IşıkHaber
New member
Lala Tanmoy Das*
Tıp fakültesi için bir ay süren psikiyatri nöbeti sırasında, acil servis odasında genç hastamla tanıştım. Koridorun en sonundaki bir sedyenin üzerinde kamburunu çıkarmış oturuyordu. Salgından evvel arkadaşlarıyla çokça vakit geçiriyor, okula gitmeyi seviyordu. daha sonra Covid-19 kapanmaları yüzünden okul sanal oldu, durmaksızın Zoom’da kendi imgesine bakıyordu. Ekrandaki manzarasından hoşnut olmadığını söylemiş oldu bana; mümkün olan her durumda kendisini yaşıtlarıyla karşılaştırıyordu.
TEK BAŞINALIĞIN GETİRDİĞİ TEHLİKELER
Kendine dair nefret kanıları ağırlaştıkça daha da izole olmuş ve yemek yemeyi azaltmıştı. Yirmi kilodan fazla kaybetmişti, eksiklik hisleri daha da kötüleşmişti. Ebeveynleri, onu yaşadıkları binanın çatısında volta atarken bulunca alıp acil servise getirmişlerdi.
Psikiyatri nöbetimde her yaştan hasta gördüm lakin birçoklarının 8-12 yaş ortası çocuklar ve 13-19 yaş ortası gençler olduğunu fark edince dehşete düştüm. Salgının gençler üstündeki yıkıcı tesirine birinci elden şahit oldum. ABD Hastalık Denetim ve Tedbire Merkezi’nin son incelemelerinden biri, Nisan ve Ekim 2020 içinde acil servislere akıl sıhhati ile bağlantılı müracaatların, 2019 ile karşılaştırıldığında 12-17 yaş ortası gençler içinde yüzde 30, 5-11 yaş ortası çocuklar içinde yüzde 24 arttığını gösteriyor.
Beni en epey endişelendiren, gençlerin akıl sıhhati hakkında çocukların dirençli oldukları ve geçtiğimiz yılki gerilim etkenlerinden akıl sıhhatiyle ilgili takviye almadan kurtulacakları konusunda söylenenler. Çocuklar dirençlidir lakin hem de kırılgandır. Bir yetişkinde hayli az görülen şikayetlerin ergenler içinde epey fazla olduğunu gördüm. Biroldukca ebeveynin çocukluğun direncine güvenerek, arkadaşlarından, öğretmenlerinden ve yüz yüze eğitimden başka düşen gençler içindeki duygusal travmanın erken belirtilerini görmemeleri beni endişelendiriyor.
Psikiyatri acil servisinde baktığım biroldukca genç, transseksüel ya da nonbinary [ikili cinsiyet anlayışı haricinde] insanlardı yahut cinsiyetlerini, cinsel kimliklerini sorguluyorlardı. Okullar birçok sefer bu gençler için, kendilerini söz edebilecekleri, akranları tarafınca kabul nazarancekleri bir sığınma yeri olabiliyor. Genç hastalar için salgının getirdiği kapanma, en güzel ihtimalle kendilerini desteklememiş olan ve kimi durumlarda onları topa tutan, onları kabullenmeyi reddeden aile üyeleriyle meskende bir ortada olmak manasına geliyordu.
AİLE ÖMRÜ ALTÜST OLDU
Trans birey olan bir hastamız gündelik hoşgörüsüzlüğü tanım etti, ebeveynleri bunu ‘kafa karışıklığını iyileştirmek’ için normatif cinsiyet tecrübesine yönelik mesken işleri olarak tanımlıyordu. Büyük bir depresyona kapıldı ve birkaç kere intihar teşebbüsünde bulundu. Birtakım genç hastalarıma göre onları perişan edip intihara sürükleyenin Covid’den dolayı aile üyelerinin beklenmedik vefatları kararında zihinsel ve duygusal sıhhatlerinin şiddetli halde etkilenmesiydi. Hayatta kalan ebeveynine yabancılaşan ve birincil bakıcısı öldükten daha sonra gidecek yeri olmayan çocuk hastalar gördüm. Ebeveynlerinden birini kaybeden bir hasta, hayatta kalan ebeveynine ağır mali ya da ebeveynlik sorumluluklarını ‘yüklemek’ istemiyordu.
