Michel de Montaigne’nin Denemeler’i

AirdropAvcisi

New member
Yıl 1571… Montaigne bütün kitaplarını yanına alarak çiftliğine çekilir. Müellif, kendisini bir oda dolusu kitaplarıyla baş başa bıraktığında yaratıcılık konusunda en verimli devrini yaşar.

Okuduğu kitaplardan notlar almaya başlayan Montaigne için artık yazma vakti gelmiştir. Montaigne, 1780 yılında ünlü Denemeler’ini yayımlar. şahsi yazılardan ve fikirlerden oluşan Montaigne Denemeler’i bu biçimdece ortaya çıkar.

Roman, öykü, şiir, mektup üzere edebi çeşitlerinin yanında beşerler artık denemeyle de tanışmaya başlarlar. Yayımlandığında pek özgün olan denemeler gelişen süreç içerisinde törpülenerek aslında az da olsa uzaklaştırıldı. Yüz yedi denemeden oluşan kitap 16.yüzyıl Fransa’sında kaleme alındı. Bu kıymetli kitabın özgün ismi ise, Les Essaisdir. (Denemeler)


DENEME NEDİR?

Bir müellifin, kendi isteği doğrultusunda kesin yargılara varmadan kendisiyle konuşuyormuş üzere sohbet havasında kaleme alınan samimi yazılardır. Denemelerde muharrir istediği rastgele bir mevzu hakkında özgürce kalem oynatabilir. Bu hem de muharrirlerin itirafnamesidir.

Toplumda gözlemlediği değişik olay ve durumlarını sayfalarına taşıyarak üzerinde tartışır. Tartışırken bunu kesin bir yargıya da vardırmaya çalışmaya çaba göstermez.

Müellif, yazdığı denemeleri doğrultmaya, inandırma korkusu gütmez; o istediği üzere müellif takdiri de okuyucuya bırakır. Denemeler, müellif ve okuyucu içinde sıcacık sohbetlerdir.


Montaigne

BEN KİMİM?

Montaigne’nin en kıymetli özelliği, seçtiği başlıklar olmuştur. İnsanoğlunu sorgulamaya, düşünmeye, hayatın manasını deşmeye iten düşünsel tarafı ağır basan başlıklardır.

Muharririn kendine has lisanıyla döşediği satırlar onun yazı yazarken ne kadar samimi olduğunu gösteriyor. Hümanist dileklerde bulunan usta kalem, insanlara selam çakıyor.


ÖZGÜR NİYET VE DEVLET

Avrupa’nın o periyot yaşadığı buhranlı periyoda bir ışık üzere doğan Denemeler, devlet yöneticilerine ve insanlara özgür kanıyı de aşılamıştır. İnsanların fikir ve fikirlerini özgürce lisana getirmesini savunan muharrir; “Bir devleti hiç bir şey yenilik kadar rahatsız etmez. Değişiklik daima berbatlığa ve zorbalığa niye olur. Bir tek kesim bozulunca düzeltilebilir. Her şeyin özündeki bozulma ve çürüme eğiliminin bizi prensiplerimizden uzaklaştırmasında karşı koyabiliriz; fakat koca toplumu bir daha kalıba dökmeye, bu kadar büyük bir yapının temellerini değiştirmeye kalkmak, düzeltecek yerde silip süpürmek, ufak tefek kusurları toptan bir kargaşalıkla düzeltmek, hastalıkları mevtle âlâ etmek kimselerin işidir. Dünyanın birden düzeleceği yoktur; ancak insan kendini sıkan şey karşısında o kadar sabırsızdır ki, her ne kıymetine olursa olsun ondan kurtulmak ister. Binlerce örnekte gösteriyor ki dünya bu biçimde çabuk düzgünleşme olmadıkça, bir anda kaygıdan kurtulması uygunlaşması demek değildir.”




“FRANSA’YA NE KADAR UZAKSAM PARİS’E MAKUS GÖZLE BAKAMAM”


Bütün muharrirlerin, edebiyatçıların doğup büyüdükleri ve yapıtlarına ilham kaynağı olduğu kentleri vardır. Montaigne için de Paris kıymetlidir. Kitabının Paris pasajında müellif romantik kent hakkında fikirlerini şu biçimde lisana getiriyor; “Fransa’ya ne kadar kızsam Paris’e makûs gözle bakamam; çocukluğumdan beri yüreğim ona bağlıdır. O, benim içimde en hoş şeylerle bir ortadadır. daha sonradan öbür hoş kentler gördükçe onun hoşluğuna daha derin bir sevgiyle bağlandım. Paris’i yalnız kendisi için seviyorum; yabancı süslere boğulmuş olarak değil, kendi haliyle seviyorum; kusurlu, belalı taraflarına varıncaya kadar her şeyi ile ve candan seviyorum. Beni Fransız yapan yalnız bu büyük kenttir; halkıyla büyük, dünyadaki yeriyle büyük, hele türlü türlü rahatlıklarıyla büyük ve eşsiz olan, Fransa’nın onuru ve dünyanın en soylu ziynetlerinden biri sayılan bu kenttir. Allah onu çatışmalarınızdan korusun.”

Muharririn dünya edebiyatına kazandırdığı ünlü Deneme kitabını bütün edebiyatseverin başucunda bulundurması gereken bir eser.

Ergül Tosun

Kitap sayfası için bağlantı:

[email protected]
 
Üst