Kadir Has Üniversitesi tarafınca her yıl yapılan Türkiye Eğilimleri Araştırması’nın 2021 yılı sonuçları belirtildi. Araştırmaya nazaran Türkiye’de halkın ana gündem unsuru, ekonomik problemler. “2021’de ekonomik durumum kötüleşti” diyenlerin oranı % 55,4. Geçinemeyen ya da ailesini geçindiremediğini söyleyenlerin oranı da % 57,2.
Kadir Has Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Aydın uyumunda akademik bir takım tarafınca yürütülen araştırma kapsamında, 26 vilayette kent merkezlerinde yaşayan 18 yaş üzeri 1000 bireyle görüşüldü.
Araştırma neticelerina nazaran Türkiye halkının gündemindeki en kıymetli problem yüzde %22,7 ile “ekonomide yaşanan sorunlar” olarak tespit edildi.
Sıralamada ikinci sırayı, oranı geçen yılki %6’dan %17,9’a yükselen “mülteciler” alıyor.
Araştırmada geçen yıl birinci sırada yer alan “koronavirüs salgını” ise bu yıl %15,8’lik oranıyla üçüncü sıraya gerilemiş gözüküyor.
Buna göre Türkiye’de halk, “mülteciler” sıkıntısını koronavirüs salgınından daha önemli bir sorun olarak görüyor.
Anket çalışmaları Ekim ayında tamamlanan araştırma, 2021’in bilhassa son iki ayında yaşanan kur artışı sürecinde iktisadın algılanışına dair değerlendirmeleri kapsamıyor.
‘Geçim kahrı öne çıkıyor’
Geçen yıl “kendisi ya da ailesini” geçindiremediğini söyleyenlerin oranı %51,1 iken bu oran 2021’de %57,2’ye yükseldi.
“Ekonomik olarak daha berbat durumdayım” diyenlerin orası %51,8’den %55,4’e yükselirken, iştirakçilerin yüzde 45,8’i ise ‘borçlarının seviyesinden’ tasa duyuyor.
“Emekliliğim için yaptığım yatırım ve tasarruf ölçüsünden memnunum” diyenlerin oranı yüzde 29,1 iken, “mevcut finansal durumdan memnunum” diyenlerin oranı yüzde 34,2 olarak görülüyor.
Prof. Aydın’a nazaran her yıl aşağı üst yüzde 30’luk bir kesim, bundan evvelki yıla nazaran ekonomik olarak daha yeterli durumda olduğunu belirtiyor.
İştirakçilerin yalnızca %5,4’ü “Aylık gereksinimlerini karşıladıktan daha sonra tasarruf yapma imkânı” olduğunu belirtiyor.
Prof. Aydın, “Tasarruf yapabildiğini söyleyen çok küçük bir küme var. Yüzde 75’i hiç bir biçimde tasarruf yapamadığını söylüyor. Yüzde 20 de kimi vakit diyor” formunda konuşuyor.
‘Faiz bu sene bizi de şaşırtan bir değişken oldu’
Pekala, iştirakçilere göre Türkiye’de yakın devirde yaşanan ekonomik zorlukların temel sebebi ne?
Bu soruya verilen karşılıkta birinci sırada “faizlerin yüksek olması” yer alıyor.
İştirakçilerin %20,7’si iktisatta yaşanan problemlerin sebebinin “yüksek faiz” olduğunu düşünüyor.
Bunun akabinde %14,8 ile “yüksek dış borçlanma” ve %14,4 ile “göçmen ve mülteciler” geliyor.
Pof. Aydın, “Bu sonuç, hükümetin faiz konusundaki telaffuzunun, kendi kitlesi tabanında aşikâr ölçüde karşılık bulduğunu gösteriyor” diyor.
Prof. Dr. Osman Zihni Zaim, “Faiz bu sene bizi de şaşırtan bir değişken oldu” diyerek, şöyleki anlatıyor:
“Ama şunu da unutmayalım, 2020 yılı maalesef hükümetimiz korona ile çabada esnafa ve hane halkına direkt yardımlar yerine onları kredilendirmeyi seçti. Hane halkları ve esnaf krediye kolay ulaştılar ancak ucuza ulaşamadılar. O kredilerin geri ödeme periyotları de aşağı üst bizim ankete çıktığımız 23 Ekim vakit içinderıydı.”
