JoKeR
Active member
PEREN BİRSAYGILI MUT
1981 yılında Suriye’nin İblib kentinde dünyaya gelen ve Şam’da İrtibat eğitimi bakılırsan Mustafa Teceddin El Musa müellif bir babanın oğlu. Dev bir kütüphaneli meskende büyüyen El Musa Suriye Savaşı periyodunda yazarak ayakta kalmaya çalışmış. Bugüne kadar bir hayli mükafatın sahibi olan El Musa son olarak 2021 yılında itibarlı edebiyat ödüllerinden birisi olan ArabLit Hikaye Mükafatı birinciliğine layık görüldü. Savaştan kaçarak ülkemize yerleşen Mustafa Taceddin el-Musa, bir yandan da eski bir hayalini gerçekleştirebilmek için Mardin Artuk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü’nde okuyor. Kendisiyle aldığı mükafatı ve hikayelerini konuştuk.
Mustafa Taceddin El Musa
Öncelikle seni almış olduğun mükafattan ötürü tebrik etmek istiyoruz. Mükafata layık görülen ve bombardıman altındayken yazmış olduğun “Nasıl da Zarifler” başlıklı hikayen için seni tüm kalbimizle kutluyoruz. Sanki, bize yazım süreciyle igili bir şeyler söyleyebilir misin?
2012’nin sonlarından 2014’ün başlarına kadar, çabucak hemen Suriye’den Türkiye’ye gelmedilk evvel biroldukca hikaye yazdım süratli bir biçimde. O devirde İdlib’de, geçirilen aylar herkes için fazlaca berbattı. Savaşlar etrafımızda ve konutlar içinde kol geziyor, her taraf bombardımana teslim oluyordu. Hatırladığım kadarıyla 2013 kışıydı. Günlerimi İdlib’de tanıdıkların yanında, bilindik yerlerde saklanarak ve biroldukcaları üzere kalabalık sokaklarla gün ışığından kaçınarak geçiriyordum. “Ne Kadar da Zarifler” ve öbür birfazlaca hikayeyi, o vahim günlerde yazdım. Bu devrin hikayelerini başkalarından ayıran şey, fikri ya da bir kesimi oluşan ve sonrasındasında üzerinde çalıştığım öteki metinlerin tersine bu hikayelerin neredeyse zihnimde tamamlanmış olarak yazılıyor olmasıydı.bu biçimdeki tecrübelerime bakılırsa sanırım süratlice yazıyordum. Kaideler, epey fazla sanatsal dokunuşu ve bir daha yazmayı kaldıramayacak kadar ağırdı. Ayrıyeten görünüşe bakılırsa insan, sıkıntı vakit içinderda daha âlâ adapte oluyor ve gerçekleştirme konusunda daha büyük bir güce ulaşabiliyordu. Kanımca ben hikayelerle savaşıyor, hikayelerle bombalar atıyor ve bir daha onlarla ateş ediyordum. Ölebiliriz diye düşünüyordum, bu yüzden de ardımızda, gelecek jenerasyonlar için anlatacağımız bir şeyler bırakmamız gerektiğine inanıyordum. Bir manada bizlerin de bir vakit içinder buralarda yaşadığımızın öyküsü bu.
OKUL PİYESLERİNDE ROL ALDIM
Baban Taceddin el-Musa’nın da müellif ve değerli bir öykücü olduğunu biliyoruz. Yazmaya birinci vakit içinderda ne vakit başladın? Çünkü çocukluğun yazmaya olan tesirini daima merak etmişimdir.
Erken yaşta yazmaya başladım. Bu mevzuda aileden direkt bir yönlendirme olmadı. birebir vakitte konut ortamı, çocukluğumdan bu yana yazmak için kusursuzdu. Müellif, gazeteci, muhalif ve marksist bir baba; üstüne bir de sinema, tiyatro ve müzikten hoşlanan ebeveynler… Çocukluk dönemimde büyük konutumuz, entelektüel ve solcular için hep bir toplanma yeriydi. Dahası konutta en değerli dünya klasikleri de dahil olmak üzere 10 binden çok kitap içeren devasa bir kütüphane bulunuyordu. Okul piyeslerinde mütevazı bir tiyatro oyuncusu olarak çalışmalarıma ilaveten, mütevazı bir biçimde yazmaya gençliğimde başlamış oldum. Kanaatimce çocukluğumdaki etraf, bir müellifin doğması için pek uygundu lakin bu kesin bu biçimde olacak diye bir kural da kelam konusu değil. Çünkü biri erkek başkası kız iki kardeşim, tıpkı etrafta yaşadıkları biçimde büyüdükten daha sonra muharrir olmadılar.
