JoKeR
Active member
DİLBER DURAL
Küçük yaşta ilim elde etmek, taşa yazı yazmak, yaşlılıkta ilim öğrenmek ise suya yazı yazmak gibidir” diyor Peygamberimiz. Bu kelamı ile gerekli olan her türlü bilginin küçük yaşta verilmesini istiyor. Her manada ne anlattığımız kadar nasıl anlattığımız da değerli bu konuda. Küçük yaşlarındaki çocuklara din ile ilgili ayrıntıları de hoş metotlarla anlatmalı ve öğretmeliyiz ötürüsıyla. Prof. Dr. Sadettin Ökten de, “Çocuğuna eğitim vermekte derde düşen ebeveynin, evvel kendisine bakması gerektiğini söylüyor. Ökten, “Kendisindeki çelişkileri bir daha kendisi fark etmeyebilir. Çocuk ebeveynine bir ayna tutuyor ve onun çelişkilerini ona tabir ediyor” biçiminde açıklıyor bu durumu. Ökten, ebeveynin yapabildiği kadarıyla bu çelişkileri giderip evladına muhabbetle yaklaştığında, ortada sağlam bir manevi köprü kurulabileceğini lisana getiriyor.
– Peygamber Efendimiz (SAV)’in çocuk terbiyesine ait sünnetlerine baktığımızda, çocukların fıtratına uygun yumuşak bir üslupla terbiye verdiğini görmekteyiz. Fakat günümüz anne babaları da sıklıkla müdafaacı bir güdüyle, çocuğuyla sağlıklı bir irtibat kuramıyor. Sizce temel sorun nedir?
İslam Medeniyet Tasavvuru açısından baktığımızda çocuğu, Allah’ın bir lütfu olarak görüyoruz. O, anneye ve babaya bahşedilen ulvi bir nasip ve ilahi bir ikramdır. Ebeveyn, çocuğu kendilerinin devamı üzere görürler ve çocuk üzerinden hem maddi hem manevi bir terbiye alırlar. Çağımızda maalesef çocuğun aileye verdiği maddi terbiye fazlaca önemseniyor. İslam Medeniyet Tasavvuru’na göre bu ilahi armağanın aileye verdiği manevi terbiye epey daha ehemmiyetlidir. Feragat, fedakarlık, hizmet, muhabbet, hayır dua daima bu çocuk vesilesi ile öğrenilir ve içselleştirilir. Bir büyükbaba ve dede olarak söylemeliyim ki, torunlarım üzerinde hala his ve niyet dünyamda epeyce şey deneyim ediyor ve öğreniyorum. Çocuk bununla birlikte aileye verilmiş ilahi bir emanettir. Onu adabınca koruma etmek, korumak ve kollamak da gerekir. Ebeveynin hayattaki tavrı her neyse, çocuk motamot onu alıyor. Zira o, uygunluğa meyyal olarak yaratılmıştır. İslam Tasavvuru buna “Fıtrat-ı İslam” üzere yaratılmıştır diyor. Beşer olmak hasebiyle ortasında berbatlığa eğilimler de vardır. Ebeveyn, kendi hayatındaki çelişkileri çocuğa motamot aksettirir. Çocuk fazlaca küçük yaşlardan itibaren ismini koyamasa da bu akisleri hissediyor. Zira, onun varlığı ezelden ebeveyni ile birlikte elest bezminde evet demiştir. Ebeveyn vakit itibariyle çocuktan evvel dünyaya geliyor, evlat ise ondan sonrasında.
EBEVEYN EVLADININ MİZACINI FARK ETMELİ
Aileniz size dini eğitimi nasıl verdi?
Bizler dini, ömrün ortasında öğrendik. Hayat ve din birbirinden başka iki olgu değildi. En azından aile muhitimizde. Büyüklerimiz, başta ebeveynimiz olmak üzere, vakit ve taban müsaade ettiği kadarıyla ömrü, dinin çizdiği çerçeve ortasında yaşama çabasındaydılar. Bu genel prensip, her devir her yer ve herkes için geçerlidir. Zira vakit ve taban koşulları ne olursa olsun “Ol” buyruğuyla gerçekleşmiştir. Ve siz o kaideler ortasında var edilmişsinizdir. Üstte da söylemiş olduğimiz üzere, dini ve ömrü birbirinden ayırdığınız vakit, farkında olmasanız da zımmen sekülerleşmeyi kabul etmiş olursunuz.
Çocuklara dini eğitim verirken neye dikkat etmek gerekiyor?
