JoKeR
Active member
Olgunlaşma Enstitüleri bir daha ışıldamaya başladı. Emine Erdoğan’ın himayesinde, Ulusal Eğitim Bakanı Ziya Selçuk’un dayanağıyla yenilenen enstitülerin markası “Bohça” kuruldu. Bohça’da Anadolu’nun yüzlerce yıllık el sanatlarının kadim izleri çağdaş dizaynlarla buluştu. Dokuz farklı eser kümesinde değerli tasarımcıların dokunuşuyla üretilen ve klâsik Türk el sanatlarının izlerini taşıyan çağdaş dizaynlar görücüye çıktı.
DÖNÜŞÜM İKİ YIL EVVEL BAŞLADI
Aslında bu markanın kurulmasının ardında uzun bir kıssa, Olgunlaşma Enstitüsü’nün 76 yıllık bir mazisi var. 1945’de Türk klâsik el sanatlarını modaya uyarlamak için kurulan ve o devirde dünyaca ünlü isimlerin ilgisini üstüne çeken Olgunlaşma Enstitüleri’nin, yıllar ortasında çeşitli vilayetlerde sayıları 24’e yükselmişti. Buna rağmen vakit içinde kurumsal kapasiteleri düştü. Klasik el sanatlarını çağdaş dizaynlarla buluşarak kendini yenilemesi emeliyle, iki yıl evvel Emine Erdoğan’ın himayesinde Ulusal Eğitim Bakanı Ziya Selçuk’un dayanağıyla kurumsal dönüşüm çalışmaları başlatıldı. Dizayncı, akademisyen ve moda dünyasından isimlerden oluşan bir müracaat konseyinin yönlendirmeleriyle de kurumun çizgisi yenilendi. Bu yenilikler sonuncusunda da Bohça markası geliştirildi. Geçtiğimiz hafta açılışı yapılan markanın çatısı altında birbirinden farklı eser kümelerinde onlarca tasarım var. Tüm bu çalışmaların Türkiye’nin zanaat hafızasını güçlendirmeyi hedefliyor.
Emine Erdoğan ve Ziya Selçuk
BİÇİMİ DEĞİL MANAYI TAŞIYORUZ
Giysiden banyo dokumacılığına dokuz farklı kümede eserlere yer verilen Bohça’da kullanılan tüm motifler klâsik Türk el sanatlarından alındı. Yani geçmişi geleceğe taşıma maksadıyla Anadolu’nun kadim zanaatlarına çağdaş ve kozmik yorumlar getirildi. İşte bu niçinle dizayncılar, ustalar ve öğrencilerin bir ortaya gelerek ürettiği eserler özgün ve rafine bir üsluba sahip. Enstitülerdeki bu dönüşüme katkısı olan isimlerden biri sanatçı Fırat Neziroğlu. Neziroğlu Olgunlaşma Enstitüleri’nin yeni imajının geleneğin günümüze uyarlanması olduğunu tabir ediyor ve dizaynlara formu değil manayı taşıdıklarına da dikkat çekiyor. El sanatlarımızın belleğini tutan Olgunlaşma Enstitüleri’nin sahip olduğu arşivden yararlanarak, motiflerin sembol lisanını çözmeyi içeren bir çalışma oluşturduklarını belirten Neziroğlu şunları söylüyor: “Bugün geçmişe ilişkin bu sembollerin taşıdıkları manalara nazaran yeni dizaynlar yapmak istiyoruz. Aslında bu hayatımızdan eksilen bir lisandır. Bizim yazılı bir geleneğimiz yok, kelamlı bir geleneğimiz var. bir daha de Anadolu’da beşerler kaygılarını epey da konuşmuyorlar. Dokudukları kilime, seramiklerine, çinilerine iğne oyasına kendilerine dair izler bırakıyorlar. Örneğin iğne oyasında yer alan sivri biber “kayınvalidem sivri dilli” demektir. Birebir biçimde örnekte hayat ağacı var ise “ben memnunum, kayınvalidem de kocam da epeyce yeterli beşerler ve ben de bu meskene hayat vermeye geldim” demek. Alışılmış bugün bu semboller bizim için geçerli değil, örneğin artık hayat ağacı kavramını bilmiyoruz. Ağaca, bitkiye yüklediğimiz manalar değişti. Bu yüzden direk yapacağımız bir kopyalama bu manası taşımayacaktır. Önemli olan manası taşımak. Ben de buradaki dizaynlarda bunu önemsiyorum, bunu yapmaya çalışıyorum.”
