Burcu Karakaş
Bolu
“Ben ülke kuracağım. Afganistan işgal altında, biliyor musun? Ülkesizler için ülke kuracağım. Vaktinde yapanlar olmuş. Tarihe merakım var, ondan biliyorum.”
Bolu’da yaşayan Afganistanlı Abdül, çabucak hemen 10 yaşında. Annesiyle sohbet ettiğimiz vakit, yani yaşıtlarının okulda olduğu saatte meskende olmasının niçini, maruz kaldığı zorbalıktan hasta düşmesi. Zeynep Hanım, oğlunu okuldan almak zorunda kalmış.
“Bana sınıf arkadaşlarının, ‘Seni öldürüp çöpe atarız’ söylemiş olduğini söylemişti ancak inanmamıştım. Hasta düştü de inandım. Öğretmeni sınıfta kaç defa, ‘Afganlar epeyce pis’, ‘niçin Türkiye’ye geldiniz’ üzere şeyler demiş. Bir gün, ‘Okula gitmeyeceğim tekrar’ dedi. Hüzünden hasta oldu. Beş kilo verdi oğlum.”
Zeynep Hanım bir görüntü göstermek için telefonunu alıyor. Abdül’ün hazırlayıp Youtube’a yüklediği bir görüntü bu. Abdül görüntüde, “Biz de Müslümanız, lütfen yani. bu biçimde makus davranmayın” diyor. Annesi, “Arkadaşlarına göndermiş, benim de bugün haberim oldu” diyor. Öğretmen hakkında şikâyette bulunmış, ancak sonuç alamamış. Kendisi de çalıştığı dükkandaki işini, iş arkadaşlarının uyguladığı mobbing niçiniyle bırakmak zorunda kalmış.
“İşten ayrılmak zorunda kaldım, aylardır parka gitmiyorum”
Yabancı asıllı şahısların su fiyatlarını dolar kuru üzerinden ödemesi ve nikah fiyatlarının 100 bin TL bulunmasına dair kararlar, geçtiğimiz hafta Bolu Belediye Meclisi’nde kabul edildi. Bolu Belediye Lideri Tanju Özcan, İçişleri Bakanlığının başlatmış olduğu soruşturmaya karşın sonucun 1 Ocak’ta yürürlüğe gireceğini duyurdu.
Kelam konusu kararlarının mülteciler tarafınca nasıl karşılandığını araştırmak için geldiğim Bolu’da, Tanju Özcan’ın telaffuz ve icraatlerinin kentteki ayrımcı davranışları körüklediğine dair ortak bir inanç var.
Abdül’ün annesi Zeynep Hanım, bir bayan derneğinde çalışırken can güvenliği tehlikeye fikir Afganistan’ı terk etmek zorunda kaldıklarını anlatıyor. Bolu’da yaşayan birçok mülteci üzere onlar da memleketler arası müdafaa müracaatında bulundukları Birleşmiş Milletler (BM) tarafınca buraya gönderilmiş. Otobüs, hastane ya da market, kamusal alana her çıktığında “Nerelisin”, “niçin geldin” üzere sorularla karşılaştığını belirterek “Sırf bu niçinle aylardır parka gitmiyorum” diyor. Zeynep Hanım’a nazaran, Tanju Özcan’ın açıklamaları niçiniyle kentte yaşadıkları düşünceler artıyor. Oğlu Abdül’ün okul değiştirmek zorunda kalması buna yalnızca bir örnek.
“Hukuken bu biçimde bir karar alınamaz”
Bolu Barosu Denetleme Heyeti Lideri Umur Yücel ile alınan kararların türel boyutunu konuşmak için bir ortaya geliyoruz:
“Tartışmaya açık bile değil. Hukuken bu biçimde bir karar alınamaz. Anayasa’da ayrımcılık yasağı, Belediye Kanunu’nda hemşeri hukuku var. Bir fiyat alınacaksa tıpkı ya da orantılı olmak zorunda. Belediye sonucunda orantılıktan bahsedemiyoruz.”
Avukat Yücel, isimli yardım taleplerinin üçte birinin mültecilerden geldiğini ve bu taleplerin gitgide arttığını söylüyor. Taleplerin birçoklarını, milletlerarası müdafaa kararlarının iptali için yapılan müracaatlar oluşturuyor. Yücel, yönetim mahkemesine açılan davalarda mülteciler lehine çıkan bir karara rastlamamış.