Bütün insanların olduğu üzere çocukların da her şeydilk evvel muhabbete muhtaçlığı vardır. Lisanımızdaki sevgi sözü, muhabbet kavramını karşılamaktan uzaktır. Muhabbet, kaynak itibariyle ilahidir. Ve kalbin en ağır ve en saf duygusallığıdır. Muhabbet o denli bir şanlı haslettir ki, hayatın niçini ve gayesidir. Çocuğa muhabbet dolu bir kalple yaklaşıldığı vakit, onun her şeydilk evvel aradığı ve istediği bu muhabbet olduğu için, iki kalbin birleşmesi adeta ilahi bir lütuf olarak ortaya çıkar. Ebeveyn ile çocuk içinde yaradılışın temelini oluşturan muhabbet köprüsü kurulduktan daha sonra, o küçük varlığın kalbi sizinle bir arada atacaktır. İslam Medeniyet Tasavvuru’na nazaran beşerin kalbi Allah’a aittir. Zira Allah o kalbe tecelli etmektedir. Çocuk bu büyük tecelliye iştiyak duyar. Ebeveyn bunu ona verebildiği anda zahiri her türlü pürüz ortadan kalkmıştır. Zira bütün kalpler layık oldukları yere yönlendirilmişlerdir. Bundan daha sonrası bir ciddiyet, vekar, sebat işidir. Kalbin ister genç, ister çocuk, ister yaşlı olsun muhabbete muhtaçlığı vardır ve muhabbetle beslenir. Kalbi canlı tutmak için ise Hak’tan gelene razı olmak, Hak’ka karşı görevleri muhabbetle icra etmek ve bütün mahlukata karşı da merhametli olmak icab ediyor.
– Çocuklara dini eğitim verirken birden fazla aile farkında olmadan dinin temellerini Allah korkusu üzerine kuruyor. Çocuklara ibadetleri, Allah’ı anlatırken nelere dikkat etmek gerekiyor? Çocuklara dini sevdirmek, daha uygun anlatabilmek ismine neler yapılabilir?
Her yaradılışın kendine nazaran vasıfları var. İnsan yaradılışında buna mizac diyoruz. Ebeveyn kendisine ilahi bir ikram olarak gönderilen evladın mizacını fark etmek ve o mizaca nazaran davranmak mecburiyetindedir. Mizac konusundaki bu fark, bir sezgi olarak fıtraten anneye verilmiştir. Baba, evladın mizacına ilişkin husussiyetleri, anne-evlad beraberliğinden öğrenmek mecburiyetindedir. Bu farkındalıkla birlikte evladın kalbine muhabbetle hitap edildiğinde aşılmayacak hiç bir pürüz kelam konusu değildir. Bütün ebeveynler ve büyükbabalar, büyük anneler İslam Medeniyet Tasavvuru’na göre sürekli hayır dua üzre bulunurlar. Bu hayır dua çerçevesinde evlad ve torunlar da yer alıyor. Muhabbetle kurulan gönül köprüsü, hayır dua ile desteklenir ve salih amellerle her an bir daha canlı tutulursa, bu büyük uğraş ilahi kapıdan asla geri çevrilmiyor.
İNSAN VARLIĞI DAİMİ BİR ARAYIŞ İÇİNDEDİR
– Ağaç yaşken eğilir. Pekala çocuklara dini eğitimi kaç yaşında vermeliyiz? Vaktinde verilmeyen dini eğitimin telafisi büyüdüğünde fazlaca güç mü olur?
Hayatta her yaşın kendi çerçevesi ve kuralları ortasında alacağı ve vereceği şeyler vardır. Bu konuya çocuklar da dahildir. ötürüsıyla bahsimiz, ömrün ortasında ve onun ayrılmaz ve tanımlayıcı bir ögesi olarak din olduğu için, çocuğun da muhakkak yaşlarda belirli şeyleri öğrenmesi ve tatbik etmesi icab ediyor. Lakin olması gerekenle olan her vakit uyuşmuyor. Bu da ömrümüzün bir gerçeğidir. İslam Medeniyet Tasavvuru sürekli dua üzre olmayı, birebir vakitte nasibi ve yazgısı de kabullenmeyi öngörmektedir. Belirli yaşlarda muhakkak şeyleri öğrenmeyen bir çocuk, kesinlikle o periyotta öbür muhakkak şeyleri öğrenmiştir. Zira insan varlığı daimi bir arayış ortasındadır ve boşluk kabul etmez. çabucak sonrasındaki bir periyotta o diğer aşikâr şeylerin yerine İslam Medeniyet Tasavvuru’nun kıymetlerini ikame etmek epey güç oluyor. Ancak bir daha de dua nasip ve mukadderat kavramlarını İslam Medeniyet Tasavvuru’nun çizdiği çerçeve ortasında düşünürsek asla ümitsiz ve bedbin olmamalıyız.