Boston Tıp Merkezi’ne bağlı Grayken Bağımlılık Merkezi’nden çocuk hekimi ve bağımlılık uzmanı Scott Hadland, bana kendisinin de emsal hadiselerle karşılaştığını aktardı. söylemiş olduği kadarıyla, salgının niye olduğu okul aksamaları, arkadaşlardan farklı kalmak ve gündelik hayat sistemini, takviye sistemlerini kaybetmek üzere sıkıntıların tamamı, yemek yeme bozukluklarına, unsur kullanmasına katkıda bulunuyordu. Dr. Hadland, “Salgının çocukların akıl sıhhati üstündeki yansımalarını hayli açık bir halde görüyoruz, bu kısa vadeli bir durum olmayacak. Korkarım daha en kötüsünü görmedik” diyor.
DAVRANIŞ DEĞİŞİKLİKLERİ TAKİP EDİLMELİ
Gençlerin ebeveynleri, koruyucuları, arkadaşları, onları içine çeken zihinsel sıhhat krizinin ciddiyetini anlamalı ve bu kriz acil servise taşınmadan evvel zihinsel sıhhat sıkıntılarının farkına varmayı ve bu sorunlar hakkında konuşmayı öğrenmeliler.
Ebeveynler ve öğretmenler bir çocuğun ateşi çıktığında yahut fizikî bir hastalığın belirtilerini gösterdiğinde nasıl farkına varıyorlarsa, çocuklar moral bozukluğu ortasında olduklarının işaretlerini verdiğinde de dikkat kesilmelidirler. Ufak ruh hali yahut davranış değişiklikleri, depresyonların yahut öteki akıl sıhhati problemlerinin erken habercileri olabilir. Erişkinler çocuk tabiplerine, ergenlik psikiyatristlerine ya da okullardaki öğrenci rehberlerine danışabilirler yahut tavsiye almak için bu hususta çalışan sıhhat merkezlerine başvurabilirler.
Biroldukca çocuk, alışkanlıklarından, toplumsal etkileşimden mahrum kaldıklarında kendilerini savunmasız hissediyor. Aile üyelerinin hissettikleri şeyler hakkında, kendi kaygıları hakkında tertipli olarak konuştukları bir mesken ortamı yaratarak, tasalardan bahsetmenin makûs bir şey olmadığını göstermek, meskendeki gençlere yardımcı olabilir. Salgının niye olduğu hasar, önlemlerin kaldırılmasıyla ya da aşılamayla sona etmeyecek, o yüzden salgın öncesi duruma dönülse bile denetimli olmak değerli.
Nisan ayında, psikiyatri nöbetimin son vardiyasında, triyaj odasına gelen birkaç yeni gençle görüşmek üzere acil servisin koridorunda yürüdüm. Anlattıkları, birinci günümde duyduklarım kadar kahrediciydi. Son hastam, berbat beslenme, gitgide artan depresyon ve intihar eğilimi ortasındaydı. Kimi aile üyeleri salgın sırasında işlerini kaybetmişti, besin yetersizliği, öğünleri atlamak manasına geliyordu. Birinci değerlendirmemi bitirdikten daha sonra, ona yardımcı olabileceğimiz öteki bir şey olup olmadığını sordum. Küçük bir gülümsemeyle “Evet” dedi. “Lütfen şu pandemiyi bitirebilir misiniz?”
Biroldukca genç insan için Covid çabucak hemen bitip gitmekten hayli uzakta.
