Fikre hürmet duymak çocukken öğreniliyor

JoKeR

Active member
Zeynep Tuba Kesimli

Birkaç yıldır bir fazlaca mecrada P4C (Çocuklar için Felsefe) uygulamalarını görüyoruz. Pekala, nedir bu P4C? Bu uygulamalarda neler yapılır? Çocuklar ideoloji mi öğrenir, filozofların hayatları üzerine mi konuşur? Çocuklar için Felsefe’nin ne üzere kazanımları vardır? Merak ettiklerimizi bir bilene sorduk ve P4C Eğitim Uzmanı Nurgül Bahar ile Çocuklar için İdeoloji uygulamaları üzerine konuştuk.

– Birkaç yıldır bir epeyce mecrada P4C uygulamalarını görüyoruz. P4C nedir, ne değildir?

P4C’nin birinci açılımı aslında topluluklar için ideolojidir. Yani yaşadığımız toplumun sorgulayan bir topluluk olmasını hedefler, topluma bunu kazandırmanın yolu da şüphesiz çocuklardan geçiyor. P4C yani ‘Çocuklar için Felsefe’de 4C ile yaratıcı (creative), eleştirel (ciritical), kadro halinde (collaborate) ve itina gösterek (caring) düşünme tabir edilir. Temelleri 1960’lı senelerda Amerikalı profesör Matthew Lipman tarafınca atılmıştır. Ülke olarak biraz geç kalmış olsak da yaygınlaşması bizi memnun ediyor.P4C, filozofların hayatlarını ya da ideolojilerini öğretme gayreti değildir. Sunduğumuz uyaranın bizi davet ettiği kavramı sorgulamaktır.



P4C ÇOCUKLARI YARGILAMAZ

Çocuklar için İdeoloji pedagojisi çocuklara yargılanmadıkları, hakikat yanlış yanıtın olmadığı, kendilerini özgür hissettikleri bir ortamda, arkadaşlarının fikirlerine hürmet göstererek kendi fikirlerini münasebetleriyle sunmasıdır. Çocuklar için İdeoloji, çocuğa bir hususta ileti verme korkusu taşımaz, çocuğu “bilmeyen” olarak görüp bir şeyler öğretme uğraşında olan bir pedagojik yaklaşım içermez.

– Farklı yaş kümesinden çocuklarla eşitlik, adalet, kendin olmak, değişim üzere güç problemler üzerine konuşuyorsunuz. Bu sorunları ele alırken materyal/kaynak olarak ne kullanıyorsunuz?

Aslında bu mevzular bize nazaran güç mevzular. Bizden daha geniş baktıklarını söyleyebilirim.

Daha kalıp yargısız, daha esnekler tartışırken… P4C uygulamalarının gereci sinemalardan birtakım kesitler, reklamlar, kitaplar ve çocuk kitapları olabilir. Bu mevzuda bir sonlandırma yok, bir soru yahut yalnızca bir cümle bile bir uyaran olabilir. Ben küçük yaş kümesiyle çalışırken daha epey fotoğraflı çocuk kitaplarıyla çalışıyorum. Fotoğraflı çocuk kitaplarını okurken daha önce belirlediğim yerlerde durup, tartışmayı başlatacak faal sorular sorarak başlıyoruz. Bir kavramda derinleşmelerine şahit olmak beni hem şaşırtıyor tıpkı vakitte gelecek ismine ümitlendiriyor. Özetle söylemem gerekirse P4C uygulamalarının gereci ikilem(çatışma) taşıyan her şey olabilir. Sizi her vakit baktığınız açıdan farklı düşündürecek her materyal uyaran olabilir.

– Çocuklar için ideolojinin ne üzere kazanımları var?

