IşıkHaber
New member
George Monbiot
Bunun bir daha yaşandığına inanmak zorken, bu kadar az insanın haberdar olduğuna ya da önemsediğine inanmak daha da sıkıntı. Kuzey Etiyopya’da bulunan Tigray’da büyük bir kıtlık yaşanıyor. Beş milyon insan besin yardımına muhtaç durumda ve yaklaşık 900 bin kişi hâlihazırda açlıktan ölüyor.
Korkutucu bir biçimde bu durum, büyük kısmı Tigray’da olmak üzere bir milyon insanın öldüğü 1984 yılında yaşanan kıtlığın başlangıcını hatırlatıyor. Son felaket üzere, bunun da ‘doğal niçinlerle’ bir ilgisi bulunmuyor. Savaş ve buna bağlı cürümlerden kaynaklanıyor. Ancak bu kere, sorumlu kişi Nobel Barış Mükafatı sahibi bir isim: Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed. bir epeyce delil, kendi birliklerinin ve Eritreli müttefiklerinin askerlerinin açlığı bir savaş aracı üzere kullandığını gösteriyor.
HÜKÜMET ELİYLE BAŞLAYAN SAVAŞ VE KITLIK
Şubat ayında Abiy hükümeti, Tigray Yardım Derneği ve Tigray Kalkınma Derneği üzere en tesirli yardım kümelerinin heyetlerini feshetti. bu biçimdedan beridir depoları askerlerce tahrip edildi, ofisleri yağmalandı ve araçları çalındı. Etiyopya ve Eritre orduları tedarik çizgilerini kapattı, yiyecek ve ilaç konvoylarının geçişini engelledi, tahıl depolarını ateşe verdi, meyve bahçelerini talan etti, öküzleri katletti ve çiftçilere tarlalarını sürmemelerini emretti.
Etiyopya hükümeti, bu hafta, güya ‘çiftçilerin tarlalarını ekmelerine imkan sağlamak’ hedefiyle ama daha makul bir açıklamayla, şaşırtan bir altüst oluşun akabinde toparlanabilmek emeliyle ateşkes ilan etti. Zira Tigraylı isyancılar bölgesel başşehri bir daha ele geçirdiler. Her halükârda bu fazlaca geç alınmış bir karar. Toprakların ekiminin geçtiğimiz üç ay ortasında gerçekleşmesi gerekiyordu. Şu anda açlıktan ölmek üzere olan beşerler kasım ayındaki mümkün hasadı bekleyecek durumda değiller. Tıpkı cinayete meyilli selefi Mengistu Haile Mariam üzere, Abiy de yaşanan kıtlığı açık formda reddediyor. Geçtiğimiz hafta “Tigray’de açlık yok” diye argüman etti. Şayet bir gün adalet yerini bulursa, insanlığa karşı işlediği cürümlerden dolayı Nobel Mükafatı sahibi bir kişinin yargılanması üzere olağanüstü bir şova şahit olabiliriz.
Tüm bunlar esasen gereğince berbat. Ama işlenen hatası daha da keskin hale getiren şey, Tigray’ın geçen kasım ayında çatışmalar başlayana dek dünyaca ünlü bir muvaffakiyet kıssası olması.
KLÂSİK KITLIK AÇIKLAMALARI GERÇEĞİ YANSITMIYOR
Tüm delillere karşı direnmeye çalışan klâsik kıtlık açıklaması, açlığın çok nüfustan kaynaklandığını belirtiyor. Artan nüfus, artık ona bağımlı yaşayanlar için gereğince besin sağlayamayan topraklarını gücünü aşıyor. Ne var ki, göz kamaştırıcı bir araştırma, Tigray’da tam karşıtının yaşandığını ortaya koyuyor.
