Babamın Kitaplığı 3 – Türkleri Uzaya çıkaran muharrir: Ali Nar

JoKeR

Active member
GÜLÇİN DURMAN

“…Refref II, 15 dakikada Dünya yörüngesine girmiş ve kaptan birinci ikazını verip talimatını sıralamıştı:
“Dikkat! Uzay Çiftçileri!..”
Ve herkes, karşılık düğmesine basınca, ekranda tüm (U.Ç.)ler toplantı masasında görülüyordu. Formül şuydu: Yüz yüze görüşmelerde kaptan toplantı düğmesine basınca, her kabinde imaj başlıyordu: Kaptan Mansur başta olmak ve (24) U.Ç. hepsi masa etrafında…”
Ali Nar-Uzay Çiftçileri, s.112



Ben bir “televizyon çocuğu” yum. Çocukluğum ve birinci gençliğim televizyonun dorukta olduğu vakit içindera tesadüf eder. Bin dokuz yüz yetmişler TRT’sinde, Kaptan Kirk ve Mr. Spock’lı Uzay Yolu (Star Trek), bir yandan ürküp bir yandan hayranlık duyduğum gizemli güçlere sahip Maya’lı Uzay 1999 (Space 1999), otuz yaşına gelenlerin öldürüldüğü bir dünyadan kaçıp sığınağı bulmaya çalışan Logan’ın başından geçen maceraları anlatan Logan’ın Kaçışı (Logan’s Run), birbirine zıt karakterlerde iki arkadaş olan Apollon ile Starbuck’un kıssalarını anlatan Savaş Yıldızı Galactica (Battlestar Galactica) yı seyrederek geçti yıllarım. Yedi yaşımdan bu yana da bilim kurgu çeşidini sever ve de sayarım. Günümüzde tanınan hâle gelmiş olsa da, benim çocukluğumda hiç prestiji yoktu bilim kurgu yapıtlarının. Benim bu merakımı bilen babam yıllar evvelden bir gün elinde şu kitapla geldi. “Biraz da bizden bilim kurgu okuyuver!” diyerek sarı renkli kapağın üzerinde kravatı, elinde çatal bıçağıyla yemeğini yiyen bir arının resmedildiği “Arılar Ülkesi”ni yanıma bıraktı. Birinci sayfaları okurken kitabı anlayamadığım için bırakmak istediğimi hayal meyal hatırlıyorum. Babam devam etmemde ısrar etmiş olmalı ki, kitabı bitirdim. Sonuçta merhum Ali Nar’ın “Arılar Ülkesi“nin tatlı bir anısı kalmış aklımda. Demek ki sevmişim kitabı. Ali Nar, 2015 yılında İstanbul’da vefat etti. Edebiyatın bir epeyce çeşidinde elliye yakın yapıtı bulunan Ali Nar’ı bugün, kim bilir kaç kişi hatırlar?

BİR İMAM HATİP ÖĞRETMENİ

Gelin, Ali Nar Hoca’yı evvel bir kendi sözleriyle tanıyalım. Yaşar Kaplan idaresinde çıkan düşünce-sanat- siyaset mecmuası “Bu Meydan”ın Ekim 1989’da yayımlanan 8. Sayısındaki röportajda kendisini gereğince tanıtmasını isteyen soruya / gazeteciye şu biçimde yanıt vermiş Ali Nar:

“Evet özetliyelim: Sarıkamış’ın bir köyünde iki su içinde 1938’lerde doğmuşum. Nüfus kaydımsa, Yozgat Sarıkaya’nın bir köyündedir. Babamın mezarı orada, anamınki İstanbul’da bu benim param parçalığımı anlatsın.”

İstanbul Yüksek İslam Enstitüsü’nü bitirdikten daha sonra, Türkiye’nin bir hayli kentinde öğretmenlik yapar Ali Nar. Birinci bakılırsav yaptığı okul Diyarbakır İmam Hatip Lisesi’dir. nazaranv yaptığı okullarda, öğretmenliğin yanında öteki işlerle de meşgul olur. Mecmualar çıkarır, öğrencileri dayanaklar, onlara yeni kapılar açar. Bu gençler içinden sonrasındasında yayımcı, muharrir, şair, gazeteci ve öğretim üyesi olanlar çıkacaktır. Haliyle bu gayretler, birtakım bölümleri rahatsız eder. Sürgünler, engellemeler yaşar.

