Öncü bayan müellifler

JoKeR

Active member
FERAHFEZA ERDOĞAN

Kendisi bununla birlikte yeni Türk edebiyatı alanında akademisyen olan Murat Koç, Kırık Kalemli Bayanlar isimli biyografik romanında, hem akademisyenliğin araştırmacı tarafınca birebir vakitte müellif kimliğinin verdiği sanatsallıktan faydalanmış.

Roman, Şair Nigâr Hanım’ın günlükleri ışığında yazılmış. aslına bakarsanız romanın kurgusal ana formunu da bu günlükler oluşturuyor. Günlükleri çevreleyen “Geçmiş Vakit Hanımları”, “Son” ve “Daha Acıklı Bir Son” ismiyle romanın başında ve sonunda yer alan kısa kısımlar ise hayali bir Abdülhak Şinasi Hisar’ın kaleminden çıkmış izlenimi ile kurguya dâhil edilmiş. Açıkçası müellif Murat Koç, ortadan çekilip bir nevi gölgede kalmayı tercih ederek biz okurlara, romanın asıl müellifinin Abdülhak Şinasi Hisar olduğunu tahayyül etmemizi istemiş, bir kurgusal oyunla. Koç’un ustalıkla kurguladığı bu oyunda, bilhassa Abdülhak Şinasi Hisar’ı romanın hayal müellifi olarak seçmesindeki sebeplerin başında muhtemelen Hisar’ın annesi Neyyir Hanım ile romanın kahramanı Nigâr Hanım’ın gerