Burcu Karakaş
İstanbul’un Aksaray ilçesi, savaş niçiniyle Suriye’den Türkiye’ye sığınanlara uzun müddettir konut sahipliği yapıyor. Aksaray, sırf Suriyeli mültecilerin değil, başka ülkelerden gelen göçmenlerin de yaşadığı bir ilçe. Yusufpaşa semti ise Suriyeli nüfusun yoğunlukta olduğu yerleşim ünitelerinden biri. İlçenin işlek caddelerinden Millet Caddesi, Suriyelilerin işlettiği dükkanlarla dolu. Lokanta, kuaför, kargo şirketleri ve turizm acentaları, Suriyeliler başta olmak üzere sıklıkla göçmenlere hitap ediyor. Tabelalar iki lisanlı: Türkçe ve Arapça. Ankara Altındağ’da Suriyelilere ilişkin dükkanların yağmalanması ve konutların taşlanmasının akabinde nabız tutmak için Yusufpaşa’dayız. Dehşet olmasa da tedirginlik göze çarpıyor.
Güvenlik niçiniyle ismini değiştirdiğimiz Halepli Abdulmalik, sekiz yıldır Türkiye’de yaşıyor. Tramvay durağının karşısında yan yana dizilmiş Suriyeli kafe ve lokantaların birinde çalışıyor ve bir daha bu civarda yaşıyor. Bu yeme-içme yerinin müşterilerinin birçok Arap. Abdulmalik, “İş yerlerinde Türklerle kısıtlı bağlantımız var, epeyce gelmiyorlar. Fakat ilgilerimiz makûs de değil” diyor.
Abdulmalik’in kuzeni Türkiye’den biri ile evlendiği için lokal etrafı var. Türkçe bilmediği için tercüman aracılığıyla sohbet ediyoruz. İşten vakit buldukça toplumsal medyayı takip etmeye çalıştığını, en epeyce Facebook kullandığını, Ankara’da yaşananları da sabah saatlerinde Facebook’ta gördüğünü anlatıyor.
“Çok sayıda yorum vardı. Türkçem hayli düzgün olmadığı için Arapça yorumları okudum. Kimi korkmuş, kimi öfkeli… Fakat polisin saf insanları koruduğunu söylüyorlar. Hükümetin bu tansiyonu denetim altına alacağını düşünüyorum.”
“Biri makûs bir şey yaparsa herkes ona nazaran değerlendiriliyor”
45 yaşındaki Abdulmalik’e nazaran, Türkiye’de yaşayan Suriyelilerin en büyük sorunu, bir Suriyelinin yaptığının herkese mal edilmesi…
“Biri makûs bir şey yaparsa bütün Suriyeliler ona nazaran bedellendiriliyor. Bununla yaşaması hayli güç. Suriyeliler akınların akabinde ülkelerinde hissettiklerinin birebirini burada hissetti. Yani güya savaşı geride bırakmamışlar gibi…”
Suriyeli erkekler çalışmak zorunda oldukları için kamusal alanda daha fazla görünür lakin birebir şeyi bayanlar için söylemek güç. Röportaj için ulaştığımız Suriyeli bayanlar konuşmaktan çekindikleri için talebimizi reddediyor. Ama röportaj talebini geri çeviren sadece onlar değil. Suriyeli erkekler içinde da isim vermeden dahi olsa güvenlik telaşı niçiniyle konuşmak istemeyenler var. Fakat konuşanlar içinde kardeşlik vurgusu ile tansiyonun denetim altına alınarak daha fazla büyümeyeceği tarafındaki inanç ön plana çıkıyor. İsmini değiştirdiğimiz Nizam da kimliğini gizli tutarak konuşmayı kabul edenlerden… Abdulmalik üzere, Halep’ten gelmiş. Beş yıldır Türkiye’ye yaşıyor. Türkçesi kırık olsa da irtibat kurabiliyoruz. O da misal biçimde, Suriyelilere yönelik önyargılara dikkat çekiyor.
“Bir olay olursa bütün Suriyelilerin o olayla alakası yoktur, o denli değil mi? Ankara’da olanları görür görmez üzüldüm. Elimden bir şey gelmiyor, ne yapabilirim?”
“Mahallemden mutluyum, endişem yok”
“Biz buraya gelip öylece oturmuyoruz. Kira veriyor, çalışıyoruz. Mahallemden mutluyum. Kaygım yok. Korkmama gerek yok zira Türkler çocuk değil ki…”
Nizam, toplumsal medyayı takip ettiği ve Türkçe bildiği için Suriyelilere yönelik ırkçı yansılardan haberdar. Ülkelerine dönmeleri tarafında paylaşılan iletileri gördüğünde nasıl hissettiğini soruyoruz.
