JoKeR
Active member
Sezai Karakoç vefat etti ve artık büyük bir Diriliş külliyatı ile baş başayız. Bir kitaplar toplamından ibaret değil bir davet ve muştu “Diriliş”. Karakoç, yaşadığımız çağı anlamaya ve anlamanın da ötesinde marazlarına şifa bulma arayışının meyvelerini çıkardığı mecmua ve yayınladığı kitapları “Diriliş” başlığı altında bir ortaya getirdi. Bugün “Diriliş” olağan olarak bir başlıktan ibaret değil. Bir vaat yahut öngörü de değil bizi hapseden “yenilgi” hapishanesinden nasıl kurtulabileceğimize dair bir teklif. Sezai Karakoç hakkında yaşarken hakkında kitaplar, mecmua özel sayıları, sempozyum kitapları, tezler kaleme alınan bir şair ve fikir adamı idi. Bu teklif yalnızca okunarak değil hakkında düşünerek, yazarak ömrün ortasında gündemde tutulabilir.
Bugün Sezai Karakoç hakkında bir sükût suikastından kelam edemeyiz. Beri yandan da kitapları, niyet ve şiir dünyası hakkında layığıyla çalışılabildi mi sorusuna da gönül rahatlığıyla “evet” yanıtını veremiyoruz.
Bunda Sezai Karakoç’un bütün metinleriyle kitaplaşmamış olmasının hissesi olduğu kadar onu “lirik” bir ululamaya tabi tutanların onun kitaplarının üstünü örtmeye başlamasının da bir hissesi var.
Daha yapılması gereken hayli iş, yazılması gereken hayli yazı, kitap var. Karamsarlığa gömülerek yahut iyimserliğe kapılarak kaybedebileceğimiz bir vaktimiz da yok.
BİR DAHA BASKISI YAPILMADI
Sezai Karakoç hakkında yayınlanan birinci kitap Şakir Diclehan’ın Sanat ve Fikir Dünyasında Sezai Karakoç’tur. 1980’de yayınlanan bu kitabı 1981’de Ebubekir Eroğlu’nun Sezai Karakoç’un şiiri takip eder. İki kitabın da ortak paydası akademi dünyasının haricinde kaleme alınmış olmasıdır. Şakir Diclehan, her ne kadar Erzurumlu İbrahim Hakkı hakkında doktora teziyle akademiye intisap etmiş olsa da üniversiteden dışlanmıştır Diclehan. Ebubekir Eroğlu ise birinci şiir kitabı “Kuşluk Saatleri” yayınlanmış genç bir şairdir “Sezai Karakoç’un Şiiri” okurla buluştuğunda. Diclehan ve Eroğlu’nun sonrasındasındaki senelerında iki başka tutumu vardır. Diclehan, Karakoç hakkındaki kitaplarının sayısını çoğaltır. Sezai Karakoç’un Gözüyle Necip Fazıl Kısakürek, Sezai Karakoç’la Kırk Saat ve Monna Rosa’dan Leyla ile Mecnun’a isimli üç kitabı daha yayınlanır. Eroğlu ise kitabının ikinci baskısını yapmaz. halbuki o sıkıntı bulunan bu kitap, Karakoç şiiri hakkında kaleme alınmış en klas kitap olma vasfını asla kaybetmez.
Karakoç’un bir doktora tezine mevzu olması 1994 yılında gerçekleşir. (Rahmetli Nedim Çeker’in 1979 tarihindeki yüksek lisans tezi “Sezai Karakoç’un Yapıtlarında İnsan” 1994 öncesinde bir istisnadır. Turan Karataş’ın doktorasından daha sonra akademik çalışmalar ivme kazanarak artar. Önümüzdeki devirde bu çalışmaların daha da artacağını söylemek bir öngörü sayılmaz olağan olarak. Sezai Karakoç’u alımlama biçimimizin tarihi yazılırsa yalnızca Karakoç hakkında değil yakın devir fikir tarihimiz hakkında fikir veren bir çalışma olacaktır.) Turan Karataş’ın, Prof. Dr. Orhan Okay’ın öğrencisi olarak hazırladığı doktora tezi 1998’de “Doğu’nun Yedinci Oğlu Sezai Karakoç” ismiyle okurla buluşur. Kitap çabucak sonrasında birfazlaca sefer yayınlanır ve her baskısında Prof. Dr. Karataş, kitabı gözden geçirip birtakım revizyonlar yapma gereksinimi duyar. Karataş, doktora tezinden daha sonra çeşitli vesilelerle kaleme aldığı bir daha Karakoç’u mevzu edinen yazılarını “Nizami Yürüyüş: Sezai Karakoç’un İzini Sürmek” ismiyle kitaplaştırır.
