JoKeR
Active member
Türkiye’de üniversite yayıncılığının tarihini Darülfünun periyoduna, yani 19. yüzyılın ikinci yarısına kadar götürebiliriz. O günden bu yana tıpkı zamandavlet tıpkı vakitte vakıf üniversiteleri kimi vakit artan kimi vakit de yavaşlayan bir tempo ile yayıncılık yaptılar, yapmaya çalıştılar.
Pekala bugün üniversite yayıncılığı ne durumda?
öncedena işin tarihine ve işleyişine dair Bilgi Üniversitesi Yayınları’nın kurucu genel yayın direktörü, duayen yayıncı Fahri Aral’a üç soru yönelttik:
1. Türkiye’de üniversite yayıncılığının geçmişi ne kadar geriye gidiyor?
2. Sizce günümüzde üniversiteler yayıncılık noktasında ne derece başarılı?
3. Alanda epey tecrübeli biri olarak tavsiyeleriniz nelerdir?
Akabinde Bilgi Üniversitesi Yayınları’ndan Cem Tüzün, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Yayınları’ndan Asude Tavus, İbn Haldun Üniversitesi Yayınları’ndan Savaş Cihangir Tali, İstanbul Üniversitesi Yayınları’ndan Prof. Dr. Mahmut Ak, Koç Üniversitesi Yayınları’ndan Rana Alpöz, Kültür Üniversitesi Yayınları’ndan Uğur Salğar aşağıdaki sorularımızı cevapladılar:
1. Yayınevinizin kuruluş serüveninden özetlemek gerekirse bahseder misiniz?
2. Yayın siyasetinizi nasıl belirlediniz?
3. Maksat kitlenize ulaşabildiğinizi düşünüyor musunuz?
4. Bir üniversite yayınevi olarak karşılaştığınız sıkıntılar neler?
Aldığımız karşılıklar Türkiye’de üniversite yayıncılığının seyrine dair fazlaca şey söylerken, geleceğine yönelik de bir hayli işaret taşıyor.
Düzgün okumalar…
ASUDE TAVUS: Korsan yayıncılık büyük bir sorun
– Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Yayınları, yayın ömrüne Doç. Dr. Türkân Alvan Hocamız tarafınca kaleme alınan “Said Paşa İmamı Hasan İstek Efendi” isimli kitap ile başlamıştır. daha sonrasında, Türkiye yayın haklarını Birleşik Arap Emirlikleri’nden aldığı, “Silsiletü’l-Lisan/Arapça Dil Serisi” kitapları ile isminden kelam ettirmiştir. Arapça Lisan Serisi kitapları kısa müddette, biroldukca eğitim kurumunda Arapça hazırlık ders kitabı olarak okutulmaya başlanmış ve bugüne kadar 500.000’i aşkın baskı adedi ile alanında öncü lisan serilerinden olmuştur. Yayınevimiz, ilerleyen yıllar boyunca bilhassa üniversitemiz akademisyenlerinin çalışmalarına yer vererek, hem kendilerine dayanak vermek tıpkı vakitte ülkemizin bilimsel ve entelektüel gelişmeninekatkıda bulunmak gayesiyle çalışmalarını sürdürmüştür.
– Yayın siyasetimiz, üniversitemizin misyonu, vizyonu ve pahaları doğrultusunda belirlenmiştir. Gayelerimiz içinde, üniversitemiz akademisyenlerinin çalışmalarına takviye verme, özgün ve tarafsız yayıncılık anlayışıyla bilim ve sanat dünyasına katkıda bulunma, üniversitemizin akademik saygınlığını ve yıllık yayın sayısını arttırma, misal üniversite yayınevleri içinde görünürlüğü arttırma yer almaktadır. Bu kapsamda, siyasetimiz üniversite akademisyenlerinin ve araştırmacıların çalışmalarını okuyuculara sunarak, medeniyet kıymetlerimiz ışığında bilim ve sanat dünyasına özgün katkılar sağlama hedefiyle oluşturulmuştur.
– Yayınevimizin maksat kitlesi akademisyenler, araştırmacılar ve üniversite öğrencileridir. Yayınlarımızı “Araştırma-İnceleme Kitapları” ve “Ders Kitapları” olmak üzere 2 ana kategoriye ayırabiliriz. Arapça lisan serimizin de ortasında olduğu ders kitaplarımızın amaç kitlesi olan üniversite öğrencilerine ulaşabildiğini söylemek mümkündür. Bu kategorideki yayınlarımız için her yıl yeni baskı gerçekleştirmemiz bunu göstermektedir. Araştırma-inceleme kitapları kategorisindeki yayınlarımız için de her geçen gün farklı husus alanlarındaki baskılarla giderek daha geniş bir kitleye hitap ettiğimiz söylenebilir.
– Öbür tüm yayınevlerin ortak sorunu olan korsan yayıncılık maalesef yayınevimiz için de büyük bir sorun teşkil etmektedir. Bilhassa ders kitabı kategorisinde yayımladığımız kitapların müsaadesiz çoğaltılması durumuyla sıkça karşılaşmaktayız. Bunun haricinde, bilhassa son senelerda döviz kurunun artışıyla matbaa masraflarının yükselmesinin satış tutarlarımızı etkilediğini söylemek mümkündür. Bu durum amaç kitlemizin alım gücünü pek zorlamaktadır.
FAHRİ ARAL: Başarılı ve başarısız yanlarıyla koca bir akademik yayıncılık mirası var
– Bugün Türkiye’nin Darülfünûn periyodunda başlayan, Meşrutiyet ve Cumhuriyet devirlerinde devam edip, günümüze kadar ulaşan bir akademik yayıncılık geçmişi bulunmaktadır. Bunu bir manada 19. yüzyılın ikinci yarısına kadar uzatabiliriz. Bu geçmişi incelerken her periyodun kendi toplumsal ve siyasal şartlarına uygun olarak biçimlenen bir yayıncılık anlayışına sahip olduğunu söyleyebiliriz. Bunun detaylarına burada girecek değiliz ancak şu kadarını tabir etmek gerekirse; bu geçmiş yayıncılık mirasının genel özelliklerini belirleyen temel öğenin -yer yer dışına çıkan örnekler olsa da- tenkide fazla açık olmayan resmi ideolojinin değişik yüzleri olduğunu söyleyebiliriz. Ne var ki, hem geçmişte birebir vakitte bugün bilimsel olarak “bağımsız” ve “eleştirel” kanıyı temel alan, çizginin dışına çıkan sayısız örnekler de verilebilir. Burada kıymetli olan yeni geliştirilecek üniversite yayıncılığı anlayışında eskinin yayın mirasını, fikir sistematiğini yanlışsız kıymetlendirerek, ileriye hakikat geliştirmektir.
AKADEMİK YAYINCILIK GERİDE
– Türkiye’de üniversitelerin yayıncılık konusundaki muvaffakiyetlerini irdelemek için ülkemizde üniversitenin bilhassa “üniversite kavramı” ile olan ilgisine, idare anlayışına ve hepsinden kıymetlisi bağımsız ve özerk olma unsuruna ne ölçüde bağlı olduğuna bakmamız gerekir. Lakin bugün yaşanan bir gerçek var ki, bu da bilhassa akademik yayıncılık alanında epeyce gerilere düşülmüş olmasıdır. Bunu rektör seçiminden, kurumsal işleyişlere kadar her adımda gorebiliriz. Teslim etmek gerekir ki, Darülfünûn’dan günümüze gelen yayın süreci ortasında epey bedelli akademik yayınlar üretildi, özgün ders kitapları yazıldı, sonuçta Türkiye üniversitelerinin arkasında bıraktığı değerli bir yayın birikimi de oluştu. Lakin bugün maalesef yeni oluşan ve bilimsel temellerden uzaklaşmış olan içi boş bir “üniversite kültürü” oluşmakta, bu yapı da kendi temsilcileri de içi boş kavramları ‘akademik çalışma’ olarak sunmaktadır. Alışılmış ki, bunun önemli özgür, bağımsız ve eleştirel bir yayın anlayışını yaratamayacağı hayli açıktır.