“Kötü hissediyorum. Savaş bitince herkes gitmeyecek Suriye’ye fakat dönenler olacak. Şu an nereye gideceğiz? Benim de yaşama hakkım var. Bu kadar…”
“Kötü bir şey yapmıyorum, niye endişeleneyim?”
Yusufpaşa’da bir kuaförde çalışırken tanıştığımız Hıdır, 29 yaşında. Annesi Suriyeli, babası Lübnanlı olan Hıdır, iki yıldır Türkiye’de yaşıyor. Genç adam, İstanbul’a çalışmak, geleceğini kurmak için geldiğini söylüyor. Onun da Nizam üzere gerginliğin artabilecek olmasından yana korkusu yok.
“Buraya beşerler akın için değil, yaşamak için geliyor. Bence Türkiye hayli hoş bir ülke. Rastgele bir telaşım yok. Ben makus bir şey yapmıyorum burada, niye endişeleneyim ki? Türkiye ülkem üzere. İstanbul’u da epey seviyorum.”
Hıdır da mültecilere yönelik önyargılardan bahsediyor. Türkiye’ye farklı Arap ülkelerinden epeyce sayıda insan geldiğini, ortalarında şirket kuran ya da çalışanlar olduğunu fakat hepsinin bir olmadığını tabir ediyor.
“Aralarında âlâ olmayanlar da var. örneğin, Ankara’da yaşanan olay… Sonuçta bütün Araplar ya da diğerleri her vakit uygun insan olacak diye bir şey yok.”
Halepli Abdulmalik de, Nizam üzere, münferit olaylar üzerinden Türkiye’de yaşayan mültecilerin tamamını yargılamanın yanlışsız olmadığını bir dahaliyor. Altındağ’da bıçaklandıktan daha sonra ömrünü kaybeden Emirhan Yalçın’ın ailesine başsağlığı diliyor.
“Gerçekten epeyce üzgünüz. çabucak hemen olayın detaylarını bilmiyoruz lakin bir kriminal olay üzerinden hepimizi tıpkı kefeye koymasalar… Tek dileğimiz bu.”
İstanbul’un Aksaray ilçesi, savaş niçiniyle Suriye’den Türkiye’ye sığınanlara uzun müddettir konut sahipliği yapıyor. Aksaray, sırf Suriyeli mültecilerin değil, başka ülkelerden gelen göçmenlerin de yaşadığı bir ilçe. Yusufpaşa semti ise Suriyeli nüfusun yoğunlukta olduğu yerleşim ünitelerinden biri. İlçenin işlek caddelerinden Millet Caddesi, Suriyelilerin işlettiği dükkanlarla dolu. Lokanta, kuaför, kargo şirketleri ve turizm acentaları, Suriyeliler başta olmak üzere sıklıkla göçmenlere hitap ediyor. Tabelalar iki lisanlı: Türkçe ve Arapça. Ankara Altındağ’da Suriyelilere ilişkin dükkanların yağmalanması ve konutların taşlanmasının akabinde nabız tutmak için Yusufpaşa’dayız. Dehşet olmasa da tedirginlik göze çarpıyor.
Güvenlik niçiniyle ismini değiştirdiğimiz Halepli Abdulmalik, sekiz yıldır Türkiye’de yaşıyor. Tramvay durağının karşısında yan yana dizilmiş Suriyeli kafe ve lokantaların birinde çalışıyor ve bir daha bu civarda yaşıyor. Bu yeme-içme yerinin müşterilerinin birçok Arap. Abdulmalik, “İş yerlerinde Türklerle kısıtlı bağlantımız var, epeyce gelmiyorlar. Fakat ilgilerimiz makûs de değil” diyor.
Abdulmalik’in kuzeni Türkiye’den biri ile evlendiği için lokal etrafı var. Türkçe bilmediği için tercüman aracılığıyla sohbet ediyoruz. İşten vakit buldukça toplumsal medyayı takip etmeye çalıştığını, en epeyce Facebook kullandığını, Ankara’da yaşananları da sabah saatlerinde Facebook’ta gördüğünü anlatıyor.
“Çok sayıda yorum vardı. Türkçem hayli düzgün olmadığı için Arapça yorumları okudum. Kimi korkmuş, kimi öfkeli… Fakat polisin saf insanları koruduğunu söylüyorlar. Hükümetin bu tansiyonu denetim altına alacağını düşünüyorum.”
