JoKeR
Active member
Geçtiğimiz günlerde Ketebe Yayınları etiketiyle çıkan üç ciltlik Metafizik isimli çalışma okurla buluştu. Prof. Dr. Ömer Türker’in öncülük ettiği, kırktan fazla muharririn katkılarıyla hazırlanan; metafizik teorilerin, temel kavramlarından tarih ortasındaki gelişim süreçlerine kadar geniş bir yelpazede ele alındığı eser İslam niyet tarihinde kelamcılar, sûfiler ve filozoflar tarafınca geliştiren metafizik teorilerin temel kavramlarını, önermelerini, tarih ortasındaki gelişim süreçleriyle gözler önüne seriyor. Bu uzun soluklu çalışmayı Prof. Dr. Ömer Türker’den dinledik.
Ketebe yayınlarından çıkardığınız üç ciltlik ‘Metafizik’ isimli ansiklopedik yapıttan biraz bahseder misiniz? Bu yapıtın hazırlanma süreci nasıl oldu, kimler yapıtta katkıda bulundu?
Metafizik kitabı, aslında İslam Kanısında Teoriler başlığını taşıyan büyük ve uzun erimli bir projenin birinci adımını oluşturuyor. Bu proje fikri birinci vakit içinderda benim zihnimde İslam fikir geleneğine yönelik çalışmalarımızın geldiği noktayı belirleyebilmek, kuvvetli ve zayıf yanlarını gorebilmek, fikrî çeşitliliğini açığa çıkarmak ve bu alana dair ilmî çalışmaları genel okuyucunun kolay ulaşabileceği bir anlatıya kavuşturmak maksadına matuf olarak belirdi. Makul bir kavram ve önerme örgüsünü oluşturabileceğimiz bütün görüşleri, bir teori olarak yazmamız gerektiğini düşündüm. Bu maksatla evvel bir teori anlatısının temel çerçevesini oluşturan başlıkları belirledim. Ayrıyeten metafizik alanda üretilen teorileri ihtiva eden bir liste hazırladım. Bir çerçeve oluştuktan daha sonra İstanbul’da çeşitli üniversitelerde İslam İdeolojisi, Kelam ve Tasavvuf bilim kollarında vazifeli İbrahim Halil Üçer, Eşref Altaş, Ercan Alkan, Hayrettin Nebi Güdekli, Mehmet Zahit Tiryaki, Abuzer Dişkaya, Mehmet Özturan ve diğer hocaların da bulunduğu geniş bir akademik takımla fikir, çerçeve ve teoriler listesi hakkında bir istişare toplantısı yaptık. Proje fikri, çerçevesi ve teoriler listesinde mutabık kaldık. Benim hazırladığım birinci çerçevede her teori anlatısında giriş, teorinin çözmeye çalıştığı sorun, teorinin temel savı, teorinin temel kavram ve önermeleri, teorinin tarihî seyri ve sonuç başlıkları yer alıyordu. Hatırladığım kadarıyla Eşref Altaş hocanın teklifiyle her teoriye bir giriş kartı ekleme sonucu aldık. Aslında benim zihnimde teorilerin bu çerçeveye nazaran anlatılmasının yanı sıra her teorinin en yeterli anlatıldığı klasik metninler seçkisi çevirisi de vardı. görüşmede da arkadaşlarla hem teori yazılarının hazırlanması birebir vakitte uygun klasik metinlerin belirlenip çeviri edilmesi sonucu aldık lakin teorilerin hazırlanması sürecindeki yoğunluk metinlerin çevirisi işini takip etmeye fırsat vermedi. görüşmede karar kıldığımız çerçeveye uygun uzun ve kısa model yazıların hazırlanması gerektiğinden ben kitapta “halk teorisi” ve “özel kabiliyetler teorisi” başlığını taşıyan teorileri, muharrir arkadaşların elinde ortak bir model olması gayesiyle kaleme aldım. Kitapta ekol yazılarında teori yazılarından farklı bir çerçeve olduğu görülecektir. Aslında başlangıçta ekol yazılarıyla ilgili farklı bir çerçeve tasarlamamıştık. Lakin Abuzer Dişkaya hocanın kaleme aldığı Hikmet-i Müteâliye yazısını tashih ederken bu biçimde bir eksiklik olduğunun farkına vardım ve bu yazıyı ekol yazıları için model olacak biçimde düzenledim.