Türkiye’ye geleli kaç yıl oldu? Buraya gelişinden biraz kelam edebilir misin?
Suriye’de emniyet üniteleri tarafınca resmen aranan biri olduktan daha sonra 20 Nisan 2014 tarihinde Türkiye’ye geldim. 2014’ten beri Türkiye’deyim ve çalışma şartlarıyla iş arayışımdan ötürü Gaziantep, Reyhanlı, Antakya, Mersin, İstanbul üzere birfazlaca yerde hareket halinde yaşadım.
YARA HALA KANIYOR
Bugün Suriye halkı, tarihin en büyük trajedilerinden birinin kurbanıdır. Suriyeli müelliflerin birçoklarının sürgünde yaşadığını biliyorum. Bu müelliflerin Suriye trajedisini dünyaya duyurmak için kâfi güce ve dayanağa sahip olduğunu düşünüyor musunuz? Bilhassa son on yılda üretilen edebi yapıtları nasıl buluyorsunuz?
Savaşın başlangıcında ortaya çıkan edebiyat hakkında şimdilik bir karar veremeyiz. Bu, tablonun çabucak sonrasında tamamlanabilmesi için daha uzun bir vakte, daha fazla yazıya, çeşitli ve farklı kalemlere, fazlacalu görüş ve vizyonlara muhtaçlık duyan tarihi bir basamaktır. tıpkı vakitte genel olarak bölgemizdeki edebiyatın ve natürel ki edebiyatçıların, trajediyi düzgün bir biçimde temsil edebilmek için kâfi güç ve dayanağa sahip olmadıklarını düşünüyorum. Dünya ülkeleri içinde mekik dokuyan bu müelliflerin birden fazla, ömürleri için gerekli şeyleri hâlâ zar sıkıntı temin edebiliyorlar. Ayrıyeten yara kanamaya devam ettiği için hâlâ şok ve reaksiyon etabında yaşıyoruz. Bu yüzden yaşananları edebi olarak istikrarlı bir halde incelemeye çalışmak çok güç. Lakin genel olarak edebiyat alanı son 10 yılda, bilhassa roman ve sinemada, bu etabın harika şahitleri olan biroldukca seçkin edebi tecrübenin ortaya çıkmasına tanıklık etti.
BİZLER SİZİN ÖYKÜLERİNİZİ OKUDUK
Geçtiğimiz on yıl boyunca, biri özgürlük ve demokrasi talebiyle ihtilallere yoldaşlık eden, oburu ise otoriterlik ve hakim rejimlerle münasebetinin sağladığı pozisyona bağlı kalan iki Arap yaratıcı yazın akımı ortaya çıktı. Sizce bu ayrım niye kaynaklanıyor? Bunun politik, edebi ve kültürel estetiğin ötesine geçen bir açıklaması var mı?
Bu bölünme, kuşkusuz, evvela siyasi görüşlerin ayrışmasından; ikinci olarak da gerçeği manaya yollarının farklılaşmasından kaynaklanıyor. Ne yazık ki her müellifin özel tarihi, onun kendi görüşlerinin oluşmasında rol oynamıştır. Fakat genel olarak diktatörlüğün tarafında yer alan edebiyat, edebiyatçıya yalnızca ziyan verir. Geçen yüzyılın ortalarında, Almanya’da Hitler’in yanında olan birçok muharrir var ki şimdilerde onlara ve mamüllerine ne Almanya’da ne de dünyada hürmet duyuluyor.
Son olarak Türk okuyuculara yöneltmek istediğin rastgele bir ileti var mı?
Onlara diyeceğim şu ki: Sizler diktatör askeri rejimlerin gölgesinde acı çekerken, bizler sizin büyük öykülerinizi Orhan Kemal, Aziz Nesin, Nâzım Hikmet ve Yaşar Kemal’in kalemlerinden okuduk. Artık, askeri diktatörlükten çektiğimiz acıların kıssalarını okuma sırası sizde. Ayrıyeten tüm dost halklar, Cem Karaca’nın “Tamirci Çırağı” üzere hoş müziklerimizi daima birlikte söylemeli.
