JoKeR
Active member
ARİF AY: Bir direğin önünde hüngür hüngür ağladık
Sezai Karakoç’la tanışmam evvel kitaplarıyla oldu. 1968’de Bor Şehit Nuri Pamir Lisesi birinci sınıf öğrencisiyken sık sık dükkanına uğradığım radyo tamircisi ağabeyin (dinî hassasiyetleri niçiniyle ordudan atılmıştı) verdiği, Yağmur Yayınları’ndan çıkan “Sesler” isimli şiir kitabıyla oldu Sezai Karakoç’u tanımam. Şiirler, o güne kadar okuduğum şiirlerden hayli farklıydı. Kitabı her okuyuşumda kendimi değişik bir iklimde buluyordum. “Liman eksilen denizi tut / Kent kuruyan karıncaları topla / Ben ağımı ortasından kestim” diyordu. Bir hevesle şiirler yazmaya başlamıştım bu kitap yardımıyla.Liseyi bitirip, üniversite hazırlık kursu için geldiğim İstanbul’da, 1971 yılında Üretmen Han’daki Diriliş Yayınları’nda yüz yüze tanışmış olduk. daha sonraki senelerda her ayın başında Ankara’dan İstanbul’a Edebiyat mecmuasını dağıtmak için gelişlerimde, Cağaloğlu’ndaki kitapçılara mecmuayı bıraktıktan daha sonra, soluğu Diriliş Yayınları’nda alırdım. Heyecanla, bir solukta merdivenleri çıkarak ziyaretimi gerçekleştirirdim. Kitap dolu daracık yerde, o, masanın gerisinde, ben önünde kısa bir hal-hatırdan daha sonra “Nuri Beyefendi nasıl?” diye sorardı. Ayrılırken de her kezinde selamlarını yollardı Nuri Pakdil’e.
BİRİNCİ MEYDAN KONUŞMASI
Diriliş Partisi’ni kurduktan daha sonra her ay Ankara’ya gelir, parti merkezinde konuşmalar yapardı. Bu konuşmaları dinleyenler içinde ben de olurdum.Bir ir gün Sezai Karakoç’un Bursa Fomara meydanında konuşacağı haberini aldık. Beş-altı arabayla Ankara’dan Bursa’ya hareket ettik. Meydana kürsü konmuş, bayraklar asılmış, konuşmacı bekleniyor. Ankara’dan gelenlerin, Bursa vilayet teşkilatından katılanların ve polislerin haricinde meydan boştu. Sezai Karakoç kürsüye çıktı, meydanın boş oluşuna aldırmadan, büyük bir asalet ve incelikle konuşmaya başladı. Ankara’dan bir arada geldiğimiz merhum Necdet Konak’la ikimizi bir ağlama tuttu ki anlatamam. Bir direğin önüne çömelip hüngür hüngür ağlamıştık. Bu konuşma, sanırım Diriliş Partisi’nin birinci meydan konuşmasıydı. Sezai Ağabey’i kürsüde görmenin hüznü mü, meydanın boş oluşunun verdiği gariplik duygusu mu, her ne ise hüngür hüngür ağlamıştık o gün.
CİHAN AKTAŞ: Güzel sohbetti, herkesle ilgilendi
70’lerin ikinci yarısında, eğitim gördüğüm yatılı okuldan tatil için İstanbul’daki konutumuza geldiğimde, ağabeyim Ümit Aktaş’ın aldığı yeni mecmualar ve kitaplar çıkardı karşıma. Merak ve heyecan ortasında okuduğum mecmua ve kitaplar içinde Sezai Karakoç’a ilişkin olanlarda bir başkalık bulurdum. Şöyle kavrıyordum “Diriliş”i: Ne yaparsak yapalım artık bununla birlikte ahirette yaşıyor ve her fiil ve sözümüzle ahiretimizi biçimlendiriyoruz.
80’lerde ve 90’larda Cağaloğlu’nda fazlaca vakit geçirdim. Karakoç’un o periyotta ofisinin bulunduğu Üretmen Han’a da epeyce girdim çıktım. Ama niçinse tanışmak için kapısını vurmaya bir türlü cüret edemedim. Ziyaretçilerine, ‘Ben türbe miyim ki,’ diye bağırıp çağıran ya da somurtarak tek söz etmeyen hatta onları pekala kovmaktan beter hale getirebilecek, aksi bir üstat tipi resmediliyordu, husus açıldığında. Galiba karşısına, yeterliliği konusunda az fazlaca razı olabileceğim bir metinle çıkmak istiyordum.
1981 olmalı, Süleymaniye’de bir yatılı kursta yaz uzunluğu Kur’an ve İslam kültürü üzerine dersler almıştım. Nişanlı bir kursiyer, elinde Sezai Karakoç kitaplarıyla gezinirdi bahçede. Nişanlısının Karakoç şiiri okumayan bayanları küçümsediğini söylemişti bir konuşmamız sırasında. bu biçimde bir yargıya ileride de farklı formlarda rastladım. Karakoç okurluğu bir miyardı. 2008’de bir Karakoç Sempozyumu’nda okunan “Monna Rosa’nın 80 Jenerasyonu Üzerindeki Etkisi” başlıklı yazıyı gibisi izlenimlerle kaleme almıştım.
Üstadı ziyaret fakat 2000’lerin ortasında nasip oldu, Gerçek Hayat’a 16 Mart 2005’te “Diriliş Mimarı’na Saygı” başlığıyla anlatmıştım. Eksik olmasın, merhum Asım Gültekin’in düzenlediği bir ziyaretti. Hiç de bahsedildiği üzere yaşlı ve aksi bir üstat değil, karşısındaki insanı dinlemeye değer veren dinamik bir düşünürdü. Hoşsohbetti, herkesle ilgilendi, hepimizle, boşalan çay bardaklarıyla, konuk çocuk ve bebeklerle. Biraz kırgındı lakin küskün olduğu izlenimi uyanmadı bende. daha sonraki senelerda kimi vakit Asım’la kimi vakit Diriliş Partisi’nden arkadaşım Çağlayan Ömerustaoğlu’yla ziyaretlerimi sürdürdüm. 2019 yılında, Çağlayan’la iftar daha sonrası ziyaretimizde, kentlerimizdeki yapılaşmaya bağlı yığılma ve büyümenin kaçınılmaz olduğu görüşü üzerine fikirlerini sormuştum. Yapılaşmaya dayalı büyümenin hiç de kaçınılmaz olmadığı görüşünü detaylı bir biçimde izah etmişti. “At oynatılacak bir alan değildir kentler,” diyordu.
Yalnızca “İkinci” olanı değil daima “yeni”yi gözeten ve tartışan bir teyakkuz halinin altını çizmeliyim. Bugüne ve geleceğe hayli şey söyleyen Köşe’yi 1956’da, Balkon’u 1958’de yazdı. Bir konuşmasında, elli yıllık planlardan yoksunluğumuzdan kelam etmişti. Kızlarım için bir tavsiye istediğimde ise, “Klasikleri okusunlar,” demişti. Rahmetle anıyorum.