KAPSAMLI BİR ÇALIŞMA
Bu çalışma, çok kapsamlı olduğundan ideoloji, kelam ve tasavvuf alanından ismini bir çırpıda sayamayacağım bir hayli hocanın özverili katkısıyla uzun müddette tamamlanabildi. Biraz evvel ismini zikrettiğim hocaların yanı sıra Ekrem Demirli, Halil İbrahim Bulut, Muhammed Bedirhan, Ercan Alkan, Nedim Tan, Hacı Bayram Başer, Abdürrezzak Tek, Orhan Şener Koloğlu, Ulvi Murat Kılavuz, Murat Kaş, Hulusi Aslan, Yunus Cengiz, Osman Demir, Hülya Alper, Hatice Arpaguş, Hasan Akkanat, Zübeyir Bulut, Fatma Turgay, Hasan Akkanat, Burak Şaman, Ahmet Kamil Cihan, Mehmet Bulğen, Yasin Ramazan Başaran, Hüseyin Maraz, Muhammed Ali Koca, M. Mustafa Çakmaklıoğlu, Orhan Musakhanov, Seyithan Can, Muammer İskenderoğlu ve Ali İhsan Kılıç üzere yurt ortasında türlü üniversitelerde bakılırsavli bir hayli akademisyenin özverili katkılarıyla tamamlandı. Katkıların yoğunluğu nispetinde de editöryal işleri vakit aldı. Kitabın hazırlık sürecinde asistanlığımı doktora öğrencim Hatice Bozkuş yaptı. Nihayet dört yıllık bir çalışmanın akabinde kitap kisve-i taba büründü.
İSLAM FİKRİNİN GÜCÜ VE ZAAFLARINA DİKKAT ÇEKMEK
Sizce bu eser hangi eksikleri giderecek?
Bu çalışmanın temel itibariyle üç maksadı var. Birincisi, İslam fikir mirasının gücü ve zaaflarını belirginleştirmektir. Fikir tarihimizde çeşitli alanlarda ileri sürülen görüşlerin bu kitaptaki teoriler formatında kaleme alınması, bu görüşlerin hangi sıkıntıları çözmek emeliyle geliştirildiğini ve ne ölçüde başarılı olduğunu görmeye imkân veriyor. İkincisi, bizim şimdiye kadar yaptığımız çalışmalarda geldiğimiz noktayı belirginleştirmektir. Hem ekol tıpkı vakitte teori yazılarında izlenen çerçeve tuhaf biçimde görüşlerin bildiğimiz ve bilmediğimiz istikametlerini açığa çıkarıyor. kimi vakit bilindiği düşünülen bir görüşün aslında hiç de dakik bir biçimde bilinmediği anlaşılıyor. Ayrıyeten görüşlerin birbirinden hangi noktalarda farklılaştığı belirginleşiyor ve tam olarak neyi önerdiği açıklığa kavuşuyor. Bu bakımdan yazılarda izlenen çerçeve teorilere dair çalışmalarımız arttıkça genişletilebilir ve yenilebilir bir anlatım imkânı sunuyor. Üçüncüsü ise İslam fikir tarihine yönelik akademik birikimin her kısımdan genel okuyucu için ulaşılabilir hale getirilmesidir. Okuyucular bir ekol yahut teori yazısını okuduklarında onun hakkında sistemli bir kavrayışa ulaştıklarını çabucak fark edeceklerdir. Okudukları teorinin kavramları ve temel önermeleri hakkında sistemli biçimde düşünmeye başlayacaklardır. Bu durumun, hem İslam fikir mirasına yönelik ilgiyi yaygınlaştırması ve derinleştirmesini birebir vakitte türlü alanlarında çalışan arkadaşlara bu mirası kendi alanlarıyla irtibatlandırma imkânı vermesini umuyorum.
TARTIŞMALARA DEVAM
Bundan daha sonra, bu doğrultuda özel yapıtlarınız olacak mı?
Bu çalışma, İslam niyet mirasının bilgi, tabiat, ahlâk, siyaset üzere bütün alanlarını kuşatan büyük bir projenin birinci kitabıydı. Bundan daha sonra birinci vakit içinderda bilgi teorilerini, akabinde da tabiat teorilerini hazırlayacağız. Ancak bu uzun vakitte ve bir epey bilim beşerinin iştirakiyle tamamlanabilecek bir proje.
Niyet tarihi içerisinde metafizik fikrin yeri nedir? Neler metafiziğin ilgi alanlarının içine girer?