Bu Meydan mecmuasındaki röportajında, hayatındaki kimi değişik kırılma noktalarına da dikkatleri çeker Ali Nar Hoca;

“Diyarbakır’da öğretmen iken sol kanadın şikâyet ve ithamlarıyla Afyon’a sürüldüm bu bir! Yüksek İslam Enstitüsü asistanlık imtihanını kazandım, tayin etmediler. Bu iki! Erzurum Üniversitesinde asistanlık imtihanını kazandım, tayin etmediler. Bu üç!

İstanbul Edebiyat Fakültesi’nde tez imtihanına alınmadım. Sebep malum. Bu dört! Son bir yıldır da son sürgündeyim. Sebep hırsız müdürlere mani oluşum. Bu beş!”

Anlatırken, yazarken, okurken kolay gelen fakat yaşanırken insanın neredeyse nefesini kesen engellemeler, haksızlıklar ve düşüncelerle geçmiştir ömrü.

ARAP EDEBİYATINDAN ÇEVİRİLER YAPTI

1975’de Ortadoğu’yu gezer. bu biçimdece keder edindiği, romanlarını, öykülerini yazdığı toprak modüllerini yakından tanımış olur. Klasik ve çağdaş Arapçadan bir fazlaca yapıtı Türkçeye kazandıran Ali Nar, Necip el-Kiylani başta olmak üzere bir epey Arap muharririni da Türk okuyucularla buluşturmuştur. Türkistan, Endonezya, Nijerya, Bosna, Filistin, Etiyopya üzere coğrafyalardaki Müslüman kıyımlarını romanlarıyla anlatan Mısırlı muharrir Necip el-Kiylani ile Ali Nar Hocanın edebiyata bakışı benzerlikler gösteriyor. İslami edebiyatın teorisyeni sayılan Necip el Kiylani 1950’li senelerda yazmaya başladığı romanları, öyküleri ve tiyatrolarıyla İslam edebiyatının uygulamasını da yaparak göstermiş bir müellif.

Arılar Ülkesi’nin kapağındaki, ütopik roman alt başlığı daima ilgimi çekmiştir. daha sonradan edindiğim “Uzay Çiftçileri’ kitabının başlığı ile birinci sayfalardaki daha da tafsilatlı bir biçimde bu bir kurgu bilimi yazınıdır şeklinde ikazlar yaptığını görür görmez; bunun şuurlu bir tercih hatta bir cins muhtaçlıktan kaynaklandığını düşündüm.

Ali Nar o periyotlar için pek sıra dışı bulunan, büyük ihtimalle garipsenen üslubunu ise şöyleki tanım ediyor:

“Üslubum; ‘istiare’ sanatına dayalı önemli mizah ve hicivdir. Buna ‘alegorik yazın’ diyenler var. Yayında sınırlamalar olmasa, bu üslubu yaymış olacaktım. Yani istihza ile hasmı düşürme üslubunu…”

Aslında hayli doğal olarak periyodun baskıları altında, zar güç bir şeyler yapmaya çabalayan Ali Nar Hoca kaygısını, meramını simgeler ve sembollerle anlatma yoluna gitmiştir. Tıpkı asırlardır bir fazlaca sanatkarın yaptığı üzere anlatmak istediklerini, hayvanlar üzerinden anlatmaya girişmiştir.

yıllar seneler daha sonra bu yazı için ‘Arılar Ülkesi’ni tekrar okuyunca, kitabın en beğendiğim kısmının giriş kısmı olduğunu anladım. Zira onca vakit geçmesine karşın, girişteki arı lisanı ile ilgili bilgileri çabucak hatırlayıvermiştim. Tatlı bir müelliflik numarası olduğunu düşündüğüm, romanın yazılış öyküsünü de kitabın beğenilen detayları içinde zikretmem gerekir. Pekala, “Arılar Ülkesi” bir çocuk romanı mıdır? Bence değildir. Siyasi olaylara göndermelerin sıkça yenidenlandığı, ideolojilerin karşılaştırıldığı bu kitap, tahminen birinci gençlik kitabı olabilir.

