AirdropAvcisi
New member
Kumaş tüccarı Hafız Mustafa Sümer ile İsmet Sümer’in kızı Ağaoğlu, 23 Ekim 1929’da Ankara’nın Nallıhan ilçesinde dünyaya geldi. Nüfus cüzdanında asıl ismi Fatma İnayet olan usta muharrir, üniversite senelerında, mahkeme sonucuyla ismini Adalet olarak değiştirdi.
Ağaoğlu, yazılarını evlenmedilk evvel Adalet Sümer, evlendikten daha sonra da bir süre Adalet Sümer Ağaoğlu isimleriyle kaleme aldı, ayrıyeten Parker Quinck, Remüs Telada takma isimlerini da kullandı.
EĞİTİM HAYATI
İlkokulu Nallıhan’da okuyan müellif, Ankara Kız Lisesinde okurken birinci şiir ve yazılarını kaleme almaya başladı. Yazı ile bağlantısını “arkadaşlık” olarak tanımlayan usta edebiyatçı, verdiği bir röportajda, “O denli bir arkadaşlık ki insan bir defa başladı mı duramıyor artık. Bir yandan da yazarak öğrendiğim kadar hiç bir yerden öğrenmedim. Artık o denli bir şey ki yazmak, sigara tiryakiliğinden daha büyük bir tiryakilik. Gerçekten. Ben elimden düşürmediğim sigarayı basitçe bıraktım, hiç de aramadım. Ama yazmayı bırakamadım. Tiryakilik o dereceydi. Artık yaklaşık 2 yıldır konuttan dışarı çıkamıyorum. bir daha de yazmadan duramıyorum. Yazmak, su içer üzere içimden geliyor daima.” tabirlerini kullanmıştı.
BİRİNCİ ŞİİRLERİ
Liseyi bitirdiği 1946 ile 1947 içinde Ulus gazetesinde tiyatro tenkitleri kaleme alan Ağaoğlu, 1948’de birinci şiiri “Gölgeler”in yayınlandığı Kaynak mecmuasında 1950’ye kadar şiirlerini okuyucuyla buluşturdu.
TİYATRO OYUNLARI YAZDI
Başarılı edebiyatçı, 1950’de Ankara Üniversitesi Lisan ve Tarih Coğrafya Fakültesi Fransız Lisanı ve Edebiyatı Kısmını bitirdi.
Şiirin yanı sıra tiyatro oyunlarına da yönelen Ağaoğlu, Ankara Radyosu’nda nazaranve başladığı 1951’de, birinci radyo oyunu “Aşk Şarkısı”nı yazdı. Radyoda bir süre dramaturg olarak çalışan müellif, sonrasındasında Radyo Tiyatrosu Müdürü oldu.
Başarılı muharrir, 1961’de tiyatro oyuncusu ve direktör arkadaşları Kartal Tibet, Üner İlsever, Çetin Köroğlu ve Parıltı Sabuncu ile Ankara’nın birinci özel tiyatrosu “Meydan Sahnesi”ni kurdu, ayrıyeten Meydan Sahne Mecmuası’nı çıkardı.
“BİR PİYES YAZALIM”
Sevim Uzunnazarann ile kaleme aldığı “Bir Piyes Yazalım” yapıtının Ankara’da sahnelenmeye başladığı 1953’te, tiyatro konusundaki görgü ve bilgisini artırmak üzere Paris’e giden muharrir, 1954’te mühendis Halim Ağaoğlu ile evlendi ve eşinin 2018’deki vefatına kadar evlilikleri devam etti.
Müellifin, yaşadığı etraftan edindiği müşahedeler üzerine kurduğu “Evcilik Oyunu” yapıtı 1963-1964 döneminde Ankara’da sahnelendi.
TRT’nin kurulmasının akabinde program uzmanı ve daire başkanlığı nazaranvlerinde bulunan Ağaoğlu, 1971’e kadar TRT’de çalıştı.
YAPITLARI PEK ÇOK LİSANA ÇEVRİLDİ
Yazdığı oyunlarla 1960 ve 1970’li yılların önde gelen oyun muharrirlerinden biri olan Ağaoğlu’nun yapıtları, Almanca, Slovakça, İngilizce, Hollandaca ve Bulgarcaya çevrildi. Ağaoğlu, kaleme aldığı oyunlarda, toplumun sıkıntılarına, şimdiki gelişmelere hassas bir tutum sergiledi.