KAMİL EŞFAK BERKİ: Tanımadan yapıtlarındaki içsesle tanış olmuştum
Sezai Karakoç ismiyle Prof. Mehmed Kaplan’ın Jenerasyonların Ruhu kitabında karşılaşmıştım. Türk Edebiyatı profesörü Cumhuriyet periyodundaki şiirin bir serimini yaparken bir de dindar olduğu biçimde üstelik özgür vezin ile yazdığı şiiriyle muhafazakâr bedellerin aruz ve hecenin haricinde da şiirde mümkün olduğunu ispat eden bir şairden kelam ediyordu: Sezai Karakoç. Yazı 1957 tarihini taşıyan bir yazıydı. Birinci yazı Körfez üzerinde Onat Kutlar’ındır. Kaplan hoca birinci kıymetlendiren oluyor. Dayımın oğlunda görüp bir gecede okumuştum. Sonraki gün ecza deposuna Sirkeci’ye geçtim. Eczaneme tetanos aşısı alacaktım. Geçerken M.T.T.B’nin kitap kulübünde camekânda Sezai Karakoç’un kitaplarını gördüm. Birinci gözüme çarpan da sanırım Kıyamet Aşısı olmuştu. Yalova vapurunda birinci bu kitaba gitti elim; tetanos aşısı bulamamıştık, Kıyamet Aşısı ile dönüyorduk! Sütun, Mevtten daha sonra Kalkış, Gül Muştusu (şiir), Tahanın Kitabı (şiir), Hızırla Kırk Saat (şiir) kitaplarıydı ötekiler. O orta Necip Fazıl’ın Şiirlerim’ini okuyordum. Harıl harıl ancak. Kim bilir kaçıncı sefer. Necip Fazıl’ın lisede edebiyat kitabında bulunmayışına hayret ediyordum. bir süre daha sonra rejim tarafınca bir şairden yoksun bırakıldığımızın ayırdına varacaktım. Tuhaf şeydi ve bu bana dokunmuştu. her insanın lisanında Orhan Veli’nin mısraları. Tuhaf olan, okulda hocalar da daima ona getirirdi kelamı. Evet, her insanın dilindeydi ama abartmıyorum ben bir tat alamıyordum. sıradan geliyordu, bir şaşırtmaca muzipliği. Yahya Kemal, Ahmet Hâşim, Faruk Nafiz iç dünyama hitap ediyordu. Tanpınar da o denli. Cahit Sıtkı, Ahmet Muhip, Ziya Osman Saba, Asaf Halet okurdum lakin Orhan Veli şiiriyle aram güzel değildi. İkinci bir skandal şuydu: Atilla İlhan’dan daha sonraki şairler de yokmuş kitapta. Ulusal Eğitim bizi onlardan da habersiz bırakmıştı! Şiirimizde yeni hareketler olduğunu daha sonradan anladık! Geç kalmamış, geç bırakılmışız! 1969-72 ortası Necip Fazıl ve Sezai Karakoç okuyordum. Belirtmem lâzım: hür şiiri yargılamazdım lakin bir alışma süreci geçti. Sezai Karakoç şiiri gitgide sarıyordu. Yalova kitabevinden Üvercinka’yı almıştım. Babamın hukukçu dostu Ziya ağbi gelmişti. Yirmi yıldır görüşememişler. Dersleri falan sordu. Şiir yazıyorum dedim güzeline gitti. Ziya ağbi dedim olağanüstü şahâne bir şiir var: Mona Roza! Yüzünde bir tebessüm, şad memnun bizimkilere bakıyor: Sezai benim ortaokul arkadaşımdır demesiyle ben başlıyorum sorulara. Bir muhabbet yayıldı odaya. Bizimkiler de şaştı kaldılardı. 1973 Kurbanında Ankara’ya dedemlere gitmiştim. Ahmet Bayazıt’a Sezai Karakoç’u ziyaret dileğimi açtım. Ziyaretçi kabul eder mi diye de sordum. Maliye Bakanlığı’nda olduğunu biliyordum. İçi sevgi dolu, anlayışlı ve hilm sahibi Ahmet, “birlikte gideriz natürel ancak bayramın ikinci günü Balin Oteli’nde bayramlaşmamız var orada seni tanıştırırım” deyince rahatladım. On kişi kadar varız, az daha sonra heyecanla Sezai ağabey diye kalkıldı. Hepimizin başka farklı bayramlarımızı kutluyor, merhum Ahmet adımı söylemiş oldu, şiirlerimin yayınlandığını belirtti, Sezai beyefendi mutlu oldum dedi. O gün o anlattı biz dinledik. Sık sık: ‘’Kesseler dönmeyecek adam lâzım’’ diyor, daha sonra gözlüğünü düzeltiyor, tıpkı kelamı yenidenlıyordu. İki üç sefer oldu bu. Bir orta Varlık mecmua ve yayınları satışa çıkarılıyormuş, duyanınız var mı diye sordu. 5 milyon istiyormuş Yaşar Nabi. O gün için çok yüksek meblâğ doğal. O kadar para olsa bizler kurardık, yayınevi gerekiyor, deyişindeki ciddiyet gözümün önüne geldi artık. Orta uzunlukta, kıvırcık saçlı (Monna Rosa’da geçer) vakarlı, resmî edalı ancak içtenliği de apaçıktı. Derin bakışları, ‘’biz Müslümanız biz idealistiz’’ bakıyordu adeta. Ben, tanımadan yapıtlarındaki içsesle tanış olmuştum, İslâmı o denli bir anlatışı vardır ki. Ben yoksun bırakıldığımız manâlara kavuşmayı yaşıyordum. Sezai Karakoç’un Diriliş tezinde çağımıza daha derinden önerildiğini görüyordum. Bir ideal olarak İslâm. İrade, azim ve sebat sahibi bir kişilikti gördüğüm o gün Ankara’da. 1974’de fikir cürümlerine (!) da af çıkınca İstanbul’a döndü. İki ay boyunca bugün Sur’daki Ortadoğu İslâm Birliği için yazılarını yazdı. Ekim’de Diriliş’i bir daha çıkardı. Merhum Tahir Yücel ile gittik. O, beni hatırlattı. ‘’Evet tanışmıştık lakin bir yıldır görüşmedik’’ dedi. Dylan Thomas’ın bir şiirini verdiler. Çevirdim, yayınlandı. Ruhu şâd olsun. Göründüğünden daha büyüktür.
NECİP TOSUN: Ayda bir Sezai Karakoç’u dinliyorduk
Sezai Karakoç ile birinci görüşmelerimiz Ankara’da gerçekleşti. Karakoç’un prensip olarak parti kurmasına karşı çıkanlar bir yandan da Sezai Karakoç’u insani düzlemde dinlemek, onunla karşılaşmak için bir taban olan partiyi kabullenmişti. Aslında beklenilen üzere oldu. Örneğin parti faaliyetleri çerçevesinde her ay nizamlı olarak Ankara’ya geliyordu. Biz de ayda bir Diriliş Partisi’ne gidiyor Sezai Karakoç’u dinliyorduk. Lakin Sezai Karakoç’u dinlemeye gelenlerin büyük kısmı partilileşmeye karşı olan ve gündelik siyasetten uzak insanlardı. Herkes onu muharrir, düşünür, edebiyatçı kimliği ile tanıyor ve seviyordu.
Biz Mehmet Durlu ile bir arada kimi vakit erkenden gelip teşkilatı açıyor, ortamı Karakoç’a hazırlıyorduk. Sezai Karakoç’u dinlemeye gelenlerin birçok Ankara’nın müellif, çizer insanlarıydı. Arif Ay, Necdet Konak üzere bir fazlaca kişi.
Sezai Beyefendi hiç bir biçimde bir siyasetçi karakterinde değildi. Bir sefer konuşma öncesi “Aramızda gazeteci var mı?”, “konuşmalarımız kaydediliyor mu?” diye sorduktan daha sonra olmadığını anlayınca rahatlamıştı. halbuki bir siyasetçi şayet orada gazeteci yoksa konuşmaz. Fakat Karakoç’un bildik siyasi bir gayesi olmadığı bu tutumundan belirliydi. Karakoç her yerde ‘neden parti kurdun’ itirazlarıyla karşılaştığı için her vakit niçin parti kurduğunun öne sürülen sebebini özetlemek gerekirse deklare ettiktan daha sonra konuşmasına başlıyordu.
Buraya gelenlerin hiç biri ondan siyaset dinlemeye gelmediklerinden kelam daima edebiyat, sanat ve kültüre kayıyor ve sorular bu istikamette oluyordu. Ben daima anılarına yönelik sorular soruyordum. Sezai Beyefendi Batı’daki varoluşçuluk akımından başlayıp Cemal Süreya’ya oradan da şiirin üçgen piramidine geçiyordu. Konuşma bu minval üzerine geç vakte kadar devam ederken birden Karakoç, “Ankara’da bizim Diriliş Partisi’nin hiç ilçe teşkilatı yok, kesinlikle olmalı” diyor. O vakit orada bulunanların tamamı başını öne eğiyor zira kimsenin parti diye, teşkilat diye bir sıkıntısı yoktu. Bu yüzden ortalık sessizliğe bürünüyordu. Karakoç bir daha parti gerçeklerine dönüyordu.