Münire Kevser Baş’ın iki kitabı mevcut Sezai Karakoç hakkında. Birincisi Prof. Dr. Ramazan Korkmaz’ın idaresinde hazırlanan doktora tezinin kitaplaşmış hali olan Diriliş Taşları, Sezai Karakoç’un Fikir ve Sanatında Temel Kavramlar, ikincisi ise Sezai Karakoç Şiirinde Metafizik Vurgu. 2008 yılında okurla buluşan Diriliş Taşları, 2015’te revize edilerek Diriliş Yapıtaşları olarak tekrar yayınlanır. Muhittin Bilge’nin “Medeniyetin Dirilişi” ve İlhan Genç’in “Leyla İle Mecnun’un İki Şairi, Fuzûlî ve Sezai Karakoç”, isimleri anılmadan geçmeyecek öbür akademik çalışmalar içinde sayılabilir. Özellikle İlhan Genç’in iki “Leyla ile Mecnun”u karşılaştırdığı kitabı bu manada farklı bir çalışma olarak dikkat çeker. Ali İhsan Kolcu’nun “Sezai Karakoç’un Poetikası”nı bu manada unutmuş değilim olağan olarak.
ALİ HAYDAR HAKSAL’IN KALEMİNDEN
Ali Haydar Haksal’ın “Eleğimsağmalarda Gök Anıtı” kitabı akademik dünyanın haricinde olması bakımından değerli. Karakoç’u akademik disiplinle kuşatmak pek mümkün değil. Edebiyat tarihçileri ve edebiyat eleştirmenleri “Diriliş” fikriyatını aşikâr sonlar ortasında anlatabilir. halbuki Karakoç’un daha sivil ve bağımsız yorumculara muhtaçlığı var. Haksal’ın denemeleri bu manada ilham verici. Sıddık Akbayır’ın “Yoktur Gölgesi Türkiye’de” Karakoç hakkında “popülist” bir lisanla yazılmış bir kitap olarak karşımıza çıkar ve kimi tenkitlerle karşılaşır. İbrahim Valerci’nin “Sezai Karakoç Kitabı” Karakoç hakkında bir öbür tanınan çalışma.
Şaban Abak’ın “Yıldız Tozu”nu unutmuş değilim olağan olarak. Büyük ölçüde Sezai Karakoç merkezli yazılardan oluşan bir kitap. Abak’tan da Karakoç hakkında daha kapsamlı bir kitap beklediğimi vurgulamadan geçemeyeceğim bu noktada. Metin Önal Mengüşoğlu’nun “Felsefe Sıfır Din Bir-Sezai Karakoç” da bir öteki Karakoç yorumu inşa eder. Zafer Acar ise Karakoç hakkındaki kitabında onun günümüz şiirinde görmezden gelinen merkezi pozisyonunu vurgulayan bir isim verir: “Sezai Karakoç Nesli: İkinci Yeni”.
SABAH YILDIZI DEĞERLİ BİR ÇALIŞMA
Sezai Karakoç hakkında bir metin yazmak isteyenlerin görmezden gelemeyeceği bir kitap Mustafa Kirenci’nin “Sabah Yıldızı”dır. “Sezai Karakoç ve Dirilişe Dair” altbaşlığı ile yayınlanan kitap, ansiklopedik bir hazine. Sezai Karakoç’un çağı ve çağdaşları, kapsamlı ve ayrıntılı bir kronoloji, çıkardığı mecmualar, kitapları, siyasi parti çalışmaları, hakkında çıkan yazılardan kapsamlı bir seçme ve epeyce ayrıntılı bir bibliyografyadan oluşuyor. Kirenci “kitap üreten” bir kitaba imza atmış “Sabah Yıldızı” ile. bir daha de bir temennide bulunmadan geçemeyeceğim bu bahsi. Keşke Sezai Karakoç’la ilgili şahsi anılarını da kitaplaştırsa.
