IşıkHaber
New member
Cemane Ferhat
Bölgenin ayarlarıyla kim oynuyor? Bu sarkastik soru, bilhassa Orta Doğu’da beklenmedik siyasi olaylar takip edildiğinde hayli fazla karşımıza çıkmakta. Taliban’ın ülkenin denetimini ele geçirmesi ve başşehir Kabil’e girmesiyle süratli dönüşümler yaşayan Afganistan’a gelince “ülkenin ayarlarıyla oynayan”ın ABD olduğunu görüyoruz.
ABD, 2001’deki “11 Eylül” taarruzlarının akabinde başlatılan bu savaşın artık yararlı olmadığına karar verdi. Mevcut lider Joe Biden, günler evvel düzenlediği basın toplantısında bu nazaranvden sıyrılmaya çalışsa da, ne planladığı üzere “ne Taliban”ı yenebildi ne de “kuvvetli bir devlet kurabildi.
Afganistan’da olanlar yalnızca ülke “işgalcilerin mezarlığı” olduğu için değil, hem de hiç bir şey yolunda gitmediği için de şaşırtan değil. ötürüsıyla Biden, Donald Trump’ın müsaadeden giderek Taliban’la vardığı mutabakatı daha ileri noktalara taşımaktan çekinmedi. ABD, savaşın bir başarısızlık olduğunu ve iktidardaki her insanın yozlaşmış olduğunu erken fark etti. Kimsenin gerçek sayısını bilemediği ve örgütle savaşabileceğine dair hiç bir ispatın olmadığı hayalî bir ordu. Savaş ağaları, parlamento koltukları ve çalabilecekleri her şeyi ele geçirmek için iktidar saflarına geçtiler. Her şeydilk evvel Washington’un artık hiç bir rol oynamadığına inandığı müstafi Cumhurbaşkanı Eşref Gani de dahil hiç biri bir işe yaramıyor.
Buna karşılık Washington, “Taliban” ile ilişkilenmeyi tercih etti. Nüfuz ve gücü ile ülkeyi ona teslim etti. Amerika hiç bir vakit Afganları ve onların yazgısını umursamadı, yalnızca kendi çıkarlarını önemsedi. ötürüsıyla hareketle yapılan muahedede varılan en değerli unsurlar, hareketin ülkede “barışı tesis etmesi” ile ilgili olanlar değil, daha fazlaca Taliban olarak bilinen “Afganistan İslam Emirliği”nin ne kendi üyeleri ne de diğer kümelerin üyelerine, el Esas’ın Afganistan topraklarını ABD ve müttefiklerinin güvenliğini tehdit etmek için kullanımına müsaade vermeyeceğini söz eden kısımdı. Tehdit oluşturanlara “ABD ve müttefiklerinin güvenliğini tehdit edenlerin Afganistan’da yeri yoktur” formunda açık bir ileti gönderecek ve üyelerine ABD ve müttefiklerinin güvenliğini tehdit eden küme yahut bireylerle iş birliği yapmama talimatını verecekti.
Ayrıyeten, muahedeye bakılırsa Taliban, “Afganistan’daki rastgele bir küme yahut bireyin Amerika Birleşik Devletleri ve müttefiklerinin güvenliğini tehdit etmesini önleyecek ve beraberinde içerdiği taahhütlere uygun olarak onları askere almayacak, eğitmeyecek ve mutabakattaki hususlar mucibince onlara konut sahipliği yapmayacaktır”
Amerika Birleşik Devletleri’nin neredeyse tek değer verdiği şey bu. Demokratik bir sistemi sürdürmeye gelince, en azından Afganistan’daki tasa duyduğu bahisler listesinde bulunmuyor. Birebir şey “Taliban” periyodunda bayanların durumu ve taciz edilmeden çalışma ve eğitim hakkı için de geçerli. Hoş bir retorik, imajını kurtarmak için kâfi olabilir.
Bu niçinle geçtiğimiz günlerde “Taliban”, asıl maksadı dışarıya inanç vermek olan açık bir yol izliyor. İnanç verici bildiriler ülkeyi ele geçirmesinin akabinde açıklamalarda bulunan tüm örgüt yetkilileri tarafınca lisana getirildi. Pratikte ceplerinde Amerikan taleplerini içeren bir kâğıt taşıyor üzereydiler ve bu taleplere uyma niyetlerini belirtmekte istekli görünüyorlardı. İçeriden bakıldığında hareket, “Afganistan’ın demokratik bir ülke olmayacağını, İslam hukukuna nazaran yönetileceğini” teyit ederek, şanlı bir başkana bağlı olacak “yönetim konseyi”nin önünü açtığı için, önümüzdeki devir için nasıl bir yönelim ortasında olacağını ilan etmede daha cüretkâr görünüyor.
Önümüzdeki günlerde net olan bir şey var ise, o da hareketin Afganistan’dan tahliyelerin tamamlanmasına müsaade vereceği ve tecrit edilmemek ya da idaresinin tanınması için ABD’ye verdiği kelamları bir süreliğine de olsa yerine getireceğidir. Hareket, hareketin eşlik etmediği açıklamalarla onları ne kadar yatıştırmaya çalışırsa çalışsın, içeride hiç bir şey garanti edilemez. Bu da Afganistan halkının bütün kaygılarını legal kılar. Her şeyin netliğe kavuşacağı nokta, Taliban’ın lakin, son yabancının ülkeyi terk ettiğinden emin olduğunda başlayacaktır.