Arapçadan Çeviren: Soner Akdağ
1981 yılında Suriye’nin İblib kentinde dünyaya gelen ve Şam’da İrtibat eğitimi bakılırsan Mustafa Teceddin El Musa müellif bir babanın oğlu. Dev bir kütüphaneli meskende büyüyen El Musa Suriye Savaşı periyodunda yazarak ayakta kalmaya çalışmış. Bugüne kadar bir hayli mükafatın sahibi olan El Musa son olarak 2021 yılında itibarlı edebiyat ödüllerinden birisi olan ArabLit Hikaye Mükafatı birinciliğine layık görüldü. Savaştan kaçarak ülkemize yerleşen Mustafa Taceddin el-Musa, bir yandan da eski bir hayalini gerçekleştirebilmek için Mardin Artuk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü’nde okuyor. Kendisiyle aldığı mükafatı ve hikayelerini konuştuk.
Mustafa Taceddin El Musa
Öncelikle seni almış olduğun mükafattan ötürü tebrik etmek istiyoruz. Mükafata layık görülen ve bombardıman altındayken yazmış olduğun “Nasıl da Zarifler” başlıklı hikayen için seni tüm kalbimizle kutluyoruz. Sanki, bize yazım süreciyle igili bir şeyler söyleyebilir misin?
2012’nin sonlarından 2014’ün başlarına kadar, çabucak hemen Suriye’den Türkiye’ye gelmedilk evvel biroldukca hikaye yazdım süratli bir biçimde. O devirde İdlib’de, geçirilen aylar herkes için fazlaca berbattı. Savaşlar etrafımızda ve konutlar içinde kol geziyor, her taraf bombardımana teslim oluyordu. Hatırladığım kadarıyla 2013 kışıydı. Günlerimi İdlib’de tanıdıkların yanında, bilindik yerlerde saklanarak ve biroldukcaları üzere kalabalık sokaklarla gün ışığından kaçınarak geçiriyordum. “Ne Kadar da Zarifler” ve öbür birfazlaca hikayeyi, o vahim günlerde yazdım. Bu devrin hikayelerini başkalarından ayıran şey, fikri ya da bir kesimi oluşan ve sonrasındasında üzerinde çalıştığım öteki metinlerin tersine bu hikayelerin neredeyse zihnimde tamamlanmış olarak yazılıyor olmasıydı.bu biçimdeki tecrübelerime bakılırsa sanırım süratlice yazıyordum. Kaideler, epey fazla sanatsal dokunuşu ve bir daha yazmayı kaldıramayacak kadar ağırdı. Ayrıyeten görünüşe bakılırsa insan, sıkıntı vakit içinderda daha âlâ adapte oluyor ve gerçekleştirme konusunda daha büyük bir güce ulaşabiliyordu. Kanımca ben hikayelerle savaşıyor, hikayelerle bombalar atıyor ve bir daha onlarla ateş ediyordum. Ölebiliriz diye düşünüyordum, bu yüzden de ardımızda, gelecek jenerasyonlar için anlatacağımız bir şeyler bırakmamız gerektiğine inanıyordum. Bir manada bizlerin de bir vakit içinder buralarda yaşadığımızın öyküsü bu.
OKUL PİYESLERİNDE ROL ALDIM
Baban Taceddin el-Musa’nın da müellif ve değerli bir öykücü olduğunu biliyoruz. Yazmaya birinci vakit içinderda ne vakit başladın? Çünkü çocukluğun yazmaya olan tesirini daima merak etmişimdir.
Erken yaşta yazmaya başladım. Bu mevzuda aileden direkt bir yönlendirme olmadı. birebir vakitte konut ortamı, çocukluğumdan bu yana yazmak için kusursuzdu. Müellif, gazeteci, muhalif ve marksist bir baba; üstüne bir de sinema, tiyatro ve müzikten hoşlanan ebeveynler… Çocukluk dönemimde büyük konutumuz, entelektüel ve solcular için hep bir toplanma yeriydi. Dahası konutta en değerli dünya klasikleri de dahil olmak üzere 10 binden çok kitap içeren devasa bir kütüphane bulunuyordu. Okul piyeslerinde mütevazı bir tiyatro oyuncusu olarak çalışmalarıma ilaveten, mütevazı bir biçimde yazmaya gençliğimde başlamış oldum. Kanaatimce çocukluğumdaki etraf, bir müellifin doğması için pek uygundu lakin bu kesin bu biçimde olacak diye bir kural da kelam konusu değil. Çünkü biri erkek başkası kız iki kardeşim, tıpkı etrafta yaşadıkları biçimde büyüdükten daha sonra muharrir olmadılar.