Mehmet Erdoğan’ın “Sezai Karakoç’un Fikir Ufukları”, “Diriliş” fikriyatını panoramik bir okumaya tabi tutuyor. Biz tamama ermiş bir külliyata bakıyoruz Karakoç’un kitaplarına bakarken. halbuki uzun soluklu bir maratonla adım adım inşa edilmiş bir kütüphane “Diriliş”, dolaysıyla hem kronolojik tıpkı vakitte tematik okumalara tabi tutmalıyız kitaplarını ve Erdoğan’ın çalışması bu biçimdesi okumalara dair ilham verici ipuçları sunuyor. Mehmet Erdoğan, kitabı yazarken kitaplarıyla yetinmiyor ve Sezai Karakoç’un mecmua sayfalarında kalan yazılarını ve görüntü olarak internete yüklenen konuşmalarını da tek tek tarayarak “hemen çabucak kitaplaşmamış” büyük bir külliyatı da kaynakları ortasına dâhil ediyor.
Sezai Karakoç’un 1988’de yayınladığı Gündoğmadan’ın son şiiri olan “Ağustos Böceği Meşaledir”i yorumlayan altı yazıyı bir ortaya getiren kitap, nitekim hayli kıymetli bir çalışma. Alim Kahraman, Şaban Sıhhat, Dursun Ali Tokel, Şaban Abak, Lütfi Bergen ve Celal Fedai’nin katkıda bulunduğu “Ağustos Böceği Meşaledir-Sezai Karakoç’un Bir Şiirinin Altı Yorumu”, yayıncılarımızın örnek alması gereken bir kitap.
“Yazmak” okumanın bir kesimi. Karakoç hakkında yazılanları da bu çerçevede görüyorum kendi hesabıma. Kitapların niceliği de niteliği de uzun ve oylumlu bir tartışmanın konusu olması hepimize epey bedel katacaktır. Yalnızca okuyup geçmenin ötesine geçmek için bu biçimde bir mesaiyi göze almak kaide.
Önümüzdeki periyotta Karakoç hakkında daha fazlaca kitaplar yazılacak.
“Diriliş” yeni başlıyor. çabucak hemen jenerikteyiz.
Bugün Sezai Karakoç hakkında bir sükût suikastından kelam edemeyiz. Beri yandan da kitapları, niyet ve şiir dünyası hakkında layığıyla çalışılabildi mi sorusuna da gönül rahatlığıyla “evet” yanıtını veremiyoruz.
Bunda Sezai Karakoç’un bütün metinleriyle kitaplaşmamış olmasının hissesi olduğu kadar onu “lirik” bir ululamaya tabi tutanların onun kitaplarının üstünü örtmeye başlamasının da bir hissesi var.
Daha yapılması gereken hayli iş, yazılması gereken hayli yazı, kitap var. Karamsarlığa gömülerek yahut iyimserliğe kapılarak kaybedebileceğimiz bir vaktimiz da yok.
BİR DAHA BASKISI YAPILMADI
Sezai Karakoç hakkında yayınlanan birinci kitap Şakir Diclehan’ın Sanat ve Fikir Dünyasında Sezai Karakoç’tur. 1980’de yayınlanan bu kitabı 1981’de Ebubekir Eroğlu’nun Sezai Karakoç’un şiiri takip eder. İki kitabın da ortak paydası akademi dünyasının haricinde kaleme alınmış olmasıdır. Şakir Diclehan, her ne kadar Erzurumlu İbrahim Hakkı hakkında doktora teziyle akademiye intisap etmiş olsa da üniversiteden dışlanmıştır Diclehan. Ebubekir Eroğlu ise birinci şiir kitabı “Kuşluk Saatleri” yayınlanmış genç bir şairdir “Sezai Karakoç’un Şiiri” okurla buluştuğunda. Diclehan ve Eroğlu’nun sonrasındasındaki senelerında iki başka tutumu vardır. Diclehan, Karakoç hakkındaki kitaplarının sayısını çoğaltır. Sezai Karakoç’un Gözüyle Necip Fazıl Kısakürek, Sezai Karakoç’la Kırk Saat ve Monna Rosa’dan Leyla ile Mecnun’a isimli üç kitabı daha yayınlanır. Eroğlu ise kitabının ikinci baskısını yapmaz. halbuki o sıkıntı bulunan bu kitap, Karakoç şiiri hakkında kaleme alınmış en klas kitap olma vasfını asla kaybetmez.