ENSTİTÜ UYKUSUNDAN UYANDI
Enstitüdeki dönüşümün müşavere şurası üyelerinden Ulusal Eğitin Bakanlığı Hayat Uzunluğu Öğrenme Genel Müdürlüğü Daire Lideri Meral Altınkaya, Olgunlaşma Enstitüleri’nin 76 yıllık kıymetli bir birikimi olduğunu belirtiyor. Lakin kurumun yakın vakte kadar adeta bir uykuda olduğuna dikkat çekerek Bohça markası hakkında şunları söylüyor: “Enstitüleri bugün sayın Emine Erdoğan’ın himayesinde Ulusal Eğitim Bakanı Ziya Selçuk’un takviyesiyle adeta uykusundan uyandırmış olduk. Ağır çalışmalarla enstitüler ivme kazandı ve Bohça markası oluşturuldu. Bu ivme ve marka ve Olgunlaşma Enstitüleri’ni de bir daha gündeme getirdi. Bohça üzerine uzun vakittir, alanında uzman bireylerle fazlaca kıymetli çalışmalar gerçekleştirildi. Klâsik desenlerin, dizaynların aslını, manasını bozmadan, ruhunu koruyarak ancak yeniye uyarlayarak çalıştık. Bu manada şu örneği vermeliyim: Kızım 23 yaşındayken ben de Adana Olgunlaşma Enstitüsü’nde müdürdüm. bu biçimde kızıma, “Gel enstitüden bir şeyler alalım, çeyizine koyalım” dediğimde bana, “Anne beni bunlarla uğraştırma” diye karşılık veriyordu. Kendisi şu an 26 yaşında ve geçen hafta birlikte enstitünün mağazasını gezdik, Bohça’nın mamüllerini inceledik. Bayıldı! Hatta kendisine çabucak bir gömlek aldı. İşte bu tecrübe çok kıymetli. Zira bu bize geçmişin geleceğe taşındığını gösteriyor.”
Fırat Neziroğlu
TAMAMI EL İŞÇİLİĞİNE DAYANIYOR
İstanbul Sabancı Olgunlaşma Enstitüsü Müdür Yardımcısı ve Bohça’nın eser yöneticisi Gülnigar Karabay da şu ayrıntıları aktarıyor: “Türkiye’de 24 tane Olgunlaşma Enstitüsü var. Biz bu okullarda klâsik desenlere, motiflere sadık kalarak çeşitli çalışmalar yapıyoruz. 1945 yılında açılan Refia Övüç Olgunlaşma Enstitüsü’nde de klâsik Türk sürece sanatını geliştirmek için emeliyle fazlaca kıymetli çalışmalar yapılmış. Biz de bugün o devirlerdeki üzere ağır çalışmalar yapmaya başladık. Bugün fabrikasyon eserler çoğunlukta olsa da el emeğinin ehemmiyeti herkes tarafınca biliniyor. Bohça mamüllerinin en değerli özelliği de el işçiliğine dayanmaları. Örneğin bir yatak odası ekibini tek bir kişi 12 ayda tamamlıyor. Yozlaştırılmadan, aslına uygun kalarak kendi kültürümüzü dünyaya tanıtmayı hedefliyoruz. Şu an giysiden banyo dokumasına uzanan bir eser kümemiz var. Bu eserlere herkes Beyoğlu’ndaki mağazamızdan ve internet sitemizden ulaşabilir.”
