AirdropAvcisi
New member
Asıl ismi Mahmut Cahit Erencan olan usta şair, Erzurumlu nüfus memuru Necati Beyefendi ile Feride Hanım’ın üçüncü çocuğu olarak 10 Ocak 1917’de Tokat’ın Zile ilçesinde dünyaya geldi. Erzurum ve civarının Ruslar tarafınca işgal edilmesi sebebiyle Külebi’nin ailesi, doğumundan kısa bir süre evvel sorunlu bir seyahatin akabinde Tokat’ın Zile ilçesinin Çeltek Köyü’ne yerleşti.
Soyadı maddesiyle bir arada ailesi “Erencan” soyadını alsa da usta şair, şiirlerini yazmaya başladıktan daha sonra sülalesinin “Gulebi” olan ismini “Külebi” olarak kullanmaya başladı ve bu soyadı 1946’da tescil ettirdi.
LİSE YILLARINDA KENDİNİ OKUMAYA VERDİ
Külebi, Zile’de Mahalle Mektebi’nde başladığı birinci tahsilini, Numune-i Terakki ve Dutlupınar İlkokulu’nun akabinde Tokat Gazi Ahmet Danişment İlkokulu’nda 1929’da tamamladı. Orta tahsile yatılı devam eden Külebi, Sivas Erkek Lisesi’nden 1936’da mezun oldu.
Başarılı edebiyatçı, lise senelerında içine kapanarak, kendini kitap okumaya vererek, Reşat Nuri Güntekin, Halide Edip Adıvar üzere kıymetli edebiyatçıların yapıtlarını takip etti ve şair- muharrir Ahmet Kutsi Tecer’in, halk kültürü, musikisi ve şairleriyle ilgili çalışmalarından etkilendi.
Şiir, hatıra ve deneme yazıları kaleme alan Külebi’nin birinci şiiri, okuduğu lisede hazırlanan “Toplantı” mecmuasında yayımlandı.
KÜLEBİ MAHLASI
İstanbul Yüksek Öğretmen Okulu Türk Lisanı ve Edebiyatı Kısmı’nı 1936’da birincilikle kazanan Külebi, Fuat Köprülü, Ahmet Hamdi Tanpınar ve Ali Nihat Tarlan’ın da ortalarında bulunduğu kıymetli öğretmenlerden eğitim alarak 1940’ta mezun oldu.
Öğretmen okulunda tahsil görürken müdür Fuat Köprülü’nün kendisine şiir yazdığı için kızacağını düşündüğünde Külebi mahlasını birinci sefer bu senelerda kullanmaya başlamıştı.
EVLENDİ
Ordinaryüs Prof. Türk lisan bilimci ve bilim insanı Reşit Rahmeti Arat’ın teşvik ve sayesinde 1938’de Almanca öğrenmek için Berlin’e gönderilen Külebi, döndükten daha sonra tıpkı okulun tarih kısmında tahsil nazarann Süheyla Tarkan ile nişanlandı ve 1942’de evlendi. İkilinin, Mehmet Ali ve Ahmet isimli iki erkek çocuğu oldu.
BİRİNCİ ŞİİRİNİ YAZDI
Öğrenci olarak geldiği İstanbul’da, birinci şiirlerini çabucak hemen 20’li yaşlarının başındayken “Mahmut Cahit” ve “Nazmi Cahit” lakaplarıyla Gençlik mecmuasında yayınlayan Külebi’nin yapıtları “Varlık”, “Sokak”, “İnsan”, “Türk Dili”, “Yaratış” ve “Kültür Dünyası” mecmualarında de okurlarla buluştu.