Adalet Ağaoğlu, 1970’lerden itibaren roman ve öykü yazarlığına yöneldi, “Ölmeye Yatmak” isimli birinci romanını 1973’te, “Yüksek Gerilim” isimli birinci öykü kitabını ise 1974’te okuyucunun beğenisine sundu.
DAR vakit içindeR…
“Dar vakit içinder” alt başlığıyla yayımlanan “Ölmeye Yatmak”, “Bir Düğün Gecesi” ve “Hayır…” isimli üç romanında, vakti yazdığı romanların en kıymetli figürü haline getiren muharrir, Çağdaş Türk romanında “zaman ustası” olarak kıymetlendirilir oldu.
Unutulmaz edebiyatçı, romanlarında ekseriyetle aydınların sıkıntılarını ve bağlarını ele alırken, Ölmeye Yatmak’ta, cumhuriyet devrinin hâkim ideolojisinin, kentsoylu toplumsal kesitler üstündeki tesirlerini ve tutarsızlıklarını işledi.
Yaptığı bir açıklamada, yaşadığı devirde uğradığı sansür niçiniyle tiyatro oyunu yazmayı bırakıp roman yazmaya yöneldiğini belirten usta kalem, şunları kaydetmişti:
“KİTABIM İÇİN MAKÛS ŞEYLER YAZDILAR”
“İlk romanım çıktığı vakit periyodun en ünlü eleştirmenleri fazlaca berbat şeyler yazdılar bu kitap için. Ancak ben sokakta yürürken okurun ‘İyi ki Ölmeye Yatmak’ı yazdınız. Ne kadar diğer bir roman.’ deyip beni yoldan çevirdiği oldu. Ben okura karşı sorumluluk duydum. İnan ki sizlerin bana ne diyeceğini, en hayli bunu düşünürüm. O sorumluluğu daima duydum. 90 yaşında hala duyuyorum. Bu katlandı, hiç bitmedi. Ben okurum yardımıyla var oldum. Eleştirmenler yardımıyla var olmadım. Biz bu biçimde buluştuk.”
FİKRİMİN İNCE GÜLÜ SİNEMAYA UYARLANDI
Yaklaşık 20 yıl roman, öykü ve denemeler yazan Ağaoğlu, 1991’de “Çok Uzak Fazla Yakın” isimli yapıtıyla oyun yazarlığına dönüş yaptı.
Muharririn, “Fikrimin İnce Gülü” romanı, “Sarı Mercedes” ismiyle 1993’te Tunç Okan tarafınca sinemaya uyarlandı.
Ağaoğlu, 1996’da, parkta otururken bir otomobilin kendisine çarpması kararı ağır yaralandı, Türkiye’de ve Türkiye haricinde uzun bir tedavi periyodu geçirdikten daha sonra sıhhatine kavuştu.
ÖDÜLLÜ MUHARRİR
New York’ta 1969’da yayımlanan The Reader’s Encyclopedia of World Drama isimli tiyatro ansiklopedisinde dünya tiyatro müellifleri içinde anılan muharririn “Yaşamak” isimli oyunu, Fransız ve Alman radyolarında yayımlandı.
“Üç Oyun” yapıtıyla 1974’te TDK Tiyatro Mükafatını alan Ağaoğlu, “Yüksek Gerilim” ile 1975’te Sait Faik Öykü Armağanını, “Bir Düğün Gecesi” ile 1979’da Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Mükafatını, 1980’de Orhan Kemal Roman Armağanını ve Madaralı Roman Mükafatını kazandı.
Başarılı muharrir ayrıyeten “Çok Uzak Fazla Yakın” ile 1992’de Türkiye İş Bankası Edebiyat Büyük Mükafatını, 1995’te Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Mükafatını, “Romantik Bir Viyana Yazı” ile 1996’da Aydın Doğan Vakfı Edebiyat Mükafatını, 1997’de NTV Yılın Muharriri Mükafatını, 1999’da ise Aziz Nesin Mükafatını aldı.
