Kanadalı direktör Kaz Rahman: İslamofobiyle sinemayla başa çıkılır

JoKeR

Active member
Son senelerda yükselişe geçen İslamofobi, varlığını sinema ve televizyon dünyasında hissettirmeye devam ediyor. Bilhassa dijital platformlar ve Hollywood Sineması bu manada kıymetli bir role sahip. Yakın geçmişte beyaz perdede öfkeli, kuvvetli ve silahlı “terörist” rolü biçilen Müslümanlar, şimdilerde Batının müsamahasına sığınmış azınlıklar olarak sinema ve dizilerde yer alıyor.

Rammy, Seçkine ve Cuties üzere dizilerdeki Müslüman genç tasvirleri gerçeği yansıtmıyor. Ebediyen otoriter bir ailenin çocuğu olarak İslam’a karşı aralı ve alaycı olan bu dizi karakterleri hem de dünya genelinde azınlık olarak kabul edilen “diğer temsiller” ile dostluk kuruyor. Dünya üstündeki Müslümanların sayısı bugün 2 milyara yaklaşırken dünyaca ünlü üretimlerde ötekileştirilen bir azınlık olarak gösterilmesi kaygı verici bir hal alıyor. Üstelik Müslüman gençlerin bu temsillerin gerçekliği karşısındaki tavrı da değişebiliyor. Müslümanları azımsamak ve onlara karşı olumsuz bir bakış oluşturmak için siyasi bir araç olarak kullanılan sinemada yükselişe geçen İslamofobi, geçtiğimiz hafta İstanbul’da gerçekleşen ve bu yıl 7.si düzenlenen Alemlere Rahmet Kısa Sinema Festivali’nde de bir defa daha gündeme geldi.

Geçtiğimiz senelerda Salat belgesel sinemasıyla Türk izleyicisinin tanıdığı Hindistan asıllı Kanadalı direktör Kaz Rahman, “İslamofobi ve Sinema” başlıklı konuşması ile şenliğin davetlisi olarak İstanbul’daydı. ABD’de City College’dan Medya Sanatları (senaristlik/yönetmenlik) alanında yüksek lisans diploması almasının akabinde beş yıl boyunca Pittsburgh Sanat Enstitüsü Sinema ve Görüntü Kısmında ve Türkiye’de sinemacılık dersleri veren Kaz, şu anda İngiltere Plymouth Üniversitesi’nde sinema üzerine dersler vermeye devam ediyor. İslamofobi ile lakin İslam kültürü ile bezenmiş bir sinemayla başa çıkılabileceğini savunan Kaz Rahman, bu istikamette sinemada değerli işlere imza atıyor.

MİMARİ ÜZERİNE BİR SİNEMA

Görsel sanatlar lisans eğitimi sırasında fotoğraf ve görüntü çekimleri yapan Rahman’ın sinemaya ilgisi öğrencilik senelerında başlamış. Bilhassa İslam kültürü ve mimarisinin sinema üzerinde tesirli olduğunu söyleyen Kaz Rahman, sinemaya nasıl gönül verdiğini şöyleki anlatıyor: “Sinema ile ilgili birinci hayalimi kurduğumda çabucak hemen üniversite öğrenciydim. Filmlerimin üzerinde bilhassa islam mimarisinin büyük tesiri oldu. Mimari alanında okuyup araştırma yapmaya ve bu alanda fotoğraflar çekmeye başladım. Mescitleri gezdim, saraylara girdim, türbeleri ziyaret ettim. Mimari, sinemada üzerine çalıştığım birinci tema oldu. İkinci olarak görüntülerle ilgilendim; kent görüntüleri, daha kurak, ıssız görünümler… Bu görünümler içerisinde bir karakter olması fikri ve burada ne yapabilecekleri hakkında fikirler kurmaya başladım. Sanırım görsel sanatlar geçmişim ve mimari benim sinema perspektifimi oluşturmamda pek tesirli iki öge oldu.”

ÇAĞDAŞ SANATKARLARI İSLAM ETKİLEMİŞ

Üniversitede senelerında İslami gelenekleri de ilgiyle takip etmeye başlayan Rahman, dünyanın farklı yerlerindeki İslami mimari ziyaretlerinde özgün İslami gelenekleri keşfetme fırsatı yakalamış. Keşfettiği İslami geleneklerden ilham alan ve kendini bu kültürün bir modülü olarak gördüğünü söyleyen Rahman, “Çoğu çağdaş sanatkarların İslam kültüründen ilham aldığını fark ettim ve bunu her vakit motivasyon kaynağı olarak benimsedim” diyor.