AKADEMİK YAYINCILIK GEÇMİŞİMİZ VAR
– Öncelikle sorunuzda lisana getirdiğiniz “tavsiye etmek” üzere bir konunun haddim olmadığını belirteyim. Lakin ardımızda başarılı ve başarısız yanlarıyla koca bir akademik yayıncılık mirası vardır. Bunun uygun bilinmesi, o periyodun şartları ortasında neler yapıldığına bakılması ve günümüz yayıncılığının gelişen çerçevesinin hakikat çizilmesi gerekir. Ne var ki, bunun da hakkıyla yerine getirilmesi için hakikat bir bilimsel temel üzerinde yükselmiş, bağımsız ve özerk bir üniversite teriminin korunmasıdır. Bunun içine liyakattan, bilimsel yetkinliğe ve yaratıcılığa vb. kadar uzanan bir yapı oluşturursanız, üniversite yayıncılığının önünü açabilirsiniz. Yoksa geçenlerde bir üniversitemizin Guiness Rekorlar Kitabı’na geçmek için öğrencilerine 1.5 tonluk turşu kurdurması üzere işlerle öğünürseniz, bırakın akademik yayıncılığı, üniversite teriminden ne anladığınızı tüm dünya ibretle seyreder.
CEM TÜZÜN: Eleştirel, özgür yayıncılık
– İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2000 yılında Fahri Aral’ın genel yayın direktörlüğünde kurulmuştur. Yayınevimiz, yayına başladığı günden bu yana daima olarak ülkemizdeki üniversite yayıncılığına yeni bir anlayış getirmiş ve Darülfünûn’dan günümüze uzanan akademik yayın birikimini bugüne taşıyarak yeni prensipler geliştirdiğini savunmuştur. Ülkemizde uzun yıllardır bu alanda yayınlar yapan yayınevimiz, akademik yayıncılıkta çalışmalarını da muvaffakiyetle sürdürmektedir. Bugüne kadar 21 yıl içerisinde farklı alanlarda 700’e yaklaşan hem Türkçe birebir vakitte İngilizce eserler yayınlanmıştır.
– Bugün bizim savunduğumuz “bağımsız, özgür ve eleştirel üniversite yayıncılığı” yalnızca Türkiye’de değil, tüm dünyada akademik yayıncılığın çerçevesini çizmekte ve üniversite yayınevlerinin titizlikle sarıldığı bir prensipler bütünü haline gelmiş bulunmaktadır. Bunların ışığında yaptığımız yayın, bastığımız kitaplar, benimsediğimiz yayın çizgisi örnek olmakta; kitaplarımız saygın kuruluşların değişik mükafatlarına layık görülmektedir ve 24 farklı yapıtımız ödül kazanmıştır. Öteki yandan, aşikâr alanlarda (Osmanlı Çalışmaları, Göç Çalışmaları, Tarih, İktisat, Siyaset Bilimi, Psikoloji, İdeoloji, Sosyoloji, Sanat, vs.) ürettiğimiz eserler de genel çerçevemizi oluşturmuştur. Son senelerda bunlara Bilim ve Teknoloji üzere alanlarda eklenmiştir.
– Doğrusu akademik manada buna olumlu cevap verebilirken, biz ulusal ve memleketler arası yayınlar da yaptığımız ve genel okura da hitap ettiğimiz için bu açıdan biraz eksik olduğumuzu söyleyebilirim. Bu açıdan da medya mecralarını olabildiği kadar kullanmaya ve daha fazla beşere ulaşmaya çalışıyoruz.
lBiroldukça farklı durumdan bahsedebilmek mümkün. Öncelikle bir üniversite yayınevi olduğumuz için her yapıtı titizlikle hazırlamak üzere bir misyonumuz var. Bir çalışma geldiğinde hakem değerlendirmesi, yayın şurası değerlendirmesi üzere süreçlerden daha sonra hazırlık basamağında da editörün ve redaktörün önemli bir biçimde çalışması gerekiyor. Başka yandan sıkı kontrollerden geçtiğimiz için birfazlaca prosedürü gerçekleştirmemiz gerekiyor. Ortalama bir yayınevinde olmayan bürokratik işler üniversite yayınevlerinde olabiliyor. Bu noktada belirtmek gerekir ki, üniversite yayıncılığı yapan üniversitelerdeki yayınevleri, Anglosakson dünyada olduğu üzere bağımsız bir yapıya büründüğü takdirde, daha nitelikli, daha hayli bireye ulaşan, bürokratik süreçlerde boğulmayan bir yapıya muhtaçlık duymaktadır. Lakin elbette Türkiye kaideleri düşünüldüğünde üniversitelerin mali katkılarına da gereksinim duymaktadır.
PROF. DR. MAHMUT AK: İlginin her geçen gün arttığını izliyoruz
– İstanbul Üniversitesi’nde akademik yayıncılık, üniversitenin tarihi ile paralel olarak esaslı bir geçmişe sahiptir. İstanbul Üniversitesi’nin yayınladığı kitap ve mecmualar 1900’lü senelera, Darülfünûn devrine kadar dayanmaktadır ve fen, tıp, toplumsal bilim ve beşeri bilim disiplinlerinden yapılan yayınların portfolyosu, monografiler, akademik referans kitapları, ders kitapları, uzmanlara yönelik kitaplar, öğrencilere yönelik kitaplarla 9 bini aşmıştır. Kitapların yanı sıra, 1916’dan beri yayınlanan akademik mecmualar üniversitemizin bir başka bedelli deposudur. İstanbul Üniversitesi yayıncılık faaliyetleri ve yayınevi, 2017’de başlatılan “Uluslararası Akademik Yayınevi Geliştirme Projesi” ile “İstanbul University Press” ismi altında 55 akademik mecmuayı ve 38 kitap ve konferansı Türkiye ve dünya okurlarının hizmetine açık erişimli olarak sunar hale gelmiştir.
YAYIN SİYASETİMİZİN TEMELİ BİLİME HİZMETTİR
– Geçmişten bugüne devam eden bilime hizmet unsuru yayıncılık anlayışının da özünü tabir eder. Yayıncılık siyasetimiz bilime hizmet temelinde “Açık Bilim ve Açık Erişim” unsuruna bağlı kalınarak oluşturuldu. Bu prensip çerçevesinde öteki milletlerarası üniversite yayınevlerinin yaklaşımları da incelendi. Türkiye’yi milletlerarası seviyede temsil edecek bir yayınevi vizyonu ile kendi marka bedelini ortaya koyan prestijli bir kurum olarak akademik yayıncılık faaliyetlerinin yürütülmesi benimsendi. Kaliteli içerik, bilimsel yayıncılık ve açık erişim temel prensiplerine paralel olarak, yayın siyasetinde bilimsel yayıncılığın değerli ögesi olan hakemlik süreci bu çerçevede titizlikle yapılandırıldı; mecmua ve kitaplarda hakemler ulusal ve milletlerarası seviyede yetkinlik listelerinden belirlendi, alan editörlükleri oluşturuldu; milletlerarasılaşma hedefi doğrultusunda memleketler arası editöryal şuralar oluşturuldu, yurtdışı adresli müelliflerin katkısının artması maksadıyla çalışmalar yürütüldü. Hayata geçirdiğimiz siyasetlerle kalite standartlarını en üst seviyede gözeten, milletlerarası yayıncılık standartları ve etik prensipleriyle uyumlu bir yayıncılık sürdürmekteyiz. Geldiğimiz noktada uyguladığımız siyasetlerle, memleketler arası yayınevi statüsünde bir üniversite yayınevi olarak etkinliğimizi artırmaya devam ediyoruz.