MUSTAFA KİRENCİ: Bütün gençliğimin geçtiği Diriliş benim ömrüm oldu
1982 yılı Eylül’ünde İstanbul’a geldim. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi İdeoloji Bölümü’nü kazanmıştım. Bir yıl evvelce, Hüseyin Maviş beyefendiden duymuştum Sezai Karakoç ismini. Memleketimizdeki görüşmelerimizde Necip Fazıl’dan başlayarak herkese dalga dalga sirayet eden, heyecanlı ve hatibane konuşmalarıyla Sezai Karakoç’un fikirlerini anlatırdı. İstanbul’a gelmeden bir yahut iki kitabını okumuştum. 1982 Eylül’üyle bir arada İstanbul artık benim için, eğitimimi yapacağım yer, kısa bir süre daha sonra da Cağaloğlu yani Sezai Karakoç demek olacaktı. Fakültede birinci yılımın birinci periyodunda Beyazıt’ta kitapçıların bulunduğu Beyaz Saray ismiyle anılan pasajda bir kitapçıdan bulabildiğim kadar Sezai Karakoç kitaplarını aldım. bu biçimdelar 25-30 kitabı vardı ve hepsini bir ortada bulmak neredeyse imkânsızdı. Üniversitedeki birinci yılımın birinci devrinde bir yandan İstanbul’u tanımaya çalışıyor bir yandan da Diriliş kitaplarını okuyor ve anlamaya çalışıyordum. Kitapları bitirmek için yarıyıl tatilinde memleketime gitmedim. kimi vakit kaldığım yurdun kütüphanesinde, kimi vakit de Beyazıt Kütüphanesi›nde Çağ ve İlham’ları, Sütun’u, İnsanlığın Dirilişi’ni, Ruhun Dirilişi’ni, Kıyamet Aşısı’nı, Makamda’yı okudum. niçinse Şiirleri’ne yalnızca orta ara bakmış onları galiba sona bırakmıştım. Monna Rosa’dan ise hiç haberim yoktu. Şubat ayı idi. Kütüphaniçin çıkıp artık tramvay durağının bulunduğu alana hakikat yürürken orada bir gazete bayiinin önünde yazılış şekliyle öbür gazetelere benzemeyen “Diriliş”le göz göze geldim. Uzanıp aldım, fiyatını ödedim. Tek renk ve tek yaprak gazetede aktüel haberler fotoğrafsız olarak verilmişti. Öteki gazetelerle hiç bir benzerliği yoktu. Çabucak gözlerim, altında Sezai Karakoç imzasının bulunduğu Başyazı’ya takıldı: Köprü Yıkılmışsa (“Köprü Yıkılmışsa” sonrasındasında mecmuadaki yazılar kitaplaşırken Çağ ve İlham IV Kuruluş kitabına alınmıştır. Diriliş Yayınları, 1. Baskı, İstanbul, 1986, s. 65-67). Daima sakladığım gazetenin o nüshasına artık bakıyorum, 7 Şubat 1983, Pazartesi tarihini gösteriyor. Başyazıyı yani Köprü Yıkılmışsa’yı 36 yıl daha sonra gazete nüshasından tekrar okuyorum. neden değişen bir şey yok? neden kelamlar yerini bulmamış? Köprüler yapılmış, geniş geniş yollar açılmış, tüneller iki kıtayı birleştirmiş, ancak asıl köprü neden onarılmamış? Yazının son cümlesi yeni jenerasyonlar için, yıkılan köprünün onarılması gerektiğini söylüyordu 1983›te. Üstteki soruların yanıtı galiba gelecek jenerasyonların en başta gelen ödevi olacak. Baht şayet köprünün onarılmasını yeni kuşaklara bahşederse, 1983’te söylenmesine karşın neden köprü bu kadar yıl onarılmamış sorusunu da evvela cevaplandırmaları gerekecek. Yazıyı okuduktan daha sonra, gazetenin art sayfasında Diriliş Yayınları’nın listesini ve gazetenin künyesini gördüm. Yönetim Yeri: Çatalçeşme Sokak, Üretmen Han, No: 29/413, Cağaloğlu. İstanbul’da geçirdiğim yaklaşık 5 ay ortasında Cağaloğlu ismini duymuş, fakat hangi tarafta olduğunu bilmiyordum. Galiba birine sordum, yürüme aralığındaydı. Üretmen Han, son kat, 413 numaralı kapının önünde, süratle çıktığım merdivenler beni soluk soluğa bırakmıştı. Kapıyı tıkladım, içerden gelen sesle kolu çevirip, kapıyı araladım. İşte neredeyse ömrümün, bütün gençliğimin geçtiği Diriliş hayatım bu biçimde başladı. Artık düşünüyorum da “o an” hem geçmişi tıpkı vakitte geleceğimi gösteren ve her ikisine de hükmeden bir rasat kulesi olmuş hayatımda. Bu ziyaret ve Diriliş’le ilgili olarak bundan daha sonrası hayli daha büyük bir mevzu. Kaleme alınabilir mi Allah bilir…
NURETTİN DURMAN: Hissettirmeden izlerdim bu büyük şairimizi
16 Mayıs 1982 – Pazar, Beylerbeyi. Sağanak halinde yağmur yağıyordu. Dört bireydik. İkindi namazını Hamid-i evvelden Camii’nde kıldık. Mescitten çıktığımızda yağmur dinmişti. Sezai Karakoç fırına gerçek gidiyordu. Gelin, dedim. Yakaladık şairi. Fırın kapalı, Sezai Beyefendi dönüyordu. Yeni bir uygulama mı olacaktı ne pazar günleri öbür esnaflar üzere fırınların da kapanacağı hakkında. Genç arkadaşlar Sezai Beyin Beylerbeyi’ne taşındığını öğrenmişler fazlacatandır tanışmak istiyorlardı. Köşeyi dönüp Çamlıca Caddesi’ne sapacaktı ki önünü kestim. Selam verdim. Ağabey, gençler sizinle tanışmak istiyorlar, dedim. Durakladı. Çetiner İlter, mühendis. Orhan Karabul, Edebiyat Fakültesi Türk Lisanı, pardon, İngiliz Lisanı ve Edebiyatı. Abdüssamed Bıyık, lise ikide. bu biçimde birer birer tanıştırıyorum genç arkadaşlarımı ayaküstü. O ortada heyecanlanmış, Türkçeyle İngilizceyi karıştırmıştım. Çünkü Orhan Karabul arkadaşımız İngiliz filolojisinde okuyordu. Biz daha evvelde tanıştırılmıştık Sezai Beyefendiyle. Tahminen bir yıla yakın bir vakittir Beylerbeyi’nde oturuyor Sezai Karakoç. Dükkânın önünden o denli geçip masraf ve ben de hissettirmeden izlerim bu büyük şairimizi. Gıptayla izlerim, sevgiyle izlerim. Lakin çıkıp, efendim, buyurun bir çayımızı için, deme yüreğini gösteremem. Bir gün Yüksel Kanar ile caddede yürürlerken ben de dışarı çıkmış ve Yüksel Kanar Beyefendi dükkânın önünde tanıştırmıştı beni Sezai Beyefendi ile. Bu tanışıklıktan yararlanarak bir konuşma, bir sohbet etme imkânı arıyordum.
—Vaktiniz var ise biraz oturup konuşmak istiyoruz, pastanede yahut yandaki kahvede. Lakin rahatsız etmiş olmayalım.
—Yok, Estağfirullah, meskene gidiyordum.
—Ekmek alacaktınız, ben bakayım. Lokantadan yahut meskenden getireyim, dedim.
—Evde vardır biraz. Değerli değil, dedi. Yalıboyu Caddesi’nde fırının yanındaki kahveye yanlışsız yürüdük.
Oturur oturmaz, daha gerçek dürüst bir soluk almadan Çetiner İlter arkadaşımız makûs bir giriş yaptı. esasen biraz fazla konuşkan bir meziyete sahiptir Çetin, söyleyeceği lafı pattadak söyler.
—Diriliş mecmuası niye kapandı, satmıyor muydu yoksa kaç adet basılıyordu?
—Ne yapacaksın kaç adet basıldığını? Her şey maddi istikametten düşünülmez, dedi. Sezai Beyefendi.
Yüzümün kızardığını hissettim. Zira yüzüm yanmaya başlamıştı. Gerçi Çetin arkadaşımızın sohbete girişi düzgün olmadı lakin sohbete bir canlılık getirdi. Sezai Beyefendi kızmıştı bu haddini bilmez giriş karşısında. Çaylar geldi. Sohbet yoğunlaştı. Mecmuadan, mecmuanın çıkışından, kapanışından, okurun ilgisinden, beklemesini bilmekten kelam açıldı. Sezai Beyefendi konuştu biz dinledik.
ŞABAN ABAK: Karakoç’la asıl tanışma
Üstad Sezai Karakoç’la evvel kitapları üzerinden ortaokuldayken tanıştım diyebilirim. Erzurum Lisesi’nde parasız yatılı okuduğum devirde biri bana “Diriliş Jenerasyonunun Âmentüsü” kitabını vermişti; iç kapağında “Ülkü Ocakları Derneği Erzurum Şubesi” kaşesi vardı. Anlamakta epeyce zorlandığım o kitabı bir daha de iki sefer okumuştum.
