JoKeR
Active member
Teknoloji insan ilgisi üzerine bir daha düşünmemizi sağlayan Metaverse dijital tecrübenin ötesinde bir oluşum. Sanal gerçeklik gözlükleriyle ve avatarlarımızla sanal dünyada sabah toplantıya katılıp, öğle İtalya’da alışveriş yapıp, daha sonra New York sokaklarında gezip, akşam da konsere katılacağımız sanal bir cennet olarak pazarlanıyor.
Fizikî dünyanın sonlarına, gelişmelerine adapte olmaya çalışırken; imkânsız diye bir kavramın olmadığı, hudutların olmadığı Metaverse’de ucu bucağı olmayan bir dijital dünyaya davet ediliyoruz. O fazlaca sevdiğimiz dizilerde, sinemalarda izlediğimiz her şey ve hatta hayal ettiğimiz ne var ise onu yaşayacağımız bir dünya pazarlanıyor adeta. Metaverse cihanında nitekim her şey kusursuz mu? ömrümüz epeyce süratli bir biçimde dijitale dönmesi bizi nasıl etkileyecek? Bu değişimin ruhsal, sosyolojik ve çevresel boyutları ne olacak? Bizi ne üzere meseleler bekliyor? Tüm bilgileriyla uzmanlara sorduk.
Prof. Dr. Gökben Süratli Sayar
PARANOYAYI birlikteİNDE GETİREBİLİR
Psikiyatrist Prof. Dr. Gökben Süratli Sayar, insan çeşidinin teknolojiye verdiği ruhsal karşılığı önnazaranbilmenin pek kolay olmadığını belirterek, Metaverse’in de zihinsel sıhhat tesirlerinin tam olarak ne olduğunu ve dijital bağımlılık üstündeki tesirine ait hangi sonuçların çıkarılabileceğini belirlemenin şu kademede güç olacağını belirtiyor.
Sayar, “Ancak Metaverse ile dijital yaşama kayış, şimdiki hayatın kimi gerilimlerinden uzaklaşabilmeyi sağlayacaktır. Fakat bu rahatlama ve süreksiz hazların bir süre daha sonra yerini yeni gerilimlere bırakması mümkündür. Bir öteki tesiri de münasebetler üzerine olacaktır. Toplumsal medyanın da bizi birbirimize bağlaması gerekiyordu, bunu kısmen yaptı da. Fakat bir taraftan de bizi her zamankinden daha yalnız ve aralı olmaya itti. Metaverse de gibisi bir ikilem yaratacaktır” diyor. Sayar, fizikî yalnızlık ile gelen yakın bağlantı ve dokunarak, sarılarak yatışma gereksinimlerinin doyurulamaması, sonluluk, artan tansiyon ve paranoya, bedensel belirtilere çok odaklanma üzere meseleleri da birlikteinde getirebileceğinin altını çiziyor.
YENİ TEDAVİ İMKÂNLARI DA SUNABİLİR
“Metaverse kendi ortasında mükafatlar de getirecektir” diyen Sayar, “Sosyal bağlar, diyaloglar, beğeniler, maddi kazanç… Bu mükafatlar de Metaverse’in bağımlılık yaratma potansiyeli olduğunu düşündürür” diyor. Öbür taraftan depresyon, toplumsal fobi, şizofreni, dürtü kontrol bozuklukları üzere biroldukça durum için yeni tedavi imkânları da sunabileceğini lisana getiren Sayar, değerli olan yaygın kullanım başladıktan daha sonra bize güzel gelen ve gelmeyen tarafları ayırt edebilmek ve buna bakılırsa düzenlemeler yapabilmemiz gerektiği olduğunu belirtiyor.
Prof. Dr. Barış Erdoğan
TOPLUMSAL BAĞLARIN SONUNU GETİRMEYECEK
Prof. Dr. Barış Erdoğan ise sosyolojik açıdan konuyu aldı. Erdoğan, gerçek dünyanın sanal dünya ile etkileşimde olduğu bu yeni cihanın toplumsal bağlarımızı, ömür biçimimizi değiştireceğini belirtiyor. Erdoğan, bu yeni aracın karamsarların argüman ettiği üzere toplumsal alakaların sonunu getirmeyeceğinin altını çizerek, “Daha evvel radyo, televizyon, internet ortaya çıktığında da bu tasalar lisana getirilmişti. Bilakis beşerler ve yerler içindeki aralıkları mevcut toplumsal medya araçlarının kapasitelerinden epey daha fazla bir muvaffakiyetle kısaltacak. Maddi kaidelerden dolayı dünyayı gezme, görme, gerçek hayatta yaşayamayacağınız tecrübeleri hissetme açısından bakılırsace bir demokratikleşme sağlayacak. Sabah Mısır Piramitlerini gezip, öğlenden daha sonra
Londra’daki mağazadan alışveriş yapabileceğiz, dostlarımızla mevcut toplumsal platformlardan farklı olarak hayli daha gerçekçi bir ortamda bağlantıya geçebileceğiz” halinde lisana getiriyor.