OYUNLARI
“Bir Piyes Yazalım” (S. Uznazarann ile, 1953), “Evcilik Oyunu” (1964), “Tombala” (Türk Lisanı mecmuası, 1967), “Çatıdaki Çatlak” (1969), “Üç Oyun” (1973), “Kendini Yazan Şarkı” (1977), “Oyunlar” (1982), “Çok Uzak Fazla Yakın” (1991), “Duvar Öyküsü” (1992), “Şiir ve Sinek” (1992), “Oyunlar I-II” (1993), “Toplu Oyunlar” (1996).
ROMANLAR
Ölmeye Yatmak” (1973), “Fikrimin İnce Gülü” (1976), “Bir Düğün Gecesi” (1979), “Yaz Sonu” (1980), “Üç Beş Kişi” (1984), “Göç Temizliği” (1985), “Hayır…” (1987), “Ruh Üşümesi” (1991), “Romantik Bir Viyana Yazı” (1993), “Dert Dinleme Uzmanı” (2014)
ANI VE ÖYKÜLER
“Damla Damla Günler” (2004), “Yüksek Gerilim” (1974), “Sessizliğin Birinci Sesi” (1978), “Hadi Gidelim” (1982), “yaşamı Savunma Biçimleri” (1997), “Toplu Hikayeler I” (2001), “Toplu Hikayeler II” (2001)
DENEME, TENKİT, SÖYLEŞİ
“Geçerken” (1986), “Gece yaşamım” (1992), “Karşılaşmalar” (1993), “Başka Karşılaşmalar” (1996), “Öyle Kaosta bu biçimde Karşılaşmalar” (2002)
DERLEMLERİ
Güner Sümer / Toplu Yapıtları I-II (1983), Seçmeler (1993)
Çevirileri: “Mezarsız Ölüler (J. P. Sartre 1962), Kafkas Tebeşir Dairesi (B. Brecht,1963), Durand Bulvarı (Armand Salcrou, 1967), Amerikano Manyaklar (Razvani, 1973)
OYUNLAR II
Bir Piyes Yazalım” – 1953, “Yaşamak” 1955, “Evcilik Oyunu” 1964, “Tombala” 1967, “Çatıdaki Çatlak” 1969, “Sınırlarda” 1969, Üç Oyun: “Bir Kahramanın Ölümü”, “Çıkış”, “Kozalar” – 1973, Kendini Yazan Şarkı” 1976, “Çok Uzak-Fazla Yakın” 1991,”Duvar Öyküsü” 1992, “Fikrimin İnce Gülü” 1996, “Çağımızın Tellalı” 2011
Ağaoğlu, yazılarını evlenmedilk evvel Adalet Sümer, evlendikten daha sonra da bir süre Adalet Sümer Ağaoğlu isimleriyle kaleme aldı, ayrıyeten Parker Quinck, Remüs Telada takma isimlerini da kullandı.
EĞİTİM HAYATI
İlkokulu Nallıhan’da okuyan müellif, Ankara Kız Lisesinde okurken birinci şiir ve yazılarını kaleme almaya başladı. Yazı ile bağlantısını “arkadaşlık” olarak tanımlayan usta edebiyatçı, verdiği bir röportajda, “O denli bir arkadaşlık ki insan bir defa başladı mı duramıyor artık. Bir yandan da yazarak öğrendiğim kadar hiç bir yerden öğrenmedim. Artık o denli bir şey ki yazmak, sigara tiryakiliğinden daha büyük bir tiryakilik. Gerçekten. Ben elimden düşürmediğim sigarayı basitçe bıraktım, hiç de aramadım. Ama yazmayı bırakamadım. Tiryakilik o dereceydi. Artık yaklaşık 2 yıldır konuttan dışarı çıkamıyorum. bir daha de yazmadan duramıyorum. Yazmak, su içer üzere içimden geliyor daima.” tabirlerini kullanmıştı.
BİRİNCİ ŞİİRLERİ
Liseyi bitirdiği 1946 ile 1947 içinde Ulus gazetesinde tiyatro tenkitleri kaleme alan Ağaoğlu, 1948’de birinci şiiri “Gölgeler”in yayınlandığı Kaynak mecmuasında 1950’ye kadar şiirlerini okuyucuyla buluşturdu.
TİYATRO OYUNLARI YAZDI
Başarılı edebiyatçı, 1950’de Ankara Üniversitesi Lisan ve Tarih Coğrafya Fakültesi Fransız Lisanı ve Edebiyatı Kısmını bitirdi.