Araştırmada, tarım yerlerinin durumunu kıymetlendirmek maksadıyla birebir bakış açılarından çekilen ve 1868 yılına kadar uzanan fotoğraflar kullanılıyor. bu biçimdedan beridir, Etiyopya’nın nüfusu 6.6 milyondan 115 milyona yükseldi. Bu bir felaket mi? Tam tersine. Araştırmacılar, daha fazla ağaç, daha fazla bitki örtüsü, daha az erozyon ve topraklarda daha az bozulma tespit ettiler. Bölgenin ‘son 145 yılda hiç olmadığı kadar yeşil’ olduğunu keşfettiler.
niye mi? Zira toprağın çoraklaşmasının ve açlığın temel itici gücü nüfus değildir. Siyasettir. 1868’de en verimli yerler toprak ağalarına aitti. Başka beşerler dik yamaçlara sürüldüler. Bir kenara itildikçe, sürdürülebilir bir kullanım müddeti olmaksızın tahrip edici toprak kullanım biçimlerini uygulamaya zorlandılar: Hayvanlarını birden fazla vakit denetimsiz halde otlattılar. Buna rağmen, 1970’lerde topraklar bir daha halka dağıtıldı. ondan sonrasındaları ulusal bir hükümet kuran Tigray’deki isyancılar, 1980’lerden başlayarak toprağı korumak, yağmur suyunu toplamak ve araziyi bir daha ağaçlandırmak gayesiyle bir program uygulama başladı. Geniş yerlerde yürütülen hayvancılık faaliyeti çitler içine alındı, dik yamaçlar teraslandı, erozyonu durdurmak için taş duvarlar ve toprak setler inşa edildi, suyun sel halinde akıp gitmesini engellemek için ağaçlar dikildi ve göletler kazıldı.
TOPLUMSAL GAYRET BAŞARIYI GETİRDİ
Bu uğraşların ölçeği hayli şaşırtan. On sekiz yaşından büyük ve çalışmaya uygun olan her birey, araziyi sağlıklı hale getirmek için yılda 20 gününü ortak projelere harcıyor. Sel oyukları ve katmansal erozyon niçiniyle bölük pörçük olan tüm topraklar bir daha şekillendirildi. Elleriyle taşıdıkları taş ve toprak milyonlarca tonu buluyor olmalı. Bu durum, olağanüstü bir bulgunun da açıklaması olabilir: Tigray’da bulunan en yeşil yerler en yüksek nüfus yoğunluğuna sahip olan bölgelerdir. Gereken büyük uğraş niçiniyle, bu işlerin daha az beşerle gerçekleştirilmesi imkânsız olurdu.
Kimi öbür bölgelerde de emsal sonuçlar görüldü: Güney Afrika’da bulunan Karoo Midlands, Kenya’da bulunan Machakos, Çin’de bulunan Loess Platosu ve Hindistan’daki Adarsha Havzası. Bu bölgelerin hepsinde de nüfus artışı ve çevresel tahribatın tamiratı eşzamanlı formda yaşandı.
bir daha de Tigray en göze çarpan örnektir. Düzgünleştirme gayretleri, toprak erozyonu ve su kaybında büyük bir düşüşe, yabanî hayatın bir daha canlanmasına ve mahsul üretiminde nüfus artışını basitçe geride bırakan gelişmelere yol açtı. İnsanların gelirleri arttı. Çocuklar okullarında daha fazla vakit geçiriyorlar. 2015-2016 senelerında, büyük bir kuraklık meydana geldiğinde, kullanılan sistem kıtlığın önlenmesini sağladı. Programın ulaştığı muvaffakiyetin niçini mahallî kontrol ve program için halkın duyduğu heyecan: Beşerler, bu programın kendilerine ilişkin olduğunu düşünüyorlar. Refah ve güvenlik arttıkça ve bayanlar daha fazla hak ve imkana kavuştukça, nüfus artış suratı da azaldı.
Elbet, daha fazla nüfusun tam bir kurumsal başarısızlıkla birleştiğinde hem doğal dünyaya birebir vakitte insanların refahına ziyan verdiği birfazlaca bölge mevcut. Ancak asıl değerli olan, nüfus artışı-düşüşü ve kıtlık durumunun özünde kontaklı olmadığıdır. Asıl değerli olan şey, hükümetin vasfıdır.
özetlemek gerekirsesı, mazeretlere yer yok. Tigray’da yaşanan felaketin hiç bir modülü doğal ya da kaçınılmaz değil. Abiy, Eritre’deki müttefikleriyle birlikte, gelişim gösteren ve refaha kavuşan bir bölgeyi öbür bir tarihi felaketin oyun sahnesi haline getiriyor. Ve dünya uyanana kadar da durmayacak.