Çabucak herkes üzere ben de lise senelerında teksirle çoğaltılmış ünlü “Mona Rosa” şiirinin dört kısmını birden ezberlemiştim. Bunu Karakoç’un en değerli şiiri zannediyorduk, zira Körfez’i, Şahdamar’ı, Hızırla Kırk Saati çabucak hemen bilmiyorduk. O sırada çabucak hemen kitaplarına girmemiş Mona Rosa’ları ise Ankara SBF’de birinci sınıf öğrencisiyken ve yalnızca 18 yaşındayken yazmıştı, bunu da daha sonra öğrendik.
KOŞARAK DERGİYE GİTME FİKRİ
Üniversite senelerında şiir kitapları ile edebiyat üzerine yazdıklarını okudum. 1987’de Ankara’dan İstanbul’a taşınıp bir daha okula başlamıştım. Tıpkı yıl “Diriliş Dergisi” bu sefer haftalık olarak çıkmaya başlayınca her sayısını kaçırmadan alıyordum ve daha “Başyazı”yı okurken koşarak dergiye gitme fikri aklımdan geçiyordu. Fakat beni bundan alıkoyan bir eksiğim vardı; çabucak hemen bütün yapıtlarını okuyup bitirememiştim. Zira bu biçimde büyük bir kişiselyetin huzuruna, yazdıklarının bütününü okumadan çıkmayı büyük bir saygısızlık olarak görüyordum. Nihayet 2 yıl ortasında bu biçimdea kadar basılmış bütün kitaplarını ve mecmualardaki yazılarını okuyup bitirmiştim ki kendisinin bir siyasî parti kurmak için hazırlıklara başladığı haberini şaşırarak duydum. Hayret ortasında kaldım!
Sezai Karakoç ve “parti” fikri, o güne kadar bildiğim, düşündüğüm ne var ise hepsinin adeta bir daha formatlanmasına sebep oldu. Zihnimde ve gönlümde olan ne var ise boşaldı, Karakoç’un aksiyonuyla bir daha dolmaya başladı. 1989’un başlarıydı, Diriliş’te yazan arkadaşlarım Halil İbrahim Kaymak ve Mevlâna İdris Zengin’in refakatinde Cağaloğlu’nda mecmuanın yazıhanesine gittik. O tarihe kadar hiç fotoğrafı yayınlanmamış olduğu için Sezai Karakoç’u orada bulunması olası diğer beşerlerle karıştırma tasası yaşadığımı bile hatırlıyorum.
Odaya sessiz bir biçimde girip baş selâmı verip oturduk. daha sonra sık sık, günaşırı, kimi vakit her gün sarfiyat oldum.
KARŞILIKLI SUSTUK
Birinci bir-iki yıl galiba hiç konuşmadım, karşılıklı konuşmadık. Baş selâmı verip otururdu gelenler, Üstad “hoşgeldiniz” kederi, bir şey sorarsa karşılık verirdik. 1990’da Diriliş Partisi kurulunca haftalık “basına ve halka açık” sohbet toplantıları başladı. 90-97 ortası Şehzadebaşı’ndaki bu toplantıları çabucak hiç kaçırmadım.
Sezai Karakoç’la yakın tanışmamız ise, 1993’te bir arada 5 gün süren bir Anadolu seyahatine çıktığımızda oldu. Karakoç, Genel Lider sıfatıyla ve Kurban bayramı münasebetiyle partinin birtakım vilayet ve ilçe teşkilatlarına bayramlaşma gezisi yapacaktı. Yalnızca 10 şahısla planlanmış bu seyahatten haberim olunca “ben de gelebilir miyim!” diye atıldım. Üstad, büyük bir incelikle, “Bayram namazını kılıp yola çıkacağız, erken gel” diyerek kabul etti. Sonraki sabah yola çıkacağımız vakit beni kendi otomobiline davet etti. Arabayı yeğeni Abdülaziz Karakoç kullanıyordu. 4’er kişinin oturduğu başka iki arabayı da Mustafa Kirenci ile Yener Sonuşen kullanıyorlardı. Otomobiller bu andığım şahısların kendi otomobiliydi, Sezai Karakoç’un ve partinin bir arabası yoktu ve hiç olmadı da.
İstanbul’dan başlayıp kuzey Karadeniz yoluyla Giresun bakılırsale’ye kadar uzayan, oradan yeniden Samsun, Kırıkkale, Ankara, Eskişehir ve Bursa üzerinden İstanbul’da biten bu 5 günlük seyahati sonrasındasında bilgileriyla yazacağım inşallah.
BÜTÜN RUHUYLA İSLAMI YAŞIYORDU
Şimdilik şu kadarını söylemek isterim ki Sezai Karakoç, yazıp söylemiş oldukleriyle, yapıp ettikleriyle, ilgileriyle, sevinci ve hüznüyle özetlemek gerekirse tüm varlığıyla alıp verdiği her nefeste yalnızca İslâm’ı; bütün ruhuyla İslâm’ı yaşıyordu. Yaratan’ı ve yaratılmış kozmosu fizik ve metafizik cephesiyle yüksek bir kavrayışla idrak etmiş ve bunu güya basitlaştırmıştı. fevkalade’yü olağan formda yaşıyordu. Ne bu seyahatte ne öteki bir seyahatte ona ayak uydurmak mümkün değildi.
Bir sabah namazı için mola verdiğimiz yol üzerindeki bir köyde (Kayı Köyü), çabucak hemen inşaatı tamamlanmamış köy mescidinin önünde tek başına dikilen 10 yaşlarında bir çocuk gördük karanlığın ortasında. Üstad Karakoç, yanına yaklaşıp çocuğa selâm verdi. Üşümemek için babasının ceketini giymişti, elleri görünmüyordu. Ortalarında bir konuşma geçti, biz biraz geride durduğumuz için hepsini duyamıyorduk. Karakoç, yavaşça öne eğilmiş, çocukla göz teması kurarak sorular soruyordu. Bir orta çocuğun “Ben bekçiyim; buranın bekçisiyim!” söylemiş olduğini duyduk. Büyükler namaza girince yol kenarı olması bakımından ihtiyaten çocuğu inşaat materyallerinin yanına bekçi dikmişlerdi. Ama çocuk gerçek bir ciddiyetle, inanılmaz bir özgüvenle ve cesurca bu “kutlu bakılırsav”ini benimsemişti ve olağan olarak fazlaca başarılıydı!
Namazdan daha sonra yola devam ederken Sezai Karakoç’un adeta sesi titreyerek, vecdarasında ve görülmedik bir sevinçle konuştuğunu fark ettik. Gördüklerimizin “gösterge değeri”ne dikkatimizi çekip neredeyse her ögesi deklare etti ve yorumladı. Anadoluda bir köyde halkın kendi imkânlarıyla materyal alıp kendi mescitlerini inşa etmekte oluşlarından ve sıra dışı yiğit “bekçi”deno kadar memnun olmuştu ki Üstad, hepimizi şaşırtacak halde çocuksu bir sevinç ile meşhur bir çocuk müziğinin kelamlarını yinelayıp durdu.
“Sen ne hoş bulursun
Gezsen Anadoluyu
Kederlerden kurtulursun
Gezsen Anadoluyu!”
Bu seyahatte bir bakıma üstad da bizleri tanımış oldu, tanışmış olduk. Vefatına kadar 30 yıl boyunca hiç irtibatı kesmeden Partide, Diriliş mecmuasının yazıhanesinde, akşamları meskeninde ziyaret edip sohbetlerini dinledim.
1993’te yapılması kararlaştırılan lakin daha sonradan iptal edilen orta genel seçimde Yüksek Seçim Kurulu’na sunmak üzere beni de milletvekili aday listesine almıştı. Ancak milletvekilliği için askerlik yapmış olmak kuraldı. Evraklarımı hazırlayıp getirmemi istediğinde, uzayan okulum ve yüksek lisansım sebebiyle çabucak hemen askerlik yapmadığımı söyleyip affımı istedim. Hem üzüldü, hem biraz kızdı ve “Bir an evvel askerliğini yap!” dedi bana.
“İnsan, elbet eserindedir” kederi. Bunu yazmıştır da. Büyük şair ve düşünür Sezai Karakoç, yüksek İslâm ahlâkıyla, vakar ve alçakgönüllüğüyle büyüklerin büyüğü bir insandı, ama o da“asıl eserindedir”. Onu gerçek büyüklüğüyle tanımak isteyenler, milletimize armağanı olan büyük yapıtına; Diriliş külliyatına bakmalıdırlar. Son yapıtından birincisine yanlışsız bir okuma sıralamasını tavsiye ederim.