Şiirin yanı sıra tiyatro oyunlarına da yönelen Ağaoğlu, Ankara Radyosu’nda nazaranve başladığı 1951’de, birinci radyo oyunu “Aşk Şarkısı”nı yazdı. Radyoda bir süre dramaturg olarak çalışan müellif, sonrasındasında Radyo Tiyatrosu Müdürü oldu.
Başarılı muharrir, 1961’de tiyatro oyuncusu ve direktör arkadaşları Kartal Tibet, Üner İlsever, Çetin Köroğlu ve Parıltı Sabuncu ile Ankara’nın birinci özel tiyatrosu “Meydan Sahnesi”ni kurdu, ayrıyeten Meydan Sahne Mecmuası’nı çıkardı.
“BİR PİYES YAZALIM”
Sevim Uzunnazarann ile kaleme aldığı “Bir Piyes Yazalım” yapıtının Ankara’da sahnelenmeye başladığı 1953’te, tiyatro konusundaki görgü ve bilgisini artırmak üzere Paris’e giden muharrir, 1954’te mühendis Halim Ağaoğlu ile evlendi ve eşinin 2018’deki vefatına kadar evlilikleri devam etti.
Müellifin, yaşadığı etraftan edindiği müşahedeler üzerine kurduğu “Evcilik Oyunu” yapıtı 1963-1964 döneminde Ankara’da sahnelendi.
TRT’nin kurulmasının akabinde program uzmanı ve daire başkanlığı nazaranvlerinde bulunan Ağaoğlu, 1971’e kadar TRT’de çalıştı.
YAPITLARI PEK ÇOK LİSANA ÇEVRİLDİ
Yazdığı oyunlarla 1960 ve 1970’li yılların önde gelen oyun muharrirlerinden biri olan Ağaoğlu’nun yapıtları, Almanca, Slovakça, İngilizce, Hollandaca ve Bulgarcaya çevrildi. Ağaoğlu, kaleme aldığı oyunlarda, toplumun sıkıntılarına, şimdiki gelişmelere hassas bir tutum sergiledi.
Adalet Ağaoğlu, 1970’lerden itibaren roman ve öykü yazarlığına yöneldi, “Ölmeye Yatmak” isimli birinci romanını 1973’te, “Yüksek Gerilim” isimli birinci öykü kitabını ise 1974’te okuyucunun beğenisine sundu.
DAR vakit içindeR…
“Dar vakit içinder” alt başlığıyla yayımlanan “Ölmeye Yatmak”, “Bir Düğün Gecesi” ve “Hayır…” isimli üç romanında, vakti yazdığı romanların en kıymetli figürü haline getiren muharrir, Çağdaş Türk romanında “zaman ustası” olarak kıymetlendirilir oldu.
Unutulmaz edebiyatçı, romanlarında ekseriyetle aydınların sıkıntılarını ve bağlarını ele alırken, Ölmeye Yatmak’ta, cumhuriyet devrinin hâkim ideolojisinin, kentsoylu toplumsal kesitler üstündeki tesirlerini ve tutarsızlıklarını işledi.
Yaptığı bir açıklamada, yaşadığı devirde uğradığı sansür niçiniyle tiyatro oyunu yazmayı bırakıp roman yazmaya yöneldiğini belirten usta kalem, şunları kaydetmişti:
“KİTABIM İÇİN MAKÛS ŞEYLER YAZDILAR”
“İlk romanım çıktığı vakit periyodun en ünlü eleştirmenleri fazlaca berbat şeyler yazdılar bu kitap için. Ancak ben sokakta yürürken okurun ‘İyi ki Ölmeye Yatmak’ı yazdınız. Ne kadar diğer bir roman.’ deyip beni yoldan çevirdiği oldu. Ben okura karşı sorumluluk duydum. İnan ki sizlerin bana ne diyeceğini, en hayli bunu düşünürüm. O sorumluluğu daima duydum. 90 yaşında hala duyuyorum. Bu katlandı, hiç bitmedi. Ben okurum yardımıyla var oldum. Eleştirmenler yardımıyla var olmadım. Biz bu biçimde buluştuk.”
FİKRİMİN İNCE GÜLÜ SİNEMAYA UYARLANDI
Yaklaşık 20 yıl roman, öykü ve denemeler yazan Ağaoğlu, 1991’de “Çok Uzak Fazla Yakın” isimli yapıtıyla oyun yazarlığına dönüş yaptı.
