JoKeR
Active member
Cumhurbaşkanlığı himayelerinde, Fatih Belediyesi ve Klasik Türk Sanatları Vakfı iş birliği ve Albayrak Kümesi sponsorluğunda II. Yeditepe Bianeli kapsamında sanatseverlerle buluşan Yedikule Hisarı Standı de kapılarını açtı.Yedikule Hisarı’nda beş farklı yerde sergilenen yedi yapıttan ikisi İsmail Hakkı Gurbetçi’ye ilişkin. Hazine Kulesi’nde sergilenen “Çer-ve” yapıtı için sanat hayatı boyunca gördüğü ve antika çerçevelerden ilham aldığını söyleyen Gurbetçi, Kitabeler Kulesi’nde sergilenen Yusuf Aleyhisselam’ın kardeşleri tarafınca kuyuya atılmasının anlatıldığı, “Yusuf Müddeti 15. ayet” yapıtı için ise ilhamı kulenin tabanında bulunan kuyudan aldığınını söylüyor. Standın dördüncü ve son ayağı olan Yedikule Hisarı Standı 7 Mart’ta son buluyor.
HEM ALAYLI HEM MEKTEPLİ
Merkezi Üsküdar’da bulunan Klasik Türk Sanatları Vakfı çatısı altında yaklaşık on yıldır Temel Sanat Eğitimi hocalığı yapan Gurbetçi çocukluk çağından itibaren sanata ilgi göstermiş ve farklı kısımlarıyla ilgilenmiş. “Büyüdüğüm mahallede marangoz Aslan Usta, ahşap tornacı Recep Amca, demirci Mustafa Usta, seramikçi Hayri Usta üzere hem işleri birebir vakitte ahlakları hoş zanaatkarlar vardı” diyen Gurbetçi, her bir atölyeyi ve zanaati merak ettiğini ve bu atölyelerde çocukluğunu geçirdiğini söylüyor. Lakin en çok resme meraklıymış. “Üsküdar İmam-Hatip Lisesi’nde okurken Uncular Caddesi’nde Ressam Mahmut Sümer’in atölyesini keşfetmiştim. Her fırsat bulduğumda evvelce atölyenin önünde takılıp çabucak sonrasında samimiyet geliştirerek içerde Mahmut Bey’i izlerdim. bir daha bir gün Gülhane civarında gezerken Ressam İlhami Atalay’ın galerisine uğrayıp kendisiyle tanıştım. Öğrencisi olmama ve atölyesinde çalışmama müsaade etti. Bu devir, fotoğraf tekniklerimi geliştirmemin yanı sıra özgürlük ve özgüvenimin artmasında da hayli tesirli olmuştur” diyen Gurbetçi, İlhami Atalay ile çalışırken hoş sanatlar fakültesine gitmeye karar vermiş. Mimar Sinan Üniversitesi Hoş Sanatlar Akademisi’nde Klâsik Türk El Sanatları kısmına kayıt olmuş. “Tezhib, klasik cilt, ebru ve sanat tarihi dersleri gördük. Çok değerli hocalardan eğitim alma fırsatımız oldu” diyen Gurbetçi, her bir hocasını minnet ve şükranla anıyor.
ZİNDAN HZ. YUSUF’U HATIRLATTI
Yeditepe Bianeli’nin son ayağı olan Yedikule Hisarı kulelerinin mimari özellikleri, sergilemeyi yönlendiren bir öge olarak karşımıza çıkıyor. Kulelerin yüksek ve geniş olması eser için adeta fiziki bir özgürlük sağlıyor. İsmail Hakkı Gurbetçi’nin Kitabeler Kulesi’nde Yusuf Suresi’nin 15. ayetini oluşturan Kûfi harfleri rüzgarla teker teker dağılıyorlar ve yeniden bir ortaya geliyor. “Kuleleri içeriden gördüğümde aklıma birinci gelen şey, semaya yanlışsız yükselen kuyular oldu” diyen Gurbetçi, “Mekân isminin Yedikule Zindanları olması ve semaya yükselen kuyu fikrinin kararı olarak Yusuf Aleyhisselâmı ve onun kuyuyla başlayan öyküsünü düşündüm. Yusuf Suresi’nin 15. ayetini strafor bloklar halinde kûfî çizgisiyle yazıp misinalarla tavana astık. İzleyenler ilgi ve iltifatla mukabele ettiler, şad olduk elhamdülillah” sözünde bulunuyor.