Yücel, “Normalde sıhhatle ilgili bir durum yaşandığında hudut dışı sonucu verilemez lakin biz gebe göçmenlerin bile hudut dışı sonucunı kaldıramıyoruz. İnsanlarda esasen düşmanlık vardı, Tanju Bey’in açıklamaları bu düşmanlığa yağ sürdü” diyor.
Yücel’e bakılırsa, belediye kararları daha fazla yabancı düşmanlığına yol açabilir. Nikah fiyatıyla ilgili karar niçiniyle evlilik dışı beraberliklerden doğacak çocukların toplumsal statü sorunu yaşayabileceğine de dikkat çekiyor:
“Önümüze daha hayli evrak gelecek, daha epeyce mülteci mağdur olacak. Mülteciler türel olarak haklarını arayamayacak hale geldikleri anda şiddet aksiyonları olabilir.”
Bolu Barosu, belediye sonucundan beri rastgele bir açıklamada bulunmadı.
“Su fiyatından 170 yabancı hane etkilenecek”
Sorularımı yöneltmek üzere Bolu Belediyesi binasındayım. Beni makamında ağırlayan yetkiliye, su fiyatlarındaki değişiklikten kaç yabancının etkileneceğini sorduğumda, “170 hane” yanıtını alıyorum. Bolu’daki yabancı nüfusu da soruyorum fakat yetkili, sayıyı bilmediklerini, Meclis’te alınan karar öncesinde de öğrenme gereksinimi duymadıklarını söylüyor. Belediye kararlarının ne işe yarayacağını ve ne amaçlandığını soruyorum. Yetkili şu karşılığı veriyor:
“Alınan kararlar niçiniyle yabancıların Bolu’dan gideceğini düşünmüyoruz. Biz mülteci sorunu tartışılmasını, bu mevzuyla ilgili ne yapılacağına karar verilmesini istediğimiz için aldık o kararları.Yani su fiyatı 170 haneyi etkileyebilir lakin kentte 15 bin civarında olduğunu kestirim ettiğimiz yabancıların tamamı için alındı.”
Yetkiliye, nikah fiyatının 100 bin TL olmasıyla evlilik dışı beraberliklerden doğabilecek çocukların statüsünün ne olacağı konusunu da soruyorum. Yetkilinin cevabı şöyleki:
“Başka beldede evlenebilir ya da müftülük nikahı yapabilirler. Yoksa kimse evlenmek için vermez o parayı olağan ki.”
Belediye yetkilisine bakılırsa, Bolu Belediye Meclisi’nden çıkan sonucu Türkiye’nin yüzde 85’i destekliyor. “Anket mi yaptırdınız” diye sorduğumda, anket yaptırmadıklarını, lakin verdiği oranın bugüne kadar yapılan anketlerde mülteci tersi vatandaşların oranına işaret ettiğini, yani var iseyımda bulunduğunu söylüyor.
“İki çocuğu dövmüşler, aile şikâyetten vazgeçti”
Iraklı Ahmet ve Mahmut ile belediye binasının paralelinde bulunan Bolu Vilayet Göç Yönetimi Müdürlüğü’nün önünde karşılaşıyorum. Dört sene evvel can güvenliği niçiniyle Musul’dan Türkiye’ye sığınan Ahmet de “BM’nin yönlendirmesiyle burada bulduk kendimizi. Rastgele yani” diyor. Çalışma müsaadesi olmadığı için sıklıkla ailesi Ahmet’e para gönderiyor.”Burada yaşayan her göçmenin bir kederi var, o yüzden buradalar. Gezmeye gelenler de var ancak biz gezmeye gelmedik” diyen Ahmet, Irak’ta ticaretle uğraşıyormuş. Bolu’da fırın açmak istemiş lakin yabancı olduğu için ruhsat verilmemiş.
Ahmet, “‘Ne yapayım, hırsızlık mı yapayım’ diye sordum, ‘Karar bu biçimde’ dediler” diyor.