EŞİTSİZLİKLERİN KAT BE KAT ARTTIĞI YENİ BİR DÜNYA
Erdoğan, lakin bu ütopik hoşluğun distopik bir kabusa da dönüşebileceğinin altını çiziyor. Erdoğan, dev bilişim şirketlerinin denetiminde her türlü kamu kontrolü ve kuralından şimdilik bağımsız bu aracın, demokrasi için bir tehdit olabileceğini vurguluyor. “Bu aracın Facebook’un Amerikan seçimlerinde seçmenler üzerinde yaptığı müdahaleden daha derin ve tesirli manipülasyon kapasitesi olduğu kesin” diyen Erdoğan, gerçek dünyanın meselelerinden gorece olarak uzaklaşan, uzaklaştırılan bireylerin toplumsal problemlere ilgisinin de körelebileceğinin altını çiziyor ve ekliyor: “İnsanların eğlenirken sistemin kölesi haline geldiği, eşitsizliklerin kat be kat arttığı yeni bir dünya tehlikesi de yok değil.”
HAYAT DİJİTALİZE OLUP GLOBALLEŞECEK
Yeni medya araştırmacısı Selvanur Yazıcı Keskin ise Metaverse’in irtibat boyutunu kıymetlendirdi. Keskin şu biçimde açıklıyor: “Metaverse, Web 3.0 teknolojisiyle yani çevrim içi bağlantının dijital platformlarla 3d hale evrilmesiyle son senelerda isminden kelam ettirmeye başlamıştı. Fakat Facebook şirketinin geçtiğimiz ekim ayında çatı ismini ‘Meta’ olarak güncellediğini açıklamasıyla Metaverse konusu bu defa hepimizin gündemine daha tesirli biçimde düşmüş oldu.” Facebook’un yaptığı manalı isim değişikliğiyle ve mevzuyu sahiplenici algı ve irtibat çalışmalarıyla göz önünde olsa da aslında Metaverse’in hayli daha geniş ve merkezden uzak bir kainatı tabir ettiğini söyleyen Keskin, bilgisayar ve taşınabilir periyodundan daha sonra internetin üçüncü devri olarak da tanımlanan arttırılmış gerçeklik devrinde gözlüklere oldukça iş düştüğünü lisana getiriyor. Keskin, ilerleyen senelerda gözlük teknolojilerinin oldukçaça gelişeceği ve konser, tiyatro, toplantı üzere bir fazlaca aktifliğin sanal hayattan devam edeceği, ömrün düzgünce dijitalize olup globalleşeceğinin öngörüldüğünü kaydediyor.
Selvanur Yazıcı Keskin
Teknoloji beşlisinin kuralları ile şekilleniyor
“Web 2.0. teknolojisinin birinci senelerında toplumsal medya platformlarının en büyük tezi özgür ve demokratik bir telaffuz alanı inşa edecek olmalarıydı” diyen Keskin, “Geleneksel medyanın monopol yapısının yeni medya araçları ile kırılacağı ve kişisel, bağımsız alternatiflerin güç kazanacağı öngörülüyordu. Bu öngörü bir ölçü gerçekleşti; lakin yıllar ortasında toplumsal medya kanallarının da kendi monopollerini kurdukları ve gücün bir daha merkezde toplandığı görüldü” diyor ve ekliyor: “GAFAM ismi verilen Google, Apple, Facebook, Amazon, Microsoft teknoloji beşlisinin kuralları ve tercihleriyle şekillenen bir toplumsal ağın mensupları olduk hepimiz. Artık Metaverse için de emsal tartışmalar yürütülüyor.”