Çocuk ebeveynine bir ayna tutuyor
- Aileler yetişkin çocuklarıyla dini eğitim konusunda nasıl irtibat kurması gerekiyor pekala?
Çocuk, büyüyüp bir genç olduğu vakit, İslam açısından artık mesul mertebesine yükselmiştir. Lakin pak olduğu devirde aldığı biçim, artık onunla birliktedir. Muhabbeti, kulluk görevlerini, yaradılmışların bütününe karşı davranış üslubunu, duayı, nasibi ve bahtı öğrenmiştir.
Hayata bu birikimle çıkıyor. daha sonrası onun mesuliyetindedir. Lakin hayatta olan büyükleri dua, hüsn-ü nazar ve hulus-i kalp ile onunla beraberdirler. Hayatta olmayan büyüklerinin ise hoş anıları, o büyümüş çocuğun hafızasında ve kalbindedir. Onların hepsi, Allah’ın buyruk ve nehiylerini bir muhabbet çerçevesi içerisinde o gence hatırlatıyor. Ve onu her türlü tehlikeden olabildiğince koruma ediyor.
– Çocukların sorduğu sorulara nasıl yaklaşmalıyız?
Sevdirerek din eğitimi nasıl olur? En ülkü eğitim-öğretim metodu nasıldır? Çocuğuna eğitim vermekte derde düşen ebeveyn, evvel kendisine bakmalıdır. Kendisindeki çelişkileri bir daha kendisi fark etmeyebilir. Çocuk ebeveynine bir ayna tutuyor ve onun çelişkilerini ona söz ediyor. Ebeveyn yapabildiği kadarıyla bu çelişkileri giderip evladına muhabbetle yaklaştığında ise, umulur ki ortada sağlam bir manevi köprü kurulabilir. bu biçimdece çocukla ebeveyn içinde yol evladı manası teessüs eder.
Küçük yaşta ilim elde etmek, taşa yazı yazmak, yaşlılıkta ilim öğrenmek ise suya yazı yazmak gibidir” diyor Peygamberimiz. Bu kelamı ile gerekli olan her türlü bilginin küçük yaşta verilmesini istiyor. Her manada ne anlattığımız kadar nasıl anlattığımız da değerli bu konuda. Küçük yaşlarındaki çocuklara din ile ilgili ayrıntıları de hoş metotlarla anlatmalı ve öğretmeliyiz ötürüsıyla. Prof. Dr. Sadettin Ökten de, “Çocuğuna eğitim vermekte derde düşen ebeveynin, evvel kendisine bakması gerektiğini söylüyor. Ökten, “Kendisindeki çelişkileri bir daha kendisi fark etmeyebilir. Çocuk ebeveynine bir ayna tutuyor ve onun çelişkilerini ona tabir ediyor” biçiminde açıklıyor bu durumu. Ökten, ebeveynin yapabildiği kadarıyla bu çelişkileri giderip evladına muhabbetle yaklaştığında, ortada sağlam bir manevi köprü kurulabileceğini lisana getiriyor.
– Peygamber Efendimiz (SAV)’in çocuk terbiyesine ait sünnetlerine baktığımızda, çocukların fıtratına uygun yumuşak bir üslupla terbiye verdiğini görmekteyiz. Fakat günümüz anne babaları da sıklıkla müdafaacı bir güdüyle, çocuğuyla sağlıklı bir irtibat kuramıyor. Sizce temel sorun nedir?
