JoKeR
Active member
ZEYNEP TUBA BÖLÜMLÜ
Çocuk edebiyatı yapıtlarının sade, anlaşılır bir lisana sahip olması gerektiği tarafında genel bir kanı var. Sizin yapıtlarınızda de bir okunuşta anlaşılamayabilecek, üzerine düşünülmesi gereken, çocukları tetikleyen cümleler var. Bu mevzuda siz ne düşünüyorsunuz?
Lisan olarak esasen ben de sade ve anlaşılır bir lisanla yazabilmek için epeyce fazla efor harcıyorum. Galiba vakit zaman başardığım da oluyor. Bu noktada efsane futbolcu ve teknik yönetici Johan Cruyff’un “Futbol sıradan bir oyundur. Güç olan onu sıradan oynamaktır.” kelamını aklımın daima bir köşesinde tutuyorum. Ama anlaşılırlık konusunun lisanın sadeliği ile alakalı olduğunu düşünmüyorum. Çok katmanlı bir anlatıyı sade bir lisanla aktarmaya çabalıyorum ben. Her kademeden, her düzeyde çocuk okurunu ve yetişkin okurunu başka farklı katmanlarla yakalamaya çalışıyorum. İddia ediyorum ki “bir okunuşta anlaşılmayabilecek” diye tabir edilen kısımlar alt katmanlara gizlediğim şeylerin fark edilmesinden ötürüdır. Evet, hepsinin anlaşılmama ihtimali var. Bu bir sorun mu? Hayır. Hayatta da bu biçimdedir, bilgileri görmek nasip işidir. Pekala güç mu? O da evet. Burada beni zorlayan şey, kapalı katmanlar hiç anlaşılmasa bile en sığ katmanın okunabilir ve sevilebilir olması gerekiyor. Karmaşık bir mana dünyasını sade bir lisanla ve herkesi kucaklayacak biçimde yazmak, bir de üstüne iletileri fark edilmeyecek kadar gizlemek tatlı bir uğraş.
Cezve Çocuk’ta çeviri kitap basmıyor, yerli müellif ve çizerlerle yayıncılık yapıyorsunuz. Bu tercihinizin niçini nedir? Bu yayıncı için büyük bir risk değil mi?
İkinci sorudan başlarsak; evet, riskli. Hoş şeyler daima bu biçimde değil mi esasen? Risk olacak ki herkes teşebbüs etmesin. Tenhalıkta bulunur hazineler. O denli bir hazine ki yedi başlı devle de savaşmak gerekebiliyor, uçurumlardan atlamak, aşılmaz çölleri geçmek de. Lakin hazine, hazinedir. Hoştur. Çeviri kitap riski daha az, denenmiş, muvaffakiyetini en azından dünyanın bir yerinde ispatlamış olan, süreçleri kolay bir alan. Âlâ seçim yapmak, lisanının uygun tat alması kıymetli. Orası başka bir mevzu. Çok hürmet duyuyorum. Ancak benim yayıncılığın yöneticilik tarafına geçmemin bir niçini vardı. İşte bu noktada birinci sorunuzun yanıtına geliyoruz. Biz Cezve’yi kurarken, yayınevinin sahibi Mustafa Özbalak ile bir karar vermiştik. Yalnızca yerli üretim yapacaktık. Ben muharrir olarak girdiğim çocuk edebiyatı alanının daha olgun, daha nitelikli bir alan olması için sağda solda konuşurdum. Bir gün birisi “doğrusunu bu kadar biliyorsan, sen yap” dedi. Çok mantıklıydı. Çocuk edebiyatı kanonunun oluşmasını istiyorsam, birtakım yanlışlıkları romantik olmadan, lakin realist olarak çözmek istiyorsam benim bir şeyler yapmam gerekiyordu. Müellif mı eksikti, yetiştirecektik. Çizer mi eksikti, dizayncı mı bulamıyorduk, yetiştirecektik. Bu toprakların yetiştirdiği epeyce yetenekli bir sürü insan kendini gösterecek yer mi bulamıyordu, onlara platform olacaktık. Tanınan anlatı çerçevesinde pak bir ana akıma, sanat derelerine su taşıyan debili akan bir ırmağa muhtaçlığımız mı vardı, o ırmak biz olalım istedik. Allah da bize bunları yapmayı nasip etti. Cezve Yayın Grubu’nu herkes için “Bizim Cezve” yapan şey de bu galiba.
Sizin severek okuduğunuz çocuk kitapları neler?
Kitap ismi söyleyip, ismini anmadıklarımı gücendirmeyeyim. Ya da bu cümle ile kitap önermekten kaçmış da olabilirim. Zira kitap önermektense bireylerin kendi seyahatleri ile kitaplara ulaşmasını daha değerli buluyorum. Lakin çeşit söyleyebilirim. Çocuk edebiyatı hariç (çünkü tamamına kucak açıyorum) kurgu eser bağlamında genel olarak bilimkurgu ve distopya ile ilgileniyorum.