“Biri makûs bir şey yaparsa herkes ona nazaran değerlendiriliyor”
45 yaşındaki Abdulmalik’e nazaran, Türkiye’de yaşayan Suriyelilerin en büyük sorunu, bir Suriyelinin yaptığının herkese mal edilmesi…
“Biri makûs bir şey yaparsa bütün Suriyeliler ona nazaran bedellendiriliyor. Bununla yaşaması hayli güç. Suriyeliler akınların akabinde ülkelerinde hissettiklerinin birebirini burada hissetti. Yani güya savaşı geride bırakmamışlar gibi…”
Suriyeli erkekler çalışmak zorunda oldukları için kamusal alanda daha fazla görünür lakin birebir şeyi bayanlar için söylemek güç. Röportaj için ulaştığımız Suriyeli bayanlar konuşmaktan çekindikleri için talebimizi reddediyor. Ama röportaj talebini geri çeviren sadece onlar değil. Suriyeli erkekler içinde da isim vermeden dahi olsa güvenlik telaşı niçiniyle konuşmak istemeyenler var. Fakat konuşanlar içinde kardeşlik vurgusu ile tansiyonun denetim altına alınarak daha fazla büyümeyeceği tarafındaki inanç ön plana çıkıyor. İsmini değiştirdiğimiz Nizam da kimliğini gizli tutarak konuşmayı kabul edenlerden… Abdulmalik üzere, Halep’ten gelmiş. Beş yıldır Türkiye’ye yaşıyor. Türkçesi kırık olsa da irtibat kurabiliyoruz. O da misal biçimde, Suriyelilere yönelik önyargılara dikkat çekiyor.
“Bir olay olursa bütün Suriyelilerin o olayla alakası yoktur, o denli değil mi? Ankara’da olanları görür görmez üzüldüm. Elimden bir şey gelmiyor, ne yapabilirim?”
“Mahallemden mutluyum, endişem yok”
“Biz buraya gelip öylece oturmuyoruz. Kira veriyor, çalışıyoruz. Mahallemden mutluyum. Kaygım yok. Korkmama gerek yok zira Türkler çocuk değil ki…”
Nizam, toplumsal medyayı takip ettiği ve Türkçe bildiği için Suriyelilere yönelik ırkçı yansılardan haberdar. Ülkelerine dönmeleri tarafında paylaşılan iletileri gördüğünde nasıl hissettiğini soruyoruz.
“Kötü hissediyorum. Savaş bitince herkes gitmeyecek Suriye’ye fakat dönenler olacak. Şu an nereye gideceğiz? Benim de yaşama hakkım var. Bu kadar…”
“Kötü bir şey yapmıyorum, niye endişeleneyim?”
Yusufpaşa’da bir kuaförde çalışırken tanıştığımız Hıdır, 29 yaşında. Annesi Suriyeli, babası Lübnanlı olan Hıdır, iki yıldır Türkiye’de yaşıyor. Genç adam, İstanbul’a çalışmak, geleceğini kurmak için geldiğini söylüyor. Onun da Nizam üzere gerginliğin artabilecek olmasından yana korkusu yok.
“Buraya beşerler akın için değil, yaşamak için geliyor. Bence Türkiye hayli hoş bir ülke. Rastgele bir telaşım yok. Ben makus bir şey yapmıyorum burada, niye endişeleneyim ki? Türkiye ülkem üzere. İstanbul’u da epey seviyorum.”
Hıdır da mültecilere yönelik önyargılardan bahsediyor. Türkiye’ye farklı Arap ülkelerinden epeyce sayıda insan geldiğini, ortalarında şirket kuran ya da çalışanlar olduğunu fakat hepsinin bir olmadığını tabir ediyor.
“Aralarında âlâ olmayanlar da var. örneğin, Ankara’da yaşanan olay… Sonuçta bütün Araplar ya da diğerleri her vakit uygun insan olacak diye bir şey yok.”
Halepli Abdulmalik de, Nizam üzere, münferit olaylar üzerinden Türkiye’de yaşayan mültecilerin tamamını yargılamanın yanlışsız olmadığını bir dahaliyor. Altındağ’da bıçaklandıktan daha sonra ömrünü kaybeden Emirhan Yalçın’ın ailesine başsağlığı diliyor.
“Gerçekten epeyce üzgünüz. çabucak hemen olayın detaylarını bilmiyoruz lakin bir kriminal olay üzerinden hepimizi tıpkı kefeye koymasalar… Tek dileğimiz bu.”