Nâmık Kemal ile Ziya Paşa’nın Harabat ve Tahrib-i Harabat tartışması

AirdropAvcisi

New member
Edebiyatımızın derinlikli tarihi münakaşalarla doludur. Tanzimat Fermanı’yla birlikte Osmanlı’da başlayan yenileşme hareketleri her alanda olduğu üzere edebiyatta da kendini göstermişti.

Tanzimat’la tanıştığımız roman ve başka edebi çeşitlerin yayınlanmasıyla tartışmaları da birlikteinde getirdi. Müelliflerin, şairlerin kendi ortalarında verdikleri arbedeler edebiyatımızın tuzu, biberi olmuştur.

Kimi hengameler eserler üzerinde verilirken, kimileri da müelliflerin birbirleriyle olan ideolojik farklılıktan kaynaklanıyordu.

Nâmık Kemal ve Ziya Paşa, edebiyatçı kimlikleriyle birlikte, hem de yaşadıkları zamanın aydın sorumluluğuna sahip entelektüel birer kişiselyeti olarak memleketin içine düştüğü makûs gidişatı değiştirmek üzere siyasî bir gayrete de girerler.


Ziya Paşa

YENİ OSMANLILAR CEMİYETİ

Osmanlı İmparatorluğu’na, Batı ülkelerindekine misal meclisli bir rejim getirmek maksadıyla 1865 yılında kurulan gizli Yeni Osmanlılar Cemiyeti İçinde fiilen yer alan Nâmık Kemal ve Ziya Paşa, siyasî ve fikrî uğraşları uğrunda vatanı terk edip Avrupa’da yaşadılar.

Birbirlerine sıkıntı vakit içinderda takviye oldular. Tek maksatları Osmanlı’nın da Batı uygarlığını yakalaması ve bu tarafta ilerlemesiydi. Avrupa’da değişik faaliyetlerde bulunan iki münevverin ortası, eski ve yeni edebiyat anlayışı uğruna bozulacaktı.

Ziya Paşa ve vatan şairi Nâmık Kemal’in hengamesi ise, külliyen edebiyat odaklı bir tartışmadır. Edebiyatımızda müellif kavgalarında bugün iki büyük şairi ele alacağız.

Bakalım iki dostun ortalarını açan problem neymiş…

HARABAT

Ziya Paşa’nın 1875 yılında yayımlanan muhtevasında Türk, Arap, İran ve Çağatay alanında yazılmış şiirlerden seçmelerin yer aldığı 3 ciltlik Divan edebiyatı antolojisidir.

Şiirin öne çıkan özelliği ise manzume olarak kaleme alınmasıdır. Bu bununla birlikte edebiyat tarihi açısından 9 kısımdan oluşan önsözdür.


Harabat, Osmanlıca

ŞİİR VE İNŞA

Ziya Paşa, yapıtında şiir, edebiyat, şair, muharrirler hakkında şahsi fikriyatını paylaşır. Ziya Paşa, daha evvel şahsen kendisinin çıkarttığı Hürriyet Gazetesi’nde 1868 yılında Şiir ve İnşa makalesinde edebiyatımızın Arapça ve Farsça egemenliğinde kurtulmasını lisana getirir.


Namık Kemal

ATEŞLİ TARTIŞMALAR

Ziya Paşa, Harabat’ta, Osmanlıca’nın zenginleşmesi gerektiğinden dem vururken, beraberinde Divan edebiyatı över. Ziya Paşa’nın bir süre evvel halk edebiyatını savunması kendi içerisinde çelişkiye yol açar.

Paşa’nın Harabat yapıtında bunu lisana getirmesi devrin münevver ve müellifleri içinde ateşli tartışmalara niçiniyet verir.

TAHRİB- İ HARABAT

Tanzimat aydınlarının da kısa müddette dâhil olduğu kalem arbedesinde öne çıkan isim ise, vatan şairi Nâmık Kemal olur.

Ünlü şair, Tahrib-i Harabat isimli yapıtında şunu müellif;

Eskilerden Ahmed ve Necati
Gönlü kırık ve serseri Zati
Türkçe söyleyişe temel koymuşlar
Gerçi temeli hoş koymuşlar


Şair, bu dizelerinde Divan edebiyatını yerer. Ahmet, Necati dediği bireyler ise, Divan edebiyatının kıymetli temsilcilerinden olan Ahmedi ve Necati isimli şairlerdir.

Nâmık Kemal, Tahrib-i Harabat’ı 1875’te muharrir ve o periyotta Magosa’da sürgün hayatı yaşamaktaydı. Nâmık Kemal, Ziya Paşa’yı eski edebiyatı hortlamakla kabahatler.

Vatan şairi tıpkı yapıtında Ziya Paşa’nın Şiir ve İnşa makalesinde halk edebiyatı taraftarı olduğunu lakin Harabat’ta Divan edebiyatını savunarak eskiye olan hasretini lisana getirdiğini müellif. Bu Kemal’e göre büyük çelişkidir.


Tahrib –i Harabat, Nâmık Kemal’in yeni bir edebiyat hareketi başlatma isteği olarak da okuyabiliriz.

Ergül Tosun

Kitap sayfası için irtibat: [email protected]
 
Üst