Sezai Karakoç’la tanışmam evvel kitaplarıyla oldu. 1968’de Bor Şehit Nuri Pamir Lisesi birinci sınıf öğrencisiyken sık sık dükkanına uğradığım radyo tamircisi ağabeyin (dinî hassasiyetleri niçiniyle ordudan atılmıştı) verdiği, Yağmur Yayınları’ndan çıkan “Sesler” isimli şiir kitabıyla oldu Sezai Karakoç’u tanımam. Şiirler, o güne kadar okuduğum şiirlerden hayli farklıydı. Kitabı her okuyuşumda kendimi değişik bir iklimde buluyordum. “Liman eksilen denizi tut / Kent kuruyan karıncaları topla / Ben ağımı ortasından kestim” diyordu. Bir hevesle şiirler yazmaya başlamıştım bu kitap yardımıyla.Liseyi bitirip, üniversite hazırlık kursu için geldiğim İstanbul’da, 1971 yılında Üretmen Han’daki Diriliş Yayınları’nda yüz yüze tanışmış olduk. daha sonraki senelerda her ayın başında Ankara’dan İstanbul’a Edebiyat mecmuasını dağıtmak için gelişlerimde, Cağaloğlu’ndaki kitapçılara mecmuayı bıraktıktan daha sonra, soluğu Diriliş Yayınları’nda alırdım. Heyecanla, bir solukta merdivenleri çıkarak ziyaretimi gerçekleştirirdim. Kitap dolu daracık yerde, o, masanın gerisinde, ben önünde kısa bir hal-hatırdan daha sonra “Nuri Beyefendi nasıl?” diye sorardı. Ayrılırken de her kezinde selamlarını yollardı Nuri Pakdil’e.
BİRİNCİ MEYDAN KONUŞMASI
Diriliş Partisi’ni kurduktan daha sonra her ay Ankara’ya gelir, parti merkezinde konuşmalar yapardı. Bu konuşmaları dinleyenler içinde ben de olurdum.Bir ir gün Sezai Karakoç’un Bursa Fomara meydanında konuşacağı haberini aldık. Beş-altı arabayla Ankara’dan Bursa’ya hareket ettik. Meydana kürsü konmuş, bayraklar asılmış, konuşmacı bekleniyor. Ankara’dan gelenlerin, Bursa vilayet teşkilatından katılanların ve polislerin haricinde meydan boştu. Sezai Karakoç kürsüye çıktı, meydanın boş oluşuna aldırmadan, büyük bir asalet ve incelikle konuşmaya başladı. Ankara’dan bir arada geldiğimiz merhum Necdet Konak’la ikimizi bir ağlama tuttu ki anlatamam. Bir direğin önüne çömelip hüngür hüngür ağlamıştık. Bu konuşma, sanırım Diriliş Partisi’nin birinci meydan konuşmasıydı. Sezai Ağabey’i kürsüde görmenin hüznü mü, meydanın boş oluşunun verdiği gariplik duygusu mu, her ne ise hüngür hüngür ağlamıştık o gün.
CİHAN AKTAŞ: Güzel sohbetti, herkesle ilgilendi
70’lerin ikinci yarısında, eğitim gördüğüm yatılı okuldan tatil için İstanbul’daki konutumuza geldiğimde, ağabeyim Ümit Aktaş’ın aldığı yeni mecmualar ve kitaplar çıkardı karşıma. Merak ve heyecan ortasında okuduğum mecmua ve kitaplar içinde Sezai Karakoç’a ilişkin olanlarda bir başkalık bulurdum. Şöyle kavrıyordum “Diriliş”i: Ne yaparsak yapalım artık bununla birlikte ahirette yaşıyor ve her fiil ve sözümüzle ahiretimizi biçimlendiriyoruz.
80’lerde ve 90’larda Cağaloğlu’nda fazlaca vakit geçirdim. Karakoç’un o periyotta ofisinin bulunduğu Üretmen Han’a da epeyce girdim çıktım. Ama niçinse tanışmak için kapısını vurmaya bir türlü cüret edemedim. Ziyaretçilerine, ‘Ben türbe miyim ki,’ diye bağırıp çağıran ya da somurtarak tek söz etmeyen hatta onları pekala kovmaktan beter hale getirebilecek, aksi bir üstat tipi resmediliyordu, husus açıldığında. Galiba karşısına, yeterliliği konusunda az fazlaca razı olabileceğim bir metinle çıkmak istiyordum.
1981 olmalı, Süleymaniye’de bir yatılı kursta yaz uzunluğu Kur’an ve İslam kültürü üzerine dersler almıştım. Nişanlı bir kursiyer, elinde Sezai Karakoç kitaplarıyla gezinirdi bahçede. Nişanlısının Karakoç şiiri okumayan bayanları küçümsediğini söylemişti bir konuşmamız sırasında. bu biçimde bir yargıya ileride de farklı formlarda rastladım. Karakoç okurluğu bir miyardı. 2008’de bir Karakoç Sempozyumu’nda okunan “Monna Rosa’nın 80 Jenerasyonu Üzerindeki Etkisi” başlıklı yazıyı gibisi izlenimlerle kaleme almıştım.
Üstadı ziyaret fakat 2000’lerin ortasında nasip oldu, Gerçek Hayat’a 16 Mart 2005’te “Diriliş Mimarı’na Saygı” başlığıyla anlatmıştım. Eksik olmasın, merhum Asım Gültekin’in düzenlediği bir ziyaretti. Hiç de bahsedildiği üzere yaşlı ve aksi bir üstat değil, karşısındaki insanı dinlemeye değer veren dinamik bir düşünürdü. Hoşsohbetti, herkesle ilgilendi, hepimizle, boşalan çay bardaklarıyla, konuk çocuk ve bebeklerle. Biraz kırgındı lakin küskün olduğu izlenimi uyanmadı bende. daha sonraki senelerda kimi vakit Asım’la kimi vakit Diriliş Partisi’nden arkadaşım Çağlayan Ömerustaoğlu’yla ziyaretlerimi sürdürdüm. 2019 yılında, Çağlayan’la iftar daha sonrası ziyaretimizde, kentlerimizdeki yapılaşmaya bağlı yığılma ve büyümenin kaçınılmaz olduğu görüşü üzerine fikirlerini sormuştum. Yapılaşmaya dayalı büyümenin hiç de kaçınılmaz olmadığı görüşünü detaylı bir biçimde izah etmişti. “At oynatılacak bir alan değildir kentler,” diyordu.
Yalnızca “İkinci” olanı değil daima “yeni”yi gözeten ve tartışan bir teyakkuz halinin altını çizmeliyim. Bugüne ve geleceğe hayli şey söyleyen Köşe’yi 1956’da, Balkon’u 1958’de yazdı. Bir konuşmasında, elli yıllık planlardan yoksunluğumuzdan kelam etmişti. Kızlarım için bir tavsiye istediğimde ise, “Klasikleri okusunlar,” demişti. Rahmetle anıyorum.
