AirdropAvcisi
New member
Birinci çeviri polisiye roman 1881’de yayınlandığına nazaran bu tıbbın ülkemizde 132 yıllık bir geçmişi vardır. Birinci telif polisiye roman da üç yıl daha sonra 1884’te okuyucuyla buluştuğuna göre Türk muharrirleri 129 yıldır yerli polisiye roman üretmektedir. Bu yazımızda polisiye roman kaleme alan ünlü edebiyatçılarımızı mevzu edeceğiz.
1884’te ‘Esrâr-ı Cina-yât’ (Cinayetlerdeki Sırlar) isimli Türkçe’deki birinci telif polisiye romanı yazan Ahmet Mithat Efendi sonrasındasındaki senelerda da ‘Müşahedat’ (Gözlemler), ‘Hayret!’ ve ‘Haydut Montari’ isimli polisiye kurgulu yapıtlarını de yayınlamıştır. 1920’li senelera kadar polisiye roman konusunda Ahmet Mithat ile birlikte ismini anabileceğimiz tek muharrir Selanik’te ‘Asır’ gazetesini çıkaran Fazlı Necip’tir.
ON PARALIK HİKAYELER
1920’lerdeki bizim ‘on paralık öyküler’ ismini verdiğimiz Amerikalı muharrirlerin ‘dime novels’ dediği çeşitte, yani kurgusu sıradan, bilhassa gençlere ve az okumuşlara hitap eden tanınan polisiye romanlar furyası matbuat âlemini kapladığı sıralarda bir kıymetli edebiyatçımız Peyami Safa, ‘Server Bedi’ takma ismiyle bu alana girmiş ve Türk polisiye edebiyatının en bilinen kahramanı olan ‘Cingöz Recai’yi yaratmıştır.
Öbür benzeri hikayelerden çok nitelikli olan ve Maurice Leblanc’ın yarattığı Arsène Lupin tipinin bir Türk kopyası olan Cingöz Recai öykülerine Peyami Safa öldüğü yıl olan 1961 yılına kadar devam edecektir.
NECİP FAZIL’IN POLİSİYE DENEMESİ
Bugün bile keyifle okunabilecek bu hikayelerin önemli bir biçimde ve yayınlanmadaki tarihî sırayı takip ederek sorumlu bir yayıncı tarafınca neşredilmesi bir ‘polisiye roman oldukçaseveri’ olarak en büyük temennilerimizden biridir.
Birebir senelerda ‘Kaldırımlar’ şiiriyle büyük ün kazanan Necip Fazıl Kısakürek de tahminen hayli güzel arkadaşı olan ve bu polisiye hikayelerden düzgün para kazanan Peyami Safa’dan özenerek ‘Meş’um Yakut’ isimli bir polisiye roman yazacaktır.
POLİSİYE FURYASI
Polisiye romanın en güç alttürü olan ‘kapalı oda muamması’ formundaki Necip Fazıl’ın hikayesi başlangıcındaki farklı ritmi devam ettirememiş başarısız bir yapıttır. 1930’lu senelerda devrin iki tanınmış gazetecisi Hikmet Feridun Es ve Vâlâ Nurettin Vâ-Nû da polisiye romanlar kaleme almışlar.
Bilhassa Vâ-Nû bu eforunu çabucak sonrasında da sürdürmüş ve bir fazlaca polisiye roman yazmıştır.Yarattığı ‘Yılmaz Ali’ tiplemesi bilhassa tutulmuş ve 1940’lı yılların başında Faruk Genç’in rejisörlüğünde sinemaya de çekilmiştir.
Periyodun kıymetli gazetecilerinden Ziyad Ebüzziya’da 1940’lı senelerda ‘Ali Karaefe’ takma ismiyle değişik polisiye romanlar kaleme alacaktır.
Bu senelerda devrin kıymetli ediplerinden Ercüment Ekrem Talu’nun yarattığı fazlaca tutulan kahramanı ‘Meşhedi’yi ‘Meşhedi Polis Hafiyesi’ isimli yapıtıyla polisiye roman kahramanı yapmış.
“BİR CİNAYET DAVASI”
bir daha birebir senelerda okuyucular katında epeyce tutulan müelliflerden Etem İzzet Benice ‘Bir Cinayet Davası’; Mahmut Yesârî ‘Kanlı Sır’, Peride Celal de ‘Ben Vurmadım’ isimli yapıtlarıyla bu değişik kısma katkılarda bulunmuşlardır.
Bu ortada periyodun en tanınan müelliflerinden Esat Mahmut Karakurt’un ‘Ankara Ekspresi’, ‘Erikler Çiçek Açtı’ ve ‘Bir Bayan Kayboldu’ isimli yapıtlarını da unutmamak gerekir.