Prof. Dr. Erinç Yeldan ise, “O kadar politize olmuş bir toplumuz ki Erdoğan’ın ağzından çıkan sloganlar, politik tutum içerisinde yer buluyor. İktisadın kurgulanması sloganlar üzerinden, esasen kemikleşmiş olan sadakat üzerinden gidiyor” diyor.
Türkiye iktisadı açısından kıymetli görülen öbür mevzular içinde ise enflasyonun yüksekliği, besin eserleri fiyatlarında artış, Türk Lirası’nın paha kaybetmesi, kira/ev fiyatlarında artışlar, işsizlik, vergi oranlarının yüksekliği ve gelir dağılımındaki eşitsizlik üzere ögeler dikkat çekiyor.
İktisat siyasetlerine verilen dayanak yüzde 40,8
İştirakçilerin 40,8’i hükümetin iktisat siyasetlerini “başarılı” bulurken, %30,3’ü ise “başarısız” buluyor.
Buna rağmen iştirakçilerin %28,9’u, hükümetin iktisat siyasetlerini “ne başarılı ne başarısız” bulduğunu belirtiyor.
Prof. Aydın, “Burada enteresan bir durum çıkıyor. İktisatla ilgili bütün şikayetlere karşın, iktisat siyasetlerinde memnuniyette geçen yıla göre epeyce büyük bir oynama yok. Hatta son üç yılda iktisat siyasetlerini başarılı bulma manasında yavaşça bir üst hakikat ivme de var” diyor.
Pekala, iştirakçiler gündelik omurlarındaki göstergelerde iktisattan kıymetli düzeyde memnuniyetsizken, niye kamusal iktisat siyasetleri da tıpkı oranda eleştirilmiyor?
Prof. Aydın, “Hükümetin iktisat siyaseti yok, iktisat politik siyaseti var” diyor:
“Hükümetin son devirde iktisat siyaseti diye ortaya koyduğu duruşlarının hiç birini iktisat ya da iktisat bilimiyle açıklamak mümkün değildir fakat iktisat politikle açıklayabilirsiniz.”
“Vatandaş iktisatta bu kadar epey şikâyet ediyor ancak niye iktisat siyasetlerini olumlu görüyor sorusunun karşılığı da bir daha iktisat politik.”
“Araştırmadaki bütün bilgilere baktığınızda, bilhassa AKP tabanında önemli bir konsolidasyon ve sertleşme var, bu hayli net. O konsolidasyon, hükümetin yaptığı her şeyi olumlamak olarak geri dönüyor.”
“Birey olarak sorduğunuzda kimi konulardan rahatsız olsa da bütünü sorduğunuzda daha olumlu bir yanıt verebiliyor.”
‘Kemalist’ olduğunu söyleyenlerin oranı arttı
Araştırmada, “Kendinizi siyasi görüşünüz açısından nasıl tanımlarsınız?” sorusuna %27,5 oranıyla en hayli “muhafazakâr” cevabı veriliyor.
Bu tarifi %19,9 ile “Milliyetçi” ve %19,2 ile “Kemalist” takip ediyor.
Son bir yıl içerisinde kendilerini “Kemalist” olarak tanımlayanların %10,3’ten %19,9’a yükseldiği belirtiliyor.
“Muhafazakâr” yahut “Siyasal İslamcı” olduğunu belirtenlerin toplamında yıllar ortasında yaşanan değişime bakıldığında ise en yüksek oranı yakaladığı 2017’de %47,4 olarak kaydedilirken geçen yıl %34,6’ya kadar düştüğü, bu yıl ise %36,5 ile yavaşça bir yükseliş yakaladığı belirtiliyor.
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne dayanak yüzde 55,7
İştirakçilerin %55,7’si ülkenin idare şekli olarak Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ni tercih ederken, %44,3’ü Parlamenter Sistem’i benimsediğini belirtiyor.
Öte yandan, 2020’de iştirakçilerin %46,6’sı “Parlamento ve seçimlerle uğraşmak zorunda kalmayan kuvvetli bir başkana sahip olmak” tercihinde bulunurken bu yıl bu oran %51,2’ye yükseliyor.
İştirakçilerin %58,4’ü, “Gençlere Türk milletinin manevi kıymetlerine sahip çıkmayı öğretmenin demokrasi eğitimi vermekten daha önemli” olduğunu düşünüyor.