Gelir gençlere harcanacak
Bohça markasından elde edilen gelir, Olgunlaşma Enstitüleri’nin eğitim kapasitelerinin artırılması ve genç tasarımcıların eğitiminde kullanılacak. Markanın Türk el sanatları ve zanaatlarının yurtdışına açılmasında da kıymetli bir rol üstlenmesi bekleniyor. bu biçimdelikle, Cumhuriyet tarihinde olgunlaşma enstitüleri birinci sefer, kendi markasıyla mamüllerini ulusal ve milletlerarası pazarlara sunabilecek pozisyona gelecek.
Vaktin ötesinde genç bakış
Bohça markasındaki bütün mamüllerin geliştirilmesinde usta, öğretmen ve tasarımcının rehberliğinde gençler yer alıyor. Eserlerin her yaş ve zevkten şahsa hitap edebilmesi, zanaat ve tasarım külçeşidinin gençler içinde içselleştirilmesi için “Bohça”nın tüm basamaklarında gençler iş başında.
Giysi, sofra grupları ve takı
Salon kadroları, sofra kadroları, giysi ve aksesuarları, mesken aksesuarları, takı ve aksesuar, hamam kadroları, namaz setleri, bohça ve kupon kumaş…. Bohça markası altında onlarca eser yer alıyor. Şu an toplam 800-1000 adet civarında eserin üretim süreçleri tamamlanmış. Bunların tümü el işçiliğiyle üretilmiş.
Araştırmacılara açık kütüphane
Dönüşümün meyvelerinden biri de Olgunlaşma Akademisi. Dönüşüm sürecinde Beyoğlu Olgunlaşma Enstitüsü’ne, akademiye dönüştürüldü ve vizyonu da baştan aşağı yenilendi. Akademi faaliyetleri kapsamında da çeşitli faaliyetler yapılmaya başladı. Bunlardan biri de sanat ve tasarım kütüphanesi. Kütüphanede ulusal ve milletlerarası alanlarda birbirinden bedelli eserler yer alıyor. Ayrıyeten enstitünün bünyesindeki desen arşivine de ulaşılabiliyor. Kütüphanenin kapıları bu alanlarda eğitim alan tüm öğrenci ve araştırmacılar için açık kalacak.
DÖNÜŞÜM İKİ YIL EVVEL BAŞLADI
Aslında bu markanın kurulmasının ardında uzun bir kıssa, Olgunlaşma Enstitüsü’nün 76 yıllık bir mazisi var. 1945’de Türk klâsik el sanatlarını modaya uyarlamak için kurulan ve o devirde dünyaca ünlü isimlerin ilgisini üstüne çeken Olgunlaşma Enstitüleri’nin, yıllar ortasında çeşitli vilayetlerde sayıları 24’e yükselmişti. Buna rağmen vakit içinde kurumsal kapasiteleri düştü. Klasik el sanatlarını çağdaş dizaynlarla buluşarak kendini yenilemesi emeliyle, iki yıl evvel Emine Erdoğan’ın himayesinde Ulusal Eğitim Bakanı Ziya Selçuk’un dayanağıyla kurumsal dönüşüm çalışmaları başlatıldı. Dizayncı, akademisyen ve moda dünyasından isimlerden oluşan bir müracaat konseyinin yönlendirmeleriyle de kurumun çizgisi yenilendi. Bu yenilikler sonuncusunda da Bohça markası geliştirildi. Geçtiğimiz hafta açılışı yapılan markanın çatısı altında birbirinden farklı eser kümelerinde onlarca tasarım var. Tüm bu çalışmaların Türkiye’nin zanaat hafızasını güçlendirmeyi hedefliyor.