Ahmet’e nazaran, belediye liderinin açıklamaları ayrımcılığı artırmış durumda. Geçtiğimiz hafta onun üzere Bolu’da yaşayan Iraklı bir arkadaşının liseye giden iki oğlunun akranları tarafınca dövüldüğünü anlatıyor:
“5-6 kişi toplanıp iki çocuğu dövmüşler. Biri iç kanama geçirdi. Aile korktuğu için şikâyetten vazgeçti.”
Iraklı Mahmut ise Türkiye’nin mültecilere kucak açtığını hatırlatarak belediye meclis kararlarının Türkiye devletinden değil, CHP’den kaynaklandığını söylüyor. “Benim kaygım yok, zira CHP daima bu biçimde, yabancılara karşı ırkçı” diye konuşuyor. Ahmet de Mahmut da “Şehir değiştiremiyoruz, gidebilsek gideriz” diyor. Fakat burada yaşadıkları sürece hayatlarını idame ettirmek zorundalar.
Iraklı Mahmut, kelamlarını “Çok eski bir bina var, yalnızca Araplara kiralıyorlardı. Ucuzdu. Artık kiralar bin lira olmuş. Başakköy’de bir emlakçı aradık, ‘Araplara konut vermiyoruz’ deyip kapattı” diye sürdürüyor.
Göç Yönetimi’nin önünde babasını bekleyen bir gençle de karşılaşıyorum. Bolulu lise öğrencisi, Faslı bir bayanla evlenmiş olan babasının binadan çıkmasını bekliyor. “Burada son periyotta karma evlilikler çok yaygın. Yalnızca düğün masrafından kaçınmak için bile yabancıyla evlenen oluyor. Biliyorsunuz, bizim geleneklere uygun yapıldığında düğün masraflı oluyor” diyor.
“Evi yabancıya vermeyelim”
Bolu’da mültecilerin çoğunlukla lisana getirdiği sıkıntılardan biri, barınma hakkı. Konut sahiplerinin halini öğrenmek kent merkezindeki bir emlakçıya uğruyorum. İsmini vermek istemeyen genç adam, öğrenci nüfusu ve mülteciler niçiniyle Bolu halkının artık kent merkezinde oturmayı tercih etmediğini söylüyor. “Yabancılar merkeze geldikçe yerliler dış mahallelere, Kılıçarslan, Alput ya da Paşaköy’deki yeni binalara kaçtı” diyor. Emlakçı genç, pandemi öncesi 600-800 TL civarında olan dairelerin artık 1.000-2.000 TL’ye kiralandığını söz ediyor.
Bolu’da emlakçılık yapan bir başka genç, konut sahiplerinin önyargı niçiniyle ayrımcı davranabildiklerini söylüyor. “‘Evi pis kullanır, yabancıya vermeyelim’ lafını çoğunlukla duyuyorum. Başkan’ın açıklamalarından daha sonra bu sıklık arttı. Belediye lideri o denli düşününce beşerler da etkileniyor diye düşünüyorum” diye ekliyor.
“Valimiz sokağa çıkma yasağını teklif olarak söylemiş oldu”
Bolu’da mültecilerin yansılı olduğu tek isim Bolu Belediye Lideri Tanju Özcan değil. Bolu Valisi Ahmet Ümit’in Eylül ayında mülteci temsilcileriyle yaptığı toplantı da yabancılar içinde rahatsızlık yaratmış. Afganistanlı Ali, o toplantıya katılmış şahıslardan biri. Ümit’in kendilerine misafirliğe gitmemeleri, meskene konuk çağırmamaları ve “kokan yemek” yapmamaları konusunda “uyarıda bulunduğunu” anlatıyor.
Bolu Valiliği’nden edindiğim bilgiye göre, Vali Ümit’in basına da yansıyan 21.00’dan daha sonra yabancıların dışarı çıkmaması üzere tabirleri hakikat. Lakin yetkililer, valinin açıklamalarının çarpıtıldığını, bu kelamların “öneri” niteliğinde olduğunu söylüyor.
Valilik yetkilisi, hem Bolu halkından birebir vakitte mültecilerden Cumhurbaşkanlığı İrtibat Merkezi’ne (CİMER) şikâyet geldiğini, Vali Ümit’in “kokan yemek yapılmaması” istikametindeki ihtarının da Emniyet’e yansıyan bir olaydan kaynaklandığını tabir ediyor. “Valimiz görüşmede, ‘Buranın örf ve adetlerine uyun, Anayasamızı öğrenin’ dedi” diyor.