Çocuk edebiyatı yapıtlarının sade, anlaşılır bir lisana sahip olması gerektiği tarafında genel bir kanı var. Sizin yapıtlarınızda de bir okunuşta anlaşılamayabilecek, üzerine düşünülmesi gereken, çocukları tetikleyen cümleler var. Bu mevzuda siz ne düşünüyorsunuz?
Lisan olarak esasen ben de sade ve anlaşılır bir lisanla yazabilmek için epeyce fazla efor harcıyorum. Galiba vakit zaman başardığım da oluyor. Bu noktada efsane futbolcu ve teknik yönetici Johan Cruyff’un “Futbol sıradan bir oyundur. Güç olan onu sıradan oynamaktır.” kelamını aklımın daima bir köşesinde tutuyorum. Ama anlaşılırlık konusunun lisanın sadeliği ile alakalı olduğunu düşünmüyorum. Çok katmanlı bir anlatıyı sade bir lisanla aktarmaya çabalıyorum ben. Her kademeden, her düzeyde çocuk okurunu ve yetişkin okurunu başka farklı katmanlarla yakalamaya çalışıyorum. İddia ediyorum ki “bir okunuşta anlaşılmayabilecek” diye tabir edilen kısımlar alt katmanlara gizlediğim şeylerin fark edilmesinden ötürüdır. Evet, hepsinin anlaşılmama ihtimali var. Bu bir sorun mu? Hayır. Hayatta da bu biçimdedir, bilgileri görmek nasip işidir. Pekala güç mu? O da evet. Burada beni zorlayan şey, kapalı katmanlar hiç anlaşılmasa bile en sığ katmanın okunabilir ve sevilebilir olması gerekiyor. Karmaşık bir mana dünyasını sade bir lisanla ve herkesi kucaklayacak biçimde yazmak, bir de üstüne iletileri fark edilmeyecek kadar gizlemek tatlı bir uğraş.
Cezve Çocuk’ta çeviri kitap basmıyor, yerli müellif ve çizerlerle yayıncılık yapıyorsunuz. Bu tercihinizin niçini nedir? Bu yayıncı için büyük bir risk değil mi?
İkinci sorudan başlarsak; evet, riskli. Hoş şeyler daima bu biçimde değil mi esasen? Risk olacak ki herkes teşebbüs etmesin. Tenhalıkta bulunur hazineler. O denli bir hazine ki yedi başlı devle de savaşmak gerekebiliyor, uçurumlardan atlamak, aşılmaz çölleri geçmek de. Lakin hazine, hazinedir. Hoştur. Çeviri kitap riski daha az, denenmiş, muvaffakiyetini en azından dünyanın bir yerinde ispatlamış olan, süreçleri kolay bir alan. Âlâ seçim yapmak, lisanının uygun tat alması kıymetli. Orası başka bir mevzu. Çok hürmet duyuyorum. Ancak benim yayıncılığın yöneticilik tarafına geçmemin bir niçini vardı. İşte bu noktada birinci sorunuzun yanıtına geliyoruz. Biz Cezve’yi kurarken, yayınevinin sahibi Mustafa Özbalak ile bir karar vermiştik. Yalnızca yerli üretim yapacaktık. Ben muharrir olarak girdiğim çocuk edebiyatı alanının daha olgun, daha nitelikli bir alan olması için sağda solda konuşurdum. Bir gün birisi “doğrusunu bu kadar biliyorsan, sen yap” dedi. Çok mantıklıydı. Çocuk edebiyatı kanonunun oluşmasını istiyorsam, birtakım yanlışlıkları romantik olmadan, lakin realist olarak çözmek istiyorsam benim bir şeyler yapmam gerekiyordu. Müellif mı eksikti, yetiştirecektik. Çizer mi eksikti, dizayncı mı bulamıyorduk, yetiştirecektik. Bu toprakların yetiştirdiği epeyce yetenekli bir sürü insan kendini gösterecek yer mi bulamıyordu, onlara platform olacaktık. Tanınan anlatı çerçevesinde pak bir ana akıma, sanat derelerine su taşıyan debili akan bir ırmağa muhtaçlığımız mı vardı, o ırmak biz olalım istedik. Allah da bize bunları yapmayı nasip etti. Cezve Yayın Grubu’nu herkes için “Bizim Cezve” yapan şey de bu galiba.
Sizin severek okuduğunuz çocuk kitapları neler?
Kitap ismi söyleyip, ismini anmadıklarımı gücendirmeyeyim. Ya da bu cümle ile kitap önermekten kaçmış da olabilirim. Zira kitap önermektense bireylerin kendi seyahatleri ile kitaplara ulaşmasını daha değerli buluyorum. Lakin çeşit söyleyebilirim. Çocuk edebiyatı hariç (çünkü tamamına kucak açıyorum) kurgu eser bağlamında genel olarak bilimkurgu ve distopya ile ilgileniyorum.