JoKeR
Active member
Türk edebiyatının ünlü şairi Yahya Kemal Beyatlı’nın elçilik senelerına dair Berksan Gülsoy’un kaleme aldığı Diplomat Şair Yahya Kemal’in Elçilik yılları (1926-1949) başlıklı kitap şairin Polonya, İspanya, Portekiz Ve Pakistan’daki elçilik periyoduna ışık tutuyor.
Ulusal Mücadele’nin zaferle sonuçlanıp Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasının akabinde diplomasi alanında devlet alaylı olarak tabir edilen bireylerden de istifade etmiştir. Yahya Kemal de bunlardan biridir. Lozan görüşmelerinde Yahya Kemal, Ruşen Eşref Beyefendiyle birlikte basın danışmanlığı yaparak diplomaside birinci tecrübesini yaşar. Akabinde Urfa milletvekinde bulunurken 24 Haziran 1925’te Türkiye-Suriye hudut kurulunda bakılırsavlendirilir. Kelam konusu görevde başarılı olması üzerine 28 Ekim 1925’de gerçekleşen Sırp-Hırvat ve Sloven Krallığı ile yapılan dostluk antlaşmasında bakılırsav alır. Bu gelişmelerin arkasında da 1 Mayıs 1926 tarihinde Polonya Orta Elçisi olarak atanır. Yahya Kemal 22 Mayıs 1926’da Urfa milletvekilliğinden istifa eder ve 14 Haziran 1926’da elçi olarak Varşova’ya ulaşır. bu biçimdece 2 yıl 9 ay sürecek Varşova yılları başlar. Yahya Kemal’in Varşova elçiliği diplomatik açıdan bakıldığında başarılı geçmiştir. Varşova’dayken Polonya’nın iç ve dış siyasetine dair bilgi ve haberleri Dışişleri’ne gönderdiği raporlarla aktarmıştır. Ayrıyeten Finlandiya, Letonya ve Estonya ile yapılan antlaşmaların teatisi için gorevlendirilmiştir. bir daha Varşova’da Yahudi mahallesinde bulunan Türk elçilik binasının Şopena mahallesine taşınmasını sağlamıştır.
SEYAHATLERE ÇIKAR
Varşova’da kaldığı senelerda (1926-1929) şair vakit zaman seyahatlere de çıkar, Bükreş, Berlin, Sofya, Danzing, Viyana, Gdynya ve Leipzig üzere kentleri dolaşır. Kemal, Varşova’dan arkadaşları Süleyman Nazif, Fazıl Ahmet ve Faruk Nafiz’le mektuplaşır. Bu mektuplarında İstanbul ve Boğaziçi hasretini, Varşova’nın iklimini ve kentin atmosferini pek sevmediğini, uzun kış mevsiminin hiç bitmeyecek izlemini verdiğini anlatmakta edebiyattan çok tarih ile meşgul olduğu anlatmaktadır. Varşova’da bulunurken Yahya Kemal’i müteessir eden bir öteki hadise yakın arkadaşı Süleyman Nazif’in 10 Ocak 1927’de vefat haberini Milliyet gazetesinden öğrenmesidir. Süleyman Nazif’in vefatına fazlaca üzüldüğünü ondan sonrasında kaleme aldığı bir yazısında tabir etmektedir.
Yahya Kemal’in Madrid elçisi iken
KAR MUSİKİSİ ŞİİRİ VE O KIŞ GECESİ
1927 yılında Varşova’da karlı ve kasvetli akşam Yahya Kemal’in gittiği Ermeni lokantasında Tanburi Cemil Bey’in bir yapıtı plakta çalmaktadır. Cemil Bey’in yapıtını dinlerken dalıp giden şair, çabucak o akşam Kar Musikileri şiirini kaleme alır. Varşova senelerında yazdığı tek şiir olan Kar Musikileri’nde İstanbul’a olan hasreti, Varşova’nın uzun kış gecelerinden musikiye, Tanburi Cemil Bey’e sığındığı görülmektedir.
Bin yıldan uzun bir gecenin bestesidir bu;
Bin yıl sürecek zannedilen kar sesidir bu.
Bir kuytu manastırda duâlar üzere gamlı,
Yüzlerce ağızdan koro hâlinde devamlı,
Bir erganun âhengi yayılmakta derinden…
Duydumsa da zevk almadım İslâv ıstırabından.
Zihnim bu kentten, bu dönemden epeyce uzakta,
Tanbûri Cemil Beyefendi çalıyor eski plâkta.
Apansızın mes’ûdum işitmek hevesiyle,
Gönlüm dolu İstanbul’un en özlü sesiyle.
Sandım ki uzaklaştı yağan kar ve karanlık,
Uykumda bütün bir gece Körfez’deyim artık!