Selvanur Yazıcı Keskin, son senelerda hayata geçen bir epeyce uygulamanın, bilhassa blok zincir sisteminin bir kesimi olan yani kendi iç işleyiş sistemi ve iktisadı olan farklı şirketlere ilişkin uygulamaların merkezi değil, merkez dışı-dağınık bir halde yönetildiğini söylüyor. İnsanların sanal kimlikleriyle, kripto paralarıyla alternatif bir hayat deneyimlediğini tabir eden Keskin, merkezi yapıyı dağıtacak olması tarafıyla Metaverse hakkında olumlu öngörülerin de kelam konusu olduğunu belirtiyor. Keskin, “Ancak bilhassa gerçek hayatta yasa dışı olan aksiyonların de rahatlıkla gerçekleşebildiği bir cihan olarak muhtemel tehlikelerinden de bahsetmek mümkün” diyor.
Prof. Dr. Tuncay Dilci
Elektrik tüketimi farklı rahatsızlıklara sürükleyebilir
Dijital Bağımlılıkla Uğraş Derneği Genel Lideri Prof. Dr. Tuncay Dilci ise karbon ayak izleri bağlamında hayat şartları ve maliyetleri dikkate alındığında avantajı ve dezavantajı birlikteinde getireceğini tabir ediyor. Dilci, üretmeyen pasifize edilmiş insanın nasıl yaşayacağı başlı başına bir sorun iken, dijital objelerin ağır kullanmasına bağlı elektrik tüketiminin ve bunu üreten düzeneklerin ortaya çıkaracağı yeni sar bedellerin insanlığı farklı rahatsızlıklara sürükleyebileceğine dikkat çekiyor. Dilci, “Aşırı manyetik tesire maruz kalacak insanın doğal eğilimlerine kısıtlayıcı yeni hayat biçimi, dijitalleşmenin ağırlaşmasıyla en çok petrokimya eseri mamüllerin tüketimi konusunda yeni bir boyut kazandıracaktır. Öteki taraftan en epey ulaştırma ve lojistik hizmetler alanında karbon ayak izlerini olumsuz tarafta kendini gösterecektir” diyor. tıpkı vakitte, üretmeyen insanın topraktan ayağının kesilmesi ile birlikte biyolojik yapısına uygun olmayan beslenme yolları ile yeni sıhhat sıkıntılarının kapılarının da aralayabileceğini söz eden Dilci, bu aksiliklere rağmen insanlığın büyük bir kısmının dijital ekran karşısında olması var olan trafik ve emisyon problemlerini azaltarak, karbon ayak izlerinin de olumlu istikamette etkileyebileceğini belirtiyor.
Fizikî dünyanın sonlarına, gelişmelerine adapte olmaya çalışırken; imkânsız diye bir kavramın olmadığı, hudutların olmadığı Metaverse’de ucu bucağı olmayan bir dijital dünyaya davet ediliyoruz. O fazlaca sevdiğimiz dizilerde, sinemalarda izlediğimiz her şey ve hatta hayal ettiğimiz ne var ise onu yaşayacağımız bir dünya pazarlanıyor adeta. Metaverse cihanında nitekim her şey kusursuz mu? ömrümüz epeyce süratli bir biçimde dijitale dönmesi bizi nasıl etkileyecek? Bu değişimin ruhsal, sosyolojik ve çevresel boyutları ne olacak? Bizi ne üzere meseleler bekliyor? Tüm bilgileriyla uzmanlara sorduk.
Prof. Dr. Gökben Süratli Sayar
PARANOYAYI birlikteİNDE GETİREBİLİR
Psikiyatrist Prof. Dr. Gökben Süratli Sayar, insan çeşidinin teknolojiye verdiği ruhsal karşılığı önnazaranbilmenin pek kolay olmadığını belirterek, Metaverse’in de zihinsel sıhhat tesirlerinin tam olarak ne olduğunu ve dijital bağımlılık üstündeki tesirine ait hangi sonuçların çıkarılabileceğini belirlemenin şu kademede güç olacağını belirtiyor.
Sayar, “Ancak Metaverse ile dijital yaşama kayış, şimdiki hayatın kimi gerilimlerinden uzaklaşabilmeyi sağlayacaktır. Fakat bu rahatlama ve süreksiz hazların bir süre daha sonra yerini yeni gerilimlere bırakması mümkündür. Bir öteki tesiri de münasebetler üzerine olacaktır. Toplumsal medyanın da bizi birbirimize bağlaması gerekiyordu, bunu kısmen yaptı da. Fakat bir taraftan de bizi her zamankinden daha yalnız ve aralı olmaya itti. Metaverse de gibisi bir ikilem yaratacaktır” diyor. Sayar, fizikî yalnızlık ile gelen yakın bağlantı ve dokunarak, sarılarak yatışma gereksinimlerinin doyurulamaması, sonluluk, artan tansiyon ve paranoya, bedensel belirtilere çok odaklanma üzere meseleleri da birlikteinde getirebileceğinin altını çiziyor.
