JoKeR
Active member
Beşerden geriye kalırsa yalnızca gözlerinin içi kalır. Şiir giden insanın dünyaya bütüncül son bakışından kalan gözlerinin içidir. Bütün tariflerin ötesinde mevte hazırlıktır şiir. 2020’nin temmuz ayında yitirdiğimiz şair muharrir İrfan Çiftçi’nin daha evvel kitaplaşmamış şiirlerini içeren “İnsan Doğduğu Yere Benzer” kitabını okurken aklımdan geçen, hayat serüveni ve şiirsel duruşuyla birebir örtüşen satırlardı bunlar. Vakit içerisinde yazdıklarımız birbirine sürünerek geçmiş. Onunla yola çıkan şairlerin yayımlanmış birfazlaca kitabı bulunmasına karşın onun bu mevzuyu doğal akışına bırakıp geri durması hayat-sanat bağlamında anlaşılabilecek bir şeydir. Çünkü şiir İrfan Çiftçi’nin dünyasında ömrün akışından bağımsız olmadığı üzere ona eşlik eden bir hayatı ifadelendirme biçimidir. Buna “yaşamı şiirle çeviri etmek” de diyebilirsiniz. Kitabın “Bir Nöbetçi Kulübesinden” başlıklı şiirinde şairin “son olarak” söylemiş olduklerine bir bakalım: “tam olarak şiire çevirmiyorum yaşamı/ zira kalanları son nefesimle/” hayatı son nefesiyle nasıl çeviri eder bir şair? Mevtin çevrim gücü diriminkinden daha güçlü olduğu için galiba şiire daha kolay uyarlanabiliyor.
‘ŞİİR ÇIKAGELİR AYAĞINA’
İnsan Doğduğu Yere Benzeri, İrfan Çiftçi, Arka Shop Temmuz 2021
Vefat kendini şiirde yaşanılır kılandır. Şiir bir ırmağın akışı ise şiir kitabı suyun bir havuzda toplanmasıdır. Farklı vakit, farklı mecmualarda yer alan şiirler iki kapak içinde kitaplaşınca biçim, biçem ve kelam olarak bütünlük kazanmış. Yer imgesi İrfan Çiftçi şiirinde hem vakitten baskın birebir vakitte “mekân” sözünün gündelik manasının üzerinde bir manaya sahiptir. “Durduğu yeri bilmek” cümlesinin işaret ettiği bir “yerli yerindelik”tir . Kitabın isminin çağrıştırdığı tarafa baktığımızda bu yerin mekânın kültürel bir öğeye dönüştüğü atmosferden öteki bir şey olmadığını görüyoruz. Hakikaten kitabın birinci şiiri olan ve hocası Toktamış Ateş’e ithaf ettiği “Bir Şiirin Yeri Vardır Kesinlikle yaşamınızda” başlıklı şiirde geçen “yer” de epey katmanlı sirkülasyona sahip bir sözcüktür. Bu yer insanın zihninde inişe dönük yükselişler yaşadığı “Hira” olabileceği üzere (“İnsan bir varmaya dursun Hira’sında, / Şiir çıkagelir ayağına” (s.9) ) bir şairin oturduğu mahalleye dek uzanır. “Bir şiirin yeridir kesinlikle durduğunuz da!” Şiir başlı başına yer ötesi bir makam ve müstesna bir yerdir. Ona ulaşabilmek için ayakların yerden kesilmesi gerekir. Bunun yolu da hayatın sırrını çözmekten geçiyor. “Sadece şiirden gidilir kan pıhtısından beşere.” (s.9)
Şiir, kan pıhtısı ve insan birbirine sırrını açan üç söz. Kan pıhtısı bir insanı, insan kan pıhtısını ve şiiri saklar özünde: “Mutlaka bir şiir vardır sakladıklarınızda” (s.10) İrfan Çiftçi şiirinin yeri makama dönüştürüp yükselten nefesi ve eli tasavvuftur. O hikemi ve irfanî kelamın ağızdan ağıza değil kalpten kalbe intikal ettiğine inanır. Ali Günvar’a ithafen yazdığı “İstanbul’dan Âleme” başlıklı şiirinde bu el alıp el vermenin şiire dönük yüzünü okuyoruz: “Bana bir lisan üfleyin efendim/ Varıp gideyim onun sesiyle” (s.73) Bu şiirin âmâk ve âfakında tasavvufi terminolojinin bütün yoğunluğunu gorebiliyoruz. “Dil üflemek” şiir-tasavvuf alakasında alınacak araya bir atıf olsa gerektir. “Menzil”, “huzur”, “gönül”, göynümek”, “üryan”, “simya”, “azık”, “hayvan”, “seyr”, “şifa”, “gül”, “nefes”, “ateş” … üzere sembol ve remizler insanın doğduğu yere dair makamın tuğlalarıdır. Şiirinde söz seçimi noktasında özgün bir yere sahip olan Çiftçi’nin Öz Türkçe sözcüklerin yanı sıra mahalli ağızlardan Türkçe’nin medeniyet dairesine dahil olan sözleri rahatça kullandığını görüyoruz. Soku, yekinmek, taşıl, yapıntı, çisenti, avunç, yalaz, anıştırmak, çıngı, bağıl, soğurulmak, duygunluk, göçeri, gönençlenmek, erdenlik, yoğalmak, çıkak, burgaç, koyak, sunak, almaşık, acarı, duralmak, tümülüs…anlam dünyamıza epey az çiseleyen sözcükler şairimizin lisanında can buluyor.