Emine Erdoğan ve Ziya Selçuk
BİÇİMİ DEĞİL MANAYI TAŞIYORUZ
Giysiden banyo dokumacılığına dokuz farklı kümede eserlere yer verilen Bohça’da kullanılan tüm motifler klâsik Türk el sanatlarından alındı. Yani geçmişi geleceğe taşıma maksadıyla Anadolu’nun kadim zanaatlarına çağdaş ve kozmik yorumlar getirildi. İşte bu niçinle dizayncılar, ustalar ve öğrencilerin bir ortaya gelerek ürettiği eserler özgün ve rafine bir üsluba sahip. Enstitülerdeki bu dönüşüme katkısı olan isimlerden biri sanatçı Fırat Neziroğlu. Neziroğlu Olgunlaşma Enstitüleri’nin yeni imajının geleneğin günümüze uyarlanması olduğunu tabir ediyor ve dizaynlara formu değil manayı taşıdıklarına da dikkat çekiyor. El sanatlarımızın belleğini tutan Olgunlaşma Enstitüleri’nin sahip olduğu arşivden yararlanarak, motiflerin sembol lisanını çözmeyi içeren bir çalışma oluşturduklarını belirten Neziroğlu şunları söylüyor: “Bugün geçmişe ilişkin bu sembollerin taşıdıkları manalara nazaran yeni dizaynlar yapmak istiyoruz. Aslında bu hayatımızdan eksilen bir lisandır. Bizim yazılı bir geleneğimiz yok, kelamlı bir geleneğimiz var. bir daha de Anadolu’da beşerler kaygılarını epey da konuşmuyorlar. Dokudukları kilime, seramiklerine, çinilerine iğne oyasına kendilerine dair izler bırakıyorlar. Örneğin iğne oyasında yer alan sivri biber “kayınvalidem sivri dilli” demektir. Birebir biçimde örnekte hayat ağacı var ise “ben memnunum, kayınvalidem de kocam da epeyce yeterli beşerler ve ben de bu meskene hayat vermeye geldim” demek. Alışılmış bugün bu semboller bizim için geçerli değil, örneğin artık hayat ağacı kavramını bilmiyoruz. Ağaca, bitkiye yüklediğimiz manalar değişti. Bu yüzden direk yapacağımız bir kopyalama bu manası taşımayacaktır. Önemli olan manası taşımak. Ben de buradaki dizaynlarda bunu önemsiyorum, bunu yapmaya çalışıyorum.”
ENSTİTÜ UYKUSUNDAN UYANDI
Enstitüdeki dönüşümün müşavere şurası üyelerinden Ulusal Eğitin Bakanlığı Hayat Uzunluğu Öğrenme Genel Müdürlüğü Daire Lideri Meral Altınkaya, Olgunlaşma Enstitüleri’nin 76 yıllık kıymetli bir birikimi olduğunu belirtiyor. Lakin kurumun yakın vakte kadar adeta bir uykuda olduğuna dikkat çekerek Bohça markası hakkında şunları söylüyor: “Enstitüleri bugün sayın Emine Erdoğan’ın himayesinde Ulusal Eğitim Bakanı Ziya Selçuk’un takviyesiyle adeta uykusundan uyandırmış olduk. Ağır çalışmalarla enstitüler ivme kazandı ve Bohça markası oluşturuldu. Bu ivme ve marka ve Olgunlaşma Enstitüleri’ni de bir daha gündeme getirdi. Bohça üzerine uzun vakittir, alanında uzman bireylerle fazlaca kıymetli çalışmalar gerçekleştirildi. Klâsik desenlerin, dizaynların aslını, manasını bozmadan, ruhunu koruyarak ancak yeniye uyarlayarak çalıştık. Bu manada şu örneği vermeliyim: Kızım 23 yaşındayken ben de Adana Olgunlaşma Enstitüsü’nde müdürdüm. bu biçimde kızıma, “Gel enstitüden bir şeyler alalım, çeyizine koyalım” dediğimde bana, “Anne beni bunlarla uğraştırma” diye karşılık veriyordu. Kendisi şu an 26 yaşında ve geçen hafta birlikte enstitünün mağazasını gezdik, Bohça’nın mamüllerini inceledik. Bayıldı! Hatta kendisine çabucak bir gömlek aldı. İşte bu tecrübe çok kıymetli. Zira bu bize geçmişin geleceğe taşındığını gösteriyor.”