Metafizik, klasik periyotta insanın kendisini ve varlığı manaya eforunun son kademesini söz eder. Bu sebeple bir kimsenin gerçek manada “filozof” olarak isimlendirilmesini sağlayan bilgiler kümesi olarak kıymetlendirilir. Metafiziğin iki ana kısmı vardır. Birincisi, “el-umûru’l-âmme” yahut ontoloji denilen kısımdır. Bu kısım, varlık, mevcut, imkân-zorunluluk, sebep-sonuç, tümel-tikel ve var oluşun kategorileri üzere insanî kanıyı kuran problemleri inceler. İkincisi ise el-ilmü’l-ilahî yahut teoloji denilen kısımdır. Metafiziğin en beğenilen kısmı sayılan bu kısım ise Tanrı’nın zâtı, sıfatları ve âlemle münasebetini inceler. Bunların yanı sıra metafiziğin, fizik, matematik, ahlâk ve siyaset üzere bilimlerin araştırmalarında kullandığı genel unsurları temellendirme fonksiyonu de vardır. Bütün bunlar dikkate alındığında metafiziğin insanın varlığa dair bilgisini hem temellendiren birebir vakitte bütünleyen bir araştırma alanı olduğu söylenebilir.
İSLAM KANISI İÇİNDE METAFİZİK BİLİMLERİN TEPESİDİR
Metafizik bir ilim kolu mıdır? Şayet bu biçimde bunun ilmi destekleri nelerdir?
Evet metafizik, çağdaş periyoda gelinceye kadar bilimler hiyerarşinin tepesinde bulunmuş, fizik ve matematik bilimlerden daha sonra tahsil edilen en üstün ilim kabul edilmiştir. Bu sebeple metafiziğe bilimlerin bilimi, gerçek hikmet, gerçek bilim ve küllî bilim üzere isimler de verilmiştir. Metafiziğin bilim olmasının destekleri doğrusu uzun açıklamayı gerektirir ama kısa bir karşılığı şudur: İnsanın varlığa dair apaçık idraki, varlığın araştırma konusu haline getirilmesini mümkün ve yasal kılar. Öteki deyişle varlığın bilimi olarak metafizik, temelini insanın varlığı ve onun imkân, zarurî, sebep, sonuç üzere temel hususiyetlerinin bedîhî olarak kavramasında bulur.
İslam fikri çerçevesinde metafizik niyet nereye oturuyor?
İslam niyetinde de metafizik genel olarak bilimlerin tepesinde bulunur. Lakin bunun ismi ideoloji geleneğinde metafizik, dinî bilimler geleneğinde kelâm yahut tasavvuftur.
İslam’ın kendine ilişkin olan ve başkalarından ayrılan metafizik alanı var mı?
İslam kanısında metafizik sözüyle ifade edebileceğimiz üç farklı ilahiyat vardır: Kelam, tasavvuf ve ideoloji. Kelam ve tasavvuf, evvelki devirlerin tesirini taşımakla bir arada kuruluşu İslam periyodunda gerçekleşen ve temelde Hz. Peygamber’in temsil ettiği hakikat bilgisine onun bildirim ettiği vahiy “esas alınarak” nasıl ulaşılabilir sorusuna karşılık vermeye çalışan küllî disiplinlerdir. İdeoloji ise kadim bilimler külliyatının Arapçaya çevirisiyle İslam niyetinin bir kesimi haline gelmiştir. Bu külliyat ortasında metafizik bütün bilimlerin tepesinde kabul ediliyordu ve İslam periyodunda de bu pozisyonunu sürdürmüştür. İslam filozofları varlık-mahiyet ve zorunlu-mümkün üzere metafizik kanıyı bir bütün olarak etkileyen görüşlerle ontoloji ve teolojiyi bir daha inşa etmişlerdir.
İslam niyetinin Batı ideolojisi ve Batı metafiziğiyle buluşmasıyla bozulma periyoduna girdiğini öne sürenler var. Siz bu durumu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Klasik İslam niyeti Batı’yla müsabaka kanısında bozulmadı, yalnızca evvelki açıklama gücünü yitirdi, eski fonksiyonlarının birçoklarını yapamaz hale geldi. İslam dünyasında Batı’yla müsabaka deneyimi, çabucak hemen klasik niyetin yeni bir yorumunu doğurmuş sayılmaz. Bu sebeple bir bozulmadan bahsetmek isabetli değil. Evet, özellikle tefsir ve hadis alanında buna yönelik bir kadro teşebbüsler olsa da bu teşebbüsler, çabucak hemen tamamlanmamış yorumlama gayretleridir. Lakin Batı’yla müsabaka, süreç ortasında İslam niyeti algımızı, kaynak anlayışımızı ve ehem-mühim sıralamamızı etkileyerek bu kanıyı gözümüzde değersizleştirdi. Bizim yaptığımız çalışmaların birçok, bu kanıyı yaşadığımız periyodun ilgileriyle yeni kavramayı amaçlamaktadır.