11 YIL TDK’DA VAZİFE YAPTI
Cahit Külebi, mezuniyetinden 1 ay daha sonra yedek subay olarak askere giderek, teğmenlik rütbesi aldı. Trakya’da 46. Süvari Alayı’nda 2,5 yıl yedek subay olan Külebi, 17 Aralık 1942’de terhis oldu. 1945’te 45 günlük bir süre için tekrar askere çağrılan Külebi, bu bakılırsavini de Ödemiş’te yerine getirdi. “Adamın Biri” ismini verdiği birinci şiir kitabını 1946’da yayımlanan usta edebiyatçının, 1949’da “Rüzgar”, 1954’te de “Yeşeren Otlar” isimli kitabı çıktı. “Yeşeren Otlar” yapıtıyla 1955’te Türk Lisan Kurumu (TDK) Edebiyat Ödülü’nü alan şair, “Yangın” isimli yapıtıyla ise 1985’te Yeditepe Şiir Armağanı’nı kazandı. Halkın ortasından, Anadolu’dan, Anadolu’nun bir göçmen köyünden çıkıp şairlik mesleğinin en kıymetli isimleri içinde yer alan Cahit Külebi, “Roman, oyun, öykü… Bunlar bana daima yapay gelmiştir. Roman yazarsam palavra söylerim üzere gelmiştir bana. Oyun daha gerçekçi üzere lakin ona da cüretim olmamış. halbukiki ben şiiri kendimi anlatmak sayıyorum.” demişti. Usta kalem, Antalya Lisesi’ne stajyer edebiyat öğretmeni olarak 1943’de atandı. Ankara Devlet Konservatuvarı’nda ve Ankara Gazi Lisesi’nde de edebiyat öğretmeni olarak nazaranv yapan Külebi, 1951’de Ankara Gazi Lisesi’nde Müdür Başyardımcısı, 1956’da ise Ulusal Eğitim müfettişi oldu. Şair Külebi, İsviçre Bölgesi Öğrenci Müfettişi ve Kültür Ataşesi olarak 31 Ağustos 1960-23 Nisan 1964 ortası İsviçre’de kaldı. Ülkeye döndükten daha sonra 1964-1969 yılları içinde Ulusal Eğitim Bakanlığı Başmüfettişliği, Kültür Müsteşar Yardımcılığı ve Teftiş Şurası Başkanlığı bakılırsavlerinde bulunan Külebi, 1973’te kendi isteğiyle emekli oldu. TDK’de 1972’de yapılan Kurultay’da İdare Şurasına seçilen şair, emekli olmasının akabinde, Yayın Kolu Başkanlığı ve TDK Genel Yazmanlık bakılırsavlerini 1983’e kadar sürdürdü. 12 Eylül Darbesi ile TDK’nin yapı değiştirmesi daha sonrası 1983’te kurumdan ayrılan Külebi, Toplumsal Demokrasi Partisi ile Toplumsal Demokrat Halkçı Parti’nin kurucuları içinde yer aldı.
EN SEVİLEN ŞİİRLERİ ORTASINA GİRDİ
Kendisini en çok Karacaoğlan’a yakın hisseden ve “Karacaoğlan’ın bacanağı” olduğunu söyleyen Cahit Külebi, yapıtlarında de aşık edebiyatından beslenerek, özgür şiirler kaleme aldı. Şiirlerinde yalın ve içten anlatımı ön plana çıkaran Külebi’nin “Atatürk Kurtuluş Savaşı”nda isimli yapıtı, Nevit Kodallı tarafınca “Atatürk Oratoryosu” ismiyle bestelendi.
“AYDIN BİR ŞAİRİ İÇTENLİĞİ”
Şair Behçet Necatigil, Külebi’yi anlattığı bir açıklamasında şu sözlere yer vermişti:
“Aydın bir saz şairi içtenliği, bir Karacaoğlan rahatlığı ve pak bir lisanla vakit zaman karamsar, inançsız, kendi türküsünü söylemiş oldu. Yarım kafiyeler, iç sesler, his ve niyetlerine eklediği şık benzetmeler ve söyleyişindeki titizlikle en sevilen şairler ortasına girdi. Yurt köşelerinin görüntü ve insan gerçeklerini, modem bir biçim ve yeni bir romantizmle yaşatış, anılarla kuvvetli içten bir duyarlık, esas özellikleridir.”
ŞİİRLERİNİN ANA TEMASI
Külebi bir yandan yapıtlarında yurt, insan ve tabiat sevgisini işlerken, öte tarafta çocukluk ve gençlik yıllarını geçirdiği Niksar, Tokat ve Sivas yörelerinden anılarında kalan izlenimleri de aktaran Külebi, yaptığı açıklamalarda şiir lisanını ve yazı serüvenini şu sözlerle aktarmıştı..
“HEP YAŞIMDAN YOLA ÇIKTIM”
“Ben daima ömürden yola çıktım. Bunun içindir ki haydi övünelim, Anadolu’nun türküsünü birinci defa diğerlerinden başka bir biçimde söylemiş oldum. Gerçekleri anlattım. Gücüm yettiğince de içine şiir katabildiğim için, bu tavrımı beğenmeyen arka düşüncelilere, küçümseyicilere rastlamadım. Bugün 20 yaşında yazdığım şiirler bile yeniliğini tüketmiyorlarsa, olağan olarak öbür niteliklerinin yanı sıra bu daima gerçeğin kalıcılığından güç alıyorlar.”
