Sözcü muharriri Deniz Zeyrek, Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Lideri Recep Tayyip Erdoğan‘ın sık sık değindiği seçim yasasının bilgilerinı AKP Genel Lider Yardımcısı Hayati Yazıcı‘ya sordu. Kelam konusu yasa teklifinde “seçim barajı”, “bölge sayısı”, “il seçim konseyi başkanlıklarıyla ilgili düzenleme” ve “partilerin seçime girebilme şartı” olmak üzere 4 değerli başlık bulunuyor.
Zeyrek’in yazısının devamı şöyleki:
Hayati Yazıcı bilgi vermedi lakin ben dört başlıkla ilgili öngörülen değişiklikler hakkında biraz bilgi edinmeyi başardım. Artık birebir sırayla husus madde yapılması beklenen değişikliklere bir bakalım:
1) Seçim Barajı: Başlangıçta barajın yüzde 5’e düşürülmesi öngörülmüştü. AK Parti ve Cumhurbaşkanlığı hukukçuları barajın yüzde 5 olacağını duyurmuştu. Lakin son dakikada barajın yüzde 7 olacağı belirtildi. Bu değişikliğin altında, Millet İttifakı’na dahil olmayan DEVA ve Gelecek partilerinin rastgele bir ittifaka dahil olmadan yüzde 5 barajını aşması ihtimalinin yattığını öğrendim. Baraj yüzde 7 olursa, bu partiler ittifak yapmak zorunda kalabilir. Şayet Millet İttifakı’na dahil olmazlarsa üçüncü bir ittifak gündeme gelir ve bu da muhalefette bir ikilik oluşturabilir.
2) Bölge sayısı: Bu hususta çabucak hemen bir muahede yok. AK Parti birden çok bölge olan vilayetlerde, her bölgede 7 milletvekili olmasını istiyordu. Lakin pazarlıklar kararında bu sayının 10’a çıkabileceği söyleniyor. Örnek vermek gerekirse İstanbul’da hali hazırda 97 milletvekili var. Bölge milletvekili sayısı 7’ye düşerse İstanbul 14 bölgeye bölünebilir. Şayet bölge milletvekili sayısı 10 olursa İstanbul 10 bölge olabilir. D’Hondt Sistemi yardımıyla birinci parti avantaj kazanacağından bölgelerdeki milletvekili sayısının azalması birinci partiye yarayabilir. (D’Hondt Sistemi: Bir seçim etrafında her partinin aldığı oy toplamı, sırasıyla 1’e, 2’ye, 3’e, 4’e 5’e (…) bölünür ve o seçim etrafının çıkaracağı milletvekili sayısına ulaşıncaya kadar bu sürece devam edilir. Elde edilen hisseler, parti farkı gözetmeksizin, büyükten küçüğe hakikat sıralanır. Milletvekillikleri bu sıralamaya göre partilere tahsis edilir.)
3) Vilayet Seçim şuralarının belirlenmesi: Hali hazırda seçim heyeti lideri en kıdemli hakimdir. Yapılacak düzenlemede “ya da birinci sınıfa ayrılmış yargıçlardan biri” sözü yer alacak. bu biçimdece, seçim heyeti lideri kıdeme nazaran değil tercihe göre belirlenecek.
4) Partilerin Seçime Girme Koşulu: Mevcut düzenleme, teşkilatlanma ve kongre süreçlerini tamamlamış partilerin seçime girmesini öngörüyor. Ayrıyeten TBMM’de 20 milletvekili, yani kümesi olan partiler de seçime girebiliyor. Cumhur İttifakı’nın taslağında Seçim Maddesi’nden “TBMM’de kümesi olan partiler” tabiri çıkarılıyor. Biliyorsunuz, ÂLÂ Parti’nin seçime giremeyeceği açıklanmış, CHP’den 15 milletvekili DÜZGÜN Parti’ye transfer olmuş ve bu sayede UYGUN Parti’nin seçimlere katılmasının önü açılmıştı. Yapılacak yeni düzenlemeyle yeni partilerin teşkilatlanmalarını tamamlamadıkları, büyük kongrelerini yapmadıkları takdirde milletvekili transferi hüllesiyle seçime girmesinin önüne geçilmek isteniyor. DEVA ve Gelecek Partisi’nin bu hususta sorun yaşaması beklenmiyor. Lakin HDP kapatılırsa, yeni kurulacak partinin seçime girmesi mümkün olmayabilir ve HDP adayları bir daha “bağımsız” olarak seçime girmek zorunda kalabilir.