Muharririn, “Fikrimin İnce Gülü” romanı, “Sarı Mercedes” ismiyle 1993’te Tunç Okan tarafınca sinemaya uyarlandı.
Ağaoğlu, 1996’da, parkta otururken bir otomobilin kendisine çarpması kararı ağır yaralandı, Türkiye’de ve Türkiye haricinde uzun bir tedavi periyodu geçirdikten daha sonra sıhhatine kavuştu.
ÖDÜLLÜ MUHARRİR
New York’ta 1969’da yayımlanan The Reader’s Encyclopedia of World Drama isimli tiyatro ansiklopedisinde dünya tiyatro müellifleri içinde anılan muharririn “Yaşamak” isimli oyunu, Fransız ve Alman radyolarında yayımlandı.
“Üç Oyun” yapıtıyla 1974’te TDK Tiyatro Mükafatını alan Ağaoğlu, “Yüksek Gerilim” ile 1975’te Sait Faik Öykü Armağanını, “Bir Düğün Gecesi” ile 1979’da Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Mükafatını, 1980’de Orhan Kemal Roman Armağanını ve Madaralı Roman Mükafatını kazandı.
Başarılı muharrir ayrıyeten “Çok Uzak Fazla Yakın” ile 1992’de Türkiye İş Bankası Edebiyat Büyük Mükafatını, 1995’te Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Mükafatını, “Romantik Bir Viyana Yazı” ile 1996’da Aydın Doğan Vakfı Edebiyat Mükafatını, 1997’de NTV Yılın Muharriri Mükafatını, 1999’da ise Aziz Nesin Mükafatını aldı.
OYUNLARI
“Bir Piyes Yazalım” (S. Uznazarann ile, 1953), “Evcilik Oyunu” (1964), “Tombala” (Türk Lisanı mecmuası, 1967), “Çatıdaki Çatlak” (1969), “Üç Oyun” (1973), “Kendini Yazan Şarkı” (1977), “Oyunlar” (1982), “Çok Uzak Fazla Yakın” (1991), “Duvar Öyküsü” (1992), “Şiir ve Sinek” (1992), “Oyunlar I-II” (1993), “Toplu Oyunlar” (1996).
ROMANLAR
Ölmeye Yatmak” (1973), “Fikrimin İnce Gülü” (1976), “Bir Düğün Gecesi” (1979), “Yaz Sonu” (1980), “Üç Beş Kişi” (1984), “Göç Temizliği” (1985), “Hayır…” (1987), “Ruh Üşümesi” (1991), “Romantik Bir Viyana Yazı” (1993), “Dert Dinleme Uzmanı” (2014)
ANI VE ÖYKÜLER
“Damla Damla Günler” (2004), “Yüksek Gerilim” (1974), “Sessizliğin Birinci Sesi” (1978), “Hadi Gidelim” (1982), “yaşamı Savunma Biçimleri” (1997), “Toplu Hikayeler I” (2001), “Toplu Hikayeler II” (2001)
DENEME, TENKİT, SÖYLEŞİ
“Geçerken” (1986), “Gece yaşamım” (1992), “Karşılaşmalar” (1993), “Başka Karşılaşmalar” (1996), “Öyle Kaosta bu biçimde Karşılaşmalar” (2002)
DERLEMLERİ
Güner Sümer / Toplu Yapıtları I-II (1983), Seçmeler (1993)
Çevirileri: “Mezarsız Ölüler (J. P. Sartre 1962), Kafkas Tebeşir Dairesi (B. Brecht,1963), Durand Bulvarı (Armand Salcrou, 1967), Amerikano Manyaklar (Razvani, 1973)
OYUNLAR II
Bir Piyes Yazalım” – 1953, “Yaşamak” 1955, “Evcilik Oyunu” 1964, “Tombala” 1967, “Çatıdaki Çatlak” 1969, “Sınırlarda” 1969, Üç Oyun: “Bir Kahramanın Ölümü”, “Çıkış”, “Kozalar” – 1973, Kendini Yazan Şarkı” 1976, “Çok Uzak-Fazla Yakın” 1991,”Duvar Öyküsü” 1992, “Fikrimin İnce Gülü” 1996, “Çağımızın Tellalı” 2011