Yazının özgünü The Guardian sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
Bunun bir daha yaşandığına inanmak zorken, bu kadar az insanın haberdar olduğuna ya da önemsediğine inanmak daha da sıkıntı. Kuzey Etiyopya’da bulunan Tigray’da büyük bir kıtlık yaşanıyor. Beş milyon insan besin yardımına muhtaç durumda ve yaklaşık 900 bin kişi hâlihazırda açlıktan ölüyor.
Korkutucu bir biçimde bu durum, büyük kısmı Tigray’da olmak üzere bir milyon insanın öldüğü 1984 yılında yaşanan kıtlığın başlangıcını hatırlatıyor. Son felaket üzere, bunun da ‘doğal niçinlerle’ bir ilgisi bulunmuyor. Savaş ve buna bağlı cürümlerden kaynaklanıyor. Ancak bu kere, sorumlu kişi Nobel Barış Mükafatı sahibi bir isim: Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed. bir epeyce delil, kendi birliklerinin ve Eritreli müttefiklerinin askerlerinin açlığı bir savaş aracı üzere kullandığını gösteriyor.
HÜKÜMET ELİYLE BAŞLAYAN SAVAŞ VE KITLIK
Şubat ayında Abiy hükümeti, Tigray Yardım Derneği ve Tigray Kalkınma Derneği üzere en tesirli yardım kümelerinin heyetlerini feshetti. bu biçimdedan beridir depoları askerlerce tahrip edildi, ofisleri yağmalandı ve araçları çalındı. Etiyopya ve Eritre orduları tedarik çizgilerini kapattı, yiyecek ve ilaç konvoylarının geçişini engelledi, tahıl depolarını ateşe verdi, meyve bahçelerini talan etti, öküzleri katletti ve çiftçilere tarlalarını sürmemelerini emretti.
Etiyopya hükümeti, bu hafta, güya ‘çiftçilerin tarlalarını ekmelerine imkan sağlamak’ hedefiyle ama daha makul bir açıklamayla, şaşırtan bir altüst oluşun akabinde toparlanabilmek emeliyle ateşkes ilan etti. Zira Tigraylı isyancılar bölgesel başşehri bir daha ele geçirdiler. Her halükârda bu fazlaca geç alınmış bir karar. Toprakların ekiminin geçtiğimiz üç ay ortasında gerçekleşmesi gerekiyordu. Şu anda açlıktan ölmek üzere olan beşerler kasım ayındaki mümkün hasadı bekleyecek durumda değiller. Tıpkı cinayete meyilli selefi Mengistu Haile Mariam üzere, Abiy de yaşanan kıtlığı açık formda reddediyor. Geçtiğimiz hafta “Tigray’de açlık yok” diye argüman etti. Şayet bir gün adalet yerini bulursa, insanlığa karşı işlediği cürümlerden dolayı Nobel Mükafatı sahibi bir kişinin yargılanması üzere olağanüstü bir şova şahit olabiliriz.
Tüm bunlar esasen gereğince berbat. Ama işlenen hatası daha da keskin hale getiren şey, Tigray’ın geçen kasım ayında çatışmalar başlayana dek dünyaca ünlü bir muvaffakiyet kıssası olması.
KLÂSİK KITLIK AÇIKLAMALARI GERÇEĞİ YANSITMIYOR
Tüm delillere karşı direnmeye çalışan klâsik kıtlık açıklaması, açlığın çok nüfustan kaynaklandığını belirtiyor. Artan nüfus, artık ona bağımlı yaşayanlar için gereğince besin sağlayamayan topraklarını gücünü aşıyor. Ne var ki, göz kamaştırıcı bir araştırma, Tigray’da tam karşıtının yaşandığını ortaya koyuyor.