KAMİL EŞFAK BERKİ: Tanımadan yapıtlarındaki içsesle tanış olmuştum
Sezai Karakoç ismiyle Prof. Mehmed Kaplan’ın Jenerasyonların Ruhu kitabında karşılaşmıştım. Türk Edebiyatı profesörü Cumhuriyet periyodundaki şiirin bir serimini yaparken bir de dindar olduğu biçimde üstelik özgür vezin ile yazdığı şiiriyle muhafazakâr bedellerin aruz ve hecenin haricinde da şiirde mümkün olduğunu ispat eden bir şairden kelam ediyordu: Sezai Karakoç. Yazı 1957 tarihini taşıyan bir yazıydı. Birinci yazı Körfez üzerinde Onat Kutlar’ındır. Kaplan hoca birinci kıymetlendiren oluyor. Dayımın oğlunda görüp bir gecede okumuştum. Sonraki gün ecza deposuna Sirkeci’ye geçtim. Eczaneme tetanos aşısı alacaktım. Geçerken M.T.T.B’nin kitap kulübünde camekânda Sezai Karakoç’un kitaplarını gördüm. Birinci gözüme çarpan da sanırım Kıyamet Aşısı olmuştu. Yalova vapurunda birinci bu kitaba gitti elim; tetanos aşısı bulamamıştık, Kıyamet Aşısı ile dönüyorduk! Sütun, Mevtten daha sonra Kalkış, Gül Muştusu (şiir), Tahanın Kitabı (şiir), Hızırla Kırk Saat (şiir) kitaplarıydı ötekiler. O orta Necip Fazıl’ın Şiirlerim’ini okuyordum. Harıl harıl ancak. Kim bilir kaçıncı sefer. Necip Fazıl’ın lisede edebiyat kitabında bulunmayışına hayret ediyordum. bir süre daha sonra rejim tarafınca bir şairden yoksun bırakıldığımızın ayırdına varacaktım. Tuhaf şeydi ve bu bana dokunmuştu. her insanın lisanında Orhan Veli’nin mısraları. Tuhaf olan, okulda hocalar da daima ona getirirdi kelamı. Evet, her insanın dilindeydi ama abartmıyorum ben bir tat alamıyordum. sıradan geliyordu, bir şaşırtmaca muzipliği. Yahya Kemal, Ahmet Hâşim, Faruk Nafiz iç dünyama hitap ediyordu. Tanpınar da o denli. Cahit Sıtkı, Ahmet Muhip, Ziya Osman Saba, Asaf Halet okurdum lakin Orhan Veli şiiriyle aram güzel değildi. İkinci bir skandal şuydu: Atilla İlhan’dan daha sonraki şairler de yokmuş kitapta. Ulusal Eğitim bizi onlardan da habersiz bırakmıştı! Şiirimizde yeni hareketler olduğunu daha sonradan anladık! Geç kalmamış, geç bırakılmışız! 1969-72 ortası Necip Fazıl ve Sezai Karakoç okuyordum. Belirtmem lâzım: hür şiiri yargılamazdım lakin bir alışma süreci geçti. Sezai Karakoç şiiri gitgide sarıyordu. Yalova kitabevinden Üvercinka’yı almıştım. Babamın hukukçu dostu Ziya ağbi gelmişti. Yirmi yıldır görüşememişler. Dersleri falan sordu. Şiir yazıyorum dedim güzeline gitti. Ziya ağbi dedim olağanüstü şahâne bir şiir var: Mona Roza! Yüzünde bir tebessüm, şad memnun bizimkilere bakıyor: Sezai benim ortaokul arkadaşımdır demesiyle ben başlıyorum sorulara. Bir muhabbet yayıldı odaya. Bizimkiler de şaştı kaldılardı. 1973 Kurbanında Ankara’ya dedemlere gitmiştim. Ahmet Bayazıt’a Sezai Karakoç’u ziyaret dileğimi açtım. Ziyaretçi kabul eder mi diye de sordum. Maliye Bakanlığı’nda olduğunu biliyordum. İçi sevgi dolu, anlayışlı ve hilm sahibi Ahmet, “birlikte gideriz natürel ancak bayramın ikinci günü Balin Oteli’nde bayramlaşmamız var orada seni tanıştırırım” deyince rahatladım. On kişi kadar varız, az daha sonra heyecanla Sezai ağabey diye kalkıldı. Hepimizin başka farklı bayramlarımızı kutluyor, merhum Ahmet adımı söylemiş oldu, şiirlerimin yayınlandığını belirtti, Sezai beyefendi mutlu oldum dedi. O gün o anlattı biz dinledik. Sık sık: ‘’Kesseler dönmeyecek adam lâzım’’ diyor, daha sonra gözlüğünü düzeltiyor, tıpkı kelamı yenidenlıyordu. İki üç sefer oldu bu. Bir orta Varlık mecmua ve yayınları satışa çıkarılıyormuş, duyanınız var mı diye sordu. 5 milyon istiyormuş Yaşar Nabi. O gün için çok yüksek meblâğ doğal. O kadar para olsa bizler kurardık, yayınevi gerekiyor, deyişindeki ciddiyet gözümün önüne geldi artık. Orta uzunlukta, kıvırcık saçlı (Monna Rosa’da geçer) vakarlı, resmî edalı ancak içtenliği de apaçıktı. Derin bakışları, ‘’biz Müslümanız biz idealistiz’’ bakıyordu adeta. Ben, tanımadan yapıtlarındaki içsesle tanış olmuştum, İslâmı o denli bir anlatışı vardır ki. Ben yoksun bırakıldığımız manâlara kavuşmayı yaşıyordum. Sezai Karakoç’un Diriliş tezinde çağımıza daha derinden önerildiğini görüyordum. Bir ideal olarak İslâm. İrade, azim ve sebat sahibi bir kişilikti gördüğüm o gün Ankara’da. 1974’de fikir cürümlerine (!) da af çıkınca İstanbul’a döndü. İki ay boyunca bugün Sur’daki Ortadoğu İslâm Birliği için yazılarını yazdı. Ekim’de Diriliş’i bir daha çıkardı. Merhum Tahir Yücel ile gittik. O, beni hatırlattı. ‘’Evet tanışmıştık lakin bir yıldır görüşmedik’’ dedi. Dylan Thomas’ın bir şiirini verdiler. Çevirdim, yayınlandı. Ruhu şâd olsun. Göründüğünden daha büyüktür.
NECİP TOSUN: Ayda bir Sezai Karakoç’u dinliyorduk
Sezai Karakoç ile birinci görüşmelerimiz Ankara’da gerçekleşti. Karakoç’un prensip olarak parti kurmasına karşı çıkanlar bir yandan da Sezai Karakoç’u insani düzlemde dinlemek, onunla karşılaşmak için bir taban olan partiyi kabullenmişti. Aslında beklenilen üzere oldu. Örneğin parti faaliyetleri çerçevesinde her ay nizamlı olarak Ankara’ya geliyordu. Biz de ayda bir Diriliş Partisi’ne gidiyor Sezai Karakoç’u dinliyorduk. Lakin Sezai Karakoç’u dinlemeye gelenlerin büyük kısmı partilileşmeye karşı olan ve gündelik siyasetten uzak insanlardı. Herkes onu muharrir, düşünür, edebiyatçı kimliği ile tanıyor ve seviyordu.
Biz Mehmet Durlu ile bir arada kimi vakit erkenden gelip teşkilatı açıyor, ortamı Karakoç’a hazırlıyorduk. Sezai Karakoç’u dinlemeye gelenlerin birçok Ankara’nın müellif, çizer insanlarıydı. Arif Ay, Necdet Konak üzere bir fazlaca kişi.
Sezai Beyefendi hiç bir biçimde bir siyasetçi karakterinde değildi. Bir sefer konuşma öncesi “Aramızda gazeteci var mı?”, “konuşmalarımız kaydediliyor mu?” diye sorduktan daha sonra olmadığını anlayınca rahatlamıştı. halbuki bir siyasetçi şayet orada gazeteci yoksa konuşmaz. Fakat Karakoç’un bildik siyasi bir gayesi olmadığı bu tutumundan belirliydi. Karakoç her yerde ‘neden parti kurdun’ itirazlarıyla karşılaştığı için her vakit niçin parti kurduğunun öne sürülen sebebini özetlemek gerekirse deklare ettiktan daha sonra konuşmasına başlıyordu.
Buraya gelenlerin hiç biri ondan siyaset dinlemeye gelmediklerinden kelam daima edebiyat, sanat ve kültüre kayıyor ve sorular bu istikamette oluyordu. Ben daima anılarına yönelik sorular soruyordum. Sezai Beyefendi Batı’daki varoluşçuluk akımından başlayıp Cemal Süreya’ya oradan da şiirin üçgen piramidine geçiyordu. Konuşma bu minval üzerine geç vakte kadar devam ederken birden Karakoç, “Ankara’da bizim Diriliş Partisi’nin hiç ilçe teşkilatı yok, kesinlikle olmalı” diyor. O vakit orada bulunanların tamamı başını öne eğiyor zira kimsenin parti diye, teşkilat diye bir sıkıntısı yoktu. Bu yüzden ortalık sessizliğe bürünüyordu. Karakoç bir daha parti gerçeklerine dönüyordu.