GAYE KİTLEMİZE ULAŞTIK
– İstanbul Üniversitesi Yayınevi olarak açık erişimli, gayri ticari, bilimsel yayıncılık yaklaşımıyla yayınladığımız kitap ve mecmuaların maksat kitlesini, ulusal ve memleketler arası seviyede akademisyenler, araştırmacılar, profesyoneller, öğrenciler ve ilgili mesleksel, akademik kurum ve kuruluşlar oluşturmaktadır. Muharrirler, hakemler, okurlar, bilimsel çevreler ile daima gelişen bir ağ meydana gelmektedir. Maksat kitleye ulaştığımızı ve bağımızı geliştirdiğimizi, ilerleyen süreçte daha da geliştireceğimizi düşünüyoruz. Yayın hacminde, atıf sayılarında, yayın müracaatlarında kaydedilen gelişmeler bu hususta birer göstergedir. Halihazırda 55 mecmua ve 38 kitabın yer aldığı IUPress web sayfasında 24,307 muharrire ilişkin, 31,860 makale açık erişimli olarak yayındadır. Kitap konusunda da açık erişimli, gayri ticari, bilimsel yayıncılık yaklaşımıyla, örnek teşkil eden bir üniversite yayıneviyiz. Açık erişimli olarak yayında olan 38 kitabın 20’si İngilizce, 10’u Türkçe, 1’i Fransızca, 6’sı Türkçe ve İngilizce, 1’i Türkçe, İngilizce ve Fransızca metinlerden oluşmaktadır. 27’si editöryal, 7’si monografi, 4’ü konferans bildirisi kitabı olan mevcut yayın portfolyomuz ulusal ve milletlerarası okurların hizmetindedir. Kitaplarımıza ilginin her geçen gün arttığını izliyoruz. Memleketler arası işbirliği ve ortak editörlüklerle yürütülen kitap projelerimiz ile milletlerarası seviyede Türkiye’yi temsil eden yayınevi vizyonumuzu sürdürmekte ve ilgili maksat kitle ile ilgimizi geliştirmekteyiz.
AŞILMASI GEREKEN SIKINTILAR VAR
– Aşılması gereken birinci etaptaki meseleler yayın tedariği, içerik kalitesi, milletlerarasılaşma ve indekslerde taranma idi. Bu problemler uygulanan prensipler ve yayın siyasetleri ile giderildi. Online sistem kullanmasının yaygınlaştırılması, standardizasyonun sağlanması, basılıdan fazla elektronik yayıncılığın yaygınlaştırılması hususlarında yaşanan sorunlar oldu ve vakit içerisinde gerekli tertip ve uyum sağlanarak çözümlendi.
RANA ALPÖZ: Milletlerarası maksada hakikat ilerliyoruz
– Koç Üniversitesi Yayınları, hem akademik yayıncılığın tıpkı vakitte entelektüel dünyanın boşluklarını tesirli biçimde doldurma amacıyla 2010’da kuruldu. Bugün toplam yayın sayısı 250’yi aştı. KÜY, bilim dünyasında yaşanan gelişmeler ışığında, bu alandaki en ileri bilgiyi okuyucuya sunacak başlıklar yayımlamaya devam ediyor. Uzun vadede milletlerarası olma maksadına gerçek süratle ilerliyoruz.
– Yayın siyasetimiz, üniversite bünyesindeki disiplinlerle paralel olarak belirleniyor. Fakülte üyelerinin aşikâr müddetlerle nazaranv yaptığı yayın konseyinde tartışılarak yayın sonucu veriliyor. Heyetin gündemine gelen kitaplar için beraberinde Türkiye’den ve dünyadan çeşitli akademisyenlerin hakem görüşleri de alınıyor. Akademik bir yayınevi olarak Koç Üniversitesi Yayınları’nın odağı biraz daha farklı alışılmış. Kâr elde etmekten epey entelektüel gelişime katkıda bulunmaya odaklanıyoruz ve bunun için de evvela Türkiye’de ve dünyada alanındaki en ileri bilgiyi içeren kitaplara yöneliyoruz. Öncelikli gayelerimiz var doğal. Bunların en başında yerli kitaba yük vermek geliyor. Kademeli olarak programımızdaki yerli kitapların sayısını artırmaya yönelik uğraşlarımız oluyor. Değerli çalışmalar yapan akademisyenlerimizi milletlerarası standartlarda daha fazlaca kitap üretmek üzere teşvik etmek istiyoruz.
– Her sene dağıtım ağımızı bundan evvelki seneye nazaran genişleterek KÜY kitaplarının daha epey yerde, daha epeyce okura ulaşmasını sağlamaya çalışıyoruz. 2018’de Beyoğlu’nda açtığımız KÜY Kitabevi okurlarımız tarafınca ilgiyle karşılandı. Eylül 2020’de maksat kitlemizi genişleterek çocuk kitapları da yayınlamaya başladık. 2021 prestijiyle İngilizce kitaplarımızın sayısını da arttırıyoruz. Amaç kitlemize yeni kitaplarımızı duyurabilmek için aylık bültenler hazırlayıp gönderiyoruz. Bunun yanında bu sene başında katalog yayınlamaya başladık.
– Kurgu dışı yayıncılığın en kıymetli aktörleri üniversite yayınevleridir. Akademide üretilen bilgiyi hem topluluğa birebir vakitte genel okura ulaştırmak temel gayelerden biridir. Buradaki en büyük zorluk bu bilginin akademi haricinde da yaygınlaştırılmasıdır. Bunun için hem müellifler birebir vakitte okur tarafında zorluklar vardır. Muharrirler akademik lisan kullanmasına yatkın oldukları için geniş kitlelere uygun lisanda yazmakta zorlanabilirler. Misal biçimde okur da bu cins kitapları sıkıntı ve anlaşılmaz bularak muhakkak bir önyargıyla baştan reddedebilir. Bilginin tüm toplumda yaygınlaştırılabilmesi için bu zorluğun aşılmasında üniversite yayınevlerine nazaranv düşüyor.
SAVAŞ CİHANGİR TALİ: En kıymetli özelliğimiz üç lisanda yayın yapıyor olmamız
– İbn Haldun Üniversitesi Yayınları 2017-2018 eğitim yılında devrin kurum idaresinin isteği üzerine tarafımdan üniversitemizin idari bir ünitesi olarak kuruldu. O günden beri gösterilen emeğin nihayet daha yeni meyvelerini toplama heyecanındayız.
