Eski Petrol Mühendisleri Odası İdare Heyeti Lideri Necdet Pamir, Türkiye Elektrik İletim AŞ’nin (TEİAŞ) özelleştirme kapsamına alınmasını eleştirerek, “Elektrik, yerli-yabancı monopollerin rant sevdasına teslim edilmiş olacak” dedi. Pamir, “TEİAŞ özelleştirilse ulusal güvenliğimiz için büyük bir risk olur. İşin finansal boyutunda ise yerli şirketlerin yetersiz kalması, Avrupalı şirketlerin, Katar’ın devreye girmesi sürpriz sayılmamalı” diye uyardı.
Sözcü müellifi Aytunç Erkin’e konuşan Pamir, “Enerji güvenliği, ülkelerin ekonomik güvenliklerinin ve ulusal güvenliklerinin temel taşıdır. Güçte bağımlılık, ülkelerin ekonomilerini olduğu kadar, ulusal güvenliklerini de tehdit eder. Bu niçinle de güç (ve elektrik) bölümünün, yüklü olarak kamunun denetim, idare ve kontrolünde olması gerekir. TEİAŞ da şebeke verimliliğini, planlamasını, talep projeksiyonlarını, gerekli ikili mutabakatları yapan ve elektrik sistemine dair her türlü altyapı ve ikincil mevzuattan da sorumlu olan kamu kuruluşu” tabirlerini kullandı.
“Bu özelleştirmede ulusal çıkar ya da kamu faydası yok”
“TEİAŞ’ın özelleştirme kapsamına alınması ne manaya geliyor?” sorusuna rağmen Pamir, şu tespitleri yaptı:
“TEİAŞ’ın özelleştirilmesinde ısrar edilmesi durumunda, enerji/elektrik güvenliğimizin yanı sıra, ulusal güvenlik riski de kelam konusu olacak. İşin finansal boyutunda, yerli şirketlerin yetersiz kalması ve direkt ya da perde gerisinden kimi Avrupalı şirketlerin ve/veya Katar’ın devreye girmesi sürpriz sayılmamalıdır. Yerli şirketlerin ise burada taşeron pozisyonunda kalmaları beklenmelidir. Bu özelleştirmede, güç bölümündeki öteki özelleştirmelerde olduğu üzere, ulusal çıkar ya da kamu faydası yok.”
“Sektör, büsbütün yerli ve yabancı şirketlerin insafına terk edilmiş durumda”
“Elektrik üretiminde kamunun yükü 1984 yılında yüzde 87 iken, 2000 yılında yüzde 60, 2020 yılında ise ne yazık ki yalnızca yüzde18.7’ye düşürüldü” diyen Pamir şu biçimde devam etti:
“Sektör, büsbütün yerli ve yabancı şirketlerin insafına terk edilmiş durumda. Elektrik üretiminde dışa bağımlılık oranımız, 1984’te yüzde 23 iken, 2020’de yüzde 43.3 oldu. Yandaş şirketlere ‘iş yaratmak’ ve ‘rant sağlamak’ maksadı ile (sadece bu vakitte değil) doğalgaz ve elektrik talep kestirimleri abartılmış ve yıllar ortasında gereksiz ve devasa yükseklikte bir santral şurası güç kapasitesi yaratıldı. Bunlar, son on yılların, dalda süratle yaygınlaşan özelleştirme furyasının kaçınılmaz sonuçlarıdır. TEİAŞ özelleştirmesi gerçekleşirse, elektrik kesimi büsbütün yerli-yabancı monopollerin rant sevdasına teslim edilmiş olacak.”
Pamir ne yapılması gerektiğini de şu biçimde deklare etti:
■ TEİAŞ’ın özelleştirilmemesi bir yana, tüm elektrik ve güç kesimi, faaliyet zincirinin tüm halkaları kamu tarafınca yönetilmek üzere, kamulaştırılmalıdır.
■ İletim faaliyetleri, üst kuruluş olarak (bir daha) kurulacak Türkiye Elektrik Kurumu (TEK) bünyesinde bir kamu iletim işletmesi olacak olan Türkiye Elektrik İletim A.Ş. tarafınca yürütülmeli ve mevcut iletim şebekesini geliştirecek ve yenileyecek yatırımlar süratle yapılmalıdır.
■ Kesintisiz, kaliteli, pak enerjiye/elektriğe, ödenebilir şartlarda erişim, temel bir haktır. Bunu sağlamak ise devletin temel bakılırsavidir. Üretimden iletime, dağıtımdan satışa, bu hizmetin tek elden ve kamu eliyle yönetilmesi, bu misyonun hakkıyla yerine getirilmesinin ön şartıdır.
“TPAO, BOTAŞ ve ETİ Maden TVF’den ve özelleştirme kapsamından çıkarılmalı”
Türkiye Varlık Fonu’na (TVF) devredilen ve özelleştirme hazırlıkları sürdürülen TPAO, BOTAŞ ve ETİ Maden, bu fondan ve özelleştirme kapsamından çıkarılması gerektiğini de söz eden Pamir, “Petrol ve doğalgazın yapısı gereği birbirleriyle ayrılmaz bütünlüğü var. Arama ve üretimden, iletim ve tüketiciye ulaşmada petrol ve doğalgazın paha zincirindeki halkalarının ayrılmaz olduğu göz önüne alınmalı. Dünyanın biroldukça ülkesinde olduğu üzere, ülkemizde de petrol ve doğalgaz arama, üretim, rafinaj, iletim faaliyetleri; dikey bütünleşmiş bir yapıda (dikey entegrasyon) sürdürülmeli, bu yapı, gereksinim halinde dağıtım ve satış faaliyetlerinde de bulunabilmelidir. Bu emelle, TPAO ve BOTAŞ’ı da bünyesine alacak Türkiye Petrol ve Doğalgaz Kurumu (TPDK) oluşturulmalıdır” dedi.
