JoKeR
Active member
“Kıl Beni Ey Namaz” “Oruç Çiğnemek Sakızı Bozar mı Hocam” üzere, kalıpları aykırı yüz edici başlıklarla yazdığı kitaplar, ruha sükûnet veren televizyon programları Dr. Senai Demirci’yle bütünleşti diyebiliriz. Bilhassa de Ramazan’da iftar yahut sahur programlarında gözler onu arar oldu. her neyse ki bu sene İbrahim Şengül’ün çizgisi eşliğinde Ömer Akgül’le bir arada “Kur’an’dan Psikolojiye” programıyla her iftardan daha sonra tvnet ekranlarında olacak.
Öncelikle bunun muştusunu verelim. Akabinde Demirci’yle Ramazan ve oruç kültürüne dair yapmış olduğumuz güzel sohbeti sunalım. Ezberleri bozmayı seven müellif, orucu bir seyahate benzeterek, bu seyahatte bizi nelerin beklediğini anlatıyor. Demirci, “Kapitalizmin bize öğrettiği, ‘parasını verdiğim her şeyi hak ediyorum’ önermesini unutacağız” diyor.
– Kültürel olarak oruç ibadetine yüklediğimiz manalar, ibadetin künhüyle ortamıza perde olabiliyor. Sizin oruca yüklediğiniz manayla başlayabilir miyiz evvela?
Orucun Arapça sözü olan “savm”ın manası “tutmak, çekinmek”tir. Peygamberimiz’in “Oruç tutun sıhhat bulun” bir de “Sefere çıkın sıhhat bulun” diye iki farklı hadisi var. Ben buradan yola çıkarak orucun bir seyahat olduğunu düşünüyorum. Seyahatte bir yer değişikliği vardır bir de hal değişikliği vardır. Eşyaya yeni bir bakışla bakarsınız, yeni yüzler tanımak istersiniz. Yolcu, dünyanın yükünü üzerinden atandır, oruç da bu manada hafifçelik verir. Her vakit erişebildiğimiz kaynaklardan, sabitelerden uzaklaşmayı göze alabilmektir seyahat.
– Her kültürde ve dinde oruç ibadeti var. Hepsi birebir manası mı içeriyor sizce?
Alışan yanımızı kıran her şey kanaatimce “savm” yani oruçtur. Aslında Kur’an’da da oruç, tek formuyla yok. Hz. Zekeriya’ya evvel emredilen, daha sonra Hz. Meryem’e atfedilen “söz orucu” var, yani konuşmayı da bir oruca dönüştürebiliyoruz. Buradan yola çıkınca, “savm” dediğimiz uzaklaşma, kopma, ara koyma davranışı değişik alanlarda karşımıza çıkıyor. Örneğin korona süreci varoluşsal bir oruçtur bence. Korona sürecinde fazlaca kolay şeylerin alışılmadık olduğunu gördük.
ORUÇLUYKEN HERKESİ SEVİNDİRMEK KOLAY
-Bu seyahat bize öteki neler öğretiyor?
Kapitalizm bize parasını verdiğimiz her şeyin kendimize ilişkin olduğunu dayatıyor. İsraf hakkı sayıyoruz kendimizde. Bir eşyanın fiyatının karşılığı para olabilir, lakin bedeli bize onun ikram edilmiş olmasıdır. Paranın su etmediğini niyetli olduğunuz sabah anlayacaksınız. Bu kıymetli farkındalık, yani kapitalizmin bize öğrettiği, “parasını verdiğim her şeyi hak ediyorum” önermesini unutacağız. Bu bize birebir vakit empatik bir geçirgenlik de kazandırıyor. Daima anlatılır ya diğerinin açlığını, susuzluğunu, imkânsızlığını hissetmeye başlıyoruz. Bu da toplumsal sorumluluk olarak karşımıza çıkıyor. Asıl sorun bu farkındalığın Ramazan’a mahsus kalması.
– Ramazan’da da birinci günlerden daha sonra alışkanlığa dönüşmez mi?
Bence alışkanlığa dönüştürecek olan, günlerin art geriye gelmesi değil, bizim günlere nasıl baktığımız. Oruçla aslında ruhsal manada çocukluk saflığına geri dönüyoruz. Oruç tutan birinin sabahtan akşama kadar tek beklentisi vardır, iftar. Oruç sofrasında herkes çocuktur. Çocuklar üzere sevinir. İnsanın en saf sevinci de kanaatimce birini sevindirebilme imkânıdır. Alışmamak için bir sürü sebep var aslında.
DİN CIVILTILI BİR ŞEYDİR
-Çocukları işin içine katmak, onları bu sevince ortak etmek de kültürel değerlerimizden biri değil mi?
Bütün kültürlerde bayram, oruç, karnaval her ne var ise, çocuklara dokundurulmadığı sürece sahiciliğini kaybediyor. Batı’nın özel günleri çocuk merkezlidir. Ama biz nasıl olduysa, son yüzyılda epey yetişkinleştirmişiz Ramazanları. Biz çocukken büyüklerimiz iftar topunun patladığı haber vermek için bizi gönderirdi. Bizi de o sevince katmak isterlerdi. Ben bir süre top patlamayan yerlerde insanların niçin iftar ettiğini anlamadım. Bayramlar da çocuk yüzlüdür, herkes çocuklaşır bayramlarda. Lakin bir daha de Ramazan ve Kurban Bayramı’nı yetişkin edasıyla geçiririz. İçimizdeki çocuktur aslında onu kutlaması gereken. Din cıvıltılı bir şeydir, hayata çağırır.