– “Üniversite yayınevi” unvanı ile çalışıyorsanız, yayın siyasetiniz üniversitenizin misyonu-vizyonu ile şekilleniyor. Üniversitemizin paradigması bizim de doğal prensiplerimiz oldu: “Bilginin tüm kaynaklarına açık, insanlığa katkıyı önceleyen araştırmacıların bilimsel arayışlarına kaynaklık edebilecek yayınları ortaya çıkarmak; toplumsal bilimler alanında kelam sahibi, özgün bilgi ve yaklaşımlar üreten, global ölçekte saygın ve tesirli bir ‘bilimsel yayın merkezi’ olmak; fikrî bağımsızlık, mukayeseli inceleme, gelenekli yenilikçilik, açık medeniyet, fazlaca lisanlı yayın, fütüvvet ve global rekabet unsurları ile kozmik bir çizgi kazanmak.” Bu korkular bizi bir yandan köklerimizdeki metinleri inşa etmeye öbür yandan da yeni meseleler ve çağdaş kazanımlar ile akademik-bilimsel yayın hayatının bir bileşeni olma yolunda yayınlar yapmaya sevk ediyor. Bence bizi ayıran en değerli özelliğimiz “üç lisanda yayın” yapıyor olmamız. Türkçe yayınlarda, bir yandan bilimsel yayınlar öteki yandan da doğudan-batıdan gerek klasik gerekse çağdaş metinlerin çevirilerini hazırlıyoruz. Bu alanda sistemli ve kalıcı olma telaşımız var. Arapçada, hem klasik yapıtların tahkikleri birebir vakitte çağdaş bilimsel metinleri hazırlıyoruz. Klasik yapıtlarda de önceliğimiz Osmanlı niyet tarihinin bâkir alanları. Osmanlı ilmî müktesebatının çalışılmamış alanlarını gün yüzüne çıkarmak ve entelektüel alanda gündem haline getirmeye çalışmak bizim için hem heyecan birebir vakitte gurur veren bir motivasyon. Tabi İslâm klasikleri alanında da özgün çalışmalarımız mevcut. İngilizcede, bir yandan direkt İngilizce bilimsel yayınlar yaparken bir yandan da klasiklerimizin İngilizce çevirilerini yapıyoruz. Bilhassa Türk-İslâm kanısını inşa eden metinlerin İngilizce çevirilerine başladık. İmam Mâtürîdî’den Hoca Ahmed Yesevî’ye kadar biroldukça klasiğimizin çevirisinde epeyi yol aldık. Natürel bir üniversitenin kesin amacı özgün ve kalıcı olmaktır. Bu korkular bizimde geleceğe bakışımızı şekillendiriyor. Uzun vadeli ve ileride her kitaplığı başka bir yayınevi üzere üretecek bir yayınevi maksadımız var.
– Maksat kitlemize ulaşma sorusu daha evvel çalıştığım kurumlarda da sorulmuştu. Her zamanki karşılığı bu kez veremeyeceğim sanırım. Üniversite yayıncılığında ticari bağlamında bir arz-talebi düşünerek hareket edemiyorsunuz. Asli telaşın bilimsel bir arayış içerisinde olanların aradıklarını her devirde bulabileceği bir merkez olunması gerekiyor. Akademik-bilimsel arayışlarda genel bağlamında özgün, daha evvel araştırılmamış alanlarda değerli bilgileri inşa eden yayınlara yönelik bir eğilim vardır. Bu bağlamda yapılan yayınlar da genel okuyuculara değil, hudutlu ve maksatlı okuyuculara yönelik kalıcı yayınlarda oluyor. Biz bir “üniversite yayınevi” olarak geleceğin toplumsal bilimcilerinin akademik-bilimsel arayışlarının kalıcı kütüphanesi olma korkusundayız.
– “Üniversite yayınevi” olduğumuzun fark edilmemesi. Türkiye’de bu kültür hâlâ başlangıç düzeyinde bence. Müellifinden okuyucusuna kadar yayıncılığın tüm aile ferdi bizi saha yayıncılığındaki tanınan yayınlarla görmek istiyor. Ancak biz, “üniversite” dediğimiz ögenin bir bileşeniyiz ve kurumsal akademik bir çizgide ilerlemek durumundayız. Bu da “herkese hitap etmeme” eleştirisini getiriyor. Üniversite, hukuktan İslâmî ilimlere kadar her alanın ortak bir bilimsel paydada buluştuğu bir yerdir. Haliyle bizim yayıncılığımız da bu biçimde olma durumunda kalıyor. Tıpkı yayınevinde biroldukca alanda yayınlar yapıyorsunuz. Tematik bir konsept belirliyorsunuz lakin tanınan yahut saha yayıncılığı üzere olmamanız gerekiyor. Bu tasarımlarınızı bile etkiliyor. Bir “Cağaloğlu kokusu” arıyorum kimi vakit ancak daima yerleşke kokuyor bizim yayınlarımız.
UĞUR SALĞAR: İsimlere ulaşmada sıkıntımız bulunmuyor
– İstanbul Kültür Üniversitesi (İKÜ) Yayınevi; eğitimde “Kültür” geleneğinin bir sacayağı olarak 2009 yılında İKÜ Mütevelli Heyet Lideri Dr. Bahar Akıngüç Günver’in öncülüğünde kurulmuştur. Lakin, yayınevinin kuruluşundan evvel de Kültür’ün yayıncılık alanında yaklaşık 30 yıllık deneyimi mevcuttu. Yayıncılık alanındaki birinci çalışmalar Kültür Koleji Kurucusu ve İKÜ Kurucu Onursal Lideri İnş. Yük. Müh. Fahamettin Akıngüç’ün önderliğinde faaliyete başlamış; bu süreçte bilhassa birinci, orta, lise ve üniversiteye hazırlık düzeyindeki öğrencilere yardımcı kaynaklar ve mecmualar yayımlanmıştır. ötürüsıyla yayıncılık geçmişi de eğitimcilik geçmişi kadar esaslı olan Kültür, son 12 yıldır İKÜ Yayınevi çatısı altında yayıncılık alanını genişletmiş bulunmaktadır. şahsi ve toplumsal sorunlbazı birtakım dışı açılardan ışık tutan yapıtları okurlarla buluşturmak amacıyla yola çıkan İKÜ Yayınevi, bugüne kadar biroldukca tipten yüzlerce yapıtı yayın dünyasına kazandırdı ve kazandırmaya da devam ediyor.
– İKÜ Yayınevi, “Kültür” çatısı altında bulunan tüm yapılanmaların olduğu üzere Kültür Anayasası’nda belirtilen prensipler çerçevesinde kurulmuş ve yayın siyasetini da bu prensiplerin ışığında belirlemiştir. İKÜ Yayınevi’nin yayın siyaseti da eğitimin tüm kademelerinde bulunan bir kurumun yansıması olarak eğitim ve öğretim faaliyetlerini destekleyici akademik kaynaklar, ülkenin gereksinim duyduğu nitelikli beşeri sermayenin oluşmasına katkı sunan iş-sektör kitapları, estetik hassaslığın herkesçe benimsenmesine yardımcı olacak, okurların bu alanda kendilerini geliştirmelerine önayak olacak edebiyat ve sanat kitaplarının yanı sıra tüm dünyada geçerliliği kanıtlanmış temel müracaat yapıtlarının Türkçe çevirisini okurların beğenisine sunmak üzere belirlenmiştir. İKÜ Yayınevi, yayımlanan bütün kitapların toplumun tüm kesitlerinin en kaliteli ve en uygun biçimde yararlanmasını sağlamaktadır.
