Dünya bu salgına hazırlıklı değildi lakin bir daha sonrakine olmalı

IşıkHaber

New member
Elhadj As Sy*

İki yıl evvel, korona virüsü salgınının patlak vermesinden çabucak hemen üç ay evvel, Global Hazırlık İzleme Şurası (GPMB/Global Preparedness Monitoring Board), milletlerarası topluma bir global salgın yaşanmasının an sorunu olduğu ve dünyanın hazırlıklı olmadığı konusunda bir ikazda bulundu. Trajik bir biçimde, haklı olduğumuz ortaya çıktı.

Yaklaşık beş milyon kişinin direkt vefatına ve ekonomik yıkıma niye olan 20 aylık Covid-19 salgınının akabinde, bir sefer daha dünyanın hazırlıklı olmadığını tabir ediyoruz. Ne mevcut salgını yakın bir gelecekte bitirme, ne de bir daha sonrakini engelleme kapasitesine sahibiz.

EŞİTSİZLİK VE REHAVET SALGINI KÖTÜLEŞTİRDİ

Bu salgında yaşanan feci başarısızlıklara şaşırmamak gerek. Uzun bir eşitsizlik ve eylemsizlik geçmişine dayanıyorlar. hayatımızı paramparça eden bir epeyce trajediden ötürü büyük bir utanç duymalıyız. Üzülmeli ve öfkelenmeliyiz. Zira büyük kısmı önlenebilir olan milyonlarca vefat ne olağan ne de kabul edilebilir bir şeydir.

Covid, aşılara, tedavilere ve şahsi esirgeyici donanıma erişimin ödeme kabiliyetinize bağlı olduğu, mutsuzluk verici bir fakirler ve zenginler dünyasını ortaya çıkardı. en çok dikkat çeken konu, ahlaki yapımızı zedeleyen ve bu salgının artık ortak bir sorun olmadığını teyit eden aşı adaletsizliği oldu. Aşı dağılım oranları, neredeyse kusursuz formda gelir dağılımını izliyor.

Global eşitliğin olmaması, kısmen global dayanışmanın adalete değil cömertliğe dayandığı halindeki temel yanlış anlamadan kaynaklanıyor. tıpkı vakitte, global sıhhat acil durumunda ve daha geniş bağlamdaki milletlerarası sistemde uzun vakitten beridir sürmekte olan sistem temelli eşitsizliklerden kaynaklanıyor. Sıhhat acil durumu hazırlık ve müdahale evrelerinin finansmanı büyük oranda muhakkak bir emele uygun, ikili ve epeyce taraflı kalkınma yardımlarına dayanıyor. Düşük ve orta gelirli ülkeler, sıklıkla yetersiz biçimde temsil ediliyor, topluluklar ile sivil toplum örgütlerini birbiriyle buluşturma fırsatları yetersiz kalıyor ve savunmasız kümeler daha da kenara itiliyor.

KUTUPLAŞAN DÜNYA SALGINLA ÇABAYI BALTALIYOR

Covid, yükselişe geçen milliyetçilik, güvensizlik ve eşitsizliğin damgasını vurduğu, kutuplaşmış bir dünyada patlak verdi. tıpkı vakitte, bu eğilimleri daha da hızlandırdı. Yetersizlikler, en zirveden başlıyor. BM Genel Heyeti, BM Güvenlik Kurulu, Dünya Sıhhat Kurulu, oburlarının yanı sıra G7 ve G20 başkanları, niyet beyanları dışında pek az uğraş gösterdiler.

Daha da berbatı, salgını kontrol altına almanın ve bir daha sonraki salgına hazırlanmanın anahtarı topluca hareket etmek olsa da, sıhhat acil durum ekosisteminde bir ıslahat yapmak için gereken mevcut süreçler dağılmış biçimde ve bu, yaşanan bölünmeyi daha da beter bir hale getirebilir.

Salgın, getirdiği tüm kuvvetliklere rağmen, bize bir fırsat da sundu. Bilimin tehlikeli hastalıkların tesirlerinin azaltılmasında oynayabileceği hayat kurtarıcı ve ilham verici rolünü takdir etmek için bize bir fırsat verdi. İnsanların birbirlerine sunabildikleri nezakete, teselliye ve dayanışmaya şahit olduk. Bunun yanı sıra, global sıhhat acil durum sisteminin temel bir ıslahata muhtaçlık duyduğu konusunda fikir birliğine vardık.

Hazırlık süreci toplumlar ve ülkelerle başlar. Her ülke kendi nüfusunun korunmasından sorumludur. Her ülkenin halkına verdiği taahhütleri yerine getirmesi gereklidir. Her ülke daha fazlasını yapabilir ve yapmalıdır. Buna rağmen, global hazırlık, ulusal hazırlığın toplamından daha büyüktür. Uyumlu, toplu ve organize bir aksiyona gereksinimi vardır. Özünde eşitlik, hesap verebilirlik, dayanışma, karşılıklılık ve kapsayıcılığı ön planda tutan yeni bir global toplumsal kontrat yatmalıdır.

İŞ BİRLİĞİNE DAYALI BİR SİSTEM OLUŞTURULMALI

Bu sebeple, yeni raporunda GPMB memleketler arası toplumun gelecekte yaşanacak sıhhat acil durumlarına hazırlık yapma biçimini değiştirmek maksadıyla daha kuvvetli bir siyasi liderlik ve hesap verebilirlik daveti yapıyor. Güney yarımküredeki ülkeler de dahil olmak üzere, ülkeleri sivil toplum, özel kesim ve öbür paydaşlarla birlikte çalışmaya, salgınlara hazırlık ve müdahale ekosistemini daha da güçlendirmek için acil önlemler almaya; Dünya Sıhhat Örgütü’nde (DSÖ) memleketler arası bir muahede üzerinde görüşmeler yürütmeye; Dünya Bankası bünyesinde yeni bir finansman aracı oluşturmaya; ve sıhhat acil durumları için kamusal eserleri çoğaltmak ve dataları paylaşmak için her yere yayılan sistemler geliştirmeye çağırıyoruz. Ve bu ekosistemin temelinde kaynaklar ve yetki ile güçlendirilmiş ve desteklenmiş bir DSÖ’ye muhtaçlık duyuyoruz.

bununla birlikte önderlerimizi, hükümetlerimizi ve kurumlarımızı sorumlu tutmada önemli bir rol oynayan bağımsız müşahedenin değerinin de altını çiziyoruz. Bu hareketler, daima bir arada global hazırlık ve takip konularında dengeli bir plan meydana getirilmesine yardım edecektir. Bu tahlillerle yol alırken, geçmişin verdiği dersleri dikkate almalı ve eşitliği ve karşılıklı bağlılığı içeren bir tasarım geliştirmeliyiz.

Değişime açılan fırsat penceresi hızla kapanıyor. Dünyanın kimi bölgelerindeki hayat yeni bir olağana dönüşür ve dünyanın dikkati öteki yerlere dağılırken, aciliyet duygusu da kayboluyor.

Yapmamız gereken şeyi biliyoruz. Sistemi bir daha şekillendirmeyi amaçlayan yüzlerce teklif mevcut. Göründüğü kadarıyla bunu yapamıyoruz. Lakin bunu yapmak zorundayız. Hastalığın hiç bir hudut tanımadığını güç yoldan öğrendik. Tamamımız inançta olana dek hiç birimiz inançta olmayacağız. Artık sözlerden aksiyona geçmemiz gerekiyor.

*Elhadj As Sy, Global Hazırlık İzleme Kurulu’nun eş lideridir.


Yazının özgünü The Guardian sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
 
Üst