MUSTAFA KİRENCİ: Bütün gençliğimin geçtiği Diriliş benim ömrüm oldu
1982 yılı Eylül’ünde İstanbul’a geldim. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi İdeoloji Bölümü’nü kazanmıştım. Bir yıl evvelce, Hüseyin Maviş beyefendiden duymuştum Sezai Karakoç ismini. Memleketimizdeki görüşmelerimizde Necip Fazıl’dan başlayarak herkese dalga dalga sirayet eden, heyecanlı ve hatibane konuşmalarıyla Sezai Karakoç’un fikirlerini anlatırdı. İstanbul’a gelmeden bir yahut iki kitabını okumuştum. 1982 Eylül’üyle bir arada İstanbul artık benim için, eğitimimi yapacağım yer, kısa bir süre daha sonra da Cağaloğlu yani Sezai Karakoç demek olacaktı. Fakültede birinci yılımın birinci periyodunda Beyazıt’ta kitapçıların bulunduğu Beyaz Saray ismiyle anılan pasajda bir kitapçıdan bulabildiğim kadar Sezai Karakoç kitaplarını aldım. bu biçimdelar 25-30 kitabı vardı ve hepsini bir ortada bulmak neredeyse imkânsızdı. Üniversitedeki birinci yılımın birinci devrinde bir yandan İstanbul’u tanımaya çalışıyor bir yandan da Diriliş kitaplarını okuyor ve anlamaya çalışıyordum. Kitapları bitirmek için yarıyıl tatilinde memleketime gitmedim. kimi vakit kaldığım yurdun kütüphanesinde, kimi vakit de Beyazıt Kütüphanesi›nde Çağ ve İlham’ları, Sütun’u, İnsanlığın Dirilişi’ni, Ruhun Dirilişi’ni, Kıyamet Aşısı’nı, Makamda’yı okudum. niçinse Şiirleri’ne yalnızca orta ara bakmış onları galiba sona bırakmıştım. Monna Rosa’dan ise hiç haberim yoktu. Şubat ayı idi. Kütüphaniçin çıkıp artık tramvay durağının bulunduğu alana hakikat yürürken orada bir gazete bayiinin önünde yazılış şekliyle öbür gazetelere benzemeyen “Diriliş”le göz göze geldim. Uzanıp aldım, fiyatını ödedim. Tek renk ve tek yaprak gazetede aktüel haberler fotoğrafsız olarak verilmişti. Öteki gazetelerle hiç bir benzerliği yoktu. Çabucak gözlerim, altında Sezai Karakoç imzasının bulunduğu Başyazı’ya takıldı: Köprü Yıkılmışsa (“Köprü Yıkılmışsa” sonrasındasında mecmuadaki yazılar kitaplaşırken Çağ ve İlham IV Kuruluş kitabına alınmıştır. Diriliş Yayınları, 1. Baskı, İstanbul, 1986, s. 65-67). Daima sakladığım gazetenin o nüshasına artık bakıyorum, 7 Şubat 1983, Pazartesi tarihini gösteriyor. Başyazıyı yani Köprü Yıkılmışsa’yı 36 yıl daha sonra gazete nüshasından tekrar okuyorum. neden değişen bir şey yok? neden kelamlar yerini bulmamış? Köprüler yapılmış, geniş geniş yollar açılmış, tüneller iki kıtayı birleştirmiş, ancak asıl köprü neden onarılmamış? Yazının son cümlesi yeni jenerasyonlar için, yıkılan köprünün onarılması gerektiğini söylüyordu 1983›te. Üstteki soruların yanıtı galiba gelecek jenerasyonların en başta gelen ödevi olacak. Baht şayet köprünün onarılmasını yeni kuşaklara bahşederse, 1983’te söylenmesine karşın neden köprü bu kadar yıl onarılmamış sorusunu da evvela cevaplandırmaları gerekecek. Yazıyı okuduktan daha sonra, gazetenin art sayfasında Diriliş Yayınları’nın listesini ve gazetenin künyesini gördüm. Yönetim Yeri: Çatalçeşme Sokak, Üretmen Han, No: 29/413, Cağaloğlu. İstanbul’da geçirdiğim yaklaşık 5 ay ortasında Cağaloğlu ismini duymuş, fakat hangi tarafta olduğunu bilmiyordum. Galiba birine sordum, yürüme aralığındaydı. Üretmen Han, son kat, 413 numaralı kapının önünde, süratle çıktığım merdivenler beni soluk soluğa bırakmıştı. Kapıyı tıkladım, içerden gelen sesle kolu çevirip, kapıyı araladım. İşte neredeyse ömrümün, bütün gençliğimin geçtiği Diriliş hayatım bu biçimde başladı. Artık düşünüyorum da “o an” hem geçmişi tıpkı vakitte geleceğimi gösteren ve her ikisine de hükmeden bir rasat kulesi olmuş hayatımda. Bu ziyaret ve Diriliş’le ilgili olarak bundan daha sonrası hayli daha büyük bir mevzu. Kaleme alınabilir mi Allah bilir…
NURETTİN DURMAN: Hissettirmeden izlerdim bu büyük şairimizi
16 Mayıs 1982 – Pazar, Beylerbeyi. Sağanak halinde yağmur yağıyordu. Dört bireydik. İkindi namazını Hamid-i evvelden Camii’nde kıldık. Mescitten çıktığımızda yağmur dinmişti. Sezai Karakoç fırına gerçek gidiyordu. Gelin, dedim. Yakaladık şairi. Fırın kapalı, Sezai Beyefendi dönüyordu. Yeni bir uygulama mı olacaktı ne pazar günleri öbür esnaflar üzere fırınların da kapanacağı hakkında. Genç arkadaşlar Sezai Beyin Beylerbeyi’ne taşındığını öğrenmişler fazlacatandır tanışmak istiyorlardı. Köşeyi dönüp Çamlıca Caddesi’ne sapacaktı ki önünü kestim. Selam verdim. Ağabey, gençler sizinle tanışmak istiyorlar, dedim. Durakladı. Çetiner İlter, mühendis. Orhan Karabul, Edebiyat Fakültesi Türk Lisanı, pardon, İngiliz Lisanı ve Edebiyatı. Abdüssamed Bıyık, lise ikide. bu biçimde birer birer tanıştırıyorum genç arkadaşlarımı ayaküstü. O ortada heyecanlanmış, Türkçeyle İngilizceyi karıştırmıştım. Çünkü Orhan Karabul arkadaşımız İngiliz filolojisinde okuyordu. Biz daha evvelde tanıştırılmıştık Sezai Beyefendiyle. Tahminen bir yıla yakın bir vakittir Beylerbeyi’nde oturuyor Sezai Karakoç. Dükkânın önünden o denli geçip masraf ve ben de hissettirmeden izlerim bu büyük şairimizi. Gıptayla izlerim, sevgiyle izlerim. Lakin çıkıp, efendim, buyurun bir çayımızı için, deme yüreğini gösteremem. Bir gün Yüksel Kanar ile caddede yürürlerken ben de dışarı çıkmış ve Yüksel Kanar Beyefendi dükkânın önünde tanıştırmıştı beni Sezai Beyefendi ile. Bu tanışıklıktan yararlanarak bir konuşma, bir sohbet etme imkânı arıyordum.
—Vaktiniz var ise biraz oturup konuşmak istiyoruz, pastanede yahut yandaki kahvede. Lakin rahatsız etmiş olmayalım.
—Yok, Estağfirullah, meskene gidiyordum.
—Ekmek alacaktınız, ben bakayım. Lokantadan yahut meskenden getireyim, dedim.
—Evde vardır biraz. Değerli değil, dedi. Yalıboyu Caddesi’nde fırının yanındaki kahveye yanlışsız yürüdük.
Oturur oturmaz, daha gerçek dürüst bir soluk almadan Çetiner İlter arkadaşımız makûs bir giriş yaptı. esasen biraz fazla konuşkan bir meziyete sahiptir Çetin, söyleyeceği lafı pattadak söyler.
—Diriliş mecmuası niye kapandı, satmıyor muydu yoksa kaç adet basılıyordu?
—Ne yapacaksın kaç adet basıldığını? Her şey maddi istikametten düşünülmez, dedi. Sezai Beyefendi.
Yüzümün kızardığını hissettim. Zira yüzüm yanmaya başlamıştı. Gerçi Çetin arkadaşımızın sohbete girişi düzgün olmadı lakin sohbete bir canlılık getirdi. Sezai Beyefendi kızmıştı bu haddini bilmez giriş karşısında. Çaylar geldi. Sohbet yoğunlaştı. Mecmuadan, mecmuanın çıkışından, kapanışından, okurun ilgisinden, beklemesini bilmekten kelam açıldı. Sezai Beyefendi konuştu biz dinledik.
ŞABAN ABAK: Karakoç’la asıl tanışma
Üstad Sezai Karakoç’la evvel kitapları üzerinden ortaokuldayken tanıştım diyebilirim. Erzurum Lisesi’nde parasız yatılı okuduğum devirde biri bana “Diriliş Jenerasyonunun Âmentüsü” kitabını vermişti; iç kapağında “Ülkü Ocakları Derneği Erzurum Şubesi” kaşesi vardı. Anlamakta epeyce zorlandığım o kitabı bir daha de iki sefer okumuştum.
