JoKeR
Active member
Bağlılık Hasan sinemasıyla Oscar’a aday olan ünlü direktör Semih Kaplanoğlu, bu kere tiyatro yönetti. Prömiyerini 3 Mart’ta Mecidiyeköy Büyük Sahne’de yapacak ‘Limon’ isimli oyunla izleyici karşısına çıkmaya hazırlanan Kaplanoğlu, sanat mesleğinde birinci kere tiyatro oyunu direktörün heyecanını yaşıyor. İstanbul Devlet Tiyatrosu bünyesinde sahneye konulacak oyunu ünlü tiyatro müellifi Mehmet Baydur 1981 yılında yazmıştı. Baydur’un birinci oyunu olan Limon, “oyun ortasında oyun tekniği” ile askeri darbe daha sonrası aydın sıkıntısına farklı bir açıdan bakmayı sağlıyor. Teknik özellikler kadar, dilsel kullanım ve tiyatro geleneklerinden yararlanılan bu iki perdelik oyunda, birey olma olgusunun sorumluluklardan kaçış olarak algılanmasına da değiniliyor.
Semih Kaplanoğlu
OYUNCU FAKTÖRÜ ÖNDE
Yaklaşık iki aylık hazırlık sürecinden daha sonra oyunu sahneleme evresine gelen Kaplanoğlu ile tiyatrodaki birinci tecrübesini konuştuk. Oyunu yönetme isteğinin metinden kaynaklandığını söyleyen Kaplanoğlu, sinema direktörlüğüyle tiyatro direktörlüğünün içindeki farkı şu tabirlerle anlattı: “Mehmet Baydur’un Limon oyununu okuduğumda bunu birebir biçimde sahneye koyma isteği uyandı içimde. Sinema sineması ile tiyatro oyunu içinde farklılıklar var ancak direktör olarak hayli da büyük bir fark olduğunu düşünmüyorum açıkçası. Olağan tiyatro daha fazlaca oyuncuların performansını önceleyen bir şey, lakin orada da bir metni yorumlamak fazlaca kıymetli. Bir sinema çekerken de aslında sesle, ışıkla, oyuncuyla, yerle vs bir senaryoyu yorumluyoruz. Oyunda da nitelikli bir metni yorumluyoruz lakin bu yorumun önceliği oyuncularda. Limon oyununun metni kolay bir metin değil, oyun ortasında oyun var, oyuncunun da bunu izleyiciye geçiriyor olması, o katmanları seyircinin hissetmesi, algılaması kıymetli. Daha epeyce oyuncu ve karakter, o karakterlerin yorumlanması üzerine çalışılıyor.”
OYUNDA ‘AYDIN’ ELEŞTİRİSİ VAR
Kendi toplumuna, kıymetlerine, hatta kendine yabancılaşmış aydınların acıklı güldürüsü olan oyunda yapayalnız bir aydın portresi var. Tanzimat daha sonra gelen bu ‘aydın yalnızlaşması’, ülkenin kritik süreçler yaşadığı periyotlarda daha da göze batıyor. Yakın tarihimizde gerçekleşen 12 Eylül, 28 Şubat, 15 Temmuz darbe teşebbüslerinde buna şahitlik ettik. Olaylara karşı sessizdirler, kendi ortalarında ise durmadan konuşurlar. Umarsızdırlar lakin her şeyle hatta kendileriyle bile alay ederler. Oğuz Atay’ın Tehlikeli Oyunlar’ında gördüğümüz bu aydın eleştirisi üzerine kurulan oyunla ilgili Kaplanoğlu, “Aydınların entelektüellerin yaşanan toplumsal sıkıntılar, olgular, olaylar üstündeki biraz vurdumduymazlıkları, birtakım sapmalar ve ümitsizlik haline evrilmeleri üzerinden aktarılmış oyun. Bir tıp aydın eleştirisi var. Birey olmak, olamamak, kendi olamamak, kendini bir türlü aktaramamak üzere sorunlar var arasında” açıklamasında bulunuyor.
HER ŞEY BİR NUMARA KÜÇÜK
1980’lerin ortasında Müşfik Kenter tarafınca sahneye konan oyun, artık de Semih Kaplanoğlu rejisiyle sahnelenecek. Dinamik yapısıyla oyunculara epeyce fazla iş düşen oyunda Lebip Gökhan, Murat Sarı, Fatih Topçuoğlu, Nihal Dinçel, Melike Durak Aras, Çağıl Tekten ve Emre Çoldur rol alıyor. Limon, tiyatronun farklı geleneklerinden beslenen örgüsüyle çağdaş bireye ironik bir çerçeve içerisinden bakıyor. Kahramanlar için “Her şey eksik, her şey bir numara küçük, her şey karton, her şey tek boyutlu”dur.