6 Şubat 1929’da Yahya Kemal, bu sefer Madrid Orta Elçiliğine atanır. İspanya’da bulunduğu senelerda siyasi manada ülkenin en çalkantılı günleri yaşanmaktadır. Bu bağlamda kendisinden nizamlı raporlar göndermesi beklenmektedir. Fakat onun Dışişleri Bakanlığı’na az sayıda rapor gönderdiği görülür. İspanya’nın o senelerda karışık olan siyasi ve politik ortamı da Yahya Kemal’i psiklojik olarak olumsuz etkilenerek bu durumdan bir nebze olsun uzaklaşmak için çeşitli seyahatlerde bulunur. Şair, İspanya elçisiyken diplomatik bir elçiden fazla bir kültür elçisi üzere İspanya’nın tarihi ve külçeşidini keşfetmeye çalışarak Kurtuba, Sevilla ve Gırnata’ya seyahat eder. Endülüs Emevilerinden izler taşıyan Kurtuba Cami ve Elhamra Sarayı’ndan pek etkilendiğini dostlarına yazdığı mektuplarda söylemektedir.
Yahya Kemal’in Madrid Elçisi olarak itimat mektubunu İspanya Kralı’na sunduğunu Hariciye Vekaletine bildiren yazısı, 2 Temmuz 1929
Yahya Kemal, Pakistan devlet lideri Muhammed Ali Cinnah ile bir görüşme esnasında
MADRİD’DE İKİ ÜNLÜ ŞİİRİNİ MUHARRİR
Yahya Kemal, İspanya günlerinde Madrid’de Kahvehane ve Endülüs’te Raks isimli meşhur iki şiirini yazamıştır.
Madrid’de kahvehaneyi gördüm ki havradır,
Bir yerdeyiz ki kelam denilen şey palavradır.
Dalmış gülüp konuşmaya yüzlerce farfara,
Yorgun kulaklarımda sürerken bu yaygara
Durdum, hüzünlü hazin, acıdım kendi halime
Aksetti bir dakîka uzaktan hayâlime,
Sakin Emirgân’ın Çınaraltı’nda kahvesi,
Poyraz serinliğindeki yaprakların sesi.
kimi vakit gönül dalar suların mûsikîsine
kimi vakit Yesâri çizgilerinin en nefîsine.
Madrid sokaklarını arşınlarken uğradığı kahvehanenin havasını ve İstanbul’a olan hasretini Madrid’de Kahvehane şiirinde lisana getirmiştir. Şair izlediği bir İspanyol raksının etkisiyle de Endülüs’te Raks şiiri kaleme alır. Bu şiir sonrasındasında Münir Nureddin Selçuk tarafınca Kürdilihicazkâr makamında bestelenmiştir.
İspanya elçiliği devam ederken Yahya Kemal’e 15 Mayıs 1929’da Portekiz elçiliği misyonu de verilir. Kendisine Portekiz elçiliği verilmesinden pek hoşnut olmamış havasını sevmediği Lizbon’da fazla bulunmamış ve Madrid’e dönmüştür. Bu durum Dışişleri nezdinde bakılırsavini ihmal ettiği algısının oluşmasına yer hazırlamış ve süreç merkeze çekilmesine kadar gitmiştir. İspanya ve Portekiz’in birinci büyükelçisi olarak üç yıl bakılırsavde kalan Yahya Kemal’e 5 Nisan 1932’de Ankara’dan gönderilen bir telgrafla merkeze çekildiği bildirilir. Lakin şair Ankara’ya dönmeyerek tedavi için Paris’e sarfiyat ve Aralık 1933’de Türkiye’ye geri döner. Yahya Kemal 1934’de Yozgat milletvekili seçilir ve Beyatlı soyadını alır. 1935-1942 yılları içinde iki devir Tekirdağ milletvekilliği yapar.
Yahya Kemal’in son diplomatik vazifesi Pakistan büyükelçiliğidir. 8 Ocak 1948’de Türkiye’nin birinci Pakistan Büyükelçisi olarak atanır. Mart 1949’da yaş haddinden emekli bulunmasına kadar bu nazaranvde kalır. Pakistan’da yeni kurulacak elçilik binası için çalışmalarda bulunur. Bir yıl kadar kaldığı Pakistan’dan arkadaşlarına yazdığı mektuplarda ülkenin iklimini sevmediği, İstanbul’a ve dostlarına olan hasretinin gitgide arttığı de lisana getirmektedir. Yahya Kemal, yurda
döndükten daha sonra emeklilik günlerinde pek fazlaca ağır hastalık geçirir, yurtarasında ve yurtharicinde tedavi görür. Büyük şair en son tedavi gördüğü Cerrahpaşa Hastanesi’nde 1 Kasım 1958 günü vefat eder. Yahya Kemal şair ve yazarlığının yanı sıra siyasetçi ve diplomat kimliğiyle öne çıkmış Cumhuriyet’in birinci elçilerinden biri olarak Polonya, İspanya, Portekiz ve Pakistan’da ülkemizi temsil etmiştir.
