JoKeR
Active member
Takvimler 2016 yılının Haziran ayını gösteriyordu. Yani Mustafa Cambaz’ın 17 bin kilometre yol kat ederek 41 vilayet ve 77 ilçe dolaşarak hazırladığı “Türkiye Ulu Camiler” isimli albüm kitabının Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları içinden okurla buluştuğu günler… Sıcak bir ikindi vakti. İş yerinin bahçesinde oturmuş, elimizde kitap Cambaz’la cami fotoğraflarına bakıyoruz. Bir yandan da onun bu mescitleri çekmek için yaptığı seyahat anılarını dinliyorum. “Keşke İstanbul’da sanat galerilerinin birinde bu fotoğraflar için bir stant açsak” diyorum. “Sanat galerisi değil de İstanbul’daki tarihi mescitlerden birinin avlusunda açsak ne hoş olur” diyor. “Yapalım bu sergiyi” diye heyecanla yeni bir sohbete dalıyoruz. Sahi hangi mescitte olur bu biçimde bir stant? Bu fotoğraflardan hangilerini seçmek lazım sanki? Pekala ne vakit bu sergiyi açabiliriz?
5 YIL daha sonra AYASOFYA’DA
Bugün 2021 yılının Temmuz ayındayız. Yani büyük bir coşkuyla stant planı yaptığımız tarihten bugüne tam beş yıl geçmiş. Lakin o heyecan, o coşku hiç geçmemiş üzere. Üstelik bu kez sergiyi konuşmaya değil açmak için buluşuyoruz. birebir vakitte bir daha ibadete açılan Ayasofya Cami avlusunda…
Geçen hafta Mustafa Cambaz’ın “Türkiye Ulu Camileri” isimli albüm yapıtından yola çıkarak düzenlenen “Memleketimin Ulu Camileri” standının kıssası işte üstte bahsetmiş olduğum beş yıl öncesindeki bu hayale uzanıyor. İstanbul Valiliği, Albayrak Kümesi ve 15 Temmuz Derneği’nin ortak teşebbüsüyle Ayasofya Camii avlusunda açılan stant üstelik bir sefer daha Cambaz’ın dostlarını buluşturuyor. Ne güzel! Ne heyecanlı! Lakin hepimizin kalbini tıpkı yerden burkan bir şey de var: Ulu cami fotoğraflarını İstanbul’un kadim mescitlerinden birinde sergilemek isteğini lisana getirdikten birkaç hafta daha sonra 15 Temmuz hain darbe teşebbüsünde şehit olan değerli arkadaşımız Mustafa Cambaz’ın yokluğu…
Mustafa Cambaz
HİÇ DEĞİŞMEYEN PORTRE
O artık ortamızda olmasa da bizde yaşayan portresi daima birebirdir, hiç değişmez: Nereye gitse etrafını saran kediler, asla elinden düşmeyen fotoğraf makinası ve yüzünde eksik olmayan kocaman tebessümün toplamıdır Mustafa Cambaz. örneğin İstanbul’dan başlayıp Anadolu’yu karış karış gezen Cambaz’ın tarihi yapıtları fotoğraflamadan evvel yaptığı birinci iş yapıtın etrafındaki çöpleri toplamak ve etraftaki kedileri beslemektir. Cami fotoğraflarını çekerken rutini ise şu biçimdedir: Evvel caminin avlusundaki şadırvanda abdest alır, minberin kenarında iki rekat mescit namazı kılar. daha sonra da büyük bir heyecanla ve şaşkınlıkla fotoğraf çekmeye başlar. Caminin içeriden ve dışarıdan her detayını fotoğraflayana kadar sürer artık macera, tâ ki yorulana kadar…
FOTOĞRAFLARI HERKESE AÇIK
“Türkiye Ulu Camileri” isimli kitap projesi Mustafa Cambaz’a teklif edildiğinde aslında elinde ülkedeki ulu mescitlerin neredeyse tamamının fotoğrafları vardı. aslına bakarsanız onun arşivi yalnızca cami fotoğraflarıyla hudutlu değildi. Türkiye’yi karış karış gezip çeşme, medrese, saray, han, köprü, su kemeri… üzere tarihi yapıtları tüm detaylarıyla fotoğraflardı. Çektiği fotoğrafları internet sitesinde fiyatsız olarak her insanın kullanmasına da açan Cambaz’ın sayfası öğrenciler, akademisyenler ve kültür-sanat meraklıları tarafınca ilgiyle takip edilirdi. bir hayli akademisyenin, tarihçinin, sanat tarihçisinin kitabında Cambaz’ın fotoğraflarını görmek mümkündür. Hatta Paris’te, Louvre Müzesi’nde bile!