ÇERÇEVE 200 YILDIR DEĞİŞMEDİ
Bienalin birinci günden bu güne kadar çok dikkat çeken “Çerçeve içi, Çerçeve dışı” teması Gurbetçi’nin “Çer-ve” yapıtıyla pek örtüşüyor. Çıkış noktasının antika çerçeveler olduğunu ve Enderun Sanat olarak fazlaca fazla sayıda antika çerçeveye mesken sahipliği yaptıklarını söyleyen Gurbetçi, ayrıyeten çerçevelerin onarımını yaptıkları bir atölyeye sahip olduklarını ve bu sayede çerçeve üretim teknikleri, desenleri, karşılaştırma ve yakıştırma bahislerinde tecrübe sahibi olduğunu tabir ediyor. “Hangi yapıta hangi çerçeve konusu; sanat ve sanatçı açısından, iç mimar ve tüketici açısından değişebiliyor. Yapıtın çerçeveye kurban edildiği durumlar oldukcatur. Ya çerçeve görkemiyle yapıtı ezer ya da sevimsizliğiyle yapıtı taciz eder” diyen Gurbetçi, ayrıyeten “Kaç sanatçı eser üretimi sırasında çerçeveyi de planlar yahut planlamalı mı?” sorusunu da tartışmaya açıyor. “Çerçevenin hayatımıza girdiği günden itibaren çoklukla barok ve rokoko desenli çerçeveler kullanılmaktadır.
Tahminen iki yüz yıldır bu hiç değişmedi. Rûmî, münhanî, geometrik desenli veya saz yolu yahut halkârî desenler kullanılan çerçeveler hiç görmedim.
KLÂSİK VE ÇAĞDAŞ İKİLEMİ BAŞ KARIŞTIRIR
Klasik sanatlar ve çağdaş sanatlar içindeki münasebet Yeditepe Bianeli yardımıyla bir sefer daha tartışmaya açıldı. İsmail Hakkı Gurbetçi de bu tartışmaya dahil oluyor. Klasik sanatın çağdaş yorumlarına nasıl bakılmalı? Sorusunun her vakit başını karıştırdığını lisana getiren Gurbetçi, şunları söylüyor: “Geleneksele hangi ölçüde değer veren bir toplumda yaşıyoruz? Sanatlarımızı klâsik kaidelerde mı öğreniyoruz? Sanat materyallerimiz klasik mi ya da sanat yapıtlarımızı üretirken hissiyatımız, ruh halimiz ve gayemiz? Yapıtı teşhir etmek klasik bir iş midir? Yapıtın önüne geçip selfie yapmak yahut yapıtlarımızı fiyatlandırırken ölçümüz klasik mi? Herbiçimde bütün bu soruların karşılığını, davranışlarımızla ve öne çıkan hallerimizi gözden geçirerek vermeliyiz.”
KLASİK GEÇMİŞİ KOPYALAMAK DEĞİLDİR
Klâsik ile kopyacılık içindeki farka da dikkat çeken Gurbetçi kelamlarını şu biçimde sürdürüyor: “Eğer ceddimiz klasikliği ‘Atalarımız neyi nasıl yapmışsa biz de o denli yaparız’ biçiminde algılasalardı ne kubbemiz vardı ne minaremiz. Kanaatimce klâsik iş yapmak, geçmişin zevkiyle zenginleştirilip ayıklanan ve bugüne geleni, bugün de zenginleştirip ayıklayarak yarına bırakmaktır.” Gurbetçi, kendi özümüzden ilhamla yaşadığımız devrin zevk-i selimini ortaya oymanın asla yanlış bir iş olmayacağının da altını çiziyor.
HEM ALAYLI HEM MEKTEPLİ
Merkezi Üsküdar’da bulunan Klasik Türk Sanatları Vakfı çatısı altında yaklaşık on yıldır Temel Sanat Eğitimi hocalığı yapan Gurbetçi çocukluk çağından itibaren sanata ilgi göstermiş ve farklı kısımlarıyla ilgilenmiş. “Büyüdüğüm mahallede marangoz Aslan Usta, ahşap tornacı Recep Amca, demirci Mustafa Usta, seramikçi Hayri Usta üzere hem işleri birebir vakitte ahlakları hoş zanaatkarlar vardı” diyen Gurbetçi, her bir atölyeyi ve zanaati merak ettiğini ve bu atölyelerde çocukluğunu geçirdiğini söylüyor. Lakin en çok resme meraklıymış. “Üsküdar İmam-Hatip Lisesi’nde okurken Uncular Caddesi’nde Ressam Mahmut Sümer’in atölyesini keşfetmiştim. Her fırsat bulduğumda evvelce atölyenin önünde takılıp çabucak sonrasında samimiyet geliştirerek içerde Mahmut Bey’i izlerdim. bir daha bir gün Gülhane civarında gezerken Ressam İlhami Atalay’ın galerisine uğrayıp kendisiyle tanıştım. Öğrencisi olmama ve atölyesinde çalışmama müsaade etti. Bu devir, fotoğraf tekniklerimi geliştirmemin yanı sıra özgürlük ve özgüvenimin artmasında da hayli tesirli olmuştur” diyen Gurbetçi, İlhami Atalay ile çalışırken hoş sanatlar fakültesine gitmeye karar vermiş. Mimar Sinan Üniversitesi Hoş Sanatlar Akademisi’nde Klâsik Türk El Sanatları kısmına kayıt olmuş. “Tezhib, klasik cilt, ebru ve sanat tarihi dersleri gördük. Çok değerli hocalardan eğitim alma fırsatımız oldu” diyen Gurbetçi, her bir hocasını minnet ve şükranla anıyor.