– Üniversite yayınevlerinin ve akademik yayıncıların amaç kitlelerine baktığımızda, çoklukla kurgu dışı yapıtları yayımlamalarından ötürü, doğal olarak daha dar lakin yoğunluğu epey olan kümelere hitap etmekte olduklarını görüyoruz. Bunların büyük kısmını da öğrenciler ve akademisyenler oluşturuyor.
Pekala bugün üniversite yayıncılığı ne durumda?
öncedena işin tarihine ve işleyişine dair Bilgi Üniversitesi Yayınları’nın kurucu genel yayın direktörü, duayen yayıncı Fahri Aral’a üç soru yönelttik:
1. Türkiye’de üniversite yayıncılığının geçmişi ne kadar geriye gidiyor?
2. Sizce günümüzde üniversiteler yayıncılık noktasında ne derece başarılı?
3. Alanda epey tecrübeli biri olarak tavsiyeleriniz nelerdir?
Akabinde Bilgi Üniversitesi Yayınları’ndan Cem Tüzün, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Yayınları’ndan Asude Tavus, İbn Haldun Üniversitesi Yayınları’ndan Savaş Cihangir Tali, İstanbul Üniversitesi Yayınları’ndan Prof. Dr. Mahmut Ak, Koç Üniversitesi Yayınları’ndan Rana Alpöz, Kültür Üniversitesi Yayınları’ndan Uğur Salğar aşağıdaki sorularımızı cevapladılar:
1. Yayınevinizin kuruluş serüveninden özetlemek gerekirse bahseder misiniz?
2. Yayın siyasetinizi nasıl belirlediniz?
3. Maksat kitlenize ulaşabildiğinizi düşünüyor musunuz?
4. Bir üniversite yayınevi olarak karşılaştığınız sıkıntılar neler?
Aldığımız karşılıklar Türkiye’de üniversite yayıncılığının seyrine dair fazlaca şey söylerken, geleceğine yönelik de bir hayli işaret taşıyor.
Düzgün okumalar…
ASUDE TAVUS: Korsan yayıncılık büyük bir sorun
– Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Yayınları, yayın ömrüne Doç. Dr. Türkân Alvan Hocamız tarafınca kaleme alınan “Said Paşa İmamı Hasan İstek Efendi” isimli kitap ile başlamıştır. daha sonrasında, Türkiye yayın haklarını Birleşik Arap Emirlikleri’nden aldığı, “Silsiletü’l-Lisan/Arapça Dil Serisi” kitapları ile isminden kelam ettirmiştir. Arapça Lisan Serisi kitapları kısa müddette, biroldukca eğitim kurumunda Arapça hazırlık ders kitabı olarak okutulmaya başlanmış ve bugüne kadar 500.000’i aşkın baskı adedi ile alanında öncü lisan serilerinden olmuştur. Yayınevimiz, ilerleyen yıllar boyunca bilhassa üniversitemiz akademisyenlerinin çalışmalarına yer vererek, hem kendilerine dayanak vermek tıpkı vakitte ülkemizin bilimsel ve entelektüel gelişmeninekatkıda bulunmak gayesiyle çalışmalarını sürdürmüştür.
– Yayın siyasetimiz, üniversitemizin misyonu, vizyonu ve pahaları doğrultusunda belirlenmiştir. Gayelerimiz içinde, üniversitemiz akademisyenlerinin çalışmalarına takviye verme, özgün ve tarafsız yayıncılık anlayışıyla bilim ve sanat dünyasına katkıda bulunma, üniversitemizin akademik saygınlığını ve yıllık yayın sayısını arttırma, misal üniversite yayınevleri içinde görünürlüğü arttırma yer almaktadır. Bu kapsamda, siyasetimiz üniversite akademisyenlerinin ve araştırmacıların çalışmalarını okuyuculara sunarak, medeniyet kıymetlerimiz ışığında bilim ve sanat dünyasına özgün katkılar sağlama hedefiyle oluşturulmuştur.
– Yayınevimizin maksat kitlesi akademisyenler, araştırmacılar ve üniversite öğrencileridir. Yayınlarımızı “Araştırma-İnceleme Kitapları” ve “Ders Kitapları” olmak üzere 2 ana kategoriye ayırabiliriz. Arapça lisan serimizin de ortasında olduğu ders kitaplarımızın amaç kitlesi olan üniversite öğrencilerine ulaşabildiğini söylemek mümkündür. Bu kategorideki yayınlarımız için her yıl yeni baskı gerçekleştirmemiz bunu göstermektedir. Araştırma-inceleme kitapları kategorisindeki yayınlarımız için de her geçen gün farklı husus alanlarındaki baskılarla giderek daha geniş bir kitleye hitap ettiğimiz söylenebilir.
– Öbür tüm yayınevlerin ortak sorunu olan korsan yayıncılık maalesef yayınevimiz için de büyük bir sorun teşkil etmektedir. Bilhassa ders kitabı kategorisinde yayımladığımız kitapların müsaadesiz çoğaltılması durumuyla sıkça karşılaşmaktayız. Bunun haricinde, bilhassa son senelerda döviz kurunun artışıyla matbaa masraflarının yükselmesinin satış tutarlarımızı etkilediğini söylemek mümkündür. Bu durum amaç kitlemizin alım gücünü pek zorlamaktadır.
FAHRİ ARAL: Başarılı ve başarısız yanlarıyla koca bir akademik yayıncılık mirası var
– Bugün Türkiye’nin Darülfünûn periyodunda başlayan, Meşrutiyet ve Cumhuriyet devirlerinde devam edip, günümüze kadar ulaşan bir akademik yayıncılık geçmişi bulunmaktadır. Bunu bir manada 19. yüzyılın ikinci yarısına kadar uzatabiliriz. Bu geçmişi incelerken her periyodun kendi toplumsal ve siyasal şartlarına uygun olarak biçimlenen bir yayıncılık anlayışına sahip olduğunu söyleyebiliriz. Bunun detaylarına burada girecek değiliz ancak şu kadarını tabir etmek gerekirse; bu geçmiş yayıncılık mirasının genel özelliklerini belirleyen temel öğenin -yer yer dışına çıkan örnekler olsa da- tenkide fazla açık olmayan resmi ideolojinin değişik yüzleri olduğunu söyleyebiliriz. Ne var ki, hem geçmişte birebir vakitte bugün bilimsel olarak “bağımsız” ve “eleştirel” kanıyı temel alan, çizginin dışına çıkan sayısız örnekler de verilebilir. Burada kıymetli olan yeni geliştirilecek üniversite yayıncılığı anlayışında eskinin yayın mirasını, fikir sistematiğini yanlışsız kıymetlendirerek, ileriye hakikat geliştirmektir.
AKADEMİK YAYINCILIK GERİDE
– Türkiye’de üniversitelerin yayıncılık konusundaki muvaffakiyetlerini irdelemek için ülkemizde üniversitenin bilhassa “üniversite kavramı” ile olan ilgisine, idare anlayışına ve hepsinden kıymetlisi bağımsız ve özerk olma unsuruna ne ölçüde bağlı olduğuna bakmamız gerekir. Lakin bugün yaşanan bir gerçek var ki, bu da bilhassa akademik yayıncılık alanında epeyce gerilere düşülmüş olmasıdır. Bunu rektör seçiminden, kurumsal işleyişlere kadar her adımda gorebiliriz. Teslim etmek gerekir ki, Darülfünûn’dan günümüze gelen yayın süreci ortasında epey bedelli akademik yayınlar üretildi, özgün ders kitapları yazıldı, sonuçta Türkiye üniversitelerinin arkasında bıraktığı değerli bir yayın birikimi de oluştu. Lakin bugün maalesef yeni oluşan ve bilimsel temellerden uzaklaşmış olan içi boş bir “üniversite kültürü” oluşmakta, bu yapı da kendi temsilcileri de içi boş kavramları ‘akademik çalışma’ olarak sunmaktadır. Alışılmış ki, bunun önemli özgür, bağımsız ve eleştirel bir yayın anlayışını yaratamayacağı hayli açıktır.