Fırat Neziroğlu
TAMAMI EL İŞÇİLİĞİNE DAYANIYOR
İstanbul Sabancı Olgunlaşma Enstitüsü Müdür Yardımcısı ve Bohça’nın eser yöneticisi Gülnigar Karabay da şu ayrıntıları aktarıyor: “Türkiye’de 24 tane Olgunlaşma Enstitüsü var. Biz bu okullarda klâsik desenlere, motiflere sadık kalarak çeşitli çalışmalar yapıyoruz. 1945 yılında açılan Refia Övüç Olgunlaşma Enstitüsü’nde de klâsik Türk sürece sanatını geliştirmek için emeliyle fazlaca kıymetli çalışmalar yapılmış. Biz de bugün o devirlerdeki üzere ağır çalışmalar yapmaya başladık. Bugün fabrikasyon eserler çoğunlukta olsa da el emeğinin ehemmiyeti herkes tarafınca biliniyor. Bohça mamüllerinin en değerli özelliği de el işçiliğine dayanmaları. Örneğin bir yatak odası ekibini tek bir kişi 12 ayda tamamlıyor. Yozlaştırılmadan, aslına uygun kalarak kendi kültürümüzü dünyaya tanıtmayı hedefliyoruz. Şu an giysiden banyo dokumasına uzanan bir eser kümemiz var. Bu eserlere herkes Beyoğlu’ndaki mağazamızdan ve internet sitemizden ulaşabilir.”
Gelir gençlere harcanacak
Bohça markasından elde edilen gelir, Olgunlaşma Enstitüleri’nin eğitim kapasitelerinin artırılması ve genç tasarımcıların eğitiminde kullanılacak. Markanın Türk el sanatları ve zanaatlarının yurtdışına açılmasında da kıymetli bir rol üstlenmesi bekleniyor. bu biçimdelikle, Cumhuriyet tarihinde olgunlaşma enstitüleri birinci sefer, kendi markasıyla mamüllerini ulusal ve milletlerarası pazarlara sunabilecek pozisyona gelecek.
Vaktin ötesinde genç bakış
Bohça markasındaki bütün mamüllerin geliştirilmesinde usta, öğretmen ve tasarımcının rehberliğinde gençler yer alıyor. Eserlerin her yaş ve zevkten şahsa hitap edebilmesi, zanaat ve tasarım külçeşidinin gençler içinde içselleştirilmesi için “Bohça”nın tüm basamaklarında gençler iş başında.
Giysi, sofra grupları ve takı
Salon kadroları, sofra kadroları, giysi ve aksesuarları, mesken aksesuarları, takı ve aksesuar, hamam kadroları, namaz setleri, bohça ve kupon kumaş…. Bohça markası altında onlarca eser yer alıyor. Şu an toplam 800-1000 adet civarında eserin üretim süreçleri tamamlanmış. Bunların tümü el işçiliğiyle üretilmiş.
Araştırmacılara açık kütüphane
Dönüşümün meyvelerinden biri de Olgunlaşma Akademisi. Dönüşüm sürecinde Beyoğlu Olgunlaşma Enstitüsü’ne, akademiye dönüştürüldü ve vizyonu da baştan aşağı yenilendi. Akademi faaliyetleri kapsamında da çeşitli faaliyetler yapılmaya başladı. Bunlardan biri de sanat ve tasarım kütüphanesi. Kütüphanede ulusal ve milletlerarası alanlarda birbirinden bedelli eserler yer alıyor. Ayrıyeten enstitünün bünyesindeki desen arşivine de ulaşılabiliyor. Kütüphanenin kapıları bu alanlarda eğitim alan tüm öğrenci ve araştırmacılar için açık kalacak.