Dış siyasette onarım sonuç getirecek mi?

BordoBereli

Genel Mod
Global Mod
Hilal Köylü / Ankara

Mısır’la ikili ilgileri sekiz yıldır düşük profilde tutan Ankara, Libya ve Doğu Akdeniz’de Türkiye tersi cephenin güçlenmesi üzerine Kahire ile başlatmış olduğu diplomatik teması sürdürüyor. Dışişleri Bakan Yardımcısı Büyükelçi Sedat Önal başkanlığında 5-6 Mayıs tarihlerinde Kahire’de yapılan ortak iş birliği toplantılarının ikincisi 7-8 Eylül’de Ankara’da yapılacak. Tarafların ‘karşılıklı inanç’ münasebeti kurup, bu ilgiyi iştirake dönüştürüp dönüştürmeyecekleri ise en büyük merak konusu.

Türkiye’nin 2013 yılında Mısır’da Abdülfettah Sisi’nin Mursi’yi darbeyle devirmesine sert reaksiyon göstermesi, iki ülke içindeki alakalarda gerginliğe yol açmıştı.

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ve Mısırlı mevkidaşı Sami Şükrü içinde bu yıl Nisan ayında yapılan ağır telefon görüşmeleri ile de iki ülke içinde yakınlaşmanın adımları atılmıştı. Her iki ülkenin de Doğu Akdeniz ve Libya’da gücünü artırma isteği, Ankara ve Kahire hattındaki olağanlaşma gayretlerine niye olarak gösteriliyor.

DW Türkçe’nin Türk diplomatik kaynaklardan edindiği bilgiye göre tarafların dışişleri bakan yardımcıları düzeyinde Kahire’de masaya oturmasıyla başlayan diplomatik temas sürecinde öne çıkan üç ana gündem unsuru Ankara’da ‘derin müzakerelere’ husus olacak: Doğu Akdeniz, Libya ve Müslüman Kardeşler.

Doğu Akdeniz, Libya ve Müslüman Kardeşler

Türk diplomatik yetkililer Mısır’ın Avrupa Birliği üyesi Yunanistan ve Kıbrıs Cumhuriyeti ile imzaladığı mutabakatlardan çekilerek Türkiye ile bir deniz yetki mutabakatı imzalamasının mümkün olduğunu belirtse de Sisi idaresinin Yunanistan ve Kıbrıs Cumhuriyeti’yle yakın alakası Ankara’nın bu beklentisinin önüne mani koyuyor. bir daha de Ankara, Mısır’ın Doğu Akdeniz’den çıkardığı doğal gazı Avrupa’ya satabilmek için Yunanistan ve Kıbrıs Cumhuriyeti’nden çok Türkiye’yle münasebetleri geliştirmeyi tercih edeceği hesabını yapıyor.

Kahire idaresinin ise Ankara’dan beklentileri var: Türk askerinin Libya’dan çekilmesi ve Türkiye’deki Müslüman Kardeşler üyelerinin Sisi tersi faaliyetlerinin engellenmesi.

Libya’daki Türk askeri varlığının legalliği konusunda Sisi idaresini ikna sürecinin sürdüğünü anlatan Türk yetkililer; Müslüman Kardeşlerle ilişkili televizyon kanallarının muhalif yayınlarının dozunun düşürüldüğünü de hatırlatıp “Kahire ile diyaloğumuz sürüyor. Bu diyalog sürdükçe yakında dışişleri bakanları düzeyinde de görüşme olması kaçınılmaz” diyor.

“Herkesle arbedeli imajını değiştirmeye çalışıyorlar”

Diplomatik gözlemcilere bakılırsa Ankara’nın Mısır’la dışişleri bakan yardımcıları seviyesinde temasını sürdürmesinin epeyce değerli bir boyutu var. Türkiye’nin yalnızca Mısır’la değil Birleşik Arap Emirlikleri ve İsrail üzere nerdeyse ‘hasım politikası’ ortasında olduğu ülkelerle de yakınlaştığına vurgu yapan bu gözlemciler, Türkiye’nin “dış siyasetteki yanılgılarını giderme iradesini ortaya koyduğunu, bir çeşit onarım devri başlatmış olduğunı, herkesle hengameli manzarasını değiştirmeye çalıştığını” söylüyorlar. Pekala niye?