Öncelikle bunun muştusunu verelim. Akabinde Demirci’yle Ramazan ve oruç kültürüne dair yapmış olduğumuz güzel sohbeti sunalım. Ezberleri bozmayı seven müellif, orucu bir seyahate benzeterek, bu seyahatte bizi nelerin beklediğini anlatıyor. Demirci, “Kapitalizmin bize öğrettiği, ‘parasını verdiğim her şeyi hak ediyorum’ önermesini unutacağız” diyor.
– Kültürel olarak oruç ibadetine yüklediğimiz manalar, ibadetin künhüyle ortamıza perde olabiliyor. Sizin oruca yüklediğiniz manayla başlayabilir miyiz evvela?
Orucun Arapça sözü olan “savm”ın manası “tutmak, çekinmek”tir. Peygamberimiz’in “Oruç tutun sıhhat bulun” bir de “Sefere çıkın sıhhat bulun” diye iki farklı hadisi var. Ben buradan yola çıkarak orucun bir seyahat olduğunu düşünüyorum. Seyahatte bir yer değişikliği vardır bir de hal değişikliği vardır. Eşyaya yeni bir bakışla bakarsınız, yeni yüzler tanımak istersiniz. Yolcu, dünyanın yükünü üzerinden atandır, oruç da bu manada hafifçelik verir. Her vakit erişebildiğimiz kaynaklardan, sabitelerden uzaklaşmayı göze alabilmektir seyahat.
– Her kültürde ve dinde oruç ibadeti var. Hepsi birebir manası mı içeriyor sizce?
Alışan yanımızı kıran her şey kanaatimce “savm” yani oruçtur. Aslında Kur’an’da da oruç, tek formuyla yok. Hz. Zekeriya’ya evvel emredilen, daha sonra Hz. Meryem’e atfedilen “söz orucu” var, yani konuşmayı da bir oruca dönüştürebiliyoruz. Buradan yola çıkınca, “savm” dediğimiz uzaklaşma, kopma, ara koyma davranışı değişik alanlarda karşımıza çıkıyor. Örneğin korona süreci varoluşsal bir oruçtur bence. Korona sürecinde fazlaca kolay şeylerin alışılmadık olduğunu gördük.
ORUÇLUYKEN HERKESİ SEVİNDİRMEK KOLAY
-Bu seyahat bize öteki neler öğretiyor?
Kapitalizm bize parasını verdiğimiz her şeyin kendimize ilişkin olduğunu dayatıyor. İsraf hakkı sayıyoruz kendimizde. Bir eşyanın fiyatının karşılığı para olabilir, lakin bedeli bize onun ikram edilmiş olmasıdır. Paranın su etmediğini niyetli olduğunuz sabah anlayacaksınız. Bu kıymetli farkındalık, yani kapitalizmin bize öğrettiği, “parasını verdiğim her şeyi hak ediyorum” önermesini unutacağız. Bu bize birebir vakit empatik bir geçirgenlik de kazandırıyor. Daima anlatılır ya diğerinin açlığını, susuzluğunu, imkânsızlığını hissetmeye başlıyoruz. Bu da toplumsal sorumluluk olarak karşımıza çıkıyor. Asıl sorun bu farkındalığın Ramazan’a mahsus kalması.
– Ramazan’da da birinci günlerden daha sonra alışkanlığa dönüşmez mi?
Bence alışkanlığa dönüştürecek olan, günlerin art geriye gelmesi değil, bizim günlere nasıl baktığımız. Oruçla aslında ruhsal manada çocukluk saflığına geri dönüyoruz. Oruç tutan birinin sabahtan akşama kadar tek beklentisi vardır, iftar. Oruç sofrasında herkes çocuktur. Çocuklar üzere sevinir. İnsanın en saf sevinci de kanaatimce birini sevindirebilme imkânıdır. Alışmamak için bir sürü sebep var aslında.
DİN CIVILTILI BİR ŞEYDİR
-Çocukları işin içine katmak, onları bu sevince ortak etmek de kültürel değerlerimizden biri değil mi?
Bütün kültürlerde bayram, oruç, karnaval her ne var ise, çocuklara dokundurulmadığı sürece sahiciliğini kaybediyor. Batı’nın özel günleri çocuk merkezlidir. Ama biz nasıl olduysa, son yüzyılda epey yetişkinleştirmişiz Ramazanları. Biz çocukken büyüklerimiz iftar topunun patladığı haber vermek için bizi gönderirdi. Bizi de o sevince katmak isterlerdi. Ben bir süre top patlamayan yerlerde insanların niçin iftar ettiğini anlamadım. Bayramlar da çocuk yüzlüdür, herkes çocuklaşır bayramlarda. Lakin bir daha de Ramazan ve Kurban Bayramı’nı yetişkin edasıyla geçiririz. İçimizdeki çocuktur aslında onu kutlaması gereken. Din cıvıltılı bir şeydir, hayata çağırır.