“ŞİİRİM HALKÇIDIR”
“Benim şiirim halkçıdır. Toplumculuk da halkçılığın ortasında yer alır. Halkçılık, toplumculuktan daha geniş ve kapsamlıdır. şüphesiz benim şiirimde, rastgele bir belirtisi yoktur. Rastgele bir belirtiye dayanarak da şiir yazmıyorum. Toplumcu ülkelerde de artık öğreti açısından şiir yazma modası gitgide azalmaktadır. Lakin toplumculuktan fazlaca halkçılığı benimsemiş bir insan olduğum için toplumculuğuma gölge düşürmenin yanılgı olduğunu belirtmek isterim. Ben halkçı bir şairim.”
Yapıtlarında sade bir lisan kullanarak ahenk ve ritme kıymet veren Külebi’nin kitapları İngilizce, Almanca dahil 20 kadar lisana çeviri edildi.
CAHİT KÜLEBİ ÖLDÜ
Şair Külebi’nin ömrünün son yılları, Ankara Çankaya’daki bir apartmanın taban katındaki dairesinde yakınlarının vefatlarına duyduğu acılarla, ıstıraplarla, yalnızlık ortasında geçti.
Kalp ve böbrek yetmezliğiyle kronik akciğer rahatsızlığı bulunan Külebi, 28 Mart 1997’de ağır bakıma alındı ve 20 Haziran 1997’de 80 yaşındayken Ankara’da yaşama veda etti.
Ankara’da toprağa verilen şairin naaşı, 2010 yılında ailesinin isteği üzerine Sivas Niksar’a taşınarak Karşıbağ Mahallesi’ndeki Şair Erzurumlu Emrah Türbesi’nin yanında defnedildi.
YAPITLARI
Vefatından kısa bir süre evvel Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Senatosu tarafınca “Fahri Doktor” unvanı verilen usta şairin yapıtlarından kimileri şöyleki:
“Atatürk Kurtuluş Savaşında (1952) “, “Yeşeren Otlar (1954)”, “Süt (1965)”, “Şiirler (1969), “Türk Mavisi (1973)”, “Sıkıntı ve Umut (1977)”, “Yangın (1980)”, “Bütün Şiirleri (1982)”, “Güz Türküleri (1991)”, “Bütün Şiirleri (1997)”, “Güzel Yurdum (1996)”, “Zerdali Ağacı (1990)”, “Rüzgar (1949)”, “Anı- İçi Sevda Dolu Seyahat (1986)”, “Düz yazı- Şiir Her Vakit (1985)”
Soyadı maddesiyle bir arada ailesi “Erencan” soyadını alsa da usta şair, şiirlerini yazmaya başladıktan daha sonra sülalesinin “Gulebi” olan ismini “Külebi” olarak kullanmaya başladı ve bu soyadı 1946’da tescil ettirdi.
LİSE YILLARINDA KENDİNİ OKUMAYA VERDİ
Külebi, Zile’de Mahalle Mektebi’nde başladığı birinci tahsilini, Numune-i Terakki ve Dutlupınar İlkokulu’nun akabinde Tokat Gazi Ahmet Danişment İlkokulu’nda 1929’da tamamladı. Orta tahsile yatılı devam eden Külebi, Sivas Erkek Lisesi’nden 1936’da mezun oldu.
Başarılı edebiyatçı, lise senelerında içine kapanarak, kendini kitap okumaya vererek, Reşat Nuri Güntekin, Halide Edip Adıvar üzere kıymetli edebiyatçıların yapıtlarını takip etti ve şair- muharrir Ahmet Kutsi Tecer’in, halk kültürü, musikisi ve şairleriyle ilgili çalışmalarından etkilendi.
Şiir, hatıra ve deneme yazıları kaleme alan Külebi’nin birinci şiiri, okuduğu lisede hazırlanan “Toplantı” mecmuasında yayımlandı.
KÜLEBİ MAHLASI
İstanbul Yüksek Öğretmen Okulu Türk Lisanı ve Edebiyatı Kısmı’nı 1936’da birincilikle kazanan Külebi, Fuat Köprülü, Ahmet Hamdi Tanpınar ve Ali Nihat Tarlan’ın da ortalarında bulunduğu kıymetli öğretmenlerden eğitim alarak 1940’ta mezun oldu.
Öğretmen okulunda tahsil görürken müdür Fuat Köprülü’nün kendisine şiir yazdığı için kızacağını düşündüğünde Külebi mahlasını birinci sefer bu senelerda kullanmaya başlamıştı.