AKADEMİK YAYINCILIK GEÇMİŞİMİZ VAR
– Öncelikle sorunuzda lisana getirdiğiniz “tavsiye etmek” üzere bir konunun haddim olmadığını belirteyim. Lakin ardımızda başarılı ve başarısız yanlarıyla koca bir akademik yayıncılık mirası vardır. Bunun uygun bilinmesi, o periyodun şartları ortasında neler yapıldığına bakılması ve günümüz yayıncılığının gelişen çerçevesinin hakikat çizilmesi gerekir. Ne var ki, bunun da hakkıyla yerine getirilmesi için hakikat bir bilimsel temel üzerinde yükselmiş, bağımsız ve özerk bir üniversite teriminin korunmasıdır. Bunun içine liyakattan, bilimsel yetkinliğe ve yaratıcılığa vb. kadar uzanan bir yapı oluşturursanız, üniversite yayıncılığının önünü açabilirsiniz. Yoksa geçenlerde bir üniversitemizin Guiness Rekorlar Kitabı’na geçmek için öğrencilerine 1.5 tonluk turşu kurdurması üzere işlerle öğünürseniz, bırakın akademik yayıncılığı, üniversite teriminden ne anladığınızı tüm dünya ibretle seyreder.
CEM TÜZÜN: Eleştirel, özgür yayıncılık
– İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2000 yılında Fahri Aral’ın genel yayın direktörlüğünde kurulmuştur. Yayınevimiz, yayına başladığı günden bu yana daima olarak ülkemizdeki üniversite yayıncılığına yeni bir anlayış getirmiş ve Darülfünûn’dan günümüze uzanan akademik yayın birikimini bugüne taşıyarak yeni prensipler geliştirdiğini savunmuştur. Ülkemizde uzun yıllardır bu alanda yayınlar yapan yayınevimiz, akademik yayıncılıkta çalışmalarını da muvaffakiyetle sürdürmektedir. Bugüne kadar 21 yıl içerisinde farklı alanlarda 700’e yaklaşan hem Türkçe birebir vakitte İngilizce eserler yayınlanmıştır.
– Bugün bizim savunduğumuz “bağımsız, özgür ve eleştirel üniversite yayıncılığı” yalnızca Türkiye’de değil, tüm dünyada akademik yayıncılığın çerçevesini çizmekte ve üniversite yayınevlerinin titizlikle sarıldığı bir prensipler bütünü haline gelmiş bulunmaktadır. Bunların ışığında yaptığımız yayın, bastığımız kitaplar, benimsediğimiz yayın çizgisi örnek olmakta; kitaplarımız saygın kuruluşların değişik mükafatlarına layık görülmektedir ve 24 farklı yapıtımız ödül kazanmıştır. Öteki yandan, aşikâr alanlarda (Osmanlı Çalışmaları, Göç Çalışmaları, Tarih, İktisat, Siyaset Bilimi, Psikoloji, İdeoloji, Sosyoloji, Sanat, vs.) ürettiğimiz eserler de genel çerçevemizi oluşturmuştur. Son senelerda bunlara Bilim ve Teknoloji üzere alanlarda eklenmiştir.
– Doğrusu akademik manada buna olumlu cevap verebilirken, biz ulusal ve memleketler arası yayınlar da yaptığımız ve genel okura da hitap ettiğimiz için bu açıdan biraz eksik olduğumuzu söyleyebilirim. Bu açıdan da medya mecralarını olabildiği kadar kullanmaya ve daha fazla beşere ulaşmaya çalışıyoruz.
lBiroldukça farklı durumdan bahsedebilmek mümkün. Öncelikle bir üniversite yayınevi olduğumuz için her yapıtı titizlikle hazırlamak üzere bir misyonumuz var. Bir çalışma geldiğinde hakem değerlendirmesi, yayın şurası değerlendirmesi üzere süreçlerden daha sonra hazırlık basamağında da editörün ve redaktörün önemli bir biçimde çalışması gerekiyor. Başka yandan sıkı kontrollerden geçtiğimiz için birfazlaca prosedürü gerçekleştirmemiz gerekiyor. Ortalama bir yayınevinde olmayan bürokratik işler üniversite yayınevlerinde olabiliyor. Bu noktada belirtmek gerekir ki, üniversite yayıncılığı yapan üniversitelerdeki yayınevleri, Anglosakson dünyada olduğu üzere bağımsız bir yapıya büründüğü takdirde, daha nitelikli, daha hayli bireye ulaşan, bürokratik süreçlerde boğulmayan bir yapıya muhtaçlık duymaktadır. Lakin elbette Türkiye kaideleri düşünüldüğünde üniversitelerin mali katkılarına da gereksinim duymaktadır.
PROF. DR. MAHMUT AK: İlginin her geçen gün arttığını izliyoruz
– İstanbul Üniversitesi’nde akademik yayıncılık, üniversitenin tarihi ile paralel olarak esaslı bir geçmişe sahiptir. İstanbul Üniversitesi’nin yayınladığı kitap ve mecmualar 1900’lü senelera, Darülfünûn devrine kadar dayanmaktadır ve fen, tıp, toplumsal bilim ve beşeri bilim disiplinlerinden yapılan yayınların portfolyosu, monografiler, akademik referans kitapları, ders kitapları, uzmanlara yönelik kitaplar, öğrencilere yönelik kitaplarla 9 bini aşmıştır. Kitapların yanı sıra, 1916’dan beri yayınlanan akademik mecmualar üniversitemizin bir başka bedelli deposudur. İstanbul Üniversitesi yayıncılık faaliyetleri ve yayınevi, 2017’de başlatılan “Uluslararası Akademik Yayınevi Geliştirme Projesi” ile “İstanbul University Press” ismi altında 55 akademik mecmuayı ve 38 kitap ve konferansı Türkiye ve dünya okurlarının hizmetine açık erişimli olarak sunar hale gelmiştir.
YAYIN SİYASETİMİZİN TEMELİ BİLİME HİZMETTİR
– Geçmişten bugüne devam eden bilime hizmet unsuru yayıncılık anlayışının da özünü tabir eder. Yayıncılık siyasetimiz bilime hizmet temelinde “Açık Bilim ve Açık Erişim” unsuruna bağlı kalınarak oluşturuldu. Bu prensip çerçevesinde öteki milletlerarası üniversite yayınevlerinin yaklaşımları da incelendi. Türkiye’yi milletlerarası seviyede temsil edecek bir yayınevi vizyonu ile kendi marka bedelini ortaya koyan prestijli bir kurum olarak akademik yayıncılık faaliyetlerinin yürütülmesi benimsendi. Kaliteli içerik, bilimsel yayıncılık ve açık erişim temel prensiplerine paralel olarak, yayın siyasetinde bilimsel yayıncılığın değerli ögesi olan hakemlik süreci bu çerçevede titizlikle yapılandırıldı; mecmua ve kitaplarda hakemler ulusal ve milletlerarası seviyede yetkinlik listelerinden belirlendi, alan editörlükleri oluşturuldu; milletlerarasılaşma hedefi doğrultusunda memleketler arası editöryal şuralar oluşturuldu, yurtdışı adresli müelliflerin katkısının artması maksadıyla çalışmalar yürütüldü. Hayata geçirdiğimiz siyasetlerle kalite standartlarını en üst seviyede gözeten, milletlerarası yayıncılık standartları ve etik prensipleriyle uyumlu bir yayıncılık sürdürmekteyiz. Geldiğimiz noktada uyguladığımız siyasetlerle, memleketler arası yayınevi statüsünde bir üniversite yayınevi olarak etkinliğimizi artırmaya devam ediyoruz.