İslam Medeniyet Tasavvuru açısından baktığımızda çocuğu, Allah’ın bir lütfu olarak görüyoruz. O, anneye ve babaya bahşedilen ulvi bir nasip ve ilahi bir ikramdır. Ebeveyn, çocuğu kendilerinin devamı üzere görürler ve çocuk üzerinden hem maddi hem manevi bir terbiye alırlar. Çağımızda maalesef çocuğun aileye verdiği maddi terbiye fazlaca önemseniyor. İslam Medeniyet Tasavvuru’na göre bu ilahi armağanın aileye verdiği manevi terbiye epey daha ehemmiyetlidir. Feragat, fedakarlık, hizmet, muhabbet, hayır dua daima bu çocuk vesilesi ile öğrenilir ve içselleştirilir. Bir büyükbaba ve dede olarak söylemeliyim ki, torunlarım üzerinde hala his ve niyet dünyamda epeyce şey deneyim ediyor ve öğreniyorum. Çocuk bununla birlikte aileye verilmiş ilahi bir emanettir. Onu adabınca koruma etmek, korumak ve kollamak da gerekir. Ebeveynin hayattaki tavrı her neyse, çocuk motamot onu alıyor. Zira o, uygunluğa meyyal olarak yaratılmıştır. İslam Tasavvuru buna “Fıtrat-ı İslam” üzere yaratılmıştır diyor. Beşer olmak hasebiyle ortasında berbatlığa eğilimler de vardır. Ebeveyn, kendi hayatındaki çelişkileri çocuğa motamot aksettirir. Çocuk fazlaca küçük yaşlardan itibaren ismini koyamasa da bu akisleri hissediyor. Zira, onun varlığı ezelden ebeveyni ile birlikte elest bezminde evet demiştir. Ebeveyn vakit itibariyle çocuktan evvel dünyaya geliyor, evlat ise ondan sonrasında.
EBEVEYN EVLADININ MİZACINI FARK ETMELİ
Aileniz size dini eğitimi nasıl verdi?
Bizler dini, ömrün ortasında öğrendik. Hayat ve din birbirinden başka iki olgu değildi. En azından aile muhitimizde. Büyüklerimiz, başta ebeveynimiz olmak üzere, vakit ve taban müsaade ettiği kadarıyla ömrü, dinin çizdiği çerçeve ortasında yaşama çabasındaydılar. Bu genel prensip, her devir her yer ve herkes için geçerlidir. Zira vakit ve taban koşulları ne olursa olsun “Ol” buyruğuyla gerçekleşmiştir. Ve siz o kaideler ortasında var edilmişsinizdir. Üstte da söylemiş olduğimiz üzere, dini ve ömrü birbirinden ayırdığınız vakit, farkında olmasanız da zımmen sekülerleşmeyi kabul etmiş olursunuz.
Çocuklara dini eğitim verirken neye dikkat etmek gerekiyor?
Bütün insanların olduğu üzere çocukların da her şeydilk evvel muhabbete muhtaçlığı vardır. Lisanımızdaki sevgi sözü, muhabbet kavramını karşılamaktan uzaktır. Muhabbet, kaynak itibariyle ilahidir. Ve kalbin en ağır ve en saf duygusallığıdır. Muhabbet o denli bir şanlı haslettir ki, hayatın niçini ve gayesidir. Çocuğa muhabbet dolu bir kalple yaklaşıldığı vakit, onun her şeydilk evvel aradığı ve istediği bu muhabbet olduğu için, iki kalbin birleşmesi adeta ilahi bir lütuf olarak ortaya çıkar. Ebeveyn ile çocuk içinde yaradılışın temelini oluşturan muhabbet köprüsü kurulduktan daha sonra, o küçük varlığın kalbi sizinle bir arada atacaktır. İslam Medeniyet Tasavvuru’na nazaran beşerin kalbi Allah’a aittir. Zira Allah o kalbe tecelli etmektedir. Çocuk bu büyük tecelliye iştiyak duyar. Ebeveyn bunu ona verebildiği anda zahiri her türlü pürüz ortadan kalkmıştır. Zira bütün kalpler layık oldukları yere yönlendirilmişlerdir. Bundan daha sonrası bir ciddiyet, vekar, sebat işidir. Kalbin ister genç, ister çocuk, ister yaşlı olsun muhabbete muhtaçlığı vardır ve muhabbetle beslenir. Kalbi canlı tutmak için ise Hak’tan gelene razı olmak, Hak’ka karşı görevleri muhabbetle icra etmek ve bütün mahlukata karşı da merhametli olmak icab ediyor.
– Çocuklara dini eğitim verirken birden fazla aile farkında olmadan dinin temellerini Allah korkusu üzerine kuruyor. Çocuklara ibadetleri, Allah’ı anlatırken nelere dikkat etmek gerekiyor? Çocuklara dini sevdirmek, daha uygun anlatabilmek ismine neler yapılabilir?
