Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) fiili önderi Abu Dabi Veliaht Prensi Pir Muhammed bin Zayed el Nahyan (MBZ), Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile resmi temaslarda bulunmak üzere bugün Ankara’da olacak.
Yakın vakte kadar milletlerarası arenada ve biroldukca bölgesel sıkıntıda birbirlerini “düşmanca” davranmakla suçlayacak kadar alakaları bozuk olan Türkiye ve BAE, son aylarda ivme kazanan olağanlaşma gayretlerini somutlaştırdılar.
Türkiye ile BAE içindeki olağanlaşma uğraşları 2020 sonundan bu yana devam eden bir müddetç. Birfazlaca gözlemciye bakılırsa, bu sürecin başlangıç noktası Amerikan seçimlerini Demokrat aday Joe Biden’ın kazanması ve Washington’un bir daha etkin bir dış siyasete yönelmesi.
Ortalarında Türkiye, BAE, Katar, Suudi Arabistan, İsrail ve Mısır üzere birfazlaca ülke Biden’ın işbaşına gelmesinin akabinde dış siyasetlerinde değerli değişimlere gitmeyi tercih ettiler.
Bu bağlamda BAE ve Suudi Arabistan’ın, Türkiye’nin en değerli bölgesel müttefiklerinden Katar’a 2017’den beri uyguladıkları ambargoyu sonlandırmaları bu ülkelerin Ankara ile olan sancılı ilgilerinin de tamir edilmesi için fırsat yarattı. Ankara da benzeri bir fikirle 2021 başından itibaren BAE, Mısır ve İsrail ile münasebetlerini restore etmek için gayretlerini sürdürüyor.
Bu 3 ülke içinde şaşırtan olarak en süratli ve somut ilerleme BAE ile yaşandı. Ağustos ayında kardeşi Ulusal Güvenlik Danışmanı Pir Tahnoun bin Zayed el Nahyan’ı Ankara’ya Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüşmeye gönderen MBZ, bugün şahsen kendisi gelerek Türkiye’de resmi temaslarda bulunacak.
Ağustos ayında temaslarda Türkiye-BAE ilgilerinin olağanlaşması sürecinde ekonomik bağlantılara öncelik verilmesi kararlaştırılmış ve bu resmi açıklamalara yansımıştı. MBZ’nin ziyaretinden bir gün evvel tarafların karşılıklı yatırım ve ticaretin artırılmasını hedefleyen karma ekonomik komite mutabakatına varmaları dikkat çekti.
Şiddetli bir müddetçten geçen Türk iktisadı için bilhassa Körfez’den gelecek sıcak para ve yatırıma ehemmiyet veren Ankara’nın, Abu Dabi ile bu konularda bir uzlaşma arayacağı öngörülüyor.
2013-2021 ortası sancılı devir
İki ülke içindeki bu süratli olağanlaşma sürecini değerli ve farklı kılan öge, Türkiye ve BAE’nin 2013’ten bu yana ilgilerinde hiç görülmedik seviyede tansiyonun yaşanmış olması ve tarafların birbirlerini en ağır biçimde suçlamış olmaları.
İki ülke içindeki bağlantıları koparan süreç, Mısır’da Temmuz 2013’te yaşanan askeri darbe kararında ülkenin seçimle işbaşına gelmiş olan Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi’nin iktidardan uzaklaştırılması oldu. Arap Baharı’nın en ağır hissedildiği Mısır’da Müslüman Kardeşler üyesi Mursi’nin iktidara gelmesi, demokratik taleplerin kendilerini de vuracağından kaygılanan Suudi Arabistan ve BAE’nin harekete geçmesine ve kabinede Savunma Bakanı olarak yer alan Abdülfettah es-Sisi’nin darbesine dayanak vermeye itti.
İki ülke içindeki fırtınalı periyot, argümanlı ve son derece dinamik bir dış politikayı savunan Prens Muhammed’in Veliaht Prens olarak bakılırsave başlamasının akabinde daha da sertleşti. İran’ın yayılan tesiri ve Müslüman Kardeşler’e olan aykırılığıyla bilinen MBZ, BAE’nin bölgesel meselelerde askeri ve siyasi olarak tesirini artırdı ve Yemen, Somali, Libya, Suriye ve Doğu Akdeniz’de kıymetli roller oynamaya başladı. Bu süreç, Türkiye ve BAE’nin yalnızca ikili alanda değil bölgesel çatışma alanlarında da karşı karşıya gelmesine niye oldu.