İslamofobi, geçtiğimiz hafta İstanbul’da gerçekleşen ve bu yıl 7.si düzenlenen Alemlere Rahmet Kısa Sinema Festivali’nde de bir kez daha gündeme geldi.


SAYI OLARAK AZINLIK DEĞİLİZ FAKAT

Modernizm, Rahman’ın uzun yıllardır baş yorduğu bir kavram. Rahman’ ın ayrıyeten İslami sanatlar ve modernizm üzerine çıkardığı bir kitabı var. Çağdaş dünyanın İslam’a bakışı hakkında görüşlerini paylaşarak ve dünyadaki Müslüman sayısının 2 milyar olduğunun altını çiziyor. Bunun niye altını kıymetle çizdiğini ise şu biçimde açıklıyor: “İslam inancı, Endülüs’ten Batı Afrika’ya Güneydoğu’ dan Asya’ya kadar uzanmış, bu yüzden dünyanın yarısı İslami kültür ve uygarlığı tarafınca dokunulmuş. Dünya üzerinde 2 milyar Müslüman nüfusu var ve bu sayı muhakkak bir azınlığı temsil etmiyor. Biz azınlık değiliz. Lakin kültürel güç açısından son iki yüzyılda maalesef bir azınlık durumuna düştük.”

OLUMSUZ TİPLEMEYE FON VAR

İslamafobi hakkında ise Rahman şunları söylüyor: “İslamofobi terimi Müslümanları savunmacı kimliğine sokan bir kavram. Müslümanlar biz o denli değiliz diyerek kendilerini savunmak zorunda. Lakin ben kendimi bu biçimde görmüyor ve kendimi savunmak zorunda da hissetmiyorum” bununla birlikte Müslüman olmanın sinema bölümünde kimi külfetleri da birlikteinde getirdiğine de dikkat çekiyor. örneğin vakit zaman fon ajanslarıyla bağlantı kurmanın ve üretim için finansman bulmanın zorluklarını yaşadığını lisana getiren Rahman kelamlarına şöyleki devam ediyor: “Genellemek yanlış olur fakat kimi fon bulma ajansları İslami kültürleri olumsuz gösteren şahısların işleriyle daha fazlaca ilgileniyorlar. Evet, birtakım işler bu türlü yürüyor lakin ben olumlu bir bakış açısı göstermeyi tercih ediyorum. Nitekim epey sayıda dürüst ve kendini bu işe adamış beşerler var. Müslüman değiller lakin benim yaptığım işlerle ilgileniyorlar, sanatsal etik tasaları var.”

11 EYLÜL BİR DÖNÜM NOKTASI DEĞİL

Müslüman bir direktör olarak 11 Eylül daha sonrasında direktörlük yapmanın güç olup olmadığı sorusunu Rahman ise şu biçimde cevaplıyor: “11 Eylül sahiden bir kırılma noktası mı emin değilim. Öncesinde de Müslümanlara karşı bir ayrımcılık vardı lakin bundan yeteri kadar bahsedilmiyordu. Bence bu olayla gün yüzüne çıktı ve beşerler ayrımcılık aksisi yazılar yazmaya başladılar. ” 11 Eylül’ü bir dönüm noktası olarak görmediğini söyleyen Rahman, “Tarihle ilgileniyorsak bence geçtiğimiz 150-200 yıla bakabiliriz ve Batı dünyasının İslam dünyasına olan hürmetinin yavaş yavaş azaldığını gorebiliriz. Geçmişte bir hayranlık ve hürmet vardı ve İslam dünyasından ilham alıyorlardı” diyerek bu durumun iki yüz yıl içerisinde giderek azaldığını lisana getiriyor.

GENÇ SİNEMACILARA TAVSİYELER

“İslam sanat tarihinin bir gücü var ve bu dünya tarihinin bir modülü. Pekala bunu genç sinemacılara nasıl yansıtacağız asıl örneğin bu” diyen Kaz Rahman, genç Müslüman sinemacılara tavsiyelerde bulunuyor: Öncelikle farklı ülkelerden farkı direktörlerin sinemalarını kesinlikle izleyin. Lakin şunu unutmayın ki sırf sinema izlemek kâfi değil. Zira yalnızca sinema izleyerek sinemacı olamazsınız. hem de kimi ufak denemeler de yapmanız gerekir. Bu denemelerde eksiksiz olmaya çalışmayın. Yeni bakışlar, yeni dostluklar, yeni yerler keşfederek tecrübeler ve deneyimler kazanın.”
 
Üst