JoKeR
Active member
Ülke genelinde meskenlerde, sokaklarda, kentin en kalabalık meydanlarında düzenlenen iftar ve sahur programları, tüm müslümanların birlik içerisinde başlarını secdeye kavuşturan teravih namazları, tıpkı sokakta oturan hanımları bir göz odada ahenkli bir ses etrafında toplayan mukabeleler…
Covid-19 kısıtlamalarıyla geçen iki yılın sonunda olağanlaşma adımları ile giriş yaptığımız 2022 yılı, tüm sevdiklerimizi bir daha sıcak bir iftar sofrası etrafında toplanacağımızı müjdeliyor. Bu sene Ramazan, gerekli önlemler alınarak toplu biçimde ifa edilebilecek. İhtimamla hazırladığımız sofralarımız, güleryüzle açılan kapılar ve neredeyse sahura kadar uzayan sohbetlerle bu Ramazan mesken sahibi olarak özlediğimiz konuklarımızla bir ortaya geleceğiz. Pandemi mühletince yalnızlaştık, kendi içimize kapandık tahminen de konuklarımızı nasıl ağırlayacağımızı dahi unuttuk. halbuki müslümanlar olarak bizler, İslam’ın fıtratı gereği vaktin mecbur eden kaide ve durumları hariç, ibadetlerimizden, günlük işlerimize her hareketi toplumsal bir varlık olmanın şuuruyla yaparız.
Pekala, Kur’an-ı Kerim’deki görgü kurallarına uygun olarak konuklarımızı nasıl ağırlayacağız? Hayata dair tüm sorulara yanıtlar bulabildiğimiz Kur’an-ı Kerim, toplumsal ilgilerimiz için gerekli kural-kaideleri ve bizim için teklifleri ayetlerinde bizimle paylaşır. Uzun yıllar ülkemizdeki tefsir akademisyenlerinin duayenlerinden olmasının yanı sıra tefsir yapıtları de kaleme alan merhum Prof. Dr. Zeki Duman, Kur’an-ı Kerim’de yer alan toplumsal hayatın kurallarını “Kur’an-ı Kerim’de Görgü Kuralları” isimli kitabında paylaşıyor. Duman, yapıtında toplumsal bağlarda olması gereken adab-ı muaşerete de odaklanıyor.
KONUK TOPLUMSAL HAYATIN KESİMİDİR
Misafirlik, bir müslümanın toplumsal hayatının büyük bir kesimidir. Ramazan’da iftar için, bir vefatın akabinde taziye için, düğünün akabinde tebrik için, hasretin akabinde kavuşmak için sık sık birbirlerimizi konutlarımıza davet eder, meskenlerde ziyaret ederiz. Toplumsal ömrün düsturlarını oluşturan adab-ı muaşeret, misafirlik bağlantılarımızı de güzelleştirir. Konuk olan konutta hayır ve rahmet olur. Peygamber Efendimiz de “Misafirin bulunduğu meskene hayır, bıçağın devenin hörgücüne ulaşmasından daha çabuk ulaşır” buyurmuştur. Efendimiz, kendisine gelen konukları asla geri çevirmez, konutunda ağırlama imkânı olmadığı durumlarda dahi onu ağırlayacak birini bulmuştur. Kur’an-ı Kerim’de konuk ve misafirlik kelam konusu olduğu vakit akla birinci gelen isim İbrahim Aleyhisselam’dır. Onun konuklarına son derece nazik, cömert ve güzellikle yaklaşması, onlara samimiyetle ikramda bulunması, müslümanlara örnektir.
“Ebu’l-Adyâf” yani “misafir babası” olarak anılan İbrahim Aleyhisselam, Kur’an’da yer alan konuk ve misafirlik ile ilgili adab-ı muaşeret düsturlarının de desteğidir. Onun gelip geçen herkesi konuk olarak kabul etmesi, elindekinin en hoş ve en tazesini yedirip içirmesi bizlere örnektir. Konuğu hoş bir kıyafet ve güleryüzle karşılamak ve uğurlamak, rahat ettirmek, gereksinimlerini gidermek konut sahibine düşen ahlaki bakılırsavlerdendir.