Ketebe yayınlarından çıkardığınız üç ciltlik ‘Metafizik’ isimli ansiklopedik yapıttan biraz bahseder misiniz? Bu yapıtın hazırlanma süreci nasıl oldu, kimler yapıtta katkıda bulundu?
Metafizik kitabı, aslında İslam Kanısında Teoriler başlığını taşıyan büyük ve uzun erimli bir projenin birinci adımını oluşturuyor. Bu proje fikri birinci vakit içinderda benim zihnimde İslam fikir geleneğine yönelik çalışmalarımızın geldiği noktayı belirleyebilmek, kuvvetli ve zayıf yanlarını gorebilmek, fikrî çeşitliliğini açığa çıkarmak ve bu alana dair ilmî çalışmaları genel okuyucunun kolay ulaşabileceği bir anlatıya kavuşturmak maksadına matuf olarak belirdi. Makul bir kavram ve önerme örgüsünü oluşturabileceğimiz bütün görüşleri, bir teori olarak yazmamız gerektiğini düşündüm. Bu maksatla evvel bir teori anlatısının temel çerçevesini oluşturan başlıkları belirledim. Ayrıyeten metafizik alanda üretilen teorileri ihtiva eden bir liste hazırladım. Bir çerçeve oluştuktan daha sonra İstanbul’da çeşitli üniversitelerde İslam İdeolojisi, Kelam ve Tasavvuf bilim kollarında vazifeli İbrahim Halil Üçer, Eşref Altaş, Ercan Alkan, Hayrettin Nebi Güdekli, Mehmet Zahit Tiryaki, Abuzer Dişkaya, Mehmet Özturan ve diğer hocaların da bulunduğu geniş bir akademik takımla fikir, çerçeve ve teoriler listesi hakkında bir istişare toplantısı yaptık. Proje fikri, çerçevesi ve teoriler listesinde mutabık kaldık. Benim hazırladığım birinci çerçevede her teori anlatısında giriş, teorinin çözmeye çalıştığı sorun, teorinin temel savı, teorinin temel kavram ve önermeleri, teorinin tarihî seyri ve sonuç başlıkları yer alıyordu. Hatırladığım kadarıyla Eşref Altaş hocanın teklifiyle her teoriye bir giriş kartı ekleme sonucu aldık. Aslında benim zihnimde teorilerin bu çerçeveye nazaran anlatılmasının yanı sıra her teorinin en yeterli anlatıldığı klasik metninler seçkisi çevirisi de vardı. görüşmede da arkadaşlarla hem teori yazılarının hazırlanması birebir vakitte uygun klasik metinlerin belirlenip çeviri edilmesi sonucu aldık lakin teorilerin hazırlanması sürecindeki yoğunluk metinlerin çevirisi işini takip etmeye fırsat vermedi. görüşmede karar kıldığımız çerçeveye uygun uzun ve kısa model yazıların hazırlanması gerektiğinden ben kitapta “halk teorisi” ve “özel kabiliyetler teorisi” başlığını taşıyan teorileri, muharrir arkadaşların elinde ortak bir model olması gayesiyle kaleme aldım. Kitapta ekol yazılarında teori yazılarından farklı bir çerçeve olduğu görülecektir. Aslında başlangıçta ekol yazılarıyla ilgili farklı bir çerçeve tasarlamamıştık. Lakin Abuzer Dişkaya hocanın kaleme aldığı Hikmet-i Müteâliye yazısını tashih ederken bu biçimde bir eksiklik olduğunun farkına vardım ve bu yazıyı ekol yazıları için model olacak biçimde düzenledim.