Sözcü müellifi Aytunç Erkin’e konuşan Pamir, “Enerji güvenliği, ülkelerin ekonomik güvenliklerinin ve ulusal güvenliklerinin temel taşıdır. Güçte bağımlılık, ülkelerin ekonomilerini olduğu kadar, ulusal güvenliklerini de tehdit eder. Bu niçinle de güç (ve elektrik) bölümünün, yüklü olarak kamunun denetim, idare ve kontrolünde olması gerekir. TEİAŞ da şebeke verimliliğini, planlamasını, talep projeksiyonlarını, gerekli ikili mutabakatları yapan ve elektrik sistemine dair her türlü altyapı ve ikincil mevzuattan da sorumlu olan kamu kuruluşu” tabirlerini kullandı.
“Bu özelleştirmede ulusal çıkar ya da kamu faydası yok”
“TEİAŞ’ın özelleştirme kapsamına alınması ne manaya geliyor?” sorusuna rağmen Pamir, şu tespitleri yaptı:
“TEİAŞ’ın özelleştirilmesinde ısrar edilmesi durumunda, enerji/elektrik güvenliğimizin yanı sıra, ulusal güvenlik riski de kelam konusu olacak. İşin finansal boyutunda, yerli şirketlerin yetersiz kalması ve direkt ya da perde gerisinden kimi Avrupalı şirketlerin ve/veya Katar’ın devreye girmesi sürpriz sayılmamalıdır. Yerli şirketlerin ise burada taşeron pozisyonunda kalmaları beklenmelidir. Bu özelleştirmede, güç bölümündeki öteki özelleştirmelerde olduğu üzere, ulusal çıkar ya da kamu faydası yok.”
“Sektör, büsbütün yerli ve yabancı şirketlerin insafına terk edilmiş durumda”
“Elektrik üretiminde kamunun yükü 1984 yılında yüzde 87 iken, 2000 yılında yüzde 60, 2020 yılında ise ne yazık ki yalnızca yüzde18.7’ye düşürüldü” diyen Pamir şu biçimde devam etti:
“Sektör, büsbütün yerli ve yabancı şirketlerin insafına terk edilmiş durumda. Elektrik üretiminde dışa bağımlılık oranımız, 1984’te yüzde 23 iken, 2020’de yüzde 43.3 oldu. Yandaş şirketlere ‘iş yaratmak’ ve ‘rant sağlamak’ maksadı ile (sadece bu vakitte değil) doğalgaz ve elektrik talep kestirimleri abartılmış ve yıllar ortasında gereksiz ve devasa yükseklikte bir santral şurası güç kapasitesi yaratıldı. Bunlar, son on yılların, dalda süratle yaygınlaşan özelleştirme furyasının kaçınılmaz sonuçlarıdır. TEİAŞ özelleştirmesi gerçekleşirse, elektrik kesimi büsbütün yerli-yabancı monopollerin rant sevdasına teslim edilmiş olacak.”
Pamir ne yapılması gerektiğini de şu biçimde deklare etti:
■ TEİAŞ’ın özelleştirilmemesi bir yana, tüm elektrik ve güç kesimi, faaliyet zincirinin tüm halkaları kamu tarafınca yönetilmek üzere, kamulaştırılmalıdır.
■ İletim faaliyetleri, üst kuruluş olarak (bir daha) kurulacak Türkiye Elektrik Kurumu (TEK) bünyesinde bir kamu iletim işletmesi olacak olan Türkiye Elektrik İletim A.Ş. tarafınca yürütülmeli ve mevcut iletim şebekesini geliştirecek ve yenileyecek yatırımlar süratle yapılmalıdır.
■ Kesintisiz, kaliteli, pak enerjiye/elektriğe, ödenebilir şartlarda erişim, temel bir haktır. Bunu sağlamak ise devletin temel bakılırsavidir. Üretimden iletime, dağıtımdan satışa, bu hizmetin tek elden ve kamu eliyle yönetilmesi, bu misyonun hakkıyla yerine getirilmesinin ön şartıdır.
“TPAO, BOTAŞ ve ETİ Maden TVF’den ve özelleştirme kapsamından çıkarılmalı”
Türkiye Varlık Fonu’na (TVF) devredilen ve özelleştirme hazırlıkları sürdürülen TPAO, BOTAŞ ve ETİ Maden, bu fondan ve özelleştirme kapsamından çıkarılması gerektiğini de söz eden Pamir, “Petrol ve doğalgazın yapısı gereği birbirleriyle ayrılmaz bütünlüğü var. Arama ve üretimden, iletim ve tüketiciye ulaşmada petrol ve doğalgazın paha zincirindeki halkalarının ayrılmaz olduğu göz önüne alınmalı. Dünyanın biroldukça ülkesinde olduğu üzere, ülkemizde de petrol ve doğalgaz arama, üretim, rafinaj, iletim faaliyetleri; dikey bütünleşmiş bir yapıda (dikey entegrasyon) sürdürülmeli, bu yapı, gereksinim halinde dağıtım ve satış faaliyetlerinde de bulunabilmelidir. Bu emelle, TPAO ve BOTAŞ’ı da bünyesine alacak Türkiye Petrol ve Doğalgaz Kurumu (TPDK) oluşturulmalıdır” dedi.