Memleketler arası Münasebetler Uzmanı Prof. İlhan Uzgel bu soruyu yanıtlarken DW Türkçe’ye “Türkiye; ABD Lideri Joe Biden’ın Ortadoğusu’na ahenk sağlamaya çalışıyor. Dahası; sorun çıkaran, herkesle arbedeli ülke manzarasını değiştirmeye çalışıyorlar. Dış siyasette ve iktisatta darboğaza giren Türkiye; bölge ülkeleriyle münasebetlerden başlayacak bir onarımla problemlerin üstesinden geleceğini sanıyor” diyor.

ABD Lideri Joe Biden’ın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı yalnızca 24 Nisan’ı “soykırım” olarak nitelendireceği günün öncesinde telefonla aradığını, Brüksel’de NATO toplantıları çerçevesinde görüştüğünü ancak daha sonrasında Erdoğan’la ortasına aralık koyduğunu söyleyen Uzgel, “Erdoğan, ABD idaresiyle ortayı düzeltmek için her şeyi yapacak. Ekonomik manada da sıkıştı. Bölge ülkeleriyle ilgileri geliştirmenin de iktisada ferahlık sağlayacağını bildiği için dış siyasette küçük tamiratlar yapıyor. Devamını da getirecektir ancak bu adımların çabucak sonuç vermesi imkânsız. Erdoğan, dış siyasette yarattığı itimat buhranından çabuk kurtulamaz” değerlendirmesi yapıyor.

Türkiye ile BAE ve İsrail ile yakınlaşma iletileri

Türkiye ile 2013 yılından bu yana gerginlik yaşadığı, 15 Temmuz darbe teşebbüsünün finansörü olmakla suçladığı BAE ile de yakınlaşma sinyalleri veriyor.

BAE’ni Gülen yapılanması başta olmak üzere terör örgütlerine dayanakla suçlayan Türkiye, Veliaht Prens Muhammed bin Zayed el Nahyan’ın danışmanı Muhammed Dahlan hakkında İnterpol’den ‘kırmızı bülten’ talebinde bulunmuştu. Ankara, Dahlan’ı 15 Temmuz darbe teşebbüsünü finanse etmek, anayasal tertibi değiştirmeye çalışmakla suçlamıştı.

Tarafların nasıl yumuşayacağı merakla beklenirken Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan 18 Ağustos’ta BAE Ulusal Güvenlik Danışmanı Pir Tahnoun bin Zayed Al Nahyan’ı kabul etti. Erdoğan, BAE veliaht prensiyle de bu kabulün akabinde görüştü. İki ülke dışişleri bakanları da tıpkı devirde ağır bir telefon diplomasisi yürüttü. Hem Ankara’dan hem BAE’den iki ülke idarelerin ikili ilgileri geliştirme iradesini ortaya koyduğuna dair açıklamalar yapıldı.

İsrail’in yeni Cumhurbaşkanı Isaac Herzog’la da bir telefon görüşmesi yapan Erdoğan’ın, bu ay Birleşmiş Milletler Genel Şurası görüşmeleri sırasında New York’ta yüz yüze görüşme yapması da planlanıyor.

İnanç erozyonu ortadan kaldırılabilecek mi?

İktisat ve Dış Siyaset Araştırmalar Merkezi (EDAM) Lideri Sinan Ülgen, Türk dış siyasetindeki bu onarım için DW Türkçe’ye “Agresif dış siyaset Türkiye’yi bölgesinde yalnızlaştırdı. İhtilaflı dış siyaset Türkiye’nin risk algısını artırıyor. Türkiye’ye yabancı sermaye çekmek için de bu biçimdesi bir onarıma gereksinim vardı. Ankara’da epey net bir diplomasiye dönüş var” yorumu yapıyor.

Ülgen, Ankara’nın dış bağlar açısından gerçek olanı yaparken, geçmiş periyodun yanılgılarının çabucak düzeltilmesinin ve Mısır, BAE ve İsrail’le yakınlaşmanın da çabucak sonuç getirmesinin mümkün olmadığına dikkat çekiyor. Ülgen; “Tamir vakit alacak. 2011’den bu yana yürütülen siyaset ve kullanılan söyleme bakıldığında, bunun karşı tarafta tortu bıraktığı açık. Yakınlaşmaların, itimat erozyonunu çabucak ortadan kaldırmasını beklemek gerçekçi değil” öngörüsünde bulunuyor.
 
Üst