Nagehan Alçı: Çok derin bir ayrışma yaşayan Kuzey İrlanda toplumunun başardığı çatışmasızlık hali hepimiz için hayli değerli dersler barındırıyor

BordoBereli

Genel Mod
Global Mod
HaberTürk müellifi Nagehan Alçı, bugünkü köşesinde, “Tony Blair ile bir arada 1968’den beri devam eden terörü bitirmiş, yıllar süren müzakereler kararı İra’nın silah bırakmasını sağlamış isim” diyerek bahsetmiş olduğu eski İrlanda Başbakanı Bertie Ahern ile gerçekleştirdiği görüşmeyi aktardı.

Alçı,

“Her nerede ve hangi kaideler altında olursa olsun barış ve huzur ortasında yaşama isteği evrensel… Türkiye toplumunun 85 milyonunun birden kendini itimat ve sulh ortasında hissettiği bir ülke için umarım feyz alacak bir şeyler buluruz Ahern’in hikayesinde” notunu düştüğü düşen Alçı, yazısında görüşmeyi özetle şu biçimde aktardı:

“İRA ve İngiltere ordusu içinde hayli kanlı çatışmalar yaşanırken, barış görüşmeleri sürdüğü esnada provokasyon ve bombalamalar da devam ederken siz 1998’de periyodun İngiltere Başbakanı Tony Blair, Kuzey İrlanda’daki siyasi partiler ve İrlanda Hükümeti içinde mutabakat sağladınız. Bu nasıl oldu? Neydi işin sırrı?

Kuzeyde sıkıntılar 1968’de başladı, olağan öncesi var fakat son devrin kanlı çatışmalarının başlangıç tarihi 1968. Biz 1998’de muahedeyi sağladık. 1968’den 1998’e kadar barış için 2 farklı deneme olmuştu. Birincisi 1974’te, Birlikçi Parti (Unionists) ve Milliyetçi Parti’yi (Nationalists)i bir ortaya getirmek için güzel bir teşebbüstü. Lakin Birlikçiler sürece itiraz ettiler ve greve gittiler. Ortalığı bir daha ayağa kaldırdılar ve 6 hafta ortasında süreç bitmiş oldu.

İkinci deneme 1985’teydi. Devrin İngiltere Başbakanı Margareth Thatcher ve İrlanda Başbakanı Garret FitzGerald bir muahede yaptılar fakat bu mutabakatın muvaffakiyet talihi yoktu zira yalnızca iki hükümet içindeydı ve sorunun kaynağı tarafları kapsamıyordu. Yani Kuzey İrlanda’da çatışan partiler yoktu. Düşünün iki tarafı olan bir sorunu siz ve ben çözmek için anlaşıyoruz lakin tarafları dışarıda bırakıyoruz. Doğal ki bir sonuç çıkmadı ve 1998’e kadar gelindi.

“Başarımızın sırrı herkesi sürece dahil etmekti”

– 1985’te başarısız olan Thatcher’ın ve FitzGerald’ın teşebbüsü ile sizinkinin içindeki temel fark Kuzey İrlanda’da çatışan tarafları sürece dahil edip etmemekti bu biçimde…


Evet, 20 yıldan fazla müddettir devam eden barış ve şiddetin yüzde 99 oranında son bulmasının temel niçini bizim herkesle konuşmamız, herkesle bağlantı kurmamızdı. Hala birbirlerinden nefret ediyorlar, hala problemler bitmiş değil lakin artık birbirlerinden eskisi kadar nefret etmiyorlar, kan akmıyor, iktisat hayli gelişti ve beşerler refaha kavuştu.