İÇSEL BİR SEYAHATTİR
Bunun yanı sıra müşterek medeniyet sözcüklerimiz olarak kabul bakılırsan devasa, feryat, teşne, musalla, aşina, silsile, hayy huy, zikir, levha, ecza, hüsnü aşk…gibi daha birfazlaca söz tinsel labirentleri olan bir şiire gelenekle çağdaş içinde bir geçişlilik imkânı sunuyor. Güya ismi Yunus olan bir şair mahallenizde oturuyormuş üzere bir pay kapılıyorsunuz. Dostlarının aktardığına bakılırsa İrfan Çiftçi müntesip bir şairdi. Bu rabıta onun yalnızca mürşidi ile içindeki mukareneti değil sözlerin birbiriyle ünsiyetini de sağlayan bir özelliğe sahip. Öze dönük, ilişkin olduğu yere avdet etmeye davet olan bu münasebetin mistik karşılığı şudur: “şimdi! durmalı, durulmalı ve akmalı bu yerlerde.” Şairin insanın içsel seyahat ve kemali için önerdiği bu üç basamak (durmak, durulmak ve akmak) bir istikametten de şiirin hareket kabiliyetine, şiirin beşerde, insanın şiirde demlenmesine dair ince bir iletidir. Çünkü “İnsan Doğduğu Yere Benzer” kitabındaki şiirlerin bilakis akan serüveni söz edilmiş üzere. Durmak safhası şiirlerin bir çatı ya da iki kapak içinde okunmayı bekleme safhasıdır. Durulma kitap olma kademesinden bundan evvelki basamaktır ki yazılan şiirlerin içinden yayımlanma ile okuyucusunu bulma noktasında makul bir vakit aralığının geçme sürecidir. Aksine yanlışsız üçüncü basamak, “akmak” kademesidir ki şair serüveninin birinci ve en uzun evresi budur.
Kitaptaki şiirlerin yayımlandığı mecmuaların çeşitliliği kadar şairin hayat serüveninde kalemiyle fazlaca farklı mecralarda yer alması onun bir öbür özelliğini göstermektedir. Tıpkı yaklaşım biçimini kendilerine şiir ithaf ettiği bireylerin çeşitliliğinde de görüyoruz. Şairin 18 yaşından vefatına kadar yazdığı 34 şiirin okuyucuya kazandırılmasında başta ailesi olmak üzere dostları şair Osman Hakan A. ve Ali Günvar’ın katkılarını da tabir etmeden geçmeyelim. Bu vesile ile şairimize bir defa daha Allah’tan rahmet diliyorum.
‘ŞİİR ÇIKAGELİR AYAĞINA’
İnsan Doğduğu Yere Benzeri, İrfan Çiftçi, Arka Shop Temmuz 2021
Vefat kendini şiirde yaşanılır kılandır. Şiir bir ırmağın akışı ise şiir kitabı suyun bir havuzda toplanmasıdır. Farklı vakit, farklı mecmualarda yer alan şiirler iki kapak içinde kitaplaşınca biçim, biçem ve kelam olarak bütünlük kazanmış. Yer imgesi İrfan Çiftçi şiirinde hem vakitten baskın birebir vakitte “mekân” sözünün gündelik manasının üzerinde bir manaya sahiptir. “Durduğu yeri bilmek” cümlesinin işaret ettiği bir “yerli yerindelik”tir . Kitabın isminin çağrıştırdığı tarafa baktığımızda bu yerin mekânın kültürel bir öğeye dönüştüğü atmosferden öteki bir şey olmadığını görüyoruz. Hakikaten kitabın birinci şiiri olan ve hocası Toktamış Ateş’e ithaf ettiği “Bir Şiirin Yeri Vardır Kesinlikle yaşamınızda” başlıklı şiirde geçen “yer” de epey katmanlı sirkülasyona sahip bir sözcüktür. Bu yer insanın zihninde inişe dönük yükselişler yaşadığı “Hira” olabileceği üzere (“İnsan bir varmaya dursun Hira’sında, / Şiir çıkagelir ayağına” (s.9) ) bir şairin oturduğu mahalleye dek uzanır. “Bir şiirin yeridir kesinlikle durduğunuz da!” Şiir başlı başına yer ötesi bir makam ve müstesna bir yerdir. Ona ulaşabilmek için ayakların yerden kesilmesi gerekir. Bunun yolu da hayatın sırrını çözmekten geçiyor. “Sadece şiirden gidilir kan pıhtısından beşere.” (s.9)