Değişikliğin öne sürülen sebebinde, TBMM Kümesi’nin yasama faaliyetiyle ilgili olduğu, seçimlerin ise toplum nezdinde yapıldığı tabir edilecek. Yani siyasi partinin TBMM’de faaliyette olup olmaması değil, toplum genelinde teşkilatlanıp teşkilatlanmadığının değerli olduğu vurgulanacak.
Zeyrek’in yazısının devamı şöyleki:
Hayati Yazıcı bilgi vermedi lakin ben dört başlıkla ilgili öngörülen değişiklikler hakkında biraz bilgi edinmeyi başardım. Artık birebir sırayla husus madde yapılması beklenen değişikliklere bir bakalım:
1) Seçim Barajı: Başlangıçta barajın yüzde 5’e düşürülmesi öngörülmüştü. AK Parti ve Cumhurbaşkanlığı hukukçuları barajın yüzde 5 olacağını duyurmuştu. Lakin son dakikada barajın yüzde 7 olacağı belirtildi. Bu değişikliğin altında, Millet İttifakı’na dahil olmayan DEVA ve Gelecek partilerinin rastgele bir ittifaka dahil olmadan yüzde 5 barajını aşması ihtimalinin yattığını öğrendim. Baraj yüzde 7 olursa, bu partiler ittifak yapmak zorunda kalabilir. Şayet Millet İttifakı’na dahil olmazlarsa üçüncü bir ittifak gündeme gelir ve bu da muhalefette bir ikilik oluşturabilir.
2) Bölge sayısı: Bu hususta çabucak hemen bir muahede yok. AK Parti birden çok bölge olan vilayetlerde, her bölgede 7 milletvekili olmasını istiyordu. Lakin pazarlıklar kararında bu sayının 10’a çıkabileceği söyleniyor. Örnek vermek gerekirse İstanbul’da hali hazırda 97 milletvekili var. Bölge milletvekili sayısı 7’ye düşerse İstanbul 14 bölgeye bölünebilir. Şayet bölge milletvekili sayısı 10 olursa İstanbul 10 bölge olabilir. D’Hondt Sistemi yardımıyla birinci parti avantaj kazanacağından bölgelerdeki milletvekili sayısının azalması birinci partiye yarayabilir. (D’Hondt Sistemi: Bir seçim etrafında her partinin aldığı oy toplamı, sırasıyla 1’e, 2’ye, 3’e, 4’e 5’e (…) bölünür ve o seçim etrafının çıkaracağı milletvekili sayısına ulaşıncaya kadar bu sürece devam edilir. Elde edilen hisseler, parti farkı gözetmeksizin, büyükten küçüğe hakikat sıralanır. Milletvekillikleri bu sıralamaya göre partilere tahsis edilir.)
3) Vilayet Seçim şuralarının belirlenmesi: Hali hazırda seçim heyeti lideri en kıdemli hakimdir. Yapılacak düzenlemede “ya da birinci sınıfa ayrılmış yargıçlardan biri” sözü yer alacak. bu biçimdece, seçim heyeti lideri kıdeme nazaran değil tercihe göre belirlenecek.
4) Partilerin Seçime Girme Koşulu: Mevcut düzenleme, teşkilatlanma ve kongre süreçlerini tamamlamış partilerin seçime girmesini öngörüyor. Ayrıyeten TBMM’de 20 milletvekili, yani kümesi olan partiler de seçime girebiliyor. Cumhur İttifakı’nın taslağında Seçim Maddesi’nden “TBMM’de kümesi olan partiler” tabiri çıkarılıyor. Biliyorsunuz, ÂLÂ Parti’nin seçime giremeyeceği açıklanmış, CHP’den 15 milletvekili DÜZGÜN Parti’ye transfer olmuş ve bu sayede UYGUN Parti’nin seçimlere katılmasının önü açılmıştı. Yapılacak yeni düzenlemeyle yeni partilerin teşkilatlanmalarını tamamlamadıkları, büyük kongrelerini yapmadıkları takdirde milletvekili transferi hüllesiyle seçime girmesinin önüne geçilmek isteniyor. DEVA ve Gelecek Partisi’nin bu hususta sorun yaşaması beklenmiyor. Lakin HDP kapatılırsa, yeni kurulacak partinin seçime girmesi mümkün olmayabilir ve HDP adayları bir daha “bağımsız” olarak seçime girmek zorunda kalabilir.
Değişikliğin öne sürülen sebebinde, TBMM Kümesi’nin yasama faaliyetiyle ilgili olduğu, seçimlerin ise toplum nezdinde yapıldığı tabir edilecek. Yani siyasi partinin TBMM’de faaliyette olup olmaması değil, toplum genelinde teşkilatlanıp teşkilatlanmadığının değerli olduğu vurgulanacak.