GAYE KİTLEMİZE ULAŞTIK
– İstanbul Üniversitesi Yayınevi olarak açık erişimli, gayri ticari, bilimsel yayıncılık yaklaşımıyla yayınladığımız kitap ve mecmuaların maksat kitlesini, ulusal ve memleketler arası seviyede akademisyenler, araştırmacılar, profesyoneller, öğrenciler ve ilgili mesleksel, akademik kurum ve kuruluşlar oluşturmaktadır. Muharrirler, hakemler, okurlar, bilimsel çevreler ile daima gelişen bir ağ meydana gelmektedir. Maksat kitleye ulaştığımızı ve bağımızı geliştirdiğimizi, ilerleyen süreçte daha da geliştireceğimizi düşünüyoruz. Yayın hacminde, atıf sayılarında, yayın müracaatlarında kaydedilen gelişmeler bu hususta birer göstergedir. Halihazırda 55 mecmua ve 38 kitabın yer aldığı IUPress web sayfasında 24,307 muharrire ilişkin, 31,860 makale açık erişimli olarak yayındadır. Kitap konusunda da açık erişimli, gayri ticari, bilimsel yayıncılık yaklaşımıyla, örnek teşkil eden bir üniversite yayıneviyiz. Açık erişimli olarak yayında olan 38 kitabın 20’si İngilizce, 10’u Türkçe, 1’i Fransızca, 6’sı Türkçe ve İngilizce, 1’i Türkçe, İngilizce ve Fransızca metinlerden oluşmaktadır. 27’si editöryal, 7’si monografi, 4’ü konferans bildirisi kitabı olan mevcut yayın portfolyomuz ulusal ve milletlerarası okurların hizmetindedir. Kitaplarımıza ilginin her geçen gün arttığını izliyoruz. Memleketler arası işbirliği ve ortak editörlüklerle yürütülen kitap projelerimiz ile milletlerarası seviyede Türkiye’yi temsil eden yayınevi vizyonumuzu sürdürmekte ve ilgili maksat kitle ile ilgimizi geliştirmekteyiz.
AŞILMASI GEREKEN SIKINTILAR VAR
– Aşılması gereken birinci etaptaki meseleler yayın tedariği, içerik kalitesi, milletlerarasılaşma ve indekslerde taranma idi. Bu problemler uygulanan prensipler ve yayın siyasetleri ile giderildi. Online sistem kullanmasının yaygınlaştırılması, standardizasyonun sağlanması, basılıdan fazla elektronik yayıncılığın yaygınlaştırılması hususlarında yaşanan sorunlar oldu ve vakit içerisinde gerekli tertip ve uyum sağlanarak çözümlendi.
RANA ALPÖZ: Milletlerarası maksada hakikat ilerliyoruz
– Koç Üniversitesi Yayınları, hem akademik yayıncılığın tıpkı vakitte entelektüel dünyanın boşluklarını tesirli biçimde doldurma amacıyla 2010’da kuruldu. Bugün toplam yayın sayısı 250’yi aştı. KÜY, bilim dünyasında yaşanan gelişmeler ışığında, bu alandaki en ileri bilgiyi okuyucuya sunacak başlıklar yayımlamaya devam ediyor. Uzun vadede milletlerarası olma maksadına gerçek süratle ilerliyoruz.
– Yayın siyasetimiz, üniversite bünyesindeki disiplinlerle paralel olarak belirleniyor. Fakülte üyelerinin aşikâr müddetlerle nazaranv yaptığı yayın konseyinde tartışılarak yayın sonucu veriliyor. Heyetin gündemine gelen kitaplar için beraberinde Türkiye’den ve dünyadan çeşitli akademisyenlerin hakem görüşleri de alınıyor. Akademik bir yayınevi olarak Koç Üniversitesi Yayınları’nın odağı biraz daha farklı alışılmış. Kâr elde etmekten epey entelektüel gelişime katkıda bulunmaya odaklanıyoruz ve bunun için de evvela Türkiye’de ve dünyada alanındaki en ileri bilgiyi içeren kitaplara yöneliyoruz. Öncelikli gayelerimiz var doğal. Bunların en başında yerli kitaba yük vermek geliyor. Kademeli olarak programımızdaki yerli kitapların sayısını artırmaya yönelik uğraşlarımız oluyor. Değerli çalışmalar yapan akademisyenlerimizi milletlerarası standartlarda daha fazlaca kitap üretmek üzere teşvik etmek istiyoruz.
– Her sene dağıtım ağımızı bundan evvelki seneye nazaran genişleterek KÜY kitaplarının daha epey yerde, daha epeyce okura ulaşmasını sağlamaya çalışıyoruz. 2018’de Beyoğlu’nda açtığımız KÜY Kitabevi okurlarımız tarafınca ilgiyle karşılandı. Eylül 2020’de maksat kitlemizi genişleterek çocuk kitapları da yayınlamaya başladık. 2021 prestijiyle İngilizce kitaplarımızın sayısını da arttırıyoruz. Amaç kitlemize yeni kitaplarımızı duyurabilmek için aylık bültenler hazırlayıp gönderiyoruz. Bunun yanında bu sene başında katalog yayınlamaya başladık.
– Kurgu dışı yayıncılığın en kıymetli aktörleri üniversite yayınevleridir. Akademide üretilen bilgiyi hem topluluğa birebir vakitte genel okura ulaştırmak temel gayelerden biridir. Buradaki en büyük zorluk bu bilginin akademi haricinde da yaygınlaştırılmasıdır. Bunun için hem müellifler birebir vakitte okur tarafında zorluklar vardır. Muharrirler akademik lisan kullanmasına yatkın oldukları için geniş kitlelere uygun lisanda yazmakta zorlanabilirler. Misal biçimde okur da bu cins kitapları sıkıntı ve anlaşılmaz bularak muhakkak bir önyargıyla baştan reddedebilir. Bilginin tüm toplumda yaygınlaştırılabilmesi için bu zorluğun aşılmasında üniversite yayınevlerine nazaranv düşüyor.
SAVAŞ CİHANGİR TALİ: En kıymetli özelliğimiz üç lisanda yayın yapıyor olmamız
– İbn Haldun Üniversitesi Yayınları 2017-2018 eğitim yılında devrin kurum idaresinin isteği üzerine tarafımdan üniversitemizin idari bir ünitesi olarak kuruldu. O günden beri gösterilen emeğin nihayet daha yeni meyvelerini toplama heyecanındayız.