“Yabancı olduğumuzu anlamasınlar diye dikkat ediyorum”
Zeynep Hanım’ın konutundaki sohbetimize çabucak sonrasında Seher de katılıyor. “Evde buluşmamız düzgün oldu, dışarıda bunları konuşamazdık” diyen Afganistanlı Seher’e, “Bolu’yu seviyor musun?” diye soruyorum. “Seviyorduk” diye karşılık veriyor. Seher’e göre, Tanju Özcan’ın açıklamaları ayrımcılığı cesaretlendiriyor. “Mülteciler savunmasız kaldı burada. Kimse dayanak çıkmıyor. Konutundan çıkmayan beşerler var. Ben de ruhsal olarak çıkmak istemiyorum” diyor. Farsça ya da Arapça’yı yolda rahatça konuşamadıklarını, konuştuklarında uzun bakışlara maruz kaldıklarını ve bu durumun bilhassa son dört ayda daha çekilmez hale geldiğini anlatıyor.
Seher, “Pazarda, ‘Kendi ülkenizi mahvettiniz, daha sonra buraya geldiniz’ kelamlarını şahsen işitiyorum. Yarım gün çalıştığım dükkanda ben oradayken iş arkadaşımın, ‘Yabancılar yerimizi alıyor, lider fazlaca yeterli yaptı’ söylemiş olduğini de duydum” diyor.
Türkçe bilen Seher, anaokuluna giden iki çocuğunu okula götürdüğünde Afganistanlı olduklarını anlamamaları için uğraş gösterdiğini söylüyor:
“Yabancı olduğumuzu anlamasınlar diye dikkat ediyorum. Haydi biz ruhsal şiddete uğruyoruz fakat çocuklarım görsün istemem. Onların hiç bir cürmü yok.”
Salondaki sohbetimize Abdül de dahil oluyor. Ülke kurma hayalini bilgisayar oyunu üzerinden gerçekleştirmeye başlamış:
“Çit, duvar ve dağlardan hudutlar çizdim. Irmakların üzerine lav koydum. Nasıl istersen o denli çizebilirsin sonları. Hayal gücüne bağlı…”
Bolu
“Ben ülke kuracağım. Afganistan işgal altında, biliyor musun? Ülkesizler için ülke kuracağım. Vaktinde yapanlar olmuş. Tarihe merakım var, ondan biliyorum.”
Bolu’da yaşayan Afganistanlı Abdül, çabucak hemen 10 yaşında. Annesiyle sohbet ettiğimiz vakit, yani yaşıtlarının okulda olduğu saatte meskende olmasının niçini, maruz kaldığı zorbalıktan hasta düşmesi. Zeynep Hanım, oğlunu okuldan almak zorunda kalmış.
“Bana sınıf arkadaşlarının, ‘Seni öldürüp çöpe atarız’ söylemiş olduğini söylemişti ancak inanmamıştım. Hasta düştü de inandım. Öğretmeni sınıfta kaç defa, ‘Afganlar epeyce pis’, ‘niçin Türkiye’ye geldiniz’ üzere şeyler demiş. Bir gün, ‘Okula gitmeyeceğim tekrar’ dedi. Hüzünden hasta oldu. Beş kilo verdi oğlum.”
Zeynep Hanım bir görüntü göstermek için telefonunu alıyor. Abdül’ün hazırlayıp Youtube’a yüklediği bir görüntü bu. Abdül görüntüde, “Biz de Müslümanız, lütfen yani. bu biçimde makus davranmayın” diyor. Annesi, “Arkadaşlarına göndermiş, benim de bugün haberim oldu” diyor. Öğretmen hakkında şikâyette bulunmış, ancak sonuç alamamış. Kendisi de çalıştığı dükkandaki işini, iş arkadaşlarının uyguladığı mobbing niçiniyle bırakmak zorunda kalmış.
“İşten ayrılmak zorunda kaldım, aylardır parka gitmiyorum”
Yabancı asıllı şahısların su fiyatlarını dolar kuru üzerinden ödemesi ve nikah fiyatlarının 100 bin TL bulunmasına dair kararlar, geçtiğimiz hafta Bolu Belediye Meclisi’nde kabul edildi. Bolu Belediye Lideri Tanju Özcan, İçişleri Bakanlığının başlatmış olduğu soruşturmaya karşın sonucun 1 Ocak’ta yürürlüğe gireceğini duyurdu.