Fotoğraf çekmek için çıktığı seyahatlerde yanında kimi bazı ailesi kimi bazı da kadim dostu gazeteci Mehmet Şeker olurdu. “Türkiye Ulu Camiler” projesi de bir daha bu biçimde bir seyahat kararında ortaya çıkmıştı.
Mustafa Cambaz’ın objektifinden Ayasofya.
41 VİLAYET 77 İLÇEYİ 4 AYDA DOLAŞTI
Ömrünün son 15 yılını tarihi yapıtları fotoğraflamakla geçiren Mustafa Cambaz’ın arşivinde Türkiye’nin ulu mescitlerinin de neredeyse tamamı olduğunu söylemiştim. Birtakım eksik fotoğrafları tamamlamak için yola çıkan Cambaz, mescitlerin fotoğrafları çekmeye Güneydoğu Anadolu’dan başlamıştı. Birinci seyahati tam bir ay sürmüştü. İkinci kez mescitleri fotoğraflamak için çıktığı seyahatten tam 45 gün daha sonra meskenine geri dönebilmişti. daha sonrasında iki ay boyunca her hafta sonu bir kente giderek ulu mescitleri ziyaret etmişti. bu biçimdece 4 ayda 41 vilayet ve 77 ilçeyi dolaşarak 118 ulu camiyi bir daha fotoğraflamıştı. Bu kadar kısa müddette 17 bin kilometre yol kateden Cambaz bir iki uçak seyahati haricinde, bu seyahatlerini otobüs, minibüs ve kimi vakit de otostop çekerek tamamlamıştı.
Mustafa Cambaz mescitleri fotoğraflarken.
Büyük bir emek vererek hazırladığı “Türkiye Ulu Camiler” alanında yapılmış birinci ve tek çalışma. Tıpkı albümden yapılan seçkiyle düzenlenen “Memleketimin Ulu Camileri” standını Ayasofya Camii avlusunda 26 Temmuza kadar ziyaret edilebilirsiniz. Standın Ayasofya’da açılması ayrıyeten manalı: Çünkü bu mabed Cambaz’ın da hayli sevdiği dostu merhum Semavi Eyice Hoca’nın kelamlarıyla “1453’ten 1934’e kadar kentin ulucami niteliğindeki başcamisi”dir. Bugün Cambaz Ayasofya’nın ibadete açıldığını görseydi hiç elbet bir daha en hoş karelerin altında onun imzasını gorecektiniz.
Mustafa Cambaz’ın mesai arkadaşları Mehmet Şeker, Ayşe Olgun.
Dilerim, Türkiye’nin tarihi çeşmelerine dair hazırladığı ikinci albüm kitap projesi, bir daha kendisi üzere ömrünü kadim mirası fotoğraflamaya adamış bir “kayıt fotoğrafçısı” tarafınca Mustafa Cambaz’ın aziz anısına ithafen tamamlanır.
HALA ULU MESCİTLERİN YAPILMADIĞINI GÖRDÜM
Cambaz, ulu mescitlere ilgisini şöyleki anlatıyor: “Fotoğraflanacak bilgilerinın fazla olması bende ulu mescitlere karşı özel bir ilgi uyandırdı. Araştırmalarımda, Anadolu’daki Selçuklu ve Beylikler periyodu yadigârlarının hepsini bir ortada toplayan bir çalışmanın çabucak hemen yapılmadığını gördüm. Bu bir eksiklikti ve senelerca zihnimin bir köşesini meşgul etti. Türkiye sonları ortasındaki ulu mescitleri en ince bilgilerina kadar fotoğraflayıp kayıt altına almak ve bir albüm kitapta toplamak istiyordum. Zira fotoğraf en kıymetli kayıttır. Türkiye’nin ulu mescitlerinin haritasını çıkardım ve rotamı çizip vira Bismillah dedim.”
“YILLARCA ZİHNİMİ MEŞGUL ETTİ”
Ülkenin dört bir yanına koşarcasına gidip bu hayli ehemmiyet verdiği projeyi tamamlayan Cambaz’ın kitabın önsözü için yazdığı şu cümleler dikkat cazibeli: “Depremler, savaşlar, işgaller ve idare değişiklikleri üzere sebeplerle ziyan goren mimari kültür varlıklarımızın titizlikle korunması, onların yüksek sanat pahasının ve tarihî kıymetinin bilinmesiyle kolaylaşacaktır. Türkiye Ulu Mescitleri Fotoğraf Albümü, fotoğraf teknolojisinin imkânlarını kullanarak bu seçkin yapıtların kıymetine ve hoşluğuna dikkat çekmeyi, kelam konusu kültür varlıklarımızın korunması, yaşatılması davasına hizmet etmeyi amaçlamaktadır. Albümün ayrıyeten gelecek senelerda muhtaçlık duyulabilecek mümkün tamir, bakım, tamirat çalışmalarında ilgili uzmanlara bir görsel kaynak, fotoğrafla kaydedilmiş bir hafıza olması da gözetilmiştir.”