EVLENDİ
Ordinaryüs Prof. Türk lisan bilimci ve bilim insanı Reşit Rahmeti Arat’ın teşvik ve sayesinde 1938’de Almanca öğrenmek için Berlin’e gönderilen Külebi, döndükten daha sonra tıpkı okulun tarih kısmında tahsil nazarann Süheyla Tarkan ile nişanlandı ve 1942’de evlendi. İkilinin, Mehmet Ali ve Ahmet isimli iki erkek çocuğu oldu.
BİRİNCİ ŞİİRİNİ YAZDI
Öğrenci olarak geldiği İstanbul’da, birinci şiirlerini çabucak hemen 20’li yaşlarının başındayken “Mahmut Cahit” ve “Nazmi Cahit” lakaplarıyla Gençlik mecmuasında yayınlayan Külebi’nin yapıtları “Varlık”, “Sokak”, “İnsan”, “Türk Dili”, “Yaratış” ve “Kültür Dünyası” mecmualarında de okurlarla buluştu.
11 YIL TDK’DA VAZİFE YAPTI
Cahit Külebi, mezuniyetinden 1 ay daha sonra yedek subay olarak askere giderek, teğmenlik rütbesi aldı. Trakya’da 46. Süvari Alayı’nda 2,5 yıl yedek subay olan Külebi, 17 Aralık 1942’de terhis oldu. 1945’te 45 günlük bir süre için tekrar askere çağrılan Külebi, bu bakılırsavini de Ödemiş’te yerine getirdi. “Adamın Biri” ismini verdiği birinci şiir kitabını 1946’da yayımlanan usta edebiyatçının, 1949’da “Rüzgar”, 1954’te de “Yeşeren Otlar” isimli kitabı çıktı. “Yeşeren Otlar” yapıtıyla 1955’te Türk Lisan Kurumu (TDK) Edebiyat Ödülü’nü alan şair, “Yangın” isimli yapıtıyla ise 1985’te Yeditepe Şiir Armağanı’nı kazandı. Halkın ortasından, Anadolu’dan, Anadolu’nun bir göçmen köyünden çıkıp şairlik mesleğinin en kıymetli isimleri içinde yer alan Cahit Külebi, “Roman, oyun, öykü… Bunlar bana daima yapay gelmiştir. Roman yazarsam palavra söylerim üzere gelmiştir bana. Oyun daha gerçekçi üzere lakin ona da cüretim olmamış. halbukiki ben şiiri kendimi anlatmak sayıyorum.” demişti. Usta kalem, Antalya Lisesi’ne stajyer edebiyat öğretmeni olarak 1943’de atandı. Ankara Devlet Konservatuvarı’nda ve Ankara Gazi Lisesi’nde de edebiyat öğretmeni olarak nazaranv yapan Külebi, 1951’de Ankara Gazi Lisesi’nde Müdür Başyardımcısı, 1956’da ise Ulusal Eğitim müfettişi oldu. Şair Külebi, İsviçre Bölgesi Öğrenci Müfettişi ve Kültür Ataşesi olarak 31 Ağustos 1960-23 Nisan 1964 ortası İsviçre’de kaldı. Ülkeye döndükten daha sonra 1964-1969 yılları içinde Ulusal Eğitim Bakanlığı Başmüfettişliği, Kültür Müsteşar Yardımcılığı ve Teftiş Şurası Başkanlığı bakılırsavlerinde bulunan Külebi, 1973’te kendi isteğiyle emekli oldu. TDK’de 1972’de yapılan Kurultay’da İdare Şurasına seçilen şair, emekli olmasının akabinde, Yayın Kolu Başkanlığı ve TDK Genel Yazmanlık bakılırsavlerini 1983’e kadar sürdürdü. 12 Eylül Darbesi ile TDK’nin yapı değiştirmesi daha sonrası 1983’te kurumdan ayrılan Külebi, Toplumsal Demokrasi Partisi ile Toplumsal Demokrat Halkçı Parti’nin kurucuları içinde yer aldı.
EN SEVİLEN ŞİİRLERİ ORTASINA GİRDİ
Kendisini en çok Karacaoğlan’a yakın hisseden ve “Karacaoğlan’ın bacanağı” olduğunu söyleyen Cahit Külebi, yapıtlarında de aşık edebiyatından beslenerek, özgür şiirler kaleme aldı. Şiirlerinde yalın ve içten anlatımı ön plana çıkaran Külebi’nin “Atatürk Kurtuluş Savaşı”nda isimli yapıtı, Nevit Kodallı tarafınca “Atatürk Oratoryosu” ismiyle bestelendi.