Yazının özgünü Al Araby sitesinden alınmıştır. (Çeviren: İslam Özkan)
Bölgenin ayarlarıyla kim oynuyor? Bu sarkastik soru, bilhassa Orta Doğu’da beklenmedik siyasi olaylar takip edildiğinde hayli fazla karşımıza çıkmakta. Taliban’ın ülkenin denetimini ele geçirmesi ve başşehir Kabil’e girmesiyle süratli dönüşümler yaşayan Afganistan’a gelince “ülkenin ayarlarıyla oynayan”ın ABD olduğunu görüyoruz.
ABD, 2001’deki “11 Eylül” taarruzlarının akabinde başlatılan bu savaşın artık yararlı olmadığına karar verdi. Mevcut lider Joe Biden, günler evvel düzenlediği basın toplantısında bu nazaranvden sıyrılmaya çalışsa da, ne planladığı üzere “ne Taliban”ı yenebildi ne de “kuvvetli bir devlet kurabildi.
Afganistan’da olanlar yalnızca ülke “işgalcilerin mezarlığı” olduğu için değil, hem de hiç bir şey yolunda gitmediği için de şaşırtan değil. ötürüsıyla Biden, Donald Trump’ın müsaadeden giderek Taliban’la vardığı mutabakatı daha ileri noktalara taşımaktan çekinmedi. ABD, savaşın bir başarısızlık olduğunu ve iktidardaki her insanın yozlaşmış olduğunu erken fark etti. Kimsenin gerçek sayısını bilemediği ve örgütle savaşabileceğine dair hiç bir ispatın olmadığı hayalî bir ordu. Savaş ağaları, parlamento koltukları ve çalabilecekleri her şeyi ele geçirmek için iktidar saflarına geçtiler. Her şeydilk evvel Washington’un artık hiç bir rol oynamadığına inandığı müstafi Cumhurbaşkanı Eşref Gani de dahil hiç biri bir işe yaramıyor.
Buna karşılık Washington, “Taliban” ile ilişkilenmeyi tercih etti. Nüfuz ve gücü ile ülkeyi ona teslim etti. Amerika hiç bir vakit Afganları ve onların yazgısını umursamadı, yalnızca kendi çıkarlarını önemsedi. ötürüsıyla hareketle yapılan muahedede varılan en değerli unsurlar, hareketin ülkede “barışı tesis etmesi” ile ilgili olanlar değil, daha fazlaca Taliban olarak bilinen “Afganistan İslam Emirliği”nin ne kendi üyeleri ne de diğer kümelerin üyelerine, el Esas’ın Afganistan topraklarını ABD ve müttefiklerinin güvenliğini tehdit etmek için kullanımına müsaade vermeyeceğini söz eden kısımdı. Tehdit oluşturanlara “ABD ve müttefiklerinin güvenliğini tehdit edenlerin Afganistan’da yeri yoktur” formunda açık bir ileti gönderecek ve üyelerine ABD ve müttefiklerinin güvenliğini tehdit eden küme yahut bireylerle iş birliği yapmama talimatını verecekti.
Ayrıyeten, muahedeye bakılırsa Taliban, “Afganistan’daki rastgele bir küme yahut bireyin Amerika Birleşik Devletleri ve müttefiklerinin güvenliğini tehdit etmesini önleyecek ve beraberinde içerdiği taahhütlere uygun olarak onları askere almayacak, eğitmeyecek ve mutabakattaki hususlar mucibince onlara konut sahipliği yapmayacaktır”
Amerika Birleşik Devletleri’nin neredeyse tek değer verdiği şey bu. Demokratik bir sistemi sürdürmeye gelince, en azından Afganistan’daki tasa duyduğu bahisler listesinde bulunmuyor. Birebir şey “Taliban” periyodunda bayanların durumu ve taciz edilmeden çalışma ve eğitim hakkı için de geçerli. Hoş bir retorik, imajını kurtarmak için kâfi olabilir.
Bu niçinle geçtiğimiz günlerde “Taliban”, asıl maksadı dışarıya inanç vermek olan açık bir yol izliyor. İnanç verici bildiriler ülkeyi ele geçirmesinin akabinde açıklamalarda bulunan tüm örgüt yetkilileri tarafınca lisana getirildi. Pratikte ceplerinde Amerikan taleplerini içeren bir kâğıt taşıyor üzereydiler ve bu taleplere uyma niyetlerini belirtmekte istekli görünüyorlardı. İçeriden bakıldığında hareket, “Afganistan’ın demokratik bir ülke olmayacağını, İslam hukukuna nazaran yönetileceğini” teyit ederek, şanlı bir başkana bağlı olacak “yönetim konseyi”nin önünü açtığı için, önümüzdeki devir için nasıl bir yönelim ortasında olacağını ilan etmede daha cüretkâr görünüyor.
Önümüzdeki günlerde net olan bir şey var ise, o da hareketin Afganistan’dan tahliyelerin tamamlanmasına müsaade vereceği ve tecrit edilmemek ya da idaresinin tanınması için ABD’ye verdiği kelamları bir süreliğine de olsa yerine getireceğidir. Hareket, hareketin eşlik etmediği açıklamalarla onları ne kadar yatıştırmaya çalışırsa çalışsın, içeride hiç bir şey garanti edilemez. Bu da Afganistan halkının bütün kaygılarını legal kılar. Her şeyin netliğe kavuşacağı nokta, Taliban’ın lakin, son yabancının ülkeyi terk ettiğinden emin olduğunda başlayacaktır.
Yazının özgünü Al Araby sitesinden alınmıştır. (Çeviren: İslam Özkan)