“İdeal bir Cumhurbaşkanının sahip olması gerektiği düşünülen özellikler” sıralamasında bu yıl “Başarılı bir siyasi geçmişi olmalı” önermesi 5 sıra yükselerek %70 ile birinci sıraya yerleşiyor.
“Bugün bir seçim olsa hangi partiye oy verirsiniz” sorusuna ise iştirakçiler sırasıyla AKP (%35,9), CHP (%24,6), MHP (9,7), ÂLÂ Parti (%9) ve HDP (%9) karşılığını veriyor.
Oy vermeyeceğini belirtenlerin oranı %5,3’te, kararsızların oranı ise %3,6’da kalıyor.
‘Suriye siyasetlerindeki memnuniyetsizlik giderek artıyor’
Araştırma neticelerina bakılırsa, iştirakçiler içinde hükümetin Suriye siyasetlerine duyulan memnuniyetsizliğin arttığı görülüyor.
Suriye siyasetlerini başarısız bulanların oranı bu yıl %23,6’dan %38,1’e yükseliyor.
Türkiye’deki sığınmacılardan memnuniyetsizlik ise bundan evvelki yıla göre %55,2’den %68,9’a çıktı. İştirakçilerin %80,4’ü sığınmacıların ülkeye alınmasına son verilmesi gerektiğini düşünüyor.
Prof. Aydın, “Yüzde 79’luk bir küme, güvenlik kaideleri sağlansa dahi Suriyeli sığınmacıların Suriye’ye geri dönmeyeceğini düşünüyor” diyor.
Öte yandan, hükümetin dış siyasetini başarılı bulma oranı ise yükseliş gösteriyor.
2019’da iştirakçilerin %28,5’i, 2020’de ise %46,5’i hükümetin dış siyasetlerinden şad olduğunu lisana getirirken bu yıl %50,6’sı tıpkı fikri lisana getiriyor.
‘AKP’lilerin yüzde 82’si Türkiye’de yaşamaktan memnun’
Araştırmaya katılan AKP seçmenlerinin yüzde 82’si Türkiye’de yaşamaktan memnun olduğunu söylüyor.
Bu oran MHP’lilerde yüzde 74 iken HDP’de yüzde 37, YETERLİ Parti’de yüzde 44 ve CHP’de ise yüzde 41,5.
Prof. Aydın, “Siyasi konsolidasyonla bir arada iktidar bloğunda yüksek bir memnunluk oranı var, buna karşılık muhalefet bloğu mutsuzluğunu artırmış görünüyor” diyor.
Kadir Has Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Aydın uyumunda akademik bir takım tarafınca yürütülen araştırma kapsamında, 26 vilayette kent merkezlerinde yaşayan 18 yaş üzeri 1000 bireyle görüşüldü.
Araştırma neticelerina nazaran Türkiye halkının gündemindeki en kıymetli problem yüzde %22,7 ile “ekonomide yaşanan sorunlar” olarak tespit edildi.
Sıralamada ikinci sırayı, oranı geçen yılki %6’dan %17,9’a yükselen “mülteciler” alıyor.
Araştırmada geçen yıl birinci sırada yer alan “koronavirüs salgını” ise bu yıl %15,8’lik oranıyla üçüncü sıraya gerilemiş gözüküyor.
Buna göre Türkiye’de halk, “mülteciler” sıkıntısını koronavirüs salgınından daha önemli bir sorun olarak görüyor.
Anket çalışmaları Ekim ayında tamamlanan araştırma, 2021’in bilhassa son iki ayında yaşanan kur artışı sürecinde iktisadın algılanışına dair değerlendirmeleri kapsamıyor.
‘Geçim kahrı öne çıkıyor’
Geçen yıl “kendisi ya da ailesini” geçindiremediğini söyleyenlerin oranı %51,1 iken bu oran 2021’de %57,2’ye yükseldi.
“Ekonomik olarak daha berbat durumdayım” diyenlerin orası %51,8’den %55,4’e yükselirken, iştirakçilerin yüzde 45,8’i ise ‘borçlarının seviyesinden’ tasa duyuyor.
“Emekliliğim için yaptığım yatırım ve tasarruf ölçüsünden memnunum” diyenlerin oranı yüzde 29,1 iken, “mevcut finansal durumdan memnunum” diyenlerin oranı yüzde 34,2 olarak görülüyor.
Prof. Aydın’a nazaran her yıl aşağı üst yüzde 30’luk bir kesim, bundan evvelki yıla nazaran ekonomik olarak daha yeterli durumda olduğunu belirtiyor.