Karakoç’un bir doktora tezine mevzu olması 1994 yılında gerçekleşir. (Rahmetli Nedim Çeker’in 1979 tarihindeki yüksek lisans tezi “Sezai Karakoç’un Yapıtlarında İnsan” 1994 öncesinde bir istisnadır. Turan Karataş’ın doktorasından daha sonra akademik çalışmalar ivme kazanarak artar. Önümüzdeki devirde bu çalışmaların daha da artacağını söylemek bir öngörü sayılmaz olağan olarak. Sezai Karakoç’u alımlama biçimimizin tarihi yazılırsa yalnızca Karakoç hakkında değil yakın devir fikir tarihimiz hakkında fikir veren bir çalışma olacaktır.) Turan Karataş’ın, Prof. Dr. Orhan Okay’ın öğrencisi olarak hazırladığı doktora tezi 1998’de “Doğu’nun Yedinci Oğlu Sezai Karakoç” ismiyle okurla buluşur. Kitap çabucak sonrasında birfazlaca sefer yayınlanır ve her baskısında Prof. Dr. Karataş, kitabı gözden geçirip birtakım revizyonlar yapma gereksinimi duyar. Karataş, doktora tezinden daha sonra çeşitli vesilelerle kaleme aldığı bir daha Karakoç’u mevzu edinen yazılarını “Nizami Yürüyüş: Sezai Karakoç’un İzini Sürmek” ismiyle kitaplaştırır.
Münire Kevser Baş’ın iki kitabı mevcut Sezai Karakoç hakkında. Birincisi Prof. Dr. Ramazan Korkmaz’ın idaresinde hazırlanan doktora tezinin kitaplaşmış hali olan Diriliş Taşları, Sezai Karakoç’un Fikir ve Sanatında Temel Kavramlar, ikincisi ise Sezai Karakoç Şiirinde Metafizik Vurgu. 2008 yılında okurla buluşan Diriliş Taşları, 2015’te revize edilerek Diriliş Yapıtaşları olarak tekrar yayınlanır. Muhittin Bilge’nin “Medeniyetin Dirilişi” ve İlhan Genç’in “Leyla İle Mecnun’un İki Şairi, Fuzûlî ve Sezai Karakoç”, isimleri anılmadan geçmeyecek öbür akademik çalışmalar içinde sayılabilir. Özellikle İlhan Genç’in iki “Leyla ile Mecnun”u karşılaştırdığı kitabı bu manada farklı bir çalışma olarak dikkat çeker. Ali İhsan Kolcu’nun “Sezai Karakoç’un Poetikası”nı bu manada unutmuş değilim olağan olarak.
ALİ HAYDAR HAKSAL’IN KALEMİNDEN
Ali Haydar Haksal’ın “Eleğimsağmalarda Gök Anıtı” kitabı akademik dünyanın haricinde olması bakımından değerli. Karakoç’u akademik disiplinle kuşatmak pek mümkün değil. Edebiyat tarihçileri ve edebiyat eleştirmenleri “Diriliş” fikriyatını aşikâr sonlar ortasında anlatabilir. halbuki Karakoç’un daha sivil ve bağımsız yorumculara muhtaçlığı var. Haksal’ın denemeleri bu manada ilham verici. Sıddık Akbayır’ın “Yoktur Gölgesi Türkiye’de” Karakoç hakkında “popülist” bir lisanla yazılmış bir kitap olarak karşımıza çıkar ve kimi tenkitlerle karşılaşır. İbrahim Valerci’nin “Sezai Karakoç Kitabı” Karakoç hakkında bir öbür tanınan çalışma.