Yazının özgünü LA Times sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Serdar Aygün)
Tıp fakültesi için bir ay süren psikiyatri nöbeti sırasında, acil servis odasında genç hastamla tanıştım. Koridorun en sonundaki bir sedyenin üzerinde kamburunu çıkarmış oturuyordu. Salgından evvel arkadaşlarıyla çokça vakit geçiriyor, okula gitmeyi seviyordu. daha sonra Covid-19 kapanmaları yüzünden okul sanal oldu, durmaksızın Zoom’da kendi imgesine bakıyordu. Ekrandaki manzarasından hoşnut olmadığını söylemiş oldu bana; mümkün olan her durumda kendisini yaşıtlarıyla karşılaştırıyordu.
TEK BAŞINALIĞIN GETİRDİĞİ TEHLİKELER
Kendine dair nefret kanıları ağırlaştıkça daha da izole olmuş ve yemek yemeyi azaltmıştı. Yirmi kilodan fazla kaybetmişti, eksiklik hisleri daha da kötüleşmişti. Ebeveynleri, onu yaşadıkları binanın çatısında volta atarken bulunca alıp acil servise getirmişlerdi.
Psikiyatri nöbetimde her yaştan hasta gördüm lakin birçoklarının 8-12 yaş ortası çocuklar ve 13-19 yaş ortası gençler olduğunu fark edince dehşete düştüm. Salgının gençler üstündeki yıkıcı tesirine birinci elden şahit oldum. ABD Hastalık Denetim ve Tedbire Merkezi’nin son incelemelerinden biri, Nisan ve Ekim 2020 içinde acil servislere akıl sıhhati ile bağlantılı müracaatların, 2019 ile karşılaştırıldığında 12-17 yaş ortası gençler içinde yüzde 30, 5-11 yaş ortası çocuklar içinde yüzde 24 arttığını gösteriyor.
Beni en epey endişelendiren, gençlerin akıl sıhhati hakkında çocukların dirençli oldukları ve geçtiğimiz yılki gerilim etkenlerinden akıl sıhhatiyle ilgili takviye almadan kurtulacakları konusunda söylenenler. Çocuklar dirençlidir lakin hem de kırılgandır. Bir yetişkinde hayli az görülen şikayetlerin ergenler içinde epey fazla olduğunu gördüm. Biroldukca ebeveynin çocukluğun direncine güvenerek, arkadaşlarından, öğretmenlerinden ve yüz yüze eğitimden başka düşen gençler içindeki duygusal travmanın erken belirtilerini görmemeleri beni endişelendiriyor.
Psikiyatri acil servisinde baktığım biroldukca genç, transseksüel ya da nonbinary [ikili cinsiyet anlayışı haricinde] insanlardı yahut cinsiyetlerini, cinsel kimliklerini sorguluyorlardı. Okullar birçok sefer bu gençler için, kendilerini söz edebilecekleri, akranları tarafınca kabul nazarancekleri bir sığınma yeri olabiliyor. Genç hastalar için salgının getirdiği kapanma, en güzel ihtimalle kendilerini desteklememiş olan ve kimi durumlarda onları topa tutan, onları kabullenmeyi reddeden aile üyeleriyle meskende bir ortada olmak manasına geliyordu.
AİLE ÖMRÜ ALTÜST OLDU
Trans birey olan bir hastamız gündelik hoşgörüsüzlüğü tanım etti, ebeveynleri bunu ‘kafa karışıklığını iyileştirmek’ için normatif cinsiyet tecrübesine yönelik mesken işleri olarak tanımlıyordu. Büyük bir depresyona kapıldı ve birkaç kere intihar teşebbüsünde bulundu. Birtakım genç hastalarıma göre onları perişan edip intihara sürükleyenin Covid’den dolayı aile üyelerinin beklenmedik vefatları kararında zihinsel ve duygusal sıhhatlerinin şiddetli halde etkilenmesiydi. Hayatta kalan ebeveynine yabancılaşan ve birincil bakıcısı öldükten daha sonra gidecek yeri olmayan çocuk hastalar gördüm. Ebeveynlerinden birini kaybeden bir hasta, hayatta kalan ebeveynine ağır mali ya da ebeveynlik sorumluluklarını ‘yüklemek’ istemiyordu.
