JoKeR
Active member
MERVE UYGUN
Moralizade Vassaf Kadri’nin 1915’te Berlin’de yazdığı Hint Yıldızı romanı devrin İngiliz sömürgesi olan Madras kentinde geçmektedir. Birinci Dünya Savaşı’nın başlangıç senelerında yazılan bu yapıtta Türk-Alman ittifakı vurgusu çoğunlukla yapılmakta ve Hindistan’da özgürlük uğraşı veren karakterler üzerinden “Hint milleti yaşasın.” temennilerinin çabucak akabinde “Yaşasın Türk ve Alman süngüleri.” halinde tabirler geçmektedir. Bu bağlamda yapıta tezli roman demek mümkündür. aslına bakarsan 1908 daha sonrası romanlarındaki temel izleklere bakıldığı vakit Türkçülük, Osmanlıcılık, Batılılaşma üzere periyodun siyasal fikir ve bu bağlamdaki toplumsal sorunlarına temas ettikleri görülmektedir. “Dönemin romanları açık iletili, toplumsal ve siyasal olaylara angaje; toplum kıymetlerinden idareye, eski-yeni boyutundan Batılılaşma temasıyla desteklenen Doğu-Batı çatışmasına; değişen bedellere, zihniyet çatışmasına ve siyasal ve toplumsal yapının geleceğe dönük ütopik fantezilerine kadar bir hayli çatışmayı bünyesinde taşır.” (Gündüz 2013:568) Gündüz’ün söz ettiği bağlamda açık bildirili ve siyasal olaylara angaje olan Hint Yıldızı için, toplumsal yapının geleceğe dönük ütopyası tespiti de yerindedir. Çünkü yapıtta çabucak hemen gerçekleşmemiş fakat 1916 yılında yaşanacak bir sömürgecilik aykırısı isyandan bahsedilmektedir. Müellif bir Hindistan ütopyası yaratmıştır. Güya yazdığı kurmaca aracılığıyla Kadri, başkaldırıya davetiye sunmaktadır. Kitabın giriş yazısında da “Hint ikliminin baştan başa geçirmekte olduğu siyah ve uzun gecenin beyaz ve parlak sabahını işaret eden yıldızı ne vakit ve nerede doğacak… Bu büyük Hint milleti asırlardan beri uyuduğu harikulade vefat uykusundan ne vakit ve ne üzere bir seda karşısında uyanacak!” sorularına karşılık karşılığını 1916 yılındaki bu direniş ütopyası ile vermektedir.
Metindeki ana karakter Arya Naçaka’dır. Muharrir Hindistan direnişini Naçaka’nın vatanperverliği, bir dedektif üzere kılıktan kılığa girerek verdiği amansız gayret ve yüreği üzerinden anlatır. Ama yapıtta birebir isimde amcasının da bulunması nispeten karışıklığa yol açmıştır. İsimler üzerinden misal bir karışıklık daha mevcuttur. Romandaki mihracedenin eski sevgilisi İngiliz Miss Alice ile müstakbel eşi Bombaylı bir tüccarın kızı Miss Tako farklı bireyler olarak tabir edilmişken ilerleyen kısımlarda iki bayan tek kişi haline gelip Miss Alice Tako ismiyle anılmıştır. Bu teknik yanlışlar haricinde biçimsel olarak da roman için çeşidinin imkanlarını zorladığını söylemek mümkün değildir.
Vassaf Kadri, Hint Yıldızı’nda sömürgecilik üzerinden Osmanlı-Hint-Türk kültür ve tarihine dair değerli bir çalışma yapmıştır. Akıcı bir biçimde ilerleyen eser cinai roman cinsine yakın bir biçimdedir. aslına bakarsanız Vassaf Kadri’nin Süleyman Sudi ile ortaklaşa yazdıkları on kitaptan oluşan Ulusal Cinayat Koleksiyonu isimli bir roman serisi bulunmaktadır. Yani polisiye romanın çok tanınan olduğu II. Meşrutiyet Dönemi’nde Kadri de bu alanda eserler vermiştir.
Hint Yıldızı’nın açıklamalı biçimde yepyeni haliyle basılması yerli romancılığımız açısından kıymetli bir katkıdır. Bir okur olarak teklifim günümüz Türkçesinde kullanılmadığı için manasını bilmediğimiz sözlerin sayfalar altına küçük sözlükler konarak belirtilmesinin kolaylık sağlayacağı tarafındadır.