YENİ TEDAVİ İMKÂNLARI DA SUNABİLİR
“Metaverse kendi ortasında mükafatlar de getirecektir” diyen Sayar, “Sosyal bağlar, diyaloglar, beğeniler, maddi kazanç… Bu mükafatlar de Metaverse’in bağımlılık yaratma potansiyeli olduğunu düşündürür” diyor. Öbür taraftan depresyon, toplumsal fobi, şizofreni, dürtü kontrol bozuklukları üzere biroldukça durum için yeni tedavi imkânları da sunabileceğini lisana getiren Sayar, değerli olan yaygın kullanım başladıktan daha sonra bize güzel gelen ve gelmeyen tarafları ayırt edebilmek ve buna bakılırsa düzenlemeler yapabilmemiz gerektiği olduğunu belirtiyor.
Prof. Dr. Barış Erdoğan
TOPLUMSAL BAĞLARIN SONUNU GETİRMEYECEK
Prof. Dr. Barış Erdoğan ise sosyolojik açıdan konuyu aldı. Erdoğan, gerçek dünyanın sanal dünya ile etkileşimde olduğu bu yeni cihanın toplumsal bağlarımızı, ömür biçimimizi değiştireceğini belirtiyor. Erdoğan, bu yeni aracın karamsarların argüman ettiği üzere toplumsal alakaların sonunu getirmeyeceğinin altını çizerek, “Daha evvel radyo, televizyon, internet ortaya çıktığında da bu tasalar lisana getirilmişti. Bilakis beşerler ve yerler içindeki aralıkları mevcut toplumsal medya araçlarının kapasitelerinden epey daha fazla bir muvaffakiyetle kısaltacak. Maddi kaidelerden dolayı dünyayı gezme, görme, gerçek hayatta yaşayamayacağınız tecrübeleri hissetme açısından bakılırsace bir demokratikleşme sağlayacak. Sabah Mısır Piramitlerini gezip, öğlenden daha sonra
Londra’daki mağazadan alışveriş yapabileceğiz, dostlarımızla mevcut toplumsal platformlardan farklı olarak hayli daha gerçekçi bir ortamda bağlantıya geçebileceğiz” halinde lisana getiriyor.
EŞİTSİZLİKLERİN KAT BE KAT ARTTIĞI YENİ BİR DÜNYA
Erdoğan, lakin bu ütopik hoşluğun distopik bir kabusa da dönüşebileceğinin altını çiziyor. Erdoğan, dev bilişim şirketlerinin denetiminde her türlü kamu kontrolü ve kuralından şimdilik bağımsız bu aracın, demokrasi için bir tehdit olabileceğini vurguluyor. “Bu aracın Facebook’un Amerikan seçimlerinde seçmenler üzerinde yaptığı müdahaleden daha derin ve tesirli manipülasyon kapasitesi olduğu kesin” diyen Erdoğan, gerçek dünyanın meselelerinden gorece olarak uzaklaşan, uzaklaştırılan bireylerin toplumsal problemlere ilgisinin de körelebileceğinin altını çiziyor ve ekliyor: “İnsanların eğlenirken sistemin kölesi haline geldiği, eşitsizliklerin kat be kat arttığı yeni bir dünya tehlikesi de yok değil.”