Şaban Abak’ın “Yıldız Tozu”nu unutmuş değilim olağan olarak. Büyük ölçüde Sezai Karakoç merkezli yazılardan oluşan bir kitap. Abak’tan da Karakoç hakkında daha kapsamlı bir kitap beklediğimi vurgulamadan geçemeyeceğim bu noktada. Metin Önal Mengüşoğlu’nun “Felsefe Sıfır Din Bir-Sezai Karakoç” da bir öteki Karakoç yorumu inşa eder. Zafer Acar ise Karakoç hakkındaki kitabında onun günümüz şiirinde görmezden gelinen merkezi pozisyonunu vurgulayan bir isim verir: “Sezai Karakoç Nesli: İkinci Yeni”.
SABAH YILDIZI DEĞERLİ BİR ÇALIŞMA
Sezai Karakoç hakkında bir metin yazmak isteyenlerin görmezden gelemeyeceği bir kitap Mustafa Kirenci’nin “Sabah Yıldızı”dır. “Sezai Karakoç ve Dirilişe Dair” altbaşlığı ile yayınlanan kitap, ansiklopedik bir hazine. Sezai Karakoç’un çağı ve çağdaşları, kapsamlı ve ayrıntılı bir kronoloji, çıkardığı mecmualar, kitapları, siyasi parti çalışmaları, hakkında çıkan yazılardan kapsamlı bir seçme ve epeyce ayrıntılı bir bibliyografyadan oluşuyor. Kirenci “kitap üreten” bir kitaba imza atmış “Sabah Yıldızı” ile. bir daha de bir temennide bulunmadan geçemeyeceğim bu bahsi. Keşke Sezai Karakoç’la ilgili şahsi anılarını da kitaplaştırsa.
Mehmet Erdoğan’ın “Sezai Karakoç’un Fikir Ufukları”, “Diriliş” fikriyatını panoramik bir okumaya tabi tutuyor. Biz tamama ermiş bir külliyata bakıyoruz Karakoç’un kitaplarına bakarken. halbuki uzun soluklu bir maratonla adım adım inşa edilmiş bir kütüphane “Diriliş”, dolaysıyla hem kronolojik tıpkı vakitte tematik okumalara tabi tutmalıyız kitaplarını ve Erdoğan’ın çalışması bu biçimdesi okumalara dair ilham verici ipuçları sunuyor. Mehmet Erdoğan, kitabı yazarken kitaplarıyla yetinmiyor ve Sezai Karakoç’un mecmua sayfalarında kalan yazılarını ve görüntü olarak internete yüklenen konuşmalarını da tek tek tarayarak “hemen çabucak kitaplaşmamış” büyük bir külliyatı da kaynakları ortasına dâhil ediyor.
Sezai Karakoç’un 1988’de yayınladığı Gündoğmadan’ın son şiiri olan “Ağustos Böceği Meşaledir”i yorumlayan altı yazıyı bir ortaya getiren kitap, nitekim hayli kıymetli bir çalışma. Alim Kahraman, Şaban Sıhhat, Dursun Ali Tokel, Şaban Abak, Lütfi Bergen ve Celal Fedai’nin katkıda bulunduğu “Ağustos Böceği Meşaledir-Sezai Karakoç’un Bir Şiirinin Altı Yorumu”, yayıncılarımızın örnek alması gereken bir kitap.
“Yazmak” okumanın bir kesimi. Karakoç hakkında yazılanları da bu çerçevede görüyorum kendi hesabıma. Kitapların niceliği de niteliği de uzun ve oylumlu bir tartışmanın konusu olması hepimize epey bedel katacaktır. Yalnızca okuyup geçmenin ötesine geçmek için bu biçimde bir mesaiyi göze almak kaide.
Önümüzdeki periyotta Karakoç hakkında daha fazlaca kitaplar yazılacak.
“Diriliş” yeni başlıyor. çabucak hemen jenerikteyiz.