NAZIM’IN POLİSİYESİ
Bu yılların asıl kıymetli olayı ise üç tanınmış muharririmizin yazdığı polisiye kurgulu yapıtlardır.Nazım Hikmet başarısız bir polisiye roman olan ‘Yeşil Elmalar’ı 1936’ da yayınlayacak ve bir daha polisiye kurgulu ve epeyce daha başarılı yapıtı ‘Yaşamak Hakkı’ Haber-Akşam Postası gazetesinde tefrika edilirken tutuklanması üzerine yarım kalacaktır.
Sherlock Holmes’e olan hayranlığını anılarında anlatan Halide Edip Adıvar da 1937 yılında başarılı olduğunu söyleyemeyeceğimiz ‘Yolpalas Cinayeti’ isimli yapıtını neşrettirecektir.
Gençlik senelerında bir fazlaca polisiye roman çeviren Hüseyin Rahmi Gürpınar ise 1942’de farklı romanı ‘Kesik Baş’ı yayınlatacak ve kitabın kapağına “Bu bir zabıta romanıdır” ibaresini koyacaktır.
Bir başka ünlü muharrir Refik Halit Karay da en değerlisi ‘Ayın Ondördü’ olan polisiye romanlar kaleme almıştır. Onun yanında ünlü tiyatro müellifi Cevat Fehmi Başkut ise fazlaca başarılı bir polisiye roman olan ‘Valide Sultan’ın Gerdanlığı’nı yazacaktır.
ÖZGÜNÜNDEN DÜZGÜN
Türk polisiye edebiyatının en değerli isimlerinden biride ‘F.M.İkinci’, ‘F.M.Duran’ takma isimleriyle polisiye romanlar yazan Kemal Tahir’dir.
1954’te fazlaca tutulan Mike Hammer romanlarının yerli versiyonu olarak dört Mike Hammer hikayesi yazan Kemal Tahir’in bu yapıtlarının yarım yüzyıllık kıdemli bir polisiye roman okuru olarak Mickey Spillane’in yazdığı özgün Mike Hammer öykülerinden epey daha kaliteli olduğunu da belirtmek gerekiyor.
Bu senelerda Aziz Nesin de ‘Nuruhayat’ takma ismiyle ‘Düğümlü Mendil’ isminde bir polisiye roman yazmışsa da bu yapıta başarılı demek epeyce zordur.
Ergül Tosun
Kitap sayfası için bağlantı:
[email protected]
1884’te ‘Esrâr-ı Cina-yât’ (Cinayetlerdeki Sırlar) isimli Türkçe’deki birinci telif polisiye romanı yazan Ahmet Mithat Efendi sonrasındasındaki senelerda da ‘Müşahedat’ (Gözlemler), ‘Hayret!’ ve ‘Haydut Montari’ isimli polisiye kurgulu yapıtlarını de yayınlamıştır. 1920’li senelera kadar polisiye roman konusunda Ahmet Mithat ile birlikte ismini anabileceğimiz tek muharrir Selanik’te ‘Asır’ gazetesini çıkaran Fazlı Necip’tir.
ON PARALIK HİKAYELER
1920’lerdeki bizim ‘on paralık öyküler’ ismini verdiğimiz Amerikalı muharrirlerin ‘dime novels’ dediği çeşitte, yani kurgusu sıradan, bilhassa gençlere ve az okumuşlara hitap eden tanınan polisiye romanlar furyası matbuat âlemini kapladığı sıralarda bir kıymetli edebiyatçımız Peyami Safa, ‘Server Bedi’ takma ismiyle bu alana girmiş ve Türk polisiye edebiyatının en bilinen kahramanı olan ‘Cingöz Recai’yi yaratmıştır.
Öbür benzeri hikayelerden çok nitelikli olan ve Maurice Leblanc’ın yarattığı Arsène Lupin tipinin bir Türk kopyası olan Cingöz Recai öykülerine Peyami Safa öldüğü yıl olan 1961 yılına kadar devam edecektir.
NECİP FAZIL’IN POLİSİYE DENEMESİ
Bugün bile keyifle okunabilecek bu hikayelerin önemli bir biçimde ve yayınlanmadaki tarihî sırayı takip ederek sorumlu bir yayıncı tarafınca neşredilmesi bir ‘polisiye roman oldukçaseveri’ olarak en büyük temennilerimizden biridir.