Türkiye, BAE’yi 2016 darbesinde rol oynamakla suçladı
Türkiye ile BAE içinde 2016 yılında karşılıklı ziyaretlerle bir diyalog kapısı açıldı fakat Temmuz 2016 darbe teşebbüsünde Abu Dabi’nin rol oynadığı ve darbecileri desteklediğine ait savlar münasebetlerin bir daha soğumasına niye oldu.
Türk medyasında BAE ve MBZ hakkında son derece ağır suçlamalar yer alırken, BAE’nin de kimi Türk muhalif medya organlarını desteklediği argüman edildi. Ankara’da BAE liderliğinin Türkiye’ye karşı karalama kampanyası yürüttüğü de çoğunlukla lisana getirildi.
BAE’nin darbe teşebbüsündeki rolü ile ilgili en somut teşebbüs 2020 Ağustos’unda yapıldı. MBZ’nin önde gelen danışmanlarından Muhammed Dahlan hakkında 15 Temmuz darbe teşebbüsünü finanse etmek, anayasal tertibi zorla değiştirmeye teşebbüs etmek üzere fazlaca önemli suçlamalardan dolayı Milletlerarası Polis Teşkilatı’ndan (Interpol) “kırmızı bülten” talebinde bulunuldu.
bu vakitte bölgesel çatışma alanlarındaki aykırılık da zirve noktasına çıktı. Bu süreçte bilhassa Libya’da ters kümeleri destekleyen Türkiye ve BAE, vakit zaman askeri olarak da karşı karşıya geldiler. Türk birliklerinin denetimindeki Vatiyye Hava Üssü’ne 2020’de düzenlenen hava saldırısının BAE tarafınca organize edilerek uygulandığı Türk basınında sıkça yer almıştı. Ankara’daki resmi kaynaklar, hücumla ilgili açıkça konuşmamakla bir arada BAE’yi işaret etmişlerdi.
BAE’nin bu süreçte Yunanistan ve Kıbrıs Cumhuriyeti ile ilgilerini geliştirmesi ve bölgesel güçlerle bir arada askeri tatbikatlar gerçekleştirmesi Ankara’da rahatsızlık yaratan bir diğer öge olmuştu.
Olağanlaşmanın perde gerisi
Türkiye ile BAE içinde yaşanan bu süratli olağanlaşma sürecinin gerisinde, tarafların birbirlerine verdikleri zararın giderek arttığını görmeleri ve yeni oluşan bölgesel ve memleketler arası şartlara nazaran durum alma ihtiyacı yattığı bedellendiriliyor.
BAE’nin ekonomik gücü Körfez ile birlikte değerlendirildiğinde Türkiye açısından artık daha fazla gözden çıkarılamayacak bir öge olarak görülürken, Abu Dabi de Trump daha sonrası devirde İran’ın bir daha memleketler arası topluma kabul edilmesi, nükleer müzakerelere dönme sinyalinin gelmesi ile bölgede Türkiye kartını oynama isteğine sahip görülüyor.
Bunlara ek olarak, Libya’da durumun nazaranceli olarak sakinleşmesi, BAE ile Türkiye’nin daha fazla ön planda oyun bozucu olarak görünmek istememeleri de durumu müspete çeviren bir gelişme olarak bedellendiriliyor.
Bu sürecin dikkat çeken bir öbür gelişmesi ise hata örgütü başkanı Sedat Peker’in BAE’de barınması ve YouTube üzerinden yayımladığı ve İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’yu maksat alan görüntülerle gündeme gelmesi oldu.
En son görüntüsünü 6 Haziran’da yayımlayan Peker, 20 Haziran’da yaptığı bir açıklamayla “yüksek güvenlik riski niçiniyle” BAE yetkililerince uyarıldığını ve bu niçinle görüntülerine orta vereceğini duyurmuştu. Bu süreçte, Türkiye ve BAE istihbaratlarının görüşme halinde oldukları Türk basınında argüman edilmiş ve iki ülke ilgilerinin normalleşmesinde, Peker’in kısıtlanmasının pazarlık noktalarından biri olduğu öne sürülmüştü. O tarihten daha sonra Peker’in vakit zaman Twitter bildirileri haricinde bir yayında bulunmaması dikkat çekti.
Yakın vakte kadar milletlerarası arenada ve biroldukca bölgesel sıkıntıda birbirlerini “düşmanca” davranmakla suçlayacak kadar alakaları bozuk olan Türkiye ve BAE, son aylarda ivme kazanan olağanlaşma gayretlerini somutlaştırdılar.