Necip: Siz bu oyunu daha evvel gördünüz mü?
Aslı: Hayır biz oyunu daha evvel görmedik…
Sezgilerimizle yönetim ediyoruz şimdilik. hayatışız, görmüşüz, biliyoruz ÜZERE yapıyoruz.
Semih Kaplanoğlu
OYUNCU FAKTÖRÜ ÖNDE
Yaklaşık iki aylık hazırlık sürecinden daha sonra oyunu sahneleme evresine gelen Kaplanoğlu ile tiyatrodaki birinci tecrübesini konuştuk. Oyunu yönetme isteğinin metinden kaynaklandığını söyleyen Kaplanoğlu, sinema direktörlüğüyle tiyatro direktörlüğünün içindeki farkı şu tabirlerle anlattı: “Mehmet Baydur’un Limon oyununu okuduğumda bunu birebir biçimde sahneye koyma isteği uyandı içimde. Sinema sineması ile tiyatro oyunu içinde farklılıklar var ancak direktör olarak hayli da büyük bir fark olduğunu düşünmüyorum açıkçası. Olağan tiyatro daha fazlaca oyuncuların performansını önceleyen bir şey, lakin orada da bir metni yorumlamak fazlaca kıymetli. Bir sinema çekerken de aslında sesle, ışıkla, oyuncuyla, yerle vs bir senaryoyu yorumluyoruz. Oyunda da nitelikli bir metni yorumluyoruz lakin bu yorumun önceliği oyuncularda. Limon oyununun metni kolay bir metin değil, oyun ortasında oyun var, oyuncunun da bunu izleyiciye geçiriyor olması, o katmanları seyircinin hissetmesi, algılaması kıymetli. Daha epeyce oyuncu ve karakter, o karakterlerin yorumlanması üzerine çalışılıyor.”
OYUNDA ‘AYDIN’ ELEŞTİRİSİ VAR
Kendi toplumuna, kıymetlerine, hatta kendine yabancılaşmış aydınların acıklı güldürüsü olan oyunda yapayalnız bir aydın portresi var. Tanzimat daha sonra gelen bu ‘aydın yalnızlaşması’, ülkenin kritik süreçler yaşadığı periyotlarda daha da göze batıyor. Yakın tarihimizde gerçekleşen 12 Eylül, 28 Şubat, 15 Temmuz darbe teşebbüslerinde buna şahitlik ettik. Olaylara karşı sessizdirler, kendi ortalarında ise durmadan konuşurlar. Umarsızdırlar lakin her şeyle hatta kendileriyle bile alay ederler. Oğuz Atay’ın Tehlikeli Oyunlar’ında gördüğümüz bu aydın eleştirisi üzerine kurulan oyunla ilgili Kaplanoğlu, “Aydınların entelektüellerin yaşanan toplumsal sıkıntılar, olgular, olaylar üstündeki biraz vurdumduymazlıkları, birtakım sapmalar ve ümitsizlik haline evrilmeleri üzerinden aktarılmış oyun. Bir tıp aydın eleştirisi var. Birey olmak, olamamak, kendi olamamak, kendini bir türlü aktaramamak üzere sorunlar var arasında” açıklamasında bulunuyor.
HER ŞEY BİR NUMARA KÜÇÜK
1980’lerin ortasında Müşfik Kenter tarafınca sahneye konan oyun, artık de Semih Kaplanoğlu rejisiyle sahnelenecek. Dinamik yapısıyla oyunculara epeyce fazla iş düşen oyunda Lebip Gökhan, Murat Sarı, Fatih Topçuoğlu, Nihal Dinçel, Melike Durak Aras, Çağıl Tekten ve Emre Çoldur rol alıyor. Limon, tiyatronun farklı geleneklerinden beslenen örgüsüyle çağdaş bireye ironik bir çerçeve içerisinden bakıyor. Kahramanlar için “Her şey eksik, her şey bir numara küçük, her şey karton, her şey tek boyutlu”dur.
Necip: Siz bu oyunu daha evvel gördünüz mü?
Aslı: Hayır biz oyunu daha evvel görmedik…
Sezgilerimizle yönetim ediyoruz şimdilik. hayatışız, görmüşüz, biliyoruz ÜZERE yapıyoruz.