Her yaradılışın kendine nazaran vasıfları var. İnsan yaradılışında buna mizac diyoruz. Ebeveyn kendisine ilahi bir ikram olarak gönderilen evladın mizacını fark etmek ve o mizaca nazaran davranmak mecburiyetindedir. Mizac konusundaki bu fark, bir sezgi olarak fıtraten anneye verilmiştir. Baba, evladın mizacına ilişkin husussiyetleri, anne-evlad beraberliğinden öğrenmek mecburiyetindedir. Bu farkındalıkla birlikte evladın kalbine muhabbetle hitap edildiğinde aşılmayacak hiç bir pürüz kelam konusu değildir. Bütün ebeveynler ve büyükbabalar, büyük anneler İslam Medeniyet Tasavvuru’na göre sürekli hayır dua üzre bulunurlar. Bu hayır dua çerçevesinde evlad ve torunlar da yer alıyor. Muhabbetle kurulan gönül köprüsü, hayır dua ile desteklenir ve salih amellerle her an bir daha canlı tutulursa, bu büyük uğraş ilahi kapıdan asla geri çevrilmiyor.
İNSAN VARLIĞI DAİMİ BİR ARAYIŞ İÇİNDEDİR
– Ağaç yaşken eğilir. Pekala çocuklara dini eğitimi kaç yaşında vermeliyiz? Vaktinde verilmeyen dini eğitimin telafisi büyüdüğünde fazlaca güç mü olur?
Hayatta her yaşın kendi çerçevesi ve kuralları ortasında alacağı ve vereceği şeyler vardır. Bu konuya çocuklar da dahildir. ötürüsıyla bahsimiz, ömrün ortasında ve onun ayrılmaz ve tanımlayıcı bir ögesi olarak din olduğu için, çocuğun da muhakkak yaşlarda belirli şeyleri öğrenmesi ve tatbik etmesi icab ediyor. Lakin olması gerekenle olan her vakit uyuşmuyor. Bu da ömrümüzün bir gerçeğidir. İslam Medeniyet Tasavvuru sürekli dua üzre olmayı, birebir vakitte nasibi ve yazgısı de kabullenmeyi öngörmektedir. Belirli yaşlarda muhakkak şeyleri öğrenmeyen bir çocuk, kesinlikle o periyotta öbür muhakkak şeyleri öğrenmiştir. Zira insan varlığı daimi bir arayış ortasındadır ve boşluk kabul etmez. çabucak sonrasındaki bir periyotta o diğer aşikâr şeylerin yerine İslam Medeniyet Tasavvuru’nun kıymetlerini ikame etmek epey güç oluyor. Ancak bir daha de dua nasip ve mukadderat kavramlarını İslam Medeniyet Tasavvuru’nun çizdiği çerçeve ortasında düşünürsek asla ümitsiz ve bedbin olmamalıyız.
Çocuk ebeveynine bir ayna tutuyor
- Aileler yetişkin çocuklarıyla dini eğitim konusunda nasıl irtibat kurması gerekiyor pekala?
Çocuk, büyüyüp bir genç olduğu vakit, İslam açısından artık mesul mertebesine yükselmiştir. Lakin pak olduğu devirde aldığı biçim, artık onunla birliktedir. Muhabbeti, kulluk görevlerini, yaradılmışların bütününe karşı davranış üslubunu, duayı, nasibi ve bahtı öğrenmiştir.
Hayata bu birikimle çıkıyor. daha sonrası onun mesuliyetindedir. Lakin hayatta olan büyükleri dua, hüsn-ü nazar ve hulus-i kalp ile onunla beraberdirler. Hayatta olmayan büyüklerinin ise hoş anıları, o büyümüş çocuğun hafızasında ve kalbindedir. Onların hepsi, Allah’ın buyruk ve nehiylerini bir muhabbet çerçevesi içerisinde o gence hatırlatıyor. Ve onu her türlü tehlikeden olabildiğince koruma ediyor.
– Çocukların sorduğu sorulara nasıl yaklaşmalıyız?
Sevdirerek din eğitimi nasıl olur? En ülkü eğitim-öğretim metodu nasıldır? Çocuğuna eğitim vermekte derde düşen ebeveyn, evvel kendisine bakmalıdır. Kendisindeki çelişkileri bir daha kendisi fark etmeyebilir. Çocuk ebeveynine bir ayna tutuyor ve onun çelişkilerini ona söz ediyor. Ebeveyn yapabildiği kadarıyla bu çelişkileri giderip evladına muhabbetle yaklaştığında ise, umulur ki ortada sağlam bir manevi köprü kurulabilir. bu biçimdece çocukla ebeveyn içinde yol evladı manası teessüs eder.