Türkiye ile BAE içindeki olağanlaşma uğraşları 2020 sonundan bu yana devam eden bir müddetç. Birfazlaca gözlemciye bakılırsa, bu sürecin başlangıç noktası Amerikan seçimlerini Demokrat aday Joe Biden’ın kazanması ve Washington’un bir daha etkin bir dış siyasete yönelmesi.
Ortalarında Türkiye, BAE, Katar, Suudi Arabistan, İsrail ve Mısır üzere birfazlaca ülke Biden’ın işbaşına gelmesinin akabinde dış siyasetlerinde değerli değişimlere gitmeyi tercih ettiler.
Bu bağlamda BAE ve Suudi Arabistan’ın, Türkiye’nin en değerli bölgesel müttefiklerinden Katar’a 2017’den beri uyguladıkları ambargoyu sonlandırmaları bu ülkelerin Ankara ile olan sancılı ilgilerinin de tamir edilmesi için fırsat yarattı. Ankara da benzeri bir fikirle 2021 başından itibaren BAE, Mısır ve İsrail ile münasebetlerini restore etmek için gayretlerini sürdürüyor.
Bu 3 ülke içinde şaşırtan olarak en süratli ve somut ilerleme BAE ile yaşandı. Ağustos ayında kardeşi Ulusal Güvenlik Danışmanı Pir Tahnoun bin Zayed el Nahyan’ı Ankara’ya Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüşmeye gönderen MBZ, bugün şahsen kendisi gelerek Türkiye’de resmi temaslarda bulunacak.
- Erdoğan, BAE Ulusal Güvenlik Danışmanı’yla görüştü, ‘Türkiye’de epeyce önemli yatırım amaçları, planları var’ dedi
Ağustos ayında temaslarda Türkiye-BAE ilgilerinin olağanlaşması sürecinde ekonomik bağlantılara öncelik verilmesi kararlaştırılmış ve bu resmi açıklamalara yansımıştı. MBZ’nin ziyaretinden bir gün evvel tarafların karşılıklı yatırım ve ticaretin artırılmasını hedefleyen karma ekonomik komite mutabakatına varmaları dikkat çekti.
Şiddetli bir müddetçten geçen Türk iktisadı için bilhassa Körfez’den gelecek sıcak para ve yatırıma ehemmiyet veren Ankara’nın, Abu Dabi ile bu konularda bir uzlaşma arayacağı öngörülüyor.
- Türkiye ve BAE yeni bir sayfa mı açıyor?
- Birleşik Arap Emirlikleri, Türkiye’nin Orta Doğu’daki en büyük rakibine mi dönüşüyor?
2013-2021 ortası sancılı devir
İki ülke içindeki bu süratli olağanlaşma sürecini değerli ve farklı kılan öge, Türkiye ve BAE’nin 2013’ten bu yana ilgilerinde hiç görülmedik seviyede tansiyonun yaşanmış olması ve tarafların birbirlerini en ağır biçimde suçlamış olmaları.
İki ülke içindeki bağlantıları koparan süreç, Mısır’da Temmuz 2013’te yaşanan askeri darbe kararında ülkenin seçimle işbaşına gelmiş olan Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi’nin iktidardan uzaklaştırılması oldu. Arap Baharı’nın en ağır hissedildiği Mısır’da Müslüman Kardeşler üyesi Mursi’nin iktidara gelmesi, demokratik taleplerin kendilerini de vuracağından kaygılanan Suudi Arabistan ve BAE’nin harekete geçmesine ve kabinede Savunma Bakanı olarak yer alan Abdülfettah es-Sisi’nin darbesine dayanak vermeye itti.
- Mısır’la müzakerelerde Ankara’nın yol haritası ne?
- Türkiye ve Mısır Doğu Akdeniz’de muahedeye ne kadar yakın, münasebetler 8 yıl daha sonra normalleşebilir mi?
İki ülke içindeki fırtınalı periyot, argümanlı ve son derece dinamik bir dış politikayı savunan Prens Muhammed’in Veliaht Prens olarak bakılırsave başlamasının akabinde daha da sertleşti. İran’ın yayılan tesiri ve Müslüman Kardeşler’e olan aykırılığıyla bilinen MBZ, BAE’nin bölgesel meselelerde askeri ve siyasi olarak tesirini artırdı ve Yemen, Somali, Libya, Suriye ve Doğu Akdeniz’de kıymetli roller oynamaya başladı. Bu süreç, Türkiye ve BAE’nin yalnızca ikili alanda değil bölgesel çatışma alanlarında da karşı karşıya gelmesine niye oldu.