ELDE OLANIN EN HOŞUNU SUNMALI
Peygamber Efendimiz, “Allah’a ve ahiret gününe inanan konuklarına ikramda bulunsun. Bir gün ve bir geceden ibaret olan caizesini yerine getirsin” kelamlarıyla, konuğa ikramla imanı bir ortada zikretmiş, bu biçimdece konuğa ikramın değerine işaret etmiştir. İslam’da konut sahibine haber vermeden çatkapı bir misafirlik makbul değildir. Konuk evvelinde konut sahibine geleceğini bildirmeli, randevulaşmalıdır. Konuğa sunulacak yiyecek içecekler, şayet geleceği aşikâr ise evvelde hazırlanmış olmalıdır. Değilse, yemek hazırlayacağım diye telaşa kapılıp gürültü patırtı yapmak İslam adabına uygun değildir. Günümüzde bizler, konuklar gelmeden günler evvelden menüleri düşünüyor, alışverişlere başlıyoruz halbuki Kur’an adabına bakılırsa konuğa hazırlık, kadar telaşsız olursa o kadar güzel olur. Çünkü İbrahim Aleyhisselam’ın konukların yanından gizlice bayanının yanına giderek yemeği hazırlamış olması bu görgüye bir işarettir.
İbrahim Aleyhisselam, elinde bulunan sığırlardan en taze ve en semiz olanını seçip, şahsen kendisi kesmiş, pişirmiş ve konuklarına ikram etmiştir. Bu kıssadan hareketle konuğa ikram ederken gürültüsüzce meskende mevcut olanların en hoşunu, kısa bir vakitte hazırlayıp konuğa güler yüzle sunmak Kur’an’da işaret edilen adaptandır. Konuklar yemeğe buyur edilirken kullanılacak tabir olabildiğince nazik olmalıdır.
Kur’an’da İbrahim Aleyhisselam’ın “Yemeğe buyurmaz mısınız?” formundaki nazik daveti misal gösterilmiştir. Vakit zaman konukları yemek esnasında denetim edip, var ise gereksinimlerini karşılamak, yemeleri için teşvikte bulunmak bir daha mesken sahipliğinin adaplarındandır. Bu noktada kastedilen şüphesiz konuğun tabağını denetim etmek, ağzına yaklaştırdığı her lokmayı saymak değildir. Devamlı “ye” demek can sıkıcı bir söyleme yol açacağı üzere bu teşviğin üç kere yapılması kafidir. Mesken sahibinin cömertliğini ve konuğun sofrasına oturmasından dolayı duyduğu memnuniyeti belirtir. Peygamber Efendimiz de mesken sahibinin olağan aralıklarla üç kez konuğunu yemesi için teşvikte bulunulmasının icap ettiğini söylemiştir.
Covid-19 kısıtlamalarıyla geçen iki yılın sonunda olağanlaşma adımları ile giriş yaptığımız 2022 yılı, tüm sevdiklerimizi bir daha sıcak bir iftar sofrası etrafında toplanacağımızı müjdeliyor. Bu sene Ramazan, gerekli önlemler alınarak toplu biçimde ifa edilebilecek. İhtimamla hazırladığımız sofralarımız, güleryüzle açılan kapılar ve neredeyse sahura kadar uzayan sohbetlerle bu Ramazan mesken sahibi olarak özlediğimiz konuklarımızla bir ortaya geleceğiz. Pandemi mühletince yalnızlaştık, kendi içimize kapandık tahminen de konuklarımızı nasıl ağırlayacağımızı dahi unuttuk. halbuki müslümanlar olarak bizler, İslam’ın fıtratı gereği vaktin mecbur eden kaide ve durumları hariç, ibadetlerimizden, günlük işlerimize her hareketi toplumsal bir varlık olmanın şuuruyla yaparız.
Pekala, Kur’an-ı Kerim’deki görgü kurallarına uygun olarak konuklarımızı nasıl ağırlayacağız? Hayata dair tüm sorulara yanıtlar bulabildiğimiz Kur’an-ı Kerim, toplumsal ilgilerimiz için gerekli kural-kaideleri ve bizim için teklifleri ayetlerinde bizimle paylaşır. Uzun yıllar ülkemizdeki tefsir akademisyenlerinin duayenlerinden olmasının yanı sıra tefsir yapıtları de kaleme alan merhum Prof. Dr. Zeki Duman, Kur’an-ı Kerim’de yer alan toplumsal hayatın kurallarını “Kur’an-ı Kerim’de Görgü Kuralları” isimli kitabında paylaşıyor. Duman, yapıtında toplumsal bağlarda olması gereken adab-ı muaşerete de odaklanıyor.