Kelam konusu kararlarının mülteciler tarafınca nasıl karşılandığını araştırmak için geldiğim Bolu’da, Tanju Özcan’ın telaffuz ve icraatlerinin kentteki ayrımcı davranışları körüklediğine dair ortak bir inanç var.
Abdül’ün annesi Zeynep Hanım, bir bayan derneğinde çalışırken can güvenliği tehlikeye fikir Afganistan’ı terk etmek zorunda kaldıklarını anlatıyor. Bolu’da yaşayan birçok mülteci üzere onlar da memleketler arası müdafaa müracaatında bulundukları Birleşmiş Milletler (BM) tarafınca buraya gönderilmiş. Otobüs, hastane ya da market, kamusal alana her çıktığında “Nerelisin”, “niçin geldin” üzere sorularla karşılaştığını belirterek “Sırf bu niçinle aylardır parka gitmiyorum” diyor. Zeynep Hanım’a nazaran, Tanju Özcan’ın açıklamaları niçiniyle kentte yaşadıkları düşünceler artıyor. Oğlu Abdül’ün okul değiştirmek zorunda kalması buna yalnızca bir örnek.
“Hukuken bu biçimde bir karar alınamaz”
Bolu Barosu Denetleme Heyeti Lideri Umur Yücel ile alınan kararların türel boyutunu konuşmak için bir ortaya geliyoruz:
“Tartışmaya açık bile değil. Hukuken bu biçimde bir karar alınamaz. Anayasa’da ayrımcılık yasağı, Belediye Kanunu’nda hemşeri hukuku var. Bir fiyat alınacaksa tıpkı ya da orantılı olmak zorunda. Belediye sonucunda orantılıktan bahsedemiyoruz.”
Avukat Yücel, isimli yardım taleplerinin üçte birinin mültecilerden geldiğini ve bu taleplerin gitgide arttığını söylüyor. Taleplerin birçoklarını, milletlerarası müdafaa kararlarının iptali için yapılan müracaatlar oluşturuyor. Yücel, yönetim mahkemesine açılan davalarda mülteciler lehine çıkan bir karara rastlamamış.
Yücel, “Normalde sıhhatle ilgili bir durum yaşandığında hudut dışı sonucu verilemez lakin biz gebe göçmenlerin bile hudut dışı sonucunı kaldıramıyoruz. İnsanlarda esasen düşmanlık vardı, Tanju Bey’in açıklamaları bu düşmanlığa yağ sürdü” diyor.
Yücel’e bakılırsa, belediye kararları daha fazla yabancı düşmanlığına yol açabilir. Nikah fiyatıyla ilgili karar niçiniyle evlilik dışı beraberliklerden doğacak çocukların toplumsal statü sorunu yaşayabileceğine de dikkat çekiyor:
“Önümüze daha hayli evrak gelecek, daha epeyce mülteci mağdur olacak. Mülteciler türel olarak haklarını arayamayacak hale geldikleri anda şiddet aksiyonları olabilir.”
Bolu Barosu, belediye sonucundan beri rastgele bir açıklamada bulunmadı.
“Su fiyatından 170 yabancı hane etkilenecek”
Sorularımı yöneltmek üzere Bolu Belediyesi binasındayım. Beni makamında ağırlayan yetkiliye, su fiyatlarındaki değişiklikten kaç yabancının etkileneceğini sorduğumda, “170 hane” yanıtını alıyorum. Bolu’daki yabancı nüfusu da soruyorum fakat yetkili, sayıyı bilmediklerini, Meclis’te alınan karar öncesinde de öğrenme gereksinimi duymadıklarını söylüyor. Belediye kararlarının ne işe yarayacağını ve ne amaçlandığını soruyorum. Yetkili şu karşılığı veriyor:
“Alınan kararlar niçiniyle yabancıların Bolu’dan gideceğini düşünmüyoruz. Biz mülteci sorunu tartışılmasını, bu mevzuyla ilgili ne yapılacağına karar verilmesini istediğimiz için aldık o kararları.Yani su fiyatı 170 haneyi etkileyebilir lakin kentte 15 bin civarında olduğunu kestirim ettiğimiz yabancıların tamamı için alındı.”