KAPSAMLI BİR ÇALIŞMA
Bu çalışma, çok kapsamlı olduğundan ideoloji, kelam ve tasavvuf alanından ismini bir çırpıda sayamayacağım bir hayli hocanın özverili katkısıyla uzun müddette tamamlanabildi. Biraz evvel ismini zikrettiğim hocaların yanı sıra Ekrem Demirli, Halil İbrahim Bulut, Muhammed Bedirhan, Ercan Alkan, Nedim Tan, Hacı Bayram Başer, Abdürrezzak Tek, Orhan Şener Koloğlu, Ulvi Murat Kılavuz, Murat Kaş, Hulusi Aslan, Yunus Cengiz, Osman Demir, Hülya Alper, Hatice Arpaguş, Hasan Akkanat, Zübeyir Bulut, Fatma Turgay, Hasan Akkanat, Burak Şaman, Ahmet Kamil Cihan, Mehmet Bulğen, Yasin Ramazan Başaran, Hüseyin Maraz, Muhammed Ali Koca, M. Mustafa Çakmaklıoğlu, Orhan Musakhanov, Seyithan Can, Muammer İskenderoğlu ve Ali İhsan Kılıç üzere yurt ortasında türlü üniversitelerde bakılırsavli bir hayli akademisyenin özverili katkılarıyla tamamlandı. Katkıların yoğunluğu nispetinde de editöryal işleri vakit aldı. Kitabın hazırlık sürecinde asistanlığımı doktora öğrencim Hatice Bozkuş yaptı. Nihayet dört yıllık bir çalışmanın akabinde kitap kisve-i taba büründü.
İSLAM FİKRİNİN GÜCÜ VE ZAAFLARINA DİKKAT ÇEKMEK
Sizce bu eser hangi eksikleri giderecek?
Bu çalışmanın temel itibariyle üç maksadı var. Birincisi, İslam fikir mirasının gücü ve zaaflarını belirginleştirmektir. Fikir tarihimizde çeşitli alanlarda ileri sürülen görüşlerin bu kitaptaki teoriler formatında kaleme alınması, bu görüşlerin hangi sıkıntıları çözmek emeliyle geliştirildiğini ve ne ölçüde başarılı olduğunu görmeye imkân veriyor. İkincisi, bizim şimdiye kadar yaptığımız çalışmalarda geldiğimiz noktayı belirginleştirmektir. Hem ekol tıpkı vakitte teori yazılarında izlenen çerçeve tuhaf biçimde görüşlerin bildiğimiz ve bilmediğimiz istikametlerini açığa çıkarıyor. kimi vakit bilindiği düşünülen bir görüşün aslında hiç de dakik bir biçimde bilinmediği anlaşılıyor. Ayrıyeten görüşlerin birbirinden hangi noktalarda farklılaştığı belirginleşiyor ve tam olarak neyi önerdiği açıklığa kavuşuyor. Bu bakımdan yazılarda izlenen çerçeve teorilere dair çalışmalarımız arttıkça genişletilebilir ve yenilebilir bir anlatım imkânı sunuyor. Üçüncüsü ise İslam fikir tarihine yönelik akademik birikimin her kısımdan genel okuyucu için ulaşılabilir hale getirilmesidir. Okuyucular bir ekol yahut teori yazısını okuduklarında onun hakkında sistemli bir kavrayışa ulaştıklarını çabucak fark edeceklerdir. Okudukları teorinin kavramları ve temel önermeleri hakkında sistemli biçimde düşünmeye başlayacaklardır. Bu durumun, hem İslam fikir mirasına yönelik ilgiyi yaygınlaştırması ve derinleştirmesini birebir vakitte türlü alanlarında çalışan arkadaşlara bu mirası kendi alanlarıyla irtibatlandırma imkânı vermesini umuyorum.
TARTIŞMALARA DEVAM
Bundan daha sonra, bu doğrultuda özel yapıtlarınız olacak mı?
Bu çalışma, İslam niyet mirasının bilgi, tabiat, ahlâk, siyaset üzere bütün alanlarını kuşatan büyük bir projenin birinci kitabıydı. Bundan daha sonra birinci vakit içinderda bilgi teorilerini, akabinde da tabiat teorilerini hazırlayacağız. Ancak bu uzun vakitte ve bir epey bilim beşerinin iştirakiyle tamamlanabilecek bir proje.
Niyet tarihi içerisinde metafizik fikrin yeri nedir? Neler metafiziğin ilgi alanlarının içine girer?