– “Üniversite yayınevi” unvanı ile çalışıyorsanız, yayın siyasetiniz üniversitenizin misyonu-vizyonu ile şekilleniyor. Üniversitemizin paradigması bizim de doğal prensiplerimiz oldu: “Bilginin tüm kaynaklarına açık, insanlığa katkıyı önceleyen araştırmacıların bilimsel arayışlarına kaynaklık edebilecek yayınları ortaya çıkarmak; toplumsal bilimler alanında kelam sahibi, özgün bilgi ve yaklaşımlar üreten, global ölçekte saygın ve tesirli bir ‘bilimsel yayın merkezi’ olmak; fikrî bağımsızlık, mukayeseli inceleme, gelenekli yenilikçilik, açık medeniyet, fazlaca lisanlı yayın, fütüvvet ve global rekabet unsurları ile kozmik bir çizgi kazanmak.” Bu korkular bizi bir yandan köklerimizdeki metinleri inşa etmeye öbür yandan da yeni meseleler ve çağdaş kazanımlar ile akademik-bilimsel yayın hayatının bir bileşeni olma yolunda yayınlar yapmaya sevk ediyor. Bence bizi ayıran en değerli özelliğimiz “üç lisanda yayın” yapıyor olmamız. Türkçe yayınlarda, bir yandan bilimsel yayınlar öteki yandan da doğudan-batıdan gerek klasik gerekse çağdaş metinlerin çevirilerini hazırlıyoruz. Bu alanda sistemli ve kalıcı olma telaşımız var. Arapçada, hem klasik yapıtların tahkikleri birebir vakitte çağdaş bilimsel metinleri hazırlıyoruz. Klasik yapıtlarda de önceliğimiz Osmanlı niyet tarihinin bâkir alanları. Osmanlı ilmî müktesebatının çalışılmamış alanlarını gün yüzüne çıkarmak ve entelektüel alanda gündem haline getirmeye çalışmak bizim için hem heyecan birebir vakitte gurur veren bir motivasyon. Tabi İslâm klasikleri alanında da özgün çalışmalarımız mevcut. İngilizcede, bir yandan direkt İngilizce bilimsel yayınlar yaparken bir yandan da klasiklerimizin İngilizce çevirilerini yapıyoruz. Bilhassa Türk-İslâm kanısını inşa eden metinlerin İngilizce çevirilerine başladık. İmam Mâtürîdî’den Hoca Ahmed Yesevî’ye kadar biroldukça klasiğimizin çevirisinde epeyi yol aldık. Natürel bir üniversitenin kesin amacı özgün ve kalıcı olmaktır. Bu korkular bizimde geleceğe bakışımızı şekillendiriyor. Uzun vadeli ve ileride her kitaplığı başka bir yayınevi üzere üretecek bir yayınevi maksadımız var.
– Maksat kitlemize ulaşma sorusu daha evvel çalıştığım kurumlarda da sorulmuştu. Her zamanki karşılığı bu kez veremeyeceğim sanırım. Üniversite yayıncılığında ticari bağlamında bir arz-talebi düşünerek hareket edemiyorsunuz. Asli telaşın bilimsel bir arayış içerisinde olanların aradıklarını her devirde bulabileceği bir merkez olunması gerekiyor. Akademik-bilimsel arayışlarda genel bağlamında özgün, daha evvel araştırılmamış alanlarda değerli bilgileri inşa eden yayınlara yönelik bir eğilim vardır. Bu bağlamda yapılan yayınlar da genel okuyuculara değil, hudutlu ve maksatlı okuyuculara yönelik kalıcı yayınlarda oluyor. Biz bir “üniversite yayınevi” olarak geleceğin toplumsal bilimcilerinin akademik-bilimsel arayışlarının kalıcı kütüphanesi olma korkusundayız.
– “Üniversite yayınevi” olduğumuzun fark edilmemesi. Türkiye’de bu kültür hâlâ başlangıç düzeyinde bence. Müellifinden okuyucusuna kadar yayıncılığın tüm aile ferdi bizi saha yayıncılığındaki tanınan yayınlarla görmek istiyor. Ancak biz, “üniversite” dediğimiz ögenin bir bileşeniyiz ve kurumsal akademik bir çizgide ilerlemek durumundayız. Bu da “herkese hitap etmeme” eleştirisini getiriyor. Üniversite, hukuktan İslâmî ilimlere kadar her alanın ortak bir bilimsel paydada buluştuğu bir yerdir. Haliyle bizim yayıncılığımız da bu biçimde olma durumunda kalıyor. Tıpkı yayınevinde biroldukca alanda yayınlar yapıyorsunuz. Tematik bir konsept belirliyorsunuz lakin tanınan yahut saha yayıncılığı üzere olmamanız gerekiyor. Bu tasarımlarınızı bile etkiliyor. Bir “Cağaloğlu kokusu” arıyorum kimi vakit ancak daima yerleşke kokuyor bizim yayınlarımız.
UĞUR SALĞAR: İsimlere ulaşmada sıkıntımız bulunmuyor
– İstanbul Kültür Üniversitesi (İKÜ) Yayınevi; eğitimde “Kültür” geleneğinin bir sacayağı olarak 2009 yılında İKÜ Mütevelli Heyet Lideri Dr. Bahar Akıngüç Günver’in öncülüğünde kurulmuştur. Lakin, yayınevinin kuruluşundan evvel de Kültür’ün yayıncılık alanında yaklaşık 30 yıllık deneyimi mevcuttu. Yayıncılık alanındaki birinci çalışmalar Kültür Koleji Kurucusu ve İKÜ Kurucu Onursal Lideri İnş. Yük. Müh. Fahamettin Akıngüç’ün önderliğinde faaliyete başlamış; bu süreçte bilhassa birinci, orta, lise ve üniversiteye hazırlık düzeyindeki öğrencilere yardımcı kaynaklar ve mecmualar yayımlanmıştır. ötürüsıyla yayıncılık geçmişi de eğitimcilik geçmişi kadar esaslı olan Kültür, son 12 yıldır İKÜ Yayınevi çatısı altında yayıncılık alanını genişletmiş bulunmaktadır. şahsi ve toplumsal sorunlbazı birtakım dışı açılardan ışık tutan yapıtları okurlarla buluşturmak amacıyla yola çıkan İKÜ Yayınevi, bugüne kadar biroldukca tipten yüzlerce yapıtı yayın dünyasına kazandırdı ve kazandırmaya da devam ediyor.
– İKÜ Yayınevi, “Kültür” çatısı altında bulunan tüm yapılanmaların olduğu üzere Kültür Anayasası’nda belirtilen prensipler çerçevesinde kurulmuş ve yayın siyasetini da bu prensiplerin ışığında belirlemiştir. İKÜ Yayınevi’nin yayın siyaseti da eğitimin tüm kademelerinde bulunan bir kurumun yansıması olarak eğitim ve öğretim faaliyetlerini destekleyici akademik kaynaklar, ülkenin gereksinim duyduğu nitelikli beşeri sermayenin oluşmasına katkı sunan iş-sektör kitapları, estetik hassaslığın herkesçe benimsenmesine yardımcı olacak, okurların bu alanda kendilerini geliştirmelerine önayak olacak edebiyat ve sanat kitaplarının yanı sıra tüm dünyada geçerliliği kanıtlanmış temel müracaat yapıtlarının Türkçe çevirisini okurların beğenisine sunmak üzere belirlenmiştir. İKÜ Yayınevi, yayımlanan bütün kitapların toplumun tüm kesitlerinin en kaliteli ve en uygun biçimde yararlanmasını sağlamaktadır.
– Üniversite yayınevlerinin ve akademik yayıncıların amaç kitlelerine baktığımızda, çoklukla kurgu dışı yapıtları yayımlamalarından ötürü, doğal olarak daha dar lakin yoğunluğu epey olan kümelere hitap etmekte olduklarını görüyoruz. Bunların büyük kısmını da öğrenciler ve akademisyenler oluşturuyor.