1980’de Büyük Dağıtım tarafınca basılan “Arılar Ülkesi” M. Esad Coşan’ın sahibi olduğu Gül Çocuk Dergisi’nde 13. Sayıdan itibaren çizgi roman olarak da yayımlanır. Benim bakılırsabildiğim sayılar ortasında kimi meşhur siyasetçilerimiz de karikatürize edilerek çizilmişti. Çizgi romanın fotoğraflarını Serkan Kardeş müstear ismiyle Hamit Yüksek çizmiştir. “Arılar Ülkesi” ndilk evvelki çizgi roman ise Cahit Zarifoğlu’nun “Yürek Dede ile Padişah” masalıdır. Bu çizgi roman ondan sonrasındadan, bu sefer ressamın kendi ismiyle albüm haline getirilerek yayımlanır. Gül Çocuk mecmuasında yayınlanan “Arılar Ülkesi” nin çizgi romanı da kitaplaşsa hoş olmaz mı?

UZAY ÇİFTÇİLERİ ROMANI



Gelelim Ali Nar hocanın kendisinden de ünlü olan romanı “Uzay Çiftçileri”ne…

Tıpkı “Arılar Ülkesi” üzere “Uzay Çiftçileri”nin giriş kısmı de farklı ayrıntılar barındırıyor. İç kapaktaki romanın isminin tam altında (ütopik roman) cümlesi yer alırken, bir alt satırda ise (Dikkat! Bu bir kurgu-bilimi yazınıdır) uyarısı bulunuyor. daha sonrasındaki kısımda ise o devirlerde pek yaygın olan 2,5 sayfalık bir yayınevi takdim yazısı var. Bu yazıda Gonca Yayınevi “Uzay Çiftçileri” romanını şöyleki tanıtıyor:

“Uzay Çiftçileri”, her istikametiyle geleceğin kurgusudur. Temeline de kurgubilim konmuştur. Uzayla ilgili her kelam uzay bilgisine uygundur. Uzmanların da teslim edeceği üzere; muharrir bu mevzuyu kavrıyarak kuralına nazaran yazmıştır. Lakin olay safhası –var olan örneklerinde olduğu gibi- hayal ve tasarıdan ibarettir. Mübalağa değil, var iseyımdır, ütopyadır…”

bir daha bu kısımda, beni sahiden şaşırtan iki bahse da açıklama getirmiş yayınevi. Romanın başlangıcına neredeyse bir köy romanı havası hâkim, ayrıyeten mahalli söyleyişlere hem diyaloglarda birebir vakitte metin ortasında sıkça yer vermiş Ali Nar. Ayrıyeten fıkralar ve espriler de o kadar fazla ki, insan ister istemez yadırgıyor bu atmosferi. İşte Gonca Yayınevi, bu durumun ileriki kısımlarda yer alan uzay seyahatine zihni ve fiili bir hazırlık olarak bir gereklilik kararı tercih edildiğini belirtmiş.

Uzay Çiftçileri’ nin konusuna gelirsek…

Dünya İslam Birliği Fetih Kurulu, uzayda bir deney gerçekleştirecektir. Bu deneyin hedefiyse uzayda yaşayabilecek ‘ırk’ı tespit etmektir. Bunun için de çeşitli ırklardan 24 kişi seçilir ve bir uzay takımı oluşturulur. Bu grubun ortasında kaptan Kayseri Erciyesli, ikinci kaptan Nijeryalıdır. Çiftçilerden oluşan takım de ise Malatya, Edirne ve Trabzon’dan üç Türk’ün yanı sıra Arap, Afrikalı, Malay, Afgan, Azeriler yer alıyor. Romanın 103. Sayfasında Ali Nar Hoca romanı “Arılar Ülkesi” ne de tabiri caizse bir selam çakıyor. Kitabın sonunda, romanda kullanılmış, yöresel sözlerin yer aldığı kelamlık kısmı da şimdilerde pek rastlamadığımız beğenilen bir detay.

Sadede gelecek olursak, şayet Türkiye’de ve İslam dünyasında yazılmış birinci bilim kurgu birinci ütopya üzere etiketlendirmeler yapılmasaymış Ali Nar kitapları serinkanlı bir biçimde değerlendirilme imkânı bulabilirmiş. Bu kadar riskli argümanlar ortasında romanlar yitip gitmişler, vakit içersinde. Dileğim, bundan daha sonra kitapların hakkaniyetli bir biçimde değerlendirilmesidir.

Bu vesileyle Ali Nar Hocaya Allah’tan rahmet dilerim.

Kaynaklar
Ali Nar, Arılar Ülkesi, (İstanbul: Büyük Dağıtım,1980)
Ali Nar, Uzay Çiftçileri, (İstanbul: Gonca Yayınevi, 1988)
Nar, A-Kardeş S., (1988), Arılar Ülkesi, Sayı: 14,16,17,18,19)
https://islamansiklopedisi.org…
 
Üst