Yetkiliye, nikah fiyatının 100 bin TL olmasıyla evlilik dışı beraberliklerden doğabilecek çocukların statüsünün ne olacağı konusunu da soruyorum. Yetkilinin cevabı şöyleki:
“Başka beldede evlenebilir ya da müftülük nikahı yapabilirler. Yoksa kimse evlenmek için vermez o parayı olağan ki.”
Belediye yetkilisine bakılırsa, Bolu Belediye Meclisi’nden çıkan sonucu Türkiye’nin yüzde 85’i destekliyor. “Anket mi yaptırdınız” diye sorduğumda, anket yaptırmadıklarını, lakin verdiği oranın bugüne kadar yapılan anketlerde mülteci tersi vatandaşların oranına işaret ettiğini, yani var iseyımda bulunduğunu söylüyor.
“İki çocuğu dövmüşler, aile şikâyetten vazgeçti”
Iraklı Ahmet ve Mahmut ile belediye binasının paralelinde bulunan Bolu Vilayet Göç Yönetimi Müdürlüğü’nün önünde karşılaşıyorum. Dört sene evvel can güvenliği niçiniyle Musul’dan Türkiye’ye sığınan Ahmet de “BM’nin yönlendirmesiyle burada bulduk kendimizi. Rastgele yani” diyor. Çalışma müsaadesi olmadığı için sıklıkla ailesi Ahmet’e para gönderiyor.”Burada yaşayan her göçmenin bir kederi var, o yüzden buradalar. Gezmeye gelenler de var ancak biz gezmeye gelmedik” diyen Ahmet, Irak’ta ticaretle uğraşıyormuş. Bolu’da fırın açmak istemiş lakin yabancı olduğu için ruhsat verilmemiş.
Ahmet, “‘Ne yapayım, hırsızlık mı yapayım’ diye sordum, ‘Karar bu biçimde’ dediler” diyor.
Ahmet’e nazaran, belediye liderinin açıklamaları ayrımcılığı artırmış durumda. Geçtiğimiz hafta onun üzere Bolu’da yaşayan Iraklı bir arkadaşının liseye giden iki oğlunun akranları tarafınca dövüldüğünü anlatıyor:
“5-6 kişi toplanıp iki çocuğu dövmüşler. Biri iç kanama geçirdi. Aile korktuğu için şikâyetten vazgeçti.”
Iraklı Mahmut ise Türkiye’nin mültecilere kucak açtığını hatırlatarak belediye meclis kararlarının Türkiye devletinden değil, CHP’den kaynaklandığını söylüyor. “Benim kaygım yok, zira CHP daima bu biçimde, yabancılara karşı ırkçı” diye konuşuyor. Ahmet de Mahmut da “Şehir değiştiremiyoruz, gidebilsek gideriz” diyor. Fakat burada yaşadıkları sürece hayatlarını idame ettirmek zorundalar.
Iraklı Mahmut, kelamlarını “Çok eski bir bina var, yalnızca Araplara kiralıyorlardı. Ucuzdu. Artık kiralar bin lira olmuş. Başakköy’de bir emlakçı aradık, ‘Araplara konut vermiyoruz’ deyip kapattı” diye sürdürüyor.
Göç Yönetimi’nin önünde babasını bekleyen bir gençle de karşılaşıyorum. Bolulu lise öğrencisi, Faslı bir bayanla evlenmiş olan babasının binadan çıkmasını bekliyor. “Burada son periyotta karma evlilikler çok yaygın. Yalnızca düğün masrafından kaçınmak için bile yabancıyla evlenen oluyor. Biliyorsunuz, bizim geleneklere uygun yapıldığında düğün masraflı oluyor” diyor.
“Evi yabancıya vermeyelim”
Bolu’da mültecilerin çoğunlukla lisana getirdiği sıkıntılardan biri, barınma hakkı. Konut sahiplerinin halini öğrenmek kent merkezindeki bir emlakçıya uğruyorum. İsmini vermek istemeyen genç adam, öğrenci nüfusu ve mülteciler niçiniyle Bolu halkının artık kent merkezinde oturmayı tercih etmediğini söylüyor. “Yabancılar merkeze geldikçe yerliler dış mahallelere, Kılıçarslan, Alput ya da Paşaköy’deki yeni binalara kaçtı” diyor. Emlakçı genç, pandemi öncesi 600-800 TL civarında olan dairelerin artık 1.000-2.000 TL’ye kiralandığını söz ediyor.