Birebir senelerda ‘Kaldırımlar’ şiiriyle büyük ün kazanan Necip Fazıl Kısakürek de tahminen hayli güzel arkadaşı olan ve bu polisiye hikayelerden düzgün para kazanan Peyami Safa’dan özenerek ‘Meş’um Yakut’ isimli bir polisiye roman yazacaktır.
POLİSİYE FURYASI
Polisiye romanın en güç alttürü olan ‘kapalı oda muamması’ formundaki Necip Fazıl’ın hikayesi başlangıcındaki farklı ritmi devam ettirememiş başarısız bir yapıttır. 1930’lu senelerda devrin iki tanınmış gazetecisi Hikmet Feridun Es ve Vâlâ Nurettin Vâ-Nû da polisiye romanlar kaleme almışlar.
Bilhassa Vâ-Nû bu eforunu çabucak sonrasında da sürdürmüş ve bir fazlaca polisiye roman yazmıştır.Yarattığı ‘Yılmaz Ali’ tiplemesi bilhassa tutulmuş ve 1940’lı yılların başında Faruk Genç’in rejisörlüğünde sinemaya de çekilmiştir.
Periyodun kıymetli gazetecilerinden Ziyad Ebüzziya’da 1940’lı senelerda ‘Ali Karaefe’ takma ismiyle değişik polisiye romanlar kaleme alacaktır.
Bu senelerda devrin kıymetli ediplerinden Ercüment Ekrem Talu’nun yarattığı fazlaca tutulan kahramanı ‘Meşhedi’yi ‘Meşhedi Polis Hafiyesi’ isimli yapıtıyla polisiye roman kahramanı yapmış.
“BİR CİNAYET DAVASI”
bir daha birebir senelerda okuyucular katında epeyce tutulan müelliflerden Etem İzzet Benice ‘Bir Cinayet Davası’; Mahmut Yesârî ‘Kanlı Sır’, Peride Celal de ‘Ben Vurmadım’ isimli yapıtlarıyla bu değişik kısma katkılarda bulunmuşlardır.
Bu ortada periyodun en tanınan müelliflerinden Esat Mahmut Karakurt’un ‘Ankara Ekspresi’, ‘Erikler Çiçek Açtı’ ve ‘Bir Bayan Kayboldu’ isimli yapıtlarını da unutmamak gerekir.
NAZIM’IN POLİSİYESİ
Bu yılların asıl kıymetli olayı ise üç tanınmış muharririmizin yazdığı polisiye kurgulu yapıtlardır.Nazım Hikmet başarısız bir polisiye roman olan ‘Yeşil Elmalar’ı 1936’ da yayınlayacak ve bir daha polisiye kurgulu ve epeyce daha başarılı yapıtı ‘Yaşamak Hakkı’ Haber-Akşam Postası gazetesinde tefrika edilirken tutuklanması üzerine yarım kalacaktır.
Sherlock Holmes’e olan hayranlığını anılarında anlatan Halide Edip Adıvar da 1937 yılında başarılı olduğunu söyleyemeyeceğimiz ‘Yolpalas Cinayeti’ isimli yapıtını neşrettirecektir.
Gençlik senelerında bir fazlaca polisiye roman çeviren Hüseyin Rahmi Gürpınar ise 1942’de farklı romanı ‘Kesik Baş’ı yayınlatacak ve kitabın kapağına “Bu bir zabıta romanıdır” ibaresini koyacaktır.
Bir başka ünlü muharrir Refik Halit Karay da en değerlisi ‘Ayın Ondördü’ olan polisiye romanlar kaleme almıştır. Onun yanında ünlü tiyatro müellifi Cevat Fehmi Başkut ise fazlaca başarılı bir polisiye roman olan ‘Valide Sultan’ın Gerdanlığı’nı yazacaktır.
ÖZGÜNÜNDEN DÜZGÜN
Türk polisiye edebiyatının en değerli isimlerinden biride ‘F.M.İkinci’, ‘F.M.Duran’ takma isimleriyle polisiye romanlar yazan Kemal Tahir’dir.
1954’te fazlaca tutulan Mike Hammer romanlarının yerli versiyonu olarak dört Mike Hammer hikayesi yazan Kemal Tahir’in bu yapıtlarının yarım yüzyıllık kıdemli bir polisiye roman okuru olarak Mickey Spillane’in yazdığı özgün Mike Hammer öykülerinden epey daha kaliteli olduğunu da belirtmek gerekiyor.
Bu senelerda Aziz Nesin de ‘Nuruhayat’ takma ismiyle ‘Düğümlü Mendil’ isminde bir polisiye roman yazmışsa da bu yapıta başarılı demek epeyce zordur.
Ergül Tosun
Kitap sayfası için bağlantı:
[email protected]