İştirakçilerin yalnızca %5,4’ü “Aylık gereksinimlerini karşıladıktan daha sonra tasarruf yapma imkânı” olduğunu belirtiyor.
Prof. Aydın, “Tasarruf yapabildiğini söyleyen çok küçük bir küme var. Yüzde 75’i hiç bir biçimde tasarruf yapamadığını söylüyor. Yüzde 20 de kimi vakit diyor” formunda konuşuyor.
‘Faiz bu sene bizi de şaşırtan bir değişken oldu’
Pekala, iştirakçilere göre Türkiye’de yakın devirde yaşanan ekonomik zorlukların temel sebebi ne?
Bu soruya verilen karşılıkta birinci sırada “faizlerin yüksek olması” yer alıyor.
İştirakçilerin %20,7’si iktisatta yaşanan problemlerin sebebinin “yüksek faiz” olduğunu düşünüyor.
Bunun akabinde %14,8 ile “yüksek dış borçlanma” ve %14,4 ile “göçmen ve mülteciler” geliyor.
Pof. Aydın, “Bu sonuç, hükümetin faiz konusundaki telaffuzunun, kendi kitlesi tabanında aşikâr ölçüde karşılık bulduğunu gösteriyor” diyor.
Prof. Dr. Osman Zihni Zaim, “Faiz bu sene bizi de şaşırtan bir değişken oldu” diyerek, şöyleki anlatıyor:
“Ama şunu da unutmayalım, 2020 yılı maalesef hükümetimiz korona ile çabada esnafa ve hane halkına direkt yardımlar yerine onları kredilendirmeyi seçti. Hane halkları ve esnaf krediye kolay ulaştılar ancak ucuza ulaşamadılar. O kredilerin geri ödeme periyotları de aşağı üst bizim ankete çıktığımız 23 Ekim vakit içinderıydı.”
Prof. Dr. Erinç Yeldan ise, “O kadar politize olmuş bir toplumuz ki Erdoğan’ın ağzından çıkan sloganlar, politik tutum içerisinde yer buluyor. İktisadın kurgulanması sloganlar üzerinden, esasen kemikleşmiş olan sadakat üzerinden gidiyor” diyor.
Türkiye iktisadı açısından kıymetli görülen öbür mevzular içinde ise enflasyonun yüksekliği, besin eserleri fiyatlarında artış, Türk Lirası’nın paha kaybetmesi, kira/ev fiyatlarında artışlar, işsizlik, vergi oranlarının yüksekliği ve gelir dağılımındaki eşitsizlik üzere ögeler dikkat çekiyor.
İktisat siyasetlerine verilen dayanak yüzde 40,8
İştirakçilerin 40,8’i hükümetin iktisat siyasetlerini “başarılı” bulurken, %30,3’ü ise “başarısız” buluyor.
Buna rağmen iştirakçilerin %28,9’u, hükümetin iktisat siyasetlerini “ne başarılı ne başarısız” bulduğunu belirtiyor.
Prof. Aydın, “Burada enteresan bir durum çıkıyor. İktisatla ilgili bütün şikayetlere karşın, iktisat siyasetlerinde memnuniyette geçen yıla göre epeyce büyük bir oynama yok. Hatta son üç yılda iktisat siyasetlerini başarılı bulma manasında yavaşça bir üst hakikat ivme de var” diyor.
Pekala, iştirakçiler gündelik omurlarındaki göstergelerde iktisattan kıymetli düzeyde memnuniyetsizken, niye kamusal iktisat siyasetleri da tıpkı oranda eleştirilmiyor?
Prof. Aydın, “Hükümetin iktisat siyaseti yok, iktisat politik siyaseti var” diyor:
“Hükümetin son devirde iktisat siyaseti diye ortaya koyduğu duruşlarının hiç birini iktisat ya da iktisat bilimiyle açıklamak mümkün değildir fakat iktisat politikle açıklayabilirsiniz.”
“Vatandaş iktisatta bu kadar epey şikâyet ediyor ancak niye iktisat siyasetlerini olumlu görüyor sorusunun karşılığı da bir daha iktisat politik.”
“Araştırmadaki bütün bilgilere baktığınızda, bilhassa AKP tabanında önemli bir konsolidasyon ve sertleşme var, bu hayli net. O konsolidasyon, hükümetin yaptığı her şeyi olumlamak olarak geri dönüyor.”