Bolu’da emlakçılık yapan bir başka genç, konut sahiplerinin önyargı niçiniyle ayrımcı davranabildiklerini söylüyor. “‘Evi pis kullanır, yabancıya vermeyelim’ lafını çoğunlukla duyuyorum. Başkan’ın açıklamalarından daha sonra bu sıklık arttı. Belediye lideri o denli düşününce beşerler da etkileniyor diye düşünüyorum” diye ekliyor.
“Valimiz sokağa çıkma yasağını teklif olarak söylemiş oldu”
Bolu’da mültecilerin yansılı olduğu tek isim Bolu Belediye Lideri Tanju Özcan değil. Bolu Valisi Ahmet Ümit’in Eylül ayında mülteci temsilcileriyle yaptığı toplantı da yabancılar içinde rahatsızlık yaratmış. Afganistanlı Ali, o toplantıya katılmış şahıslardan biri. Ümit’in kendilerine misafirliğe gitmemeleri, meskene konuk çağırmamaları ve “kokan yemek” yapmamaları konusunda “uyarıda bulunduğunu” anlatıyor.
Bolu Valiliği’nden edindiğim bilgiye göre, Vali Ümit’in basına da yansıyan 21.00’dan daha sonra yabancıların dışarı çıkmaması üzere tabirleri hakikat. Lakin yetkililer, valinin açıklamalarının çarpıtıldığını, bu kelamların “öneri” niteliğinde olduğunu söylüyor.
Valilik yetkilisi, hem Bolu halkından birebir vakitte mültecilerden Cumhurbaşkanlığı İrtibat Merkezi’ne (CİMER) şikâyet geldiğini, Vali Ümit’in “kokan yemek yapılmaması” istikametindeki ihtarının da Emniyet’e yansıyan bir olaydan kaynaklandığını tabir ediyor. “Valimiz görüşmede, ‘Buranın örf ve adetlerine uyun, Anayasamızı öğrenin’ dedi” diyor.
“Yabancı olduğumuzu anlamasınlar diye dikkat ediyorum”
Zeynep Hanım’ın konutundaki sohbetimize çabucak sonrasında Seher de katılıyor. “Evde buluşmamız düzgün oldu, dışarıda bunları konuşamazdık” diyen Afganistanlı Seher’e, “Bolu’yu seviyor musun?” diye soruyorum. “Seviyorduk” diye karşılık veriyor. Seher’e göre, Tanju Özcan’ın açıklamaları ayrımcılığı cesaretlendiriyor. “Mülteciler savunmasız kaldı burada. Kimse dayanak çıkmıyor. Konutundan çıkmayan beşerler var. Ben de ruhsal olarak çıkmak istemiyorum” diyor. Farsça ya da Arapça’yı yolda rahatça konuşamadıklarını, konuştuklarında uzun bakışlara maruz kaldıklarını ve bu durumun bilhassa son dört ayda daha çekilmez hale geldiğini anlatıyor.
Seher, “Pazarda, ‘Kendi ülkenizi mahvettiniz, daha sonra buraya geldiniz’ kelamlarını şahsen işitiyorum. Yarım gün çalıştığım dükkanda ben oradayken iş arkadaşımın, ‘Yabancılar yerimizi alıyor, lider fazlaca yeterli yaptı’ söylemiş olduğini de duydum” diyor.
Türkçe bilen Seher, anaokuluna giden iki çocuğunu okula götürdüğünde Afganistanlı olduklarını anlamamaları için uğraş gösterdiğini söylüyor:
“Yabancı olduğumuzu anlamasınlar diye dikkat ediyorum. Haydi biz ruhsal şiddete uğruyoruz fakat çocuklarım görsün istemem. Onların hiç bir cürmü yok.”
Salondaki sohbetimize Abdül de dahil oluyor. Ülke kurma hayalini bilgisayar oyunu üzerinden gerçekleştirmeye başlamış:
“Çit, duvar ve dağlardan hudutlar çizdim. Irmakların üzerine lav koydum. Nasıl istersen o denli çizebilirsin sonları. Hayal gücüne bağlı…”