HAYAT DİJİTALİZE OLUP GLOBALLEŞECEK
Yeni medya araştırmacısı Selvanur Yazıcı Keskin ise Metaverse’in irtibat boyutunu kıymetlendirdi. Keskin şu biçimde açıklıyor: “Metaverse, Web 3.0 teknolojisiyle yani çevrim içi bağlantının dijital platformlarla 3d hale evrilmesiyle son senelerda isminden kelam ettirmeye başlamıştı. Fakat Facebook şirketinin geçtiğimiz ekim ayında çatı ismini ‘Meta’ olarak güncellediğini açıklamasıyla Metaverse konusu bu defa hepimizin gündemine daha tesirli biçimde düşmüş oldu.” Facebook’un yaptığı manalı isim değişikliğiyle ve mevzuyu sahiplenici algı ve irtibat çalışmalarıyla göz önünde olsa da aslında Metaverse’in hayli daha geniş ve merkezden uzak bir kainatı tabir ettiğini söyleyen Keskin, bilgisayar ve taşınabilir periyodundan daha sonra internetin üçüncü devri olarak da tanımlanan arttırılmış gerçeklik devrinde gözlüklere oldukça iş düştüğünü lisana getiriyor. Keskin, ilerleyen senelerda gözlük teknolojilerinin oldukçaça gelişeceği ve konser, tiyatro, toplantı üzere bir fazlaca aktifliğin sanal hayattan devam edeceği, ömrün düzgünce dijitalize olup globalleşeceğinin öngörüldüğünü kaydediyor.
Selvanur Yazıcı Keskin
Teknoloji beşlisinin kuralları ile şekilleniyor
“Web 2.0. teknolojisinin birinci senelerında toplumsal medya platformlarının en büyük tezi özgür ve demokratik bir telaffuz alanı inşa edecek olmalarıydı” diyen Keskin, “Geleneksel medyanın monopol yapısının yeni medya araçları ile kırılacağı ve kişisel, bağımsız alternatiflerin güç kazanacağı öngörülüyordu. Bu öngörü bir ölçü gerçekleşti; lakin yıllar ortasında toplumsal medya kanallarının da kendi monopollerini kurdukları ve gücün bir daha merkezde toplandığı görüldü” diyor ve ekliyor: “GAFAM ismi verilen Google, Apple, Facebook, Amazon, Microsoft teknoloji beşlisinin kuralları ve tercihleriyle şekillenen bir toplumsal ağın mensupları olduk hepimiz. Artık Metaverse için de emsal tartışmalar yürütülüyor.”
Selvanur Yazıcı Keskin, son senelerda hayata geçen bir epeyce uygulamanın, bilhassa blok zincir sisteminin bir kesimi olan yani kendi iç işleyiş sistemi ve iktisadı olan farklı şirketlere ilişkin uygulamaların merkezi değil, merkez dışı-dağınık bir halde yönetildiğini söylüyor. İnsanların sanal kimlikleriyle, kripto paralarıyla alternatif bir hayat deneyimlediğini tabir eden Keskin, merkezi yapıyı dağıtacak olması tarafıyla Metaverse hakkında olumlu öngörülerin de kelam konusu olduğunu belirtiyor. Keskin, “Ancak bilhassa gerçek hayatta yasa dışı olan aksiyonların de rahatlıkla gerçekleşebildiği bir cihan olarak muhtemel tehlikelerinden de bahsetmek mümkün” diyor.
Prof. Dr. Tuncay Dilci
Elektrik tüketimi farklı rahatsızlıklara sürükleyebilir
Dijital Bağımlılıkla Uğraş Derneği Genel Lideri Prof. Dr. Tuncay Dilci ise karbon ayak izleri bağlamında hayat şartları ve maliyetleri dikkate alındığında avantajı ve dezavantajı birlikteinde getireceğini tabir ediyor. Dilci, üretmeyen pasifize edilmiş insanın nasıl yaşayacağı başlı başına bir sorun iken, dijital objelerin ağır kullanmasına bağlı elektrik tüketiminin ve bunu üreten düzeneklerin ortaya çıkaracağı yeni sar bedellerin insanlığı farklı rahatsızlıklara sürükleyebileceğine dikkat çekiyor. Dilci, “Aşırı manyetik tesire maruz kalacak insanın doğal eğilimlerine kısıtlayıcı yeni hayat biçimi, dijitalleşmenin ağırlaşmasıyla en çok petrokimya eseri mamüllerin tüketimi konusunda yeni bir boyut kazandıracaktır. Öteki taraftan en epey ulaştırma ve lojistik hizmetler alanında karbon ayak izlerini olumsuz tarafta kendini gösterecektir” diyor. tıpkı vakitte, üretmeyen insanın topraktan ayağının kesilmesi ile birlikte biyolojik yapısına uygun olmayan beslenme yolları ile yeni sıhhat sıkıntılarının kapılarının da aralayabileceğini söz eden Dilci, bu aksiliklere rağmen insanlığın büyük bir kısmının dijital ekran karşısında olması var olan trafik ve emisyon problemlerini azaltarak, karbon ayak izlerinin de olumlu istikamette etkileyebileceğini belirtiyor.