5 YIL daha sonra AYASOFYA’DA
Bugün 2021 yılının Temmuz ayındayız. Yani büyük bir coşkuyla stant planı yaptığımız tarihten bugüne tam beş yıl geçmiş. Lakin o heyecan, o coşku hiç geçmemiş üzere. Üstelik bu kez sergiyi konuşmaya değil açmak için buluşuyoruz. birebir vakitte bir daha ibadete açılan Ayasofya Cami avlusunda…
Geçen hafta Mustafa Cambaz’ın “Türkiye Ulu Camileri” isimli albüm yapıtından yola çıkarak düzenlenen “Memleketimin Ulu Camileri” standının kıssası işte üstte bahsetmiş olduğum beş yıl öncesindeki bu hayale uzanıyor. İstanbul Valiliği, Albayrak Kümesi ve 15 Temmuz Derneği’nin ortak teşebbüsüyle Ayasofya Camii avlusunda açılan stant üstelik bir sefer daha Cambaz’ın dostlarını buluşturuyor. Ne güzel! Ne heyecanlı! Lakin hepimizin kalbini tıpkı yerden burkan bir şey de var: Ulu cami fotoğraflarını İstanbul’un kadim mescitlerinden birinde sergilemek isteğini lisana getirdikten birkaç hafta daha sonra 15 Temmuz hain darbe teşebbüsünde şehit olan değerli arkadaşımız Mustafa Cambaz’ın yokluğu…
Mustafa Cambaz
HİÇ DEĞİŞMEYEN PORTRE
O artık ortamızda olmasa da bizde yaşayan portresi daima birebirdir, hiç değişmez: Nereye gitse etrafını saran kediler, asla elinden düşmeyen fotoğraf makinası ve yüzünde eksik olmayan kocaman tebessümün toplamıdır Mustafa Cambaz. örneğin İstanbul’dan başlayıp Anadolu’yu karış karış gezen Cambaz’ın tarihi yapıtları fotoğraflamadan evvel yaptığı birinci iş yapıtın etrafındaki çöpleri toplamak ve etraftaki kedileri beslemektir. Cami fotoğraflarını çekerken rutini ise şu biçimdedir: Evvel caminin avlusundaki şadırvanda abdest alır, minberin kenarında iki rekat mescit namazı kılar. daha sonra da büyük bir heyecanla ve şaşkınlıkla fotoğraf çekmeye başlar. Caminin içeriden ve dışarıdan her detayını fotoğraflayana kadar sürer artık macera, tâ ki yorulana kadar…
FOTOĞRAFLARI HERKESE AÇIK
“Türkiye Ulu Camileri” isimli kitap projesi Mustafa Cambaz’a teklif edildiğinde aslında elinde ülkedeki ulu mescitlerin neredeyse tamamının fotoğrafları vardı. aslına bakarsanız onun arşivi yalnızca cami fotoğraflarıyla hudutlu değildi. Türkiye’yi karış karış gezip çeşme, medrese, saray, han, köprü, su kemeri… üzere tarihi yapıtları tüm detaylarıyla fotoğraflardı. Çektiği fotoğrafları internet sitesinde fiyatsız olarak her insanın kullanmasına da açan Cambaz’ın sayfası öğrenciler, akademisyenler ve kültür-sanat meraklıları tarafınca ilgiyle takip edilirdi. bir hayli akademisyenin, tarihçinin, sanat tarihçisinin kitabında Cambaz’ın fotoğraflarını görmek mümkündür. Hatta Paris’te, Louvre Müzesi’nde bile!
Fotoğraf çekmek için çıktığı seyahatlerde yanında kimi bazı ailesi kimi bazı da kadim dostu gazeteci Mehmet Şeker olurdu. “Türkiye Ulu Camiler” projesi de bir daha bu biçimde bir seyahat kararında ortaya çıkmıştı.
Mustafa Cambaz’ın objektifinden Ayasofya.
