihtilalle alaşağı edildiği gurur duyulacak bir antifaşist tarihe sahip bir ülke olan Portekiz’deki en büyük üçüncü siyasal güç, artık çok sağcı Chega hareketi. 2019 yılında çenesi düşük ve saldırgan bir milletvekiliyle parlamentoya girdi. Şubat ayı ortasında parlamento bir daha faaliyete geçtiğinde, 12 kişilik bir kümeye sahip olacak. Bu, başkanı biroldukça kere Roman azınlığı şeytanlaştırmaya çalışan, temsilcileri Salazar diktatörlüğünü hasretle anmakla itham edilen ve ırkçı saiklerle kışkırtıcı yorumlar yapan bir partiyi temsil eden bir düzine milletvekili demek.
Bu, hakikaten de asırlık bir ders. Çok sağa verilen her oksijen zerresi tehlikelidir. Çok sağcı telaffuzun ulusal televizyonlar, günlük gazeteler ve yorumcular aracılığıyla olağanlaştırılması, karşı tartışmalar gerçekleştirmek hedefiyle olsa bile, ekseriyetle sadece çok sağa ivme kazandırmaya fayda. Bilhassa de yaklaşık 50 yıl evvel çok sağcı iktidarı hükümetten indiren bir ülkede günümüzdeki muadillerinin parlamentonun faaliyetlerini yürüttüğü São Bento Sarayı’na geri döndüğünü görmek, gurur kırıcı ve rahatsız edici bir durum. Sosyalist Parti’nin hissedebileceği tam manasıyla keyif verici rahatlamaya rağmen, Chega’nın ilerleyişi, rehavetin hiç bir vakit bir seçenek olamayacağını bizlere hatırlatıyor.
Makalenin özgünü The Guardian gazetesinde yayımlanmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
Avrupa genelinde köşeye sıkışmış durumdaki solcu siyasetçiler, hiç elbet, geçen hafta sonu Portekiz’de gerçekleşen genel seçimlere bakıp birtakım notlar alacaklar. Merkez soldaki Sosyalist Parti (PS) beklenmedik bir sonuçla, parlamentoda bulunan 230 sandalyenin 117’sini kazanarak tarihi bir salt çoğunluk elde etti. Seçimin hemilk öncesinde yapılan anketlerde beklenen bir eşitlik olacağı öngörülmesine rağmen, merkez sağdaki muhalefet partisi PSD bozguna uğradı. Portekiz’in siyasi haritası artık neredeyse baştan sona kızıla boyandı.
KARŞIT BİR ÖRNEK
Portekiz, Avrupa’da bir çeşit karşıt öge niteliğinde. 2010’ların başında yaşanan krizlerin akabinde gerçekleştirdiği ekonomik toparlanma dünya çapında takdir topladı ve bir noktada bu büyüme artık Euro Bölgesi ortalamasını da aştı. Avrupa’daki ülkelerin büyük kısmı korona virüsü salgınını denetim altında tutmak maksadıyla güçlü bir gayret verirken, Portekiz, nüfusunun neredeyse yüzde 90’ını iki doz aşılayarak, aşılama oranı bağlamında dünya önderi haline geldi. Ve Portekiz, 2015 yılında sol hükümetleri başa getiren öbür ülkelerden farklı olarak, bu biçimdedan beridir Sosyalistlerin idaresi altında süren siyasi istikrarın tadını çıkardı.
Pekala, geçen hafta sonu ortaya çıkan sonuçlar bize neler anlatıyor? Sağda, zayıflayan kıdemli PSD bünyesinde bir dağılma gerçekleşti ve çok sağcı Chega (anlamı: ‘Yeter’) ile birlikte yükselişe geçen iş dünyasının sesi Liberal Teşebbüs (IL) içinde bir ilişki kopması yaşandı. Portekiz’in çağdaş demokratik tarihinde birinci kez, geçmişte parlamentonun üçüncü büyük partisi olan sağcı Hıristiyan Demokratlar tek bir milletvekilliği bile elde edemedi. Solda, Başbakan António Costa, Komünist Parti ve antikapitalist Sol Blok gibilere yalnızca kırıntılar bırakıp geneli daha radikal olan seçmenlerin büyük kısmını da kendisine çekerek, meclisteki büyük çoğunluğu kazandı.