Boston Tıp Merkezi’ne bağlı Grayken Bağımlılık Merkezi’nden çocuk hekimi ve bağımlılık uzmanı Scott Hadland, bana kendisinin de emsal hadiselerle karşılaştığını aktardı. söylemiş olduği kadarıyla, salgının niye olduğu okul aksamaları, arkadaşlardan farklı kalmak ve gündelik hayat sistemini, takviye sistemlerini kaybetmek üzere sıkıntıların tamamı, yemek yeme bozukluklarına, unsur kullanmasına katkıda bulunuyordu. Dr. Hadland, “Salgının çocukların akıl sıhhati üstündeki yansımalarını hayli açık bir halde görüyoruz, bu kısa vadeli bir durum olmayacak. Korkarım daha en kötüsünü görmedik” diyor.
DAVRANIŞ DEĞİŞİKLİKLERİ TAKİP EDİLMELİ
Gençlerin ebeveynleri, koruyucuları, arkadaşları, onları içine çeken zihinsel sıhhat krizinin ciddiyetini anlamalı ve bu kriz acil servise taşınmadan evvel zihinsel sıhhat sıkıntılarının farkına varmayı ve bu sorunlar hakkında konuşmayı öğrenmeliler.
Ebeveynler ve öğretmenler bir çocuğun ateşi çıktığında yahut fizikî bir hastalığın belirtilerini gösterdiğinde nasıl farkına varıyorlarsa, çocuklar moral bozukluğu ortasında olduklarının işaretlerini verdiğinde de dikkat kesilmelidirler. Ufak ruh hali yahut davranış değişiklikleri, depresyonların yahut öteki akıl sıhhati problemlerinin erken habercileri olabilir. Erişkinler çocuk tabiplerine, ergenlik psikiyatristlerine ya da okullardaki öğrenci rehberlerine danışabilirler yahut tavsiye almak için bu hususta çalışan sıhhat merkezlerine başvurabilirler.
Biroldukca çocuk, alışkanlıklarından, toplumsal etkileşimden mahrum kaldıklarında kendilerini savunmasız hissediyor. Aile üyelerinin hissettikleri şeyler hakkında, kendi kaygıları hakkında tertipli olarak konuştukları bir mesken ortamı yaratarak, tasalardan bahsetmenin makûs bir şey olmadığını göstermek, meskendeki gençlere yardımcı olabilir. Salgının niye olduğu hasar, önlemlerin kaldırılmasıyla ya da aşılamayla sona etmeyecek, o yüzden salgın öncesi duruma dönülse bile denetimli olmak değerli.
Nisan ayında, psikiyatri nöbetimin son vardiyasında, triyaj odasına gelen birkaç yeni gençle görüşmek üzere acil servisin koridorunda yürüdüm. Anlattıkları, birinci günümde duyduklarım kadar kahrediciydi. Son hastam, berbat beslenme, gitgide artan depresyon ve intihar eğilimi ortasındaydı. Kimi aile üyeleri salgın sırasında işlerini kaybetmişti, besin yetersizliği, öğünleri atlamak manasına geliyordu. Birinci değerlendirmemi bitirdikten daha sonra, ona yardımcı olabileceğimiz öteki bir şey olup olmadığını sordum. Küçük bir gülümsemeyle “Evet” dedi. “Lütfen şu pandemiyi bitirebilir misiniz?”
Biroldukca genç insan için Covid çabucak hemen bitip gitmekten hayli uzakta.
Yazının özgünü LA Times sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Serdar Aygün)