Türkiye’ye geleli kaç yıl oldu? Buraya gelişinden biraz kelam edebilir misin?
Suriye’de emniyet üniteleri tarafınca resmen aranan biri olduktan daha sonra 20 Nisan 2014 tarihinde Türkiye’ye geldim. 2014’ten beri Türkiye’deyim ve çalışma şartlarıyla iş arayışımdan ötürü Gaziantep, Reyhanlı, Antakya, Mersin, İstanbul üzere birfazlaca yerde hareket halinde yaşadım.
YARA HALA KANIYOR
Bugün Suriye halkı, tarihin en büyük trajedilerinden birinin kurbanıdır. Suriyeli müelliflerin birçoklarının sürgünde yaşadığını biliyorum. Bu müelliflerin Suriye trajedisini dünyaya duyurmak için kâfi güce ve dayanağa sahip olduğunu düşünüyor musunuz? Bilhassa son on yılda üretilen edebi yapıtları nasıl buluyorsunuz?
Savaşın başlangıcında ortaya çıkan edebiyat hakkında şimdilik bir karar veremeyiz. Bu, tablonun çabucak sonrasında tamamlanabilmesi için daha uzun bir vakte, daha fazla yazıya, çeşitli ve farklı kalemlere, fazlacalu görüş ve vizyonlara muhtaçlık duyan tarihi bir basamaktır. tıpkı vakitte genel olarak bölgemizdeki edebiyatın ve natürel ki edebiyatçıların, trajediyi düzgün bir biçimde temsil edebilmek için kâfi güç ve dayanağa sahip olmadıklarını düşünüyorum. Dünya ülkeleri içinde mekik dokuyan bu müelliflerin birden fazla, ömürleri için gerekli şeyleri hâlâ zar sıkıntı temin edebiliyorlar. Ayrıyeten yara kanamaya devam ettiği için hâlâ şok ve reaksiyon etabında yaşıyoruz. Bu yüzden yaşananları edebi olarak istikrarlı bir halde incelemeye çalışmak çok güç. Lakin genel olarak edebiyat alanı son 10 yılda, bilhassa roman ve sinemada, bu etabın harika şahitleri olan biroldukca seçkin edebi tecrübenin ortaya çıkmasına tanıklık etti.
BİZLER SİZİN ÖYKÜLERİNİZİ OKUDUK
Geçtiğimiz on yıl boyunca, biri özgürlük ve demokrasi talebiyle ihtilallere yoldaşlık eden, oburu ise otoriterlik ve hakim rejimlerle münasebetinin sağladığı pozisyona bağlı kalan iki Arap yaratıcı yazın akımı ortaya çıktı. Sizce bu ayrım niye kaynaklanıyor? Bunun politik, edebi ve kültürel estetiğin ötesine geçen bir açıklaması var mı?
Bu bölünme, kuşkusuz, evvela siyasi görüşlerin ayrışmasından; ikinci olarak da gerçeği manaya yollarının farklılaşmasından kaynaklanıyor. Ne yazık ki her müellifin özel tarihi, onun kendi görüşlerinin oluşmasında rol oynamıştır. Fakat genel olarak diktatörlüğün tarafında yer alan edebiyat, edebiyatçıya yalnızca ziyan verir. Geçen yüzyılın ortalarında, Almanya’da Hitler’in yanında olan birçok muharrir var ki şimdilerde onlara ve mamüllerine ne Almanya’da ne de dünyada hürmet duyuluyor.
Son olarak Türk okuyuculara yöneltmek istediğin rastgele bir ileti var mı?
Onlara diyeceğim şu ki: Sizler diktatör askeri rejimlerin gölgesinde acı çekerken, bizler sizin büyük öykülerinizi Orhan Kemal, Aziz Nesin, Nâzım Hikmet ve Yaşar Kemal’in kalemlerinden okuduk. Artık, askeri diktatörlükten çektiğimiz acıların kıssalarını okuma sırası sizde. Ayrıyeten tüm dost halklar, Cem Karaca’nın “Tamirci Çırağı” üzere hoş müziklerimizi daima birlikte söylemeli.
Arapçadan Çeviren: Soner Akdağ