– Bunu nasıl yaptınız? Bu kadar derin ayrışma ortasında olan iki toplum nasıl şiddetsiz yaşamaya devam edebiliyor? İşin sırrı ne? Ben Kuzey İrlanda’ya bakınca Türkiye’deki Kürt sıkıntısına dair hem umutlanıyor hem üzülüyorum. Umutlanıyorum zira bizde toplumda o denli derin bir ayrışma yok, üzülüyorum zira buna karşın siz başarmışsınız biz ise başaramadık, tahlil süreci çöktü…

Bizim sırrımız üzerinde anlaştığımız prensiplerde bilinmeyen. 1997’de başlayan görüşmelerde her insanın masada olması üzerine uzlaştık. Görüşmeler 97 Eylülünde başladı ve 98 paskalyasına kadar aralıksız sürdü. İşin püf noktası her insanın kelamının dinlendiğini hissetmesi ve bizim de İrlanda Hükümeti olarak anayasal değişiklik yapmaya hazır olmamızdı. En sıkıntı, en kritik kısım mahkumlardı. Biz mahkumları 2 yıl ortasında tahliye ettik. örneğin ben İspanya Bask sıkıntısı ile de ilgileniyorum, onlar mahkumları kapsam dışı bıraktılar. Biz ise hepsini salıverdik.

– Salınan mahkumların bir daha şiddete bulaşmasından kaygı etmediniz mi? Şiddetten uzak durmalarını sağlayacak bir sistem oluşturdunuz mu?

elbette telaş ettik, sonuçta topluma entegre mi olacaklar yoksa bir daha silaha mı sarılacaklar bilmiyorduk. Lakin kümeler kurup eğitim çalışmalarına katılmalarını teşvik ettik, maddi yardımlar ile eğitim ve istihdam takviyesi sağladık. bu biçimdece topluma büyük oranda bir daha ahenk sağladılar.

– En kanlı hareketlere karışanlar dahil herkesi mi salıverdiniz?

Evet, askerleri öldürenler, en şiddetli atakları gerçekleştirenler dahil hepsini.

– Bu, toplumda terörden ziyan görmüş kesitlerde büyük infiale niye olur. Nasıl ikna ettiniz toplumu?

Herkese daha uygun bir gelecek ve herkese eşit baht vermeyi vaat ettik. şüphesiz hayli sıkıntı ve epeyce riskli bir karardı.

– Terör kurbanlarının ailelerini nasıl teselli ve ikna ettiniz?

Çok önemli sorunlar yaşadık o süreçte. Yüzlerce saat hepsiyle teker teker konuştum. Yakınlarını kaybeden İngiltere tarafınca, buradan, otomobillerine bomba konanlar, üzerlerine bomba atılanlar, nazaranv başında hayatını kaybedenler… Hepsiyle konuştum.

Kıymetli bir nokta şuydu: Salıverdiğimiz mahkumları kayıt altına aldık ve sicillerine not düştük. Buna göre şayet bir daha suça bulaşırlarsa cezaevine geri dönüp kalan mühletleri boyunca tekrar çıkamıyorlardı.

– bu türlü cezaevine dönen hayli oldu mu?

Başta olur diye endişelendik ancak olmadı. Çoğunlukla topluma geri döndüler ve şiddetten uzak durdular.

– Muhalefetin bu süreçteki tavrı nasıldı? Barış sürecini destekledi mi öteki partiler?

Her vakit karşı duran bir muhalefet vardır, hayli önemli karşı çıkan bir kesim vardı. Ben Tony Blair ile bir arada onları da sürece dahil etmek için fazlaca uğraştım. 2003 Ekiminde, yani muahede imzalandıktan 5 yıl daha sonra ikna oldular.

– Onları ikna etmeyi nasıl başardınız?

Başta sürece büsbütün karşılardı ve insanları referandumda hayır demeleri için etkilemeye çalışıyorlardı. Bizim elimizi dahi sıkmıyorlardı. Fakat sonrasındasında muahedeyi imzalayıp bütün dünya bizi tebrik edince onlarla da arkadaş olduk. Artık birbirimizin meskenlerine ziyarete gidiyoruz, ailece görüşüyoruz.

Röportajın tamamını okumak için .
 
Üst