Bu ortamın kazanımlarını saymak tahminen hayli klişe oluyor. Evet yaratıcı, eleştirel, işbirlikçi ve itina göstererek düşünmeyi kazandırıyor diyebiliriz. özetlemek gerekirse 21. yy. hünerleri deniyor bunlara fakat bence en değerlisi çocukların soruşturmanın başında oldukları yerde olmamaları. Yani kesinlikle arkadaşının fikrini dinlemiş, önemsemiş, kıymetlendirmiş, onun açısından da bakabilmiş ve daha sonra kendi fikri ile muhakeme etmiş oluyor. kimi vakit birbirlerine katıldıklarını söz ediyorlar kimi vakit de “Hayır, ben o denli düşünmüyorum çünkü” deyip sebeplerini açıklıyorlar. Bu sözleri bu yaşlarda onlardan duymanın gelecek için ümitlendirici olduğunu düşünüyorum.

Nurgül Bahar


BU DERSTE BEYNİM SALINCAKTA GİBİ

– P4C uygulayıcılarına yanılmıyorsam “kolaylaştırıcı” deniliyor. Kolaylaştırıcı kimdir? Ne yapar?


Evet, P4C uygulaması yapan şahsa kolaylaştırıcı diyoruz. Kolaylaştırıcının bir şeyi öğretme üzere bir amacı yok. Bana göre yapacağı en kıymetli iş çocukları yargılamadan dinlemesi, onları inançta hissettirmesi, çocuklar içinde eşitlikçi bir tavır sergilemesidir. Zira kimi vakit en çok kelam alan çocuk güya bu derste hayli güzelmiş üzere algılanabiliyor (diğer derslerdeki gibi) ancak hayır, kimi vakit bütün ders arkadaşlarını dinleyip derinleşen öğrencim dersin sonunda kendi fikrini o kadar etraflıca söz ediyor ki. kimi vakit de uyaranı sunduğumda parmak kaldırıp “ben biraz düşüneceğim, arkadaşlarımı dinleyeceğim” diyen olabiliyor. Bunlar memnunluk verici benim açımdan. Kolaylaştırıcı burada hayrete bile düşse nötr kalabilmeli. Zira bir çocuğun fikrine yapılan bir övgü sınıfın pek birçoklarının birebir biçimde düşünmesine sebep olabiliyor. Kolaylaştırıcının rolünün burada hayli değerli olduğunu düşünüyorum.

Bir dersin sonunda bir öğrencim “Bu derste beynimi salıncakta üzere hissediyorum.” demişti. niçinini sorduğumda hem keyifli birebir vakitte daima hareket halinde demişti. Bu unutmadığım tanımlardan birisidir.

– P4C uygulamaları için eğitim almak koşul mı? Ebeveynler meskende çocuklarıyla P4C uygulayabilirler mi?

Evet, P4C eğitim uzmanlığı için eğitim almak gerekiyor. Eğitim seçerken de bunun bir seyahat olduğu unutulmamalı. Uygulamalarda felsefi soruşturma ve derinlik hedeflenmez ise bir sohbet havasında gerçekleşebilir. Bu noktayı epeyce önemsiyorum. ‘Çocuklar için Felsefe’ uygulaması için en az 6-8 çocuk gerekiyor. Meskende bu imkân olamayacağı için konutta aileler didaktik olmaktan uzak, çocuklarıyla kitap okumanın keyfini çıkarsınlar. Çocuklar anne/baba kitabı birinci sefer okurken soru sorulmasından hoşlanmıyorlar, sonunu merak ediyorlar.

UCU AÇIK SORULAR ÖNEMLİ

İlk okumada soru sormayı epeyce önermesem de ikinci ve daha sonraki okumalarda (ya da kitap bittikten daha sonra) ucu açık sorularla küçük sorgulamalar yapılabilir. Ucu açık sorulardan kastettiğim sanki kitabı dinledi mi, anladı mı teyidinde olan sorular değil. Hakikat yanlış karşılığı olmayan şahıstan şahsa değişebilecek sorular sorulmasını öneriyorum. Pekala bu ne sağlar? Çocuk ebeveyni ile ortak bir odak sağlamış olur ve ortalarındaki bağ güçlenir. Yani konutta kitap okurken işin ideoloji kısmından hayli onlarla aramızdaki bağı kuvvetlendirebiliriz.
 
Üst