“Birey olarak sorduğunuzda kimi konulardan rahatsız olsa da bütünü sorduğunuzda daha olumlu bir yanıt verebiliyor.”
‘Kemalist’ olduğunu söyleyenlerin oranı arttı
Araştırmada, “Kendinizi siyasi görüşünüz açısından nasıl tanımlarsınız?” sorusuna %27,5 oranıyla en hayli “muhafazakâr” cevabı veriliyor.
Bu tarifi %19,9 ile “Milliyetçi” ve %19,2 ile “Kemalist” takip ediyor.
Son bir yıl içerisinde kendilerini “Kemalist” olarak tanımlayanların %10,3’ten %19,9’a yükseldiği belirtiliyor.
“Muhafazakâr” yahut “Siyasal İslamcı” olduğunu belirtenlerin toplamında yıllar ortasında yaşanan değişime bakıldığında ise en yüksek oranı yakaladığı 2017’de %47,4 olarak kaydedilirken geçen yıl %34,6’ya kadar düştüğü, bu yıl ise %36,5 ile yavaşça bir yükseliş yakaladığı belirtiliyor.
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne dayanak yüzde 55,7
İştirakçilerin %55,7’si ülkenin idare şekli olarak Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ni tercih ederken, %44,3’ü Parlamenter Sistem’i benimsediğini belirtiyor.
Öte yandan, 2020’de iştirakçilerin %46,6’sı “Parlamento ve seçimlerle uğraşmak zorunda kalmayan kuvvetli bir başkana sahip olmak” tercihinde bulunurken bu yıl bu oran %51,2’ye yükseliyor.
İştirakçilerin %58,4’ü, “Gençlere Türk milletinin manevi kıymetlerine sahip çıkmayı öğretmenin demokrasi eğitimi vermekten daha önemli” olduğunu düşünüyor.
“İdeal bir Cumhurbaşkanının sahip olması gerektiği düşünülen özellikler” sıralamasında bu yıl “Başarılı bir siyasi geçmişi olmalı” önermesi 5 sıra yükselerek %70 ile birinci sıraya yerleşiyor.
“Bugün bir seçim olsa hangi partiye oy verirsiniz” sorusuna ise iştirakçiler sırasıyla AKP (%35,9), CHP (%24,6), MHP (9,7), ÂLÂ Parti (%9) ve HDP (%9) karşılığını veriyor.
Oy vermeyeceğini belirtenlerin oranı %5,3’te, kararsızların oranı ise %3,6’da kalıyor.
‘Suriye siyasetlerindeki memnuniyetsizlik giderek artıyor’
Araştırma neticelerina bakılırsa, iştirakçiler içinde hükümetin Suriye siyasetlerine duyulan memnuniyetsizliğin arttığı görülüyor.
Suriye siyasetlerini başarısız bulanların oranı bu yıl %23,6’dan %38,1’e yükseliyor.
Türkiye’deki sığınmacılardan memnuniyetsizlik ise bundan evvelki yıla göre %55,2’den %68,9’a çıktı. İştirakçilerin %80,4’ü sığınmacıların ülkeye alınmasına son verilmesi gerektiğini düşünüyor.
Prof. Aydın, “Yüzde 79’luk bir küme, güvenlik kaideleri sağlansa dahi Suriyeli sığınmacıların Suriye’ye geri dönmeyeceğini düşünüyor” diyor.
Öte yandan, hükümetin dış siyasetini başarılı bulma oranı ise yükseliş gösteriyor.
2019’da iştirakçilerin %28,5’i, 2020’de ise %46,5’i hükümetin dış siyasetlerinden şad olduğunu lisana getirirken bu yıl %50,6’sı tıpkı fikri lisana getiriyor.
‘AKP’lilerin yüzde 82’si Türkiye’de yaşamaktan memnun’
Araştırmaya katılan AKP seçmenlerinin yüzde 82’si Türkiye’de yaşamaktan memnun olduğunu söylüyor.
Bu oran MHP’lilerde yüzde 74 iken HDP’de yüzde 37, YETERLİ Parti’de yüzde 44 ve CHP’de ise yüzde 41,5.
Prof. Aydın, “Siyasi konsolidasyonla bir arada iktidar bloğunda yüksek bir memnunluk oranı var, buna karşılık muhalefet bloğu mutsuzluğunu artırmış görünüyor” diyor.