Ulusal Mücadele’nin zaferle sonuçlanıp Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasının akabinde diplomasi alanında devlet alaylı olarak tabir edilen bireylerden de istifade etmiştir. Yahya Kemal de bunlardan biridir. Lozan görüşmelerinde Yahya Kemal, Ruşen Eşref Beyefendiyle birlikte basın danışmanlığı yaparak diplomaside birinci tecrübesini yaşar. Akabinde Urfa milletvekinde bulunurken 24 Haziran 1925’te Türkiye-Suriye hudut kurulunda bakılırsavlendirilir. Kelam konusu görevde başarılı olması üzerine 28 Ekim 1925’de gerçekleşen Sırp-Hırvat ve Sloven Krallığı ile yapılan dostluk antlaşmasında bakılırsav alır. Bu gelişmelerin arkasında da 1 Mayıs 1926 tarihinde Polonya Orta Elçisi olarak atanır. Yahya Kemal 22 Mayıs 1926’da Urfa milletvekilliğinden istifa eder ve 14 Haziran 1926’da elçi olarak Varşova’ya ulaşır. bu biçimdece 2 yıl 9 ay sürecek Varşova yılları başlar. Yahya Kemal’in Varşova elçiliği diplomatik açıdan bakıldığında başarılı geçmiştir. Varşova’dayken Polonya’nın iç ve dış siyasetine dair bilgi ve haberleri Dışişleri’ne gönderdiği raporlarla aktarmıştır. Ayrıyeten Finlandiya, Letonya ve Estonya ile yapılan antlaşmaların teatisi için gorevlendirilmiştir. bir daha Varşova’da Yahudi mahallesinde bulunan Türk elçilik binasının Şopena mahallesine taşınmasını sağlamıştır.
SEYAHATLERE ÇIKAR
Varşova’da kaldığı senelerda (1926-1929) şair vakit zaman seyahatlere de çıkar, Bükreş, Berlin, Sofya, Danzing, Viyana, Gdynya ve Leipzig üzere kentleri dolaşır. Kemal, Varşova’dan arkadaşları Süleyman Nazif, Fazıl Ahmet ve Faruk Nafiz’le mektuplaşır. Bu mektuplarında İstanbul ve Boğaziçi hasretini, Varşova’nın iklimini ve kentin atmosferini pek sevmediğini, uzun kış mevsiminin hiç bitmeyecek izlemini verdiğini anlatmakta edebiyattan çok tarih ile meşgul olduğu anlatmaktadır. Varşova’da bulunurken Yahya Kemal’i müteessir eden bir öteki hadise yakın arkadaşı Süleyman Nazif’in 10 Ocak 1927’de vefat haberini Milliyet gazetesinden öğrenmesidir. Süleyman Nazif’in vefatına fazlaca üzüldüğünü ondan sonrasında kaleme aldığı bir yazısında tabir etmektedir.
Yahya Kemal’in Madrid elçisi iken
KAR MUSİKİSİ ŞİİRİ VE O KIŞ GECESİ
1927 yılında Varşova’da karlı ve kasvetli akşam Yahya Kemal’in gittiği Ermeni lokantasında Tanburi Cemil Bey’in bir yapıtı plakta çalmaktadır. Cemil Bey’in yapıtını dinlerken dalıp giden şair, çabucak o akşam Kar Musikileri şiirini kaleme alır. Varşova senelerında yazdığı tek şiir olan Kar Musikileri’nde İstanbul’a olan hasreti, Varşova’nın uzun kış gecelerinden musikiye, Tanburi Cemil Bey’e sığındığı görülmektedir.
Bin yıldan uzun bir gecenin bestesidir bu;
Bin yıl sürecek zannedilen kar sesidir bu.
Bir kuytu manastırda duâlar üzere gamlı,
Yüzlerce ağızdan koro hâlinde devamlı,
Bir erganun âhengi yayılmakta derinden…
Duydumsa da zevk almadım İslâv ıstırabından.
Zihnim bu kentten, bu dönemden epeyce uzakta,
Tanbûri Cemil Beyefendi çalıyor eski plâkta.
Apansızın mes’ûdum işitmek hevesiyle,
Gönlüm dolu İstanbul’un en özlü sesiyle.
Sandım ki uzaklaştı yağan kar ve karanlık,
Uykumda bütün bir gece Körfez’deyim artık!