Türkiye, BAE’yi 2016 darbesinde rol oynamakla suçladı
Türkiye ile BAE içinde 2016 yılında karşılıklı ziyaretlerle bir diyalog kapısı açıldı fakat Temmuz 2016 darbe teşebbüsünde Abu Dabi’nin rol oynadığı ve darbecileri desteklediğine ait savlar münasebetlerin bir daha soğumasına niye oldu.
Türk medyasında BAE ve MBZ hakkında son derece ağır suçlamalar yer alırken, BAE’nin de kimi Türk muhalif medya organlarını desteklediği argüman edildi. Ankara’da BAE liderliğinin Türkiye’ye karşı karalama kampanyası yürüttüğü de çoğunlukla lisana getirildi.
BAE’nin darbe teşebbüsündeki rolü ile ilgili en somut teşebbüs 2020 Ağustos’unda yapıldı. MBZ’nin önde gelen danışmanlarından Muhammed Dahlan hakkında 15 Temmuz darbe teşebbüsünü finanse etmek, anayasal tertibi zorla değiştirmeye teşebbüs etmek üzere fazlaca önemli suçlamalardan dolayı Milletlerarası Polis Teşkilatı’ndan (Interpol) “kırmızı bülten” talebinde bulunuldu.
bu vakitte bölgesel çatışma alanlarındaki aykırılık da zirve noktasına çıktı. Bu süreçte bilhassa Libya’da ters kümeleri destekleyen Türkiye ve BAE, vakit zaman askeri olarak da karşı karşıya geldiler. Türk birliklerinin denetimindeki Vatiyye Hava Üssü’ne 2020’de düzenlenen hava saldırısının BAE tarafınca organize edilerek uygulandığı Türk basınında sıkça yer almıştı. Ankara’daki resmi kaynaklar, hücumla ilgili açıkça konuşmamakla bir arada BAE’yi işaret etmişlerdi.
BAE’nin bu süreçte Yunanistan ve Kıbrıs Cumhuriyeti ile ilgilerini geliştirmesi ve bölgesel güçlerle bir arada askeri tatbikatlar gerçekleştirmesi Ankara’da rahatsızlık yaratan bir diğer öge olmuştu.
- Sedat Peker kimdir?
- Sedat Peker: YouTube’da eski müttefiklerine savaş açan organize cürüm örgütü başkanı
- Economist, Sedat Peker’in görüntülerini haberleştirdi: ‘Hem Erdoğan’ın imajı birebir vakitte Türkiye’nin iktisadı darbe alıyor’
Olağanlaşmanın perde gerisi
Türkiye ile BAE içinde yaşanan bu süratli olağanlaşma sürecinin gerisinde, tarafların birbirlerine verdikleri zararın giderek arttığını görmeleri ve yeni oluşan bölgesel ve memleketler arası şartlara nazaran durum alma ihtiyacı yattığı bedellendiriliyor.
BAE’nin ekonomik gücü Körfez ile birlikte değerlendirildiğinde Türkiye açısından artık daha fazla gözden çıkarılamayacak bir öge olarak görülürken, Abu Dabi de Trump daha sonrası devirde İran’ın bir daha memleketler arası topluma kabul edilmesi, nükleer müzakerelere dönme sinyalinin gelmesi ile bölgede Türkiye kartını oynama isteğine sahip görülüyor.
Bunlara ek olarak, Libya’da durumun nazaranceli olarak sakinleşmesi, BAE ile Türkiye’nin daha fazla ön planda oyun bozucu olarak görünmek istememeleri de durumu müspete çeviren bir gelişme olarak bedellendiriliyor.
Bu sürecin dikkat çeken bir öbür gelişmesi ise hata örgütü başkanı Sedat Peker’in BAE’de barınması ve YouTube üzerinden yayımladığı ve İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’yu maksat alan görüntülerle gündeme gelmesi oldu.
En son görüntüsünü 6 Haziran’da yayımlayan Peker, 20 Haziran’da yaptığı bir açıklamayla “yüksek güvenlik riski niçiniyle” BAE yetkililerince uyarıldığını ve bu niçinle görüntülerine orta vereceğini duyurmuştu. Bu süreçte, Türkiye ve BAE istihbaratlarının görüşme halinde oldukları Türk basınında argüman edilmiş ve iki ülke ilgilerinin normalleşmesinde, Peker’in kısıtlanmasının pazarlık noktalarından biri olduğu öne sürülmüştü. O tarihten daha sonra Peker’in vakit zaman Twitter bildirileri haricinde bir yayında bulunmaması dikkat çekti.