KONUK TOPLUMSAL HAYATIN KESİMİDİR
Misafirlik, bir müslümanın toplumsal hayatının büyük bir kesimidir. Ramazan’da iftar için, bir vefatın akabinde taziye için, düğünün akabinde tebrik için, hasretin akabinde kavuşmak için sık sık birbirlerimizi konutlarımıza davet eder, meskenlerde ziyaret ederiz. Toplumsal ömrün düsturlarını oluşturan adab-ı muaşeret, misafirlik bağlantılarımızı de güzelleştirir. Konuk olan konutta hayır ve rahmet olur. Peygamber Efendimiz de “Misafirin bulunduğu meskene hayır, bıçağın devenin hörgücüne ulaşmasından daha çabuk ulaşır” buyurmuştur. Efendimiz, kendisine gelen konukları asla geri çevirmez, konutunda ağırlama imkânı olmadığı durumlarda dahi onu ağırlayacak birini bulmuştur. Kur’an-ı Kerim’de konuk ve misafirlik kelam konusu olduğu vakit akla birinci gelen isim İbrahim Aleyhisselam’dır. Onun konuklarına son derece nazik, cömert ve güzellikle yaklaşması, onlara samimiyetle ikramda bulunması, müslümanlara örnektir.
“Ebu’l-Adyâf” yani “misafir babası” olarak anılan İbrahim Aleyhisselam, Kur’an’da yer alan konuk ve misafirlik ile ilgili adab-ı muaşeret düsturlarının de desteğidir. Onun gelip geçen herkesi konuk olarak kabul etmesi, elindekinin en hoş ve en tazesini yedirip içirmesi bizlere örnektir. Konuğu hoş bir kıyafet ve güleryüzle karşılamak ve uğurlamak, rahat ettirmek, gereksinimlerini gidermek konut sahibine düşen ahlaki bakılırsavlerdendir.
ELDE OLANIN EN HOŞUNU SUNMALI
Peygamber Efendimiz, “Allah’a ve ahiret gününe inanan konuklarına ikramda bulunsun. Bir gün ve bir geceden ibaret olan caizesini yerine getirsin” kelamlarıyla, konuğa ikramla imanı bir ortada zikretmiş, bu biçimdece konuğa ikramın değerine işaret etmiştir. İslam’da konut sahibine haber vermeden çatkapı bir misafirlik makbul değildir. Konuk evvelinde konut sahibine geleceğini bildirmeli, randevulaşmalıdır. Konuğa sunulacak yiyecek içecekler, şayet geleceği aşikâr ise evvelde hazırlanmış olmalıdır. Değilse, yemek hazırlayacağım diye telaşa kapılıp gürültü patırtı yapmak İslam adabına uygun değildir. Günümüzde bizler, konuklar gelmeden günler evvelden menüleri düşünüyor, alışverişlere başlıyoruz halbuki Kur’an adabına bakılırsa konuğa hazırlık, kadar telaşsız olursa o kadar güzel olur. Çünkü İbrahim Aleyhisselam’ın konukların yanından gizlice bayanının yanına giderek yemeği hazırlamış olması bu görgüye bir işarettir.
İbrahim Aleyhisselam, elinde bulunan sığırlardan en taze ve en semiz olanını seçip, şahsen kendisi kesmiş, pişirmiş ve konuklarına ikram etmiştir. Bu kıssadan hareketle konuğa ikram ederken gürültüsüzce meskende mevcut olanların en hoşunu, kısa bir vakitte hazırlayıp konuğa güler yüzle sunmak Kur’an’da işaret edilen adaptandır. Konuklar yemeğe buyur edilirken kullanılacak tabir olabildiğince nazik olmalıdır.
Kur’an’da İbrahim Aleyhisselam’ın “Yemeğe buyurmaz mısınız?” formundaki nazik daveti misal gösterilmiştir. Vakit zaman konukları yemek esnasında denetim edip, var ise gereksinimlerini karşılamak, yemeleri için teşvikte bulunmak bir daha mesken sahipliğinin adaplarındandır. Bu noktada kastedilen şüphesiz konuğun tabağını denetim etmek, ağzına yaklaştırdığı her lokmayı saymak değildir. Devamlı “ye” demek can sıkıcı bir söyleme yol açacağı üzere bu teşviğin üç kere yapılması kafidir. Mesken sahibinin cömertliğini ve konuğun sofrasına oturmasından dolayı duyduğu memnuniyeti belirtir. Peygamber Efendimiz de mesken sahibinin olağan aralıklarla üç kez konuğunu yemesi için teşvikte bulunulmasının icap ettiğini söylemiştir.