6 Şubat 1929’da Yahya Kemal, bu sefer Madrid Orta Elçiliğine atanır. İspanya’da bulunduğu senelerda siyasi manada ülkenin en çalkantılı günleri yaşanmaktadır. Bu bağlamda kendisinden nizamlı raporlar göndermesi beklenmektedir. Fakat onun Dışişleri Bakanlığı’na az sayıda rapor gönderdiği görülür. İspanya’nın o senelerda karışık olan siyasi ve politik ortamı da Yahya Kemal’i psiklojik olarak olumsuz etkilenerek bu durumdan bir nebze olsun uzaklaşmak için çeşitli seyahatlerde bulunur. Şair, İspanya elçisiyken diplomatik bir elçiden fazla bir kültür elçisi üzere İspanya’nın tarihi ve külçeşidini keşfetmeye çalışarak Kurtuba, Sevilla ve Gırnata’ya seyahat eder. Endülüs Emevilerinden izler taşıyan Kurtuba Cami ve Elhamra Sarayı’ndan pek etkilendiğini dostlarına yazdığı mektuplarda söylemektedir.
Yahya Kemal’in Madrid Elçisi olarak itimat mektubunu İspanya Kralı’na sunduğunu Hariciye Vekaletine bildiren yazısı, 2 Temmuz 1929
Yahya Kemal, Pakistan devlet lideri Muhammed Ali Cinnah ile bir görüşme esnasında
MADRİD’DE İKİ ÜNLÜ ŞİİRİNİ MUHARRİR
Yahya Kemal, İspanya günlerinde Madrid’de Kahvehane ve Endülüs’te Raks isimli meşhur iki şiirini yazamıştır.
Madrid’de kahvehaneyi gördüm ki havradır,
Bir yerdeyiz ki kelam denilen şey palavradır.
Dalmış gülüp konuşmaya yüzlerce farfara,
Yorgun kulaklarımda sürerken bu yaygara
Durdum, hüzünlü hazin, acıdım kendi halime
Aksetti bir dakîka uzaktan hayâlime,
Sakin Emirgân’ın Çınaraltı’nda kahvesi,
Poyraz serinliğindeki yaprakların sesi.
kimi vakit gönül dalar suların mûsikîsine
kimi vakit Yesâri çizgilerinin en nefîsine.
Madrid sokaklarını arşınlarken uğradığı kahvehanenin havasını ve İstanbul’a olan hasretini Madrid’de Kahvehane şiirinde lisana getirmiştir. Şair izlediği bir İspanyol raksının etkisiyle de Endülüs’te Raks şiiri kaleme alır. Bu şiir sonrasındasında Münir Nureddin Selçuk tarafınca Kürdilihicazkâr makamında bestelenmiştir.
İspanya elçiliği devam ederken Yahya Kemal’e 15 Mayıs 1929’da Portekiz elçiliği misyonu de verilir. Kendisine Portekiz elçiliği verilmesinden pek hoşnut olmamış havasını sevmediği Lizbon’da fazla bulunmamış ve Madrid’e dönmüştür. Bu durum Dışişleri nezdinde bakılırsavini ihmal ettiği algısının oluşmasına yer hazırlamış ve süreç merkeze çekilmesine kadar gitmiştir. İspanya ve Portekiz’in birinci büyükelçisi olarak üç yıl bakılırsavde kalan Yahya Kemal’e 5 Nisan 1932’de Ankara’dan gönderilen bir telgrafla merkeze çekildiği bildirilir. Lakin şair Ankara’ya dönmeyerek tedavi için Paris’e sarfiyat ve Aralık 1933’de Türkiye’ye geri döner. Yahya Kemal 1934’de Yozgat milletvekili seçilir ve Beyatlı soyadını alır. 1935-1942 yılları içinde iki devir Tekirdağ milletvekilliği yapar.
Yahya Kemal’in son diplomatik vazifesi Pakistan büyükelçiliğidir. 8 Ocak 1948’de Türkiye’nin birinci Pakistan Büyükelçisi olarak atanır. Mart 1949’da yaş haddinden emekli bulunmasına kadar bu nazaranvde kalır. Pakistan’da yeni kurulacak elçilik binası için çalışmalarda bulunur. Bir yıl kadar kaldığı Pakistan’dan arkadaşlarına yazdığı mektuplarda ülkenin iklimini sevmediği, İstanbul’a ve dostlarına olan hasretinin gitgide arttığı de lisana getirmektedir. Yahya Kemal, yurda
döndükten daha sonra emeklilik günlerinde pek fazlaca ağır hastalık geçirir, yurtarasında ve yurtharicinde tedavi görür. Büyük şair en son tedavi gördüğü Cerrahpaşa Hastanesi’nde 1 Kasım 1958 günü vefat eder. Yahya Kemal şair ve yazarlığının yanı sıra siyasetçi ve diplomat kimliğiyle öne çıkmış Cumhuriyet’in birinci elçilerinden biri olarak Polonya, İspanya, Portekiz ve Pakistan’da ülkemizi temsil etmiştir.