Çabucak herkes üzere ben de lise senelerında teksirle çoğaltılmış ünlü “Mona Rosa” şiirinin dört kısmını birden ezberlemiştim. Bunu Karakoç’un en değerli şiiri zannediyorduk, zira Körfez’i, Şahdamar’ı, Hızırla Kırk Saati çabucak hemen bilmiyorduk. O sırada çabucak hemen kitaplarına girmemiş Mona Rosa’ları ise Ankara SBF’de birinci sınıf öğrencisiyken ve yalnızca 18 yaşındayken yazmıştı, bunu da daha sonra öğrendik.
KOŞARAK DERGİYE GİTME FİKRİ
Üniversite senelerında şiir kitapları ile edebiyat üzerine yazdıklarını okudum. 1987’de Ankara’dan İstanbul’a taşınıp bir daha okula başlamıştım. Tıpkı yıl “Diriliş Dergisi” bu sefer haftalık olarak çıkmaya başlayınca her sayısını kaçırmadan alıyordum ve daha “Başyazı”yı okurken koşarak dergiye gitme fikri aklımdan geçiyordu. Fakat beni bundan alıkoyan bir eksiğim vardı; çabucak hemen bütün yapıtlarını okuyup bitirememiştim. Zira bu biçimde büyük bir kişiselyetin huzuruna, yazdıklarının bütününü okumadan çıkmayı büyük bir saygısızlık olarak görüyordum. Nihayet 2 yıl ortasında bu biçimdea kadar basılmış bütün kitaplarını ve mecmualardaki yazılarını okuyup bitirmiştim ki kendisinin bir siyasî parti kurmak için hazırlıklara başladığı haberini şaşırarak duydum. Hayret ortasında kaldım!
Sezai Karakoç ve “parti” fikri, o güne kadar bildiğim, düşündüğüm ne var ise hepsinin adeta bir daha formatlanmasına sebep oldu. Zihnimde ve gönlümde olan ne var ise boşaldı, Karakoç’un aksiyonuyla bir daha dolmaya başladı. 1989’un başlarıydı, Diriliş’te yazan arkadaşlarım Halil İbrahim Kaymak ve Mevlâna İdris Zengin’in refakatinde Cağaloğlu’nda mecmuanın yazıhanesine gittik. O tarihe kadar hiç fotoğrafı yayınlanmamış olduğu için Sezai Karakoç’u orada bulunması olası diğer beşerlerle karıştırma tasası yaşadığımı bile hatırlıyorum.
Odaya sessiz bir biçimde girip baş selâmı verip oturduk. daha sonra sık sık, günaşırı, kimi vakit her gün sarfiyat oldum.
KARŞILIKLI SUSTUK
Birinci bir-iki yıl galiba hiç konuşmadım, karşılıklı konuşmadık. Baş selâmı verip otururdu gelenler, Üstad “hoşgeldiniz” kederi, bir şey sorarsa karşılık verirdik. 1990’da Diriliş Partisi kurulunca haftalık “basına ve halka açık” sohbet toplantıları başladı. 90-97 ortası Şehzadebaşı’ndaki bu toplantıları çabucak hiç kaçırmadım.
Sezai Karakoç’la yakın tanışmamız ise, 1993’te bir arada 5 gün süren bir Anadolu seyahatine çıktığımızda oldu. Karakoç, Genel Lider sıfatıyla ve Kurban bayramı münasebetiyle partinin birtakım vilayet ve ilçe teşkilatlarına bayramlaşma gezisi yapacaktı. Yalnızca 10 şahısla planlanmış bu seyahatten haberim olunca “ben de gelebilir miyim!” diye atıldım. Üstad, büyük bir incelikle, “Bayram namazını kılıp yola çıkacağız, erken gel” diyerek kabul etti. Sonraki sabah yola çıkacağımız vakit beni kendi otomobiline davet etti. Arabayı yeğeni Abdülaziz Karakoç kullanıyordu. 4’er kişinin oturduğu başka iki arabayı da Mustafa Kirenci ile Yener Sonuşen kullanıyorlardı. Otomobiller bu andığım şahısların kendi otomobiliydi, Sezai Karakoç’un ve partinin bir arabası yoktu ve hiç olmadı da.
İstanbul’dan başlayıp kuzey Karadeniz yoluyla Giresun bakılırsale’ye kadar uzayan, oradan yeniden Samsun, Kırıkkale, Ankara, Eskişehir ve Bursa üzerinden İstanbul’da biten bu 5 günlük seyahati sonrasındasında bilgileriyla yazacağım inşallah.
BÜTÜN RUHUYLA İSLAMI YAŞIYORDU
Şimdilik şu kadarını söylemek isterim ki Sezai Karakoç, yazıp söylemiş oldukleriyle, yapıp ettikleriyle, ilgileriyle, sevinci ve hüznüyle özetlemek gerekirse tüm varlığıyla alıp verdiği her nefeste yalnızca İslâm’ı; bütün ruhuyla İslâm’ı yaşıyordu. Yaratan’ı ve yaratılmış kozmosu fizik ve metafizik cephesiyle yüksek bir kavrayışla idrak etmiş ve bunu güya basitlaştırmıştı. fevkalade’yü olağan formda yaşıyordu. Ne bu seyahatte ne öteki bir seyahatte ona ayak uydurmak mümkün değildi.
Bir sabah namazı için mola verdiğimiz yol üzerindeki bir köyde (Kayı Köyü), çabucak hemen inşaatı tamamlanmamış köy mescidinin önünde tek başına dikilen 10 yaşlarında bir çocuk gördük karanlığın ortasında. Üstad Karakoç, yanına yaklaşıp çocuğa selâm verdi. Üşümemek için babasının ceketini giymişti, elleri görünmüyordu. Ortalarında bir konuşma geçti, biz biraz geride durduğumuz için hepsini duyamıyorduk. Karakoç, yavaşça öne eğilmiş, çocukla göz teması kurarak sorular soruyordu. Bir orta çocuğun “Ben bekçiyim; buranın bekçisiyim!” söylemiş olduğini duyduk. Büyükler namaza girince yol kenarı olması bakımından ihtiyaten çocuğu inşaat materyallerinin yanına bekçi dikmişlerdi. Ama çocuk gerçek bir ciddiyetle, inanılmaz bir özgüvenle ve cesurca bu “kutlu bakılırsav”ini benimsemişti ve olağan olarak fazlaca başarılıydı!
Namazdan daha sonra yola devam ederken Sezai Karakoç’un adeta sesi titreyerek, vecdarasında ve görülmedik bir sevinçle konuştuğunu fark ettik. Gördüklerimizin “gösterge değeri”ne dikkatimizi çekip neredeyse her ögesi deklare etti ve yorumladı. Anadoluda bir köyde halkın kendi imkânlarıyla materyal alıp kendi mescitlerini inşa etmekte oluşlarından ve sıra dışı yiğit “bekçi”deno kadar memnun olmuştu ki Üstad, hepimizi şaşırtacak halde çocuksu bir sevinç ile meşhur bir çocuk müziğinin kelamlarını yinelayıp durdu.
“Sen ne hoş bulursun
Gezsen Anadoluyu
Kederlerden kurtulursun
Gezsen Anadoluyu!”
Bu seyahatte bir bakıma üstad da bizleri tanımış oldu, tanışmış olduk. Vefatına kadar 30 yıl boyunca hiç irtibatı kesmeden Partide, Diriliş mecmuasının yazıhanesinde, akşamları meskeninde ziyaret edip sohbetlerini dinledim.
1993’te yapılması kararlaştırılan lakin daha sonradan iptal edilen orta genel seçimde Yüksek Seçim Kurulu’na sunmak üzere beni de milletvekili aday listesine almıştı. Ancak milletvekilliği için askerlik yapmış olmak kuraldı. Evraklarımı hazırlayıp getirmemi istediğinde, uzayan okulum ve yüksek lisansım sebebiyle çabucak hemen askerlik yapmadığımı söyleyip affımı istedim. Hem üzüldü, hem biraz kızdı ve “Bir an evvel askerliğini yap!” dedi bana.
“İnsan, elbet eserindedir” kederi. Bunu yazmıştır da. Büyük şair ve düşünür Sezai Karakoç, yüksek İslâm ahlâkıyla, vakar ve alçakgönüllüğüyle büyüklerin büyüğü bir insandı, ama o da“asıl eserindedir”. Onu gerçek büyüklüğüyle tanımak isteyenler, milletimize armağanı olan büyük yapıtına; Diriliş külliyatına bakmalıdırlar. Son yapıtından birincisine yanlışsız bir okuma sıralamasını tavsiye ederim.