41 VİLAYET 77 İLÇEYİ 4 AYDA DOLAŞTI
Ömrünün son 15 yılını tarihi yapıtları fotoğraflamakla geçiren Mustafa Cambaz’ın arşivinde Türkiye’nin ulu mescitlerinin de neredeyse tamamı olduğunu söylemiştim. Birtakım eksik fotoğrafları tamamlamak için yola çıkan Cambaz, mescitlerin fotoğrafları çekmeye Güneydoğu Anadolu’dan başlamıştı. Birinci seyahati tam bir ay sürmüştü. İkinci kez mescitleri fotoğraflamak için çıktığı seyahatten tam 45 gün daha sonra meskenine geri dönebilmişti. daha sonrasında iki ay boyunca her hafta sonu bir kente giderek ulu mescitleri ziyaret etmişti. bu biçimdece 4 ayda 41 vilayet ve 77 ilçeyi dolaşarak 118 ulu camiyi bir daha fotoğraflamıştı. Bu kadar kısa müddette 17 bin kilometre yol kateden Cambaz bir iki uçak seyahati haricinde, bu seyahatlerini otobüs, minibüs ve kimi vakit de otostop çekerek tamamlamıştı.
Mustafa Cambaz mescitleri fotoğraflarken.
Büyük bir emek vererek hazırladığı “Türkiye Ulu Camiler” alanında yapılmış birinci ve tek çalışma. Tıpkı albümden yapılan seçkiyle düzenlenen “Memleketimin Ulu Camileri” standını Ayasofya Camii avlusunda 26 Temmuza kadar ziyaret edilebilirsiniz. Standın Ayasofya’da açılması ayrıyeten manalı: Çünkü bu mabed Cambaz’ın da hayli sevdiği dostu merhum Semavi Eyice Hoca’nın kelamlarıyla “1453’ten 1934’e kadar kentin ulucami niteliğindeki başcamisi”dir. Bugün Cambaz Ayasofya’nın ibadete açıldığını görseydi hiç elbet bir daha en hoş karelerin altında onun imzasını gorecektiniz.
Mustafa Cambaz’ın mesai arkadaşları Mehmet Şeker, Ayşe Olgun.
Dilerim, Türkiye’nin tarihi çeşmelerine dair hazırladığı ikinci albüm kitap projesi, bir daha kendisi üzere ömrünü kadim mirası fotoğraflamaya adamış bir “kayıt fotoğrafçısı” tarafınca Mustafa Cambaz’ın aziz anısına ithafen tamamlanır.
HALA ULU MESCİTLERİN YAPILMADIĞINI GÖRDÜM
Cambaz, ulu mescitlere ilgisini şöyleki anlatıyor: “Fotoğraflanacak bilgilerinın fazla olması bende ulu mescitlere karşı özel bir ilgi uyandırdı. Araştırmalarımda, Anadolu’daki Selçuklu ve Beylikler periyodu yadigârlarının hepsini bir ortada toplayan bir çalışmanın çabucak hemen yapılmadığını gördüm. Bu bir eksiklikti ve senelerca zihnimin bir köşesini meşgul etti. Türkiye sonları ortasındaki ulu mescitleri en ince bilgilerina kadar fotoğraflayıp kayıt altına almak ve bir albüm kitapta toplamak istiyordum. Zira fotoğraf en kıymetli kayıttır. Türkiye’nin ulu mescitlerinin haritasını çıkardım ve rotamı çizip vira Bismillah dedim.”
“YILLARCA ZİHNİMİ MEŞGUL ETTİ”
Ülkenin dört bir yanına koşarcasına gidip bu hayli ehemmiyet verdiği projeyi tamamlayan Cambaz’ın kitabın önsözü için yazdığı şu cümleler dikkat cazibeli: “Depremler, savaşlar, işgaller ve idare değişiklikleri üzere sebeplerle ziyan goren mimari kültür varlıklarımızın titizlikle korunması, onların yüksek sanat pahasının ve tarihî kıymetinin bilinmesiyle kolaylaşacaktır. Türkiye Ulu Mescitleri Fotoğraf Albümü, fotoğraf teknolojisinin imkânlarını kullanarak bu seçkin yapıtların kıymetine ve hoşluğuna dikkat çekmeyi, kelam konusu kültür varlıklarımızın korunması, yaşatılması davasına hizmet etmeyi amaçlamaktadır. Albümün ayrıyeten gelecek senelerda muhtaçlık duyulabilecek mümkün tamir, bakım, tamirat çalışmalarında ilgili uzmanlara bir görsel kaynak, fotoğrafla kaydedilmiş bir hafıza olması da gözetilmiştir.”