“AYDIN BİR ŞAİRİ İÇTENLİĞİ”
Şair Behçet Necatigil, Külebi’yi anlattığı bir açıklamasında şu sözlere yer vermişti:
“Aydın bir saz şairi içtenliği, bir Karacaoğlan rahatlığı ve pak bir lisanla vakit zaman karamsar, inançsız, kendi türküsünü söylemiş oldu. Yarım kafiyeler, iç sesler, his ve niyetlerine eklediği şık benzetmeler ve söyleyişindeki titizlikle en sevilen şairler ortasına girdi. Yurt köşelerinin görüntü ve insan gerçeklerini, modem bir biçim ve yeni bir romantizmle yaşatış, anılarla kuvvetli içten bir duyarlık, esas özellikleridir.”
ŞİİRLERİNİN ANA TEMASI
Külebi bir yandan yapıtlarında yurt, insan ve tabiat sevgisini işlerken, öte tarafta çocukluk ve gençlik yıllarını geçirdiği Niksar, Tokat ve Sivas yörelerinden anılarında kalan izlenimleri de aktaran Külebi, yaptığı açıklamalarda şiir lisanını ve yazı serüvenini şu sözlerle aktarmıştı..
“HEP YAŞIMDAN YOLA ÇIKTIM”
“Ben daima ömürden yola çıktım. Bunun içindir ki haydi övünelim, Anadolu’nun türküsünü birinci defa diğerlerinden başka bir biçimde söylemiş oldum. Gerçekleri anlattım. Gücüm yettiğince de içine şiir katabildiğim için, bu tavrımı beğenmeyen arka düşüncelilere, küçümseyicilere rastlamadım. Bugün 20 yaşında yazdığım şiirler bile yeniliğini tüketmiyorlarsa, olağan olarak öbür niteliklerinin yanı sıra bu daima gerçeğin kalıcılığından güç alıyorlar.”
“ŞİİRİM HALKÇIDIR”
“Benim şiirim halkçıdır. Toplumculuk da halkçılığın ortasında yer alır. Halkçılık, toplumculuktan daha geniş ve kapsamlıdır. şüphesiz benim şiirimde, rastgele bir belirtisi yoktur. Rastgele bir belirtiye dayanarak da şiir yazmıyorum. Toplumcu ülkelerde de artık öğreti açısından şiir yazma modası gitgide azalmaktadır. Lakin toplumculuktan fazlaca halkçılığı benimsemiş bir insan olduğum için toplumculuğuma gölge düşürmenin yanılgı olduğunu belirtmek isterim. Ben halkçı bir şairim.”
Yapıtlarında sade bir lisan kullanarak ahenk ve ritme kıymet veren Külebi’nin kitapları İngilizce, Almanca dahil 20 kadar lisana çeviri edildi.
CAHİT KÜLEBİ ÖLDÜ
Şair Külebi’nin ömrünün son yılları, Ankara Çankaya’daki bir apartmanın taban katındaki dairesinde yakınlarının vefatlarına duyduğu acılarla, ıstıraplarla, yalnızlık ortasında geçti.
Kalp ve böbrek yetmezliğiyle kronik akciğer rahatsızlığı bulunan Külebi, 28 Mart 1997’de ağır bakıma alındı ve 20 Haziran 1997’de 80 yaşındayken Ankara’da yaşama veda etti.
Ankara’da toprağa verilen şairin naaşı, 2010 yılında ailesinin isteği üzerine Sivas Niksar’a taşınarak Karşıbağ Mahallesi’ndeki Şair Erzurumlu Emrah Türbesi’nin yanında defnedildi.
YAPITLARI
Vefatından kısa bir süre evvel Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Senatosu tarafınca “Fahri Doktor” unvanı verilen usta şairin yapıtlarından kimileri şöyleki:
“Atatürk Kurtuluş Savaşında (1952) “, “Yeşeren Otlar (1954)”, “Süt (1965)”, “Şiirler (1969), “Türk Mavisi (1973)”, “Sıkıntı ve Umut (1977)”, “Yangın (1980)”, “Bütün Şiirleri (1982)”, “Güz Türküleri (1991)”, “Bütün Şiirleri (1997)”, “Güzel Yurdum (1996)”, “Zerdali Ağacı (1990)”, “Rüzgar (1949)”, “Anı- İçi Sevda Dolu Seyahat (1986)”, “Düz yazı- Şiir Her Vakit (1985)”