Şiir, kan pıhtısı ve insan birbirine sırrını açan üç söz. Kan pıhtısı bir insanı, insan kan pıhtısını ve şiiri saklar özünde: “Mutlaka bir şiir vardır sakladıklarınızda” (s.10) İrfan Çiftçi şiirinin yeri makama dönüştürüp yükselten nefesi ve eli tasavvuftur. O hikemi ve irfanî kelamın ağızdan ağıza değil kalpten kalbe intikal ettiğine inanır. Ali Günvar’a ithafen yazdığı “İstanbul’dan Âleme” başlıklı şiirinde bu el alıp el vermenin şiire dönük yüzünü okuyoruz: “Bana bir lisan üfleyin efendim/ Varıp gideyim onun sesiyle” (s.73) Bu şiirin âmâk ve âfakında tasavvufi terminolojinin bütün yoğunluğunu gorebiliyoruz. “Dil üflemek” şiir-tasavvuf alakasında alınacak araya bir atıf olsa gerektir. “Menzil”, “huzur”, “gönül”, göynümek”, “üryan”, “simya”, “azık”, “hayvan”, “seyr”, “şifa”, “gül”, “nefes”, “ateş” … üzere sembol ve remizler insanın doğduğu yere dair makamın tuğlalarıdır. Şiirinde söz seçimi noktasında özgün bir yere sahip olan Çiftçi’nin Öz Türkçe sözcüklerin yanı sıra mahalli ağızlardan Türkçe’nin medeniyet dairesine dahil olan sözleri rahatça kullandığını görüyoruz. Soku, yekinmek, taşıl, yapıntı, çisenti, avunç, yalaz, anıştırmak, çıngı, bağıl, soğurulmak, duygunluk, göçeri, gönençlenmek, erdenlik, yoğalmak, çıkak, burgaç, koyak, sunak, almaşık, acarı, duralmak, tümülüs…anlam dünyamıza epey az çiseleyen sözcükler şairimizin lisanında can buluyor.
İÇSEL BİR SEYAHATTİR
Bunun yanı sıra müşterek medeniyet sözcüklerimiz olarak kabul bakılırsan devasa, feryat, teşne, musalla, aşina, silsile, hayy huy, zikir, levha, ecza, hüsnü aşk…gibi daha birfazlaca söz tinsel labirentleri olan bir şiire gelenekle çağdaş içinde bir geçişlilik imkânı sunuyor. Güya ismi Yunus olan bir şair mahallenizde oturuyormuş üzere bir pay kapılıyorsunuz. Dostlarının aktardığına bakılırsa İrfan Çiftçi müntesip bir şairdi. Bu rabıta onun yalnızca mürşidi ile içindeki mukareneti değil sözlerin birbiriyle ünsiyetini de sağlayan bir özelliğe sahip. Öze dönük, ilişkin olduğu yere avdet etmeye davet olan bu münasebetin mistik karşılığı şudur: “şimdi! durmalı, durulmalı ve akmalı bu yerlerde.” Şairin insanın içsel seyahat ve kemali için önerdiği bu üç basamak (durmak, durulmak ve akmak) bir istikametten de şiirin hareket kabiliyetine, şiirin beşerde, insanın şiirde demlenmesine dair ince bir iletidir. Çünkü “İnsan Doğduğu Yere Benzer” kitabındaki şiirlerin bilakis akan serüveni söz edilmiş üzere. Durmak safhası şiirlerin bir çatı ya da iki kapak içinde okunmayı bekleme safhasıdır. Durulma kitap olma kademesinden bundan evvelki basamaktır ki yazılan şiirlerin içinden yayımlanma ile okuyucusunu bulma noktasında makul bir vakit aralığının geçme sürecidir. Aksine yanlışsız üçüncü basamak, “akmak” kademesidir ki şair serüveninin birinci ve en uzun evresi budur.
Kitaptaki şiirlerin yayımlandığı mecmuaların çeşitliliği kadar şairin hayat serüveninde kalemiyle fazlaca farklı mecralarda yer alması onun bir öbür özelliğini göstermektedir. Tıpkı yaklaşım biçimini kendilerine şiir ithaf ettiği bireylerin çeşitliliğinde de görüyoruz. Şairin 18 yaşından vefatına kadar yazdığı 34 şiirin okuyucuya kazandırılmasında başta ailesi olmak üzere dostları şair Osman Hakan A. ve Ali Günvar’ın katkılarını da tabir etmeden geçmeyelim. Bu vesile ile şairimize bir defa daha Allah’tan rahmet diliyorum.