Moralizade Vassaf Kadri’nin 1915’te Berlin’de yazdığı Hint Yıldızı romanı devrin İngiliz sömürgesi olan Madras kentinde geçmektedir. Birinci Dünya Savaşı’nın başlangıç senelerında yazılan bu yapıtta Türk-Alman ittifakı vurgusu çoğunlukla yapılmakta ve Hindistan’da özgürlük uğraşı veren karakterler üzerinden “Hint milleti yaşasın.” temennilerinin çabucak akabinde “Yaşasın Türk ve Alman süngüleri.” halinde tabirler geçmektedir. Bu bağlamda yapıta tezli roman demek mümkündür. aslına bakarsan 1908 daha sonrası romanlarındaki temel izleklere bakıldığı vakit Türkçülük, Osmanlıcılık, Batılılaşma üzere periyodun siyasal fikir ve bu bağlamdaki toplumsal sorunlarına temas ettikleri görülmektedir. “Dönemin romanları açık iletili, toplumsal ve siyasal olaylara angaje; toplum kıymetlerinden idareye, eski-yeni boyutundan Batılılaşma temasıyla desteklenen Doğu-Batı çatışmasına; değişen bedellere, zihniyet çatışmasına ve siyasal ve toplumsal yapının geleceğe dönük ütopik fantezilerine kadar bir hayli çatışmayı bünyesinde taşır.” (Gündüz 2013:568) Gündüz’ün söz ettiği bağlamda açık bildirili ve siyasal olaylara angaje olan Hint Yıldızı için, toplumsal yapının geleceğe dönük ütopyası tespiti de yerindedir. Çünkü yapıtta çabucak hemen gerçekleşmemiş fakat 1916 yılında yaşanacak bir sömürgecilik aykırısı isyandan bahsedilmektedir. Müellif bir Hindistan ütopyası yaratmıştır. Güya yazdığı kurmaca aracılığıyla Kadri, başkaldırıya davetiye sunmaktadır. Kitabın giriş yazısında da “Hint ikliminin baştan başa geçirmekte olduğu siyah ve uzun gecenin beyaz ve parlak sabahını işaret eden yıldızı ne vakit ve nerede doğacak… Bu büyük Hint milleti asırlardan beri uyuduğu harikulade vefat uykusundan ne vakit ve ne üzere bir seda karşısında uyanacak!” sorularına karşılık karşılığını 1916 yılındaki bu direniş ütopyası ile vermektedir.
Metindeki ana karakter Arya Naçaka’dır. Muharrir Hindistan direnişini Naçaka’nın vatanperverliği, bir dedektif üzere kılıktan kılığa girerek verdiği amansız gayret ve yüreği üzerinden anlatır. Ama yapıtta birebir isimde amcasının da bulunması nispeten karışıklığa yol açmıştır. İsimler üzerinden misal bir karışıklık daha mevcuttur. Romandaki mihracedenin eski sevgilisi İngiliz Miss Alice ile müstakbel eşi Bombaylı bir tüccarın kızı Miss Tako farklı bireyler olarak tabir edilmişken ilerleyen kısımlarda iki bayan tek kişi haline gelip Miss Alice Tako ismiyle anılmıştır. Bu teknik yanlışlar haricinde biçimsel olarak da roman için çeşidinin imkanlarını zorladığını söylemek mümkün değildir.
Vassaf Kadri, Hint Yıldızı’nda sömürgecilik üzerinden Osmanlı-Hint-Türk kültür ve tarihine dair değerli bir çalışma yapmıştır. Akıcı bir biçimde ilerleyen eser cinai roman cinsine yakın bir biçimdedir. aslına bakarsanız Vassaf Kadri’nin Süleyman Sudi ile ortaklaşa yazdıkları on kitaptan oluşan Ulusal Cinayat Koleksiyonu isimli bir roman serisi bulunmaktadır. Yani polisiye romanın çok tanınan olduğu II. Meşrutiyet Dönemi’nde Kadri de bu alanda eserler vermiştir.
Hint Yıldızı’nın açıklamalı biçimde yepyeni haliyle basılması yerli romancılığımız açısından kıymetli bir katkıdır. Bir okur olarak teklifim günümüz Türkçesinde kullanılmadığı için manasını bilmediğimiz sözlerin sayfalar altına küçük sözlükler konarak belirtilmesinin kolaylık sağlayacağı tarafındadır.