ZİNDAN HZ. YUSUF’U HATIRLATTI
Yeditepe Bianeli’nin son ayağı olan Yedikule Hisarı kulelerinin mimari özellikleri, sergilemeyi yönlendiren bir öge olarak karşımıza çıkıyor. Kulelerin yüksek ve geniş olması eser için adeta fiziki bir özgürlük sağlıyor. İsmail Hakkı Gurbetçi’nin Kitabeler Kulesi’nde Yusuf Suresi’nin 15. ayetini oluşturan Kûfi harfleri rüzgarla teker teker dağılıyorlar ve yeniden bir ortaya geliyor. “Kuleleri içeriden gördüğümde aklıma birinci gelen şey, semaya yanlışsız yükselen kuyular oldu” diyen Gurbetçi, “Mekân isminin Yedikule Zindanları olması ve semaya yükselen kuyu fikrinin kararı olarak Yusuf Aleyhisselâmı ve onun kuyuyla başlayan öyküsünü düşündüm. Yusuf Suresi’nin 15. ayetini strafor bloklar halinde kûfî çizgisiyle yazıp misinalarla tavana astık. İzleyenler ilgi ve iltifatla mukabele ettiler, şad olduk elhamdülillah” sözünde bulunuyor.
ÇERÇEVE 200 YILDIR DEĞİŞMEDİ
Bienalin birinci günden bu güne kadar çok dikkat çeken “Çerçeve içi, Çerçeve dışı” teması Gurbetçi’nin “Çer-ve” yapıtıyla pek örtüşüyor. Çıkış noktasının antika çerçeveler olduğunu ve Enderun Sanat olarak fazlaca fazla sayıda antika çerçeveye mesken sahipliği yaptıklarını söyleyen Gurbetçi, ayrıyeten çerçevelerin onarımını yaptıkları bir atölyeye sahip olduklarını ve bu sayede çerçeve üretim teknikleri, desenleri, karşılaştırma ve yakıştırma bahislerinde tecrübe sahibi olduğunu tabir ediyor. “Hangi yapıta hangi çerçeve konusu; sanat ve sanatçı açısından, iç mimar ve tüketici açısından değişebiliyor. Yapıtın çerçeveye kurban edildiği durumlar oldukcatur. Ya çerçeve görkemiyle yapıtı ezer ya da sevimsizliğiyle yapıtı taciz eder” diyen Gurbetçi, ayrıyeten “Kaç sanatçı eser üretimi sırasında çerçeveyi de planlar yahut planlamalı mı?” sorusunu da tartışmaya açıyor. “Çerçevenin hayatımıza girdiği günden itibaren çoklukla barok ve rokoko desenli çerçeveler kullanılmaktadır.
Tahminen iki yüz yıldır bu hiç değişmedi. Rûmî, münhanî, geometrik desenli veya saz yolu yahut halkârî desenler kullanılan çerçeveler hiç görmedim.
KLÂSİK VE ÇAĞDAŞ İKİLEMİ BAŞ KARIŞTIRIR
Klasik sanatlar ve çağdaş sanatlar içindeki münasebet Yeditepe Bianeli yardımıyla bir sefer daha tartışmaya açıldı. İsmail Hakkı Gurbetçi de bu tartışmaya dahil oluyor. Klasik sanatın çağdaş yorumlarına nasıl bakılmalı? Sorusunun her vakit başını karıştırdığını lisana getiren Gurbetçi, şunları söylüyor: “Geleneksele hangi ölçüde değer veren bir toplumda yaşıyoruz? Sanatlarımızı klâsik kaidelerde mı öğreniyoruz? Sanat materyallerimiz klasik mi ya da sanat yapıtlarımızı üretirken hissiyatımız, ruh halimiz ve gayemiz? Yapıtı teşhir etmek klasik bir iş midir? Yapıtın önüne geçip selfie yapmak yahut yapıtlarımızı fiyatlandırırken ölçümüz klasik mi? Herbiçimde bütün bu soruların karşılığını, davranışlarımızla ve öne çıkan hallerimizi gözden geçirerek vermeliyiz.”
KLASİK GEÇMİŞİ KOPYALAMAK DEĞİLDİR
Klâsik ile kopyacılık içindeki farka da dikkat çeken Gurbetçi kelamlarını şu biçimde sürdürüyor: “Eğer ceddimiz klasikliği ‘Atalarımız neyi nasıl yapmışsa biz de o denli yaparız’ biçiminde algılasalardı ne kubbemiz vardı ne minaremiz. Kanaatimce klâsik iş yapmak, geçmişin zevkiyle zenginleştirilip ayıklanan ve bugüne geleni, bugün de zenginleştirip ayıklayarak yarına bırakmaktır.” Gurbetçi, kendi özümüzden ilhamla yaşadığımız devrin zevk-i selimini ortaya oymanın asla yanlış bir iş olmayacağının da altını çiziyor.