SOSYALİST PARTİ DAYANAĞINI BÜYÜTTÜ
Bu sonuçlardan çıkarılacak derslerden biri, 2008 yılında yaşanan finans krizinden daha sonra yaşanan acı dolu kemer sıkma yıllarının unutulmamış olması. bu biçimdeki hükümette yer alan merkez sağ parti PSD açısından, bu hâlâ ödenmesi gereken bir bedel. Vakit zaman taktiksel olarak sola karşı çıkma teşebbüsleri bir işe yaramadı. Portekiz, solun kolay insanların hayatlarında hâlâ kuvvetli köklere sahip olduğu, sendikaların Komünist Parti’yle bir arada saf tuttuğu ve milenyum neslinin ekolojist-sosyalist güçlerin ardında toplandığı, yani “işçi sınıfı muhafazakârlığının” pek de alıcı bulmadığı bir ülke.
Toplumsal demokratlar ve Costa üzere ölçülü sosyalistler açısından, mevcut koşullar göz önünde bulundurulduğunda, bu bilhassa keyif verici bir zafer oldu. PS, 2015 yılından bu yana hükümette olsa da azınlık hükümeti olarak yürütülen siyaset, resmi bağlamda ya da uygulamada çok sol ile yapılan mutabakata bağlı olarak engellendi. Hâl bu biçimdeyken, Komünistler ve Sol Blok, geçen yıl yaşanan toplumsal kriz periyodunda kamu yatırımlarının seviyeleri hakkında şikayet etmeye başladığında, Costa bunun hükümetin beş parasız kalma ihtimalini doğuracağının farkındaydı. Her şeyi kaybedebilir ya da daha fazlasını kazanabilir ve radikal yüklerinden kurtulabilirdi. Altı yıllık bir bekleyişin akabinde, Başbakan dileğini gerçekleştirebildi.
HANGİ DERSLERİ ÇIKARABİLİRİZ?
Bu durum, Avrupa’daki kardeş partiler için asıllı bir ders olabilir. örneğin, Keir Starmer idaresindeki [İngiliz] Emekçi Partisi, Costa’dan, en azından seçim zaferi garanti altına alınana dek en soldaki partilerle işbirliği yapmak konusunda bir şeyler öğrenebilir. Komünistler ve radikal solcular için, seçimler zorlayıcı bir tahsil tecrübesiydi. Güç kazanmak hedefiyle merkezle işbirliği yapabileceklerini keşfettiler; ancak bir sefer oraya geldiğinizde farklı bir kimlik ortaya koymanız gerekiyor ve bunu yapamadıkları için bedelini ödediler.
Öte yandan, bu seçimlerden alınacak en büyük ders, çok sağın alttan alta yaşanan başarısıyla ilgili. Askeri diktatörlüğün 1974 yılında kansız bir sosyalist ihtilalle alaşağı edildiği gurur duyulacak bir antifaşist tarihe sahip bir ülke olan Portekiz’deki en büyük üçüncü siyasal güç, artık çok sağcı Chega hareketi. 2019 yılında çenesi düşük ve saldırgan bir milletvekiliyle parlamentoya girdi. Şubat ayı ortasında parlamento bir daha faaliyete geçtiğinde, 12 kişilik bir kümeye sahip olacak. Bu, başkanı biroldukça kere Roman azınlığı şeytanlaştırmaya çalışan, temsilcileri Salazar diktatörlüğünü hasretle anmakla itham edilen ve ırkçı saiklerle kışkırtıcı yorumlar yapan bir partiyi temsil eden bir düzine milletvekili demek.
Bu, hakikaten de asırlık bir ders. Çok sağa verilen her oksijen zerresi tehlikelidir. Çok sağcı telaffuzun ulusal televizyonlar, günlük gazeteler ve yorumcular aracılığıyla olağanlaştırılması, karşı tartışmalar gerçekleştirmek hedefiyle olsa bile, ekseriyetle sadece çok sağa ivme kazandırmaya fayda. Bilhassa de yaklaşık 50 yıl evvel çok sağcı iktidarı hükümetten indiren bir ülkede günümüzdeki muadillerinin parlamentonun faaliyetlerini yürüttüğü São Bento Sarayı’na geri döndüğünü görmek, gurur kırıcı ve rahatsız edici bir durum. Sosyalist Parti’nin hissedebileceği tam manasıyla keyif verici rahatlamaya rağmen, Chega’nın ilerleyişi, rehavetin hiç bir vakit bir seçenek olamayacağını bizlere hatırlatıyor.
Makalenin özgünü The Guardian gazetesinde yayımlanmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)