Metafizik, klasik periyotta insanın kendisini ve varlığı manaya eforunun son kademesini söz eder. Bu sebeple bir kimsenin gerçek manada “filozof” olarak isimlendirilmesini sağlayan bilgiler kümesi olarak kıymetlendirilir. Metafiziğin iki ana kısmı vardır. Birincisi, “el-umûru’l-âmme” yahut ontoloji denilen kısımdır. Bu kısım, varlık, mevcut, imkân-zorunluluk, sebep-sonuç, tümel-tikel ve var oluşun kategorileri üzere insanî kanıyı kuran problemleri inceler. İkincisi ise el-ilmü’l-ilahî yahut teoloji denilen kısımdır. Metafiziğin en beğenilen kısmı sayılan bu kısım ise Tanrı’nın zâtı, sıfatları ve âlemle münasebetini inceler. Bunların yanı sıra metafiziğin, fizik, matematik, ahlâk ve siyaset üzere bilimlerin araştırmalarında kullandığı genel unsurları temellendirme fonksiyonu de vardır. Bütün bunlar dikkate alındığında metafiziğin insanın varlığa dair bilgisini hem temellendiren birebir vakitte bütünleyen bir araştırma alanı olduğu söylenebilir.
İSLAM KANISI İÇİNDE METAFİZİK BİLİMLERİN TEPESİDİR
Metafizik bir ilim kolu mıdır? Şayet bu biçimde bunun ilmi destekleri nelerdir?
Evet metafizik, çağdaş periyoda gelinceye kadar bilimler hiyerarşinin tepesinde bulunmuş, fizik ve matematik bilimlerden daha sonra tahsil edilen en üstün ilim kabul edilmiştir. Bu sebeple metafiziğe bilimlerin bilimi, gerçek hikmet, gerçek bilim ve küllî bilim üzere isimler de verilmiştir. Metafiziğin bilim olmasının destekleri doğrusu uzun açıklamayı gerektirir ama kısa bir karşılığı şudur: İnsanın varlığa dair apaçık idraki, varlığın araştırma konusu haline getirilmesini mümkün ve yasal kılar. Öteki deyişle varlığın bilimi olarak metafizik, temelini insanın varlığı ve onun imkân, zarurî, sebep, sonuç üzere temel hususiyetlerinin bedîhî olarak kavramasında bulur.
İslam fikri çerçevesinde metafizik niyet nereye oturuyor?
İslam niyetinde de metafizik genel olarak bilimlerin tepesinde bulunur. Lakin bunun ismi ideoloji geleneğinde metafizik, dinî bilimler geleneğinde kelâm yahut tasavvuftur.
İslam’ın kendine ilişkin olan ve başkalarından ayrılan metafizik alanı var mı?
İslam kanısında metafizik sözüyle ifade edebileceğimiz üç farklı ilahiyat vardır: Kelam, tasavvuf ve ideoloji. Kelam ve tasavvuf, evvelki devirlerin tesirini taşımakla bir arada kuruluşu İslam periyodunda gerçekleşen ve temelde Hz. Peygamber’in temsil ettiği hakikat bilgisine onun bildirim ettiği vahiy “esas alınarak” nasıl ulaşılabilir sorusuna karşılık vermeye çalışan küllî disiplinlerdir. İdeoloji ise kadim bilimler külliyatının Arapçaya çevirisiyle İslam niyetinin bir kesimi haline gelmiştir. Bu külliyat ortasında metafizik bütün bilimlerin tepesinde kabul ediliyordu ve İslam periyodunda de bu pozisyonunu sürdürmüştür. İslam filozofları varlık-mahiyet ve zorunlu-mümkün üzere metafizik kanıyı bir bütün olarak etkileyen görüşlerle ontoloji ve teolojiyi bir daha inşa etmişlerdir.
İslam niyetinin Batı ideolojisi ve Batı metafiziğiyle buluşmasıyla bozulma periyoduna girdiğini öne sürenler var. Siz bu durumu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Klasik İslam niyeti Batı’yla müsabaka kanısında bozulmadı, yalnızca evvelki açıklama gücünü yitirdi, eski fonksiyonlarının birçoklarını yapamaz hale geldi. İslam dünyasında Batı’yla müsabaka deneyimi, çabucak hemen klasik niyetin yeni bir yorumunu doğurmuş sayılmaz. Bu sebeple bir bozulmadan bahsetmek isabetli değil. Evet, özellikle tefsir ve hadis alanında buna yönelik bir kadro teşebbüsler olsa da bu teşebbüsler, çabucak hemen tamamlanmamış yorumlama gayretleridir. Lakin Batı’yla müsabaka, süreç ortasında İslam niyeti algımızı, kaynak anlayışımızı ve ehem-mühim sıralamamızı etkileyerek bu kanıyı gözümüzde değersizleştirdi. Bizim yaptığımız çalışmaların birçok, bu kanıyı yaşadığımız periyodun ilgileriyle yeni kavramayı amaçlamaktadır.