Araştırmada, tarım yerlerinin durumunu kıymetlendirmek maksadıyla birebir bakış açılarından çekilen ve 1868 yılına kadar uzanan fotoğraflar kullanılıyor. bu biçimdedan beridir, Etiyopya’nın nüfusu 6.6 milyondan 115 milyona yükseldi. Bu bir felaket mi? Tam tersine. Araştırmacılar, daha fazla ağaç, daha fazla bitki örtüsü, daha az erozyon ve topraklarda daha az bozulma tespit ettiler. Bölgenin ‘son 145 yılda hiç olmadığı kadar yeşil’ olduğunu keşfettiler.
niye mi? Zira toprağın çoraklaşmasının ve açlığın temel itici gücü nüfus değildir. Siyasettir. 1868’de en verimli yerler toprak ağalarına aitti. Başka beşerler dik yamaçlara sürüldüler. Bir kenara itildikçe, sürdürülebilir bir kullanım müddeti olmaksızın tahrip edici toprak kullanım biçimlerini uygulamaya zorlandılar: Hayvanlarını birden fazla vakit denetimsiz halde otlattılar. Buna rağmen, 1970’lerde topraklar bir daha halka dağıtıldı. ondan sonrasındaları ulusal bir hükümet kuran Tigray’deki isyancılar, 1980’lerden başlayarak toprağı korumak, yağmur suyunu toplamak ve araziyi bir daha ağaçlandırmak gayesiyle bir program uygulama başladı. Geniş yerlerde yürütülen hayvancılık faaliyeti çitler içine alındı, dik yamaçlar teraslandı, erozyonu durdurmak için taş duvarlar ve toprak setler inşa edildi, suyun sel halinde akıp gitmesini engellemek için ağaçlar dikildi ve göletler kazıldı.
TOPLUMSAL GAYRET BAŞARIYI GETİRDİ
Bu uğraşların ölçeği hayli şaşırtan. On sekiz yaşından büyük ve çalışmaya uygun olan her birey, araziyi sağlıklı hale getirmek için yılda 20 gününü ortak projelere harcıyor. Sel oyukları ve katmansal erozyon niçiniyle bölük pörçük olan tüm topraklar bir daha şekillendirildi. Elleriyle taşıdıkları taş ve toprak milyonlarca tonu buluyor olmalı. Bu durum, olağanüstü bir bulgunun da açıklaması olabilir: Tigray’da bulunan en yeşil yerler en yüksek nüfus yoğunluğuna sahip olan bölgelerdir. Gereken büyük uğraş niçiniyle, bu işlerin daha az beşerle gerçekleştirilmesi imkânsız olurdu.
Kimi öbür bölgelerde de emsal sonuçlar görüldü: Güney Afrika’da bulunan Karoo Midlands, Kenya’da bulunan Machakos, Çin’de bulunan Loess Platosu ve Hindistan’daki Adarsha Havzası. Bu bölgelerin hepsinde de nüfus artışı ve çevresel tahribatın tamiratı eşzamanlı formda yaşandı.
bir daha de Tigray en göze çarpan örnektir. Düzgünleştirme gayretleri, toprak erozyonu ve su kaybında büyük bir düşüşe, yabanî hayatın bir daha canlanmasına ve mahsul üretiminde nüfus artışını basitçe geride bırakan gelişmelere yol açtı. İnsanların gelirleri arttı. Çocuklar okullarında daha fazla vakit geçiriyorlar. 2015-2016 senelerında, büyük bir kuraklık meydana geldiğinde, kullanılan sistem kıtlığın önlenmesini sağladı. Programın ulaştığı muvaffakiyetin niçini mahallî kontrol ve program için halkın duyduğu heyecan: Beşerler, bu programın kendilerine ilişkin olduğunu düşünüyorlar. Refah ve güvenlik arttıkça ve bayanlar daha fazla hak ve imkana kavuştukça, nüfus artış suratı da azaldı.
Elbet, daha fazla nüfusun tam bir kurumsal başarısızlıkla birleştiğinde hem doğal dünyaya birebir vakitte insanların refahına ziyan verdiği birfazlaca bölge mevcut. Ancak asıl değerli olan, nüfus artışı-düşüşü ve kıtlık durumunun özünde kontaklı olmadığıdır. Asıl değerli olan şey, hükümetin vasfıdır.
özetlemek gerekirsesı, mazeretlere yer yok. Tigray’da yaşanan felaketin hiç bir modülü doğal ya da kaçınılmaz değil. Abiy, Eritre’deki müttefikleriyle birlikte, gelişim gösteren ve refaha kavuşan bir bölgeyi öbür bir tarihi felaketin oyun sahnesi haline getiriyor. Ve dünya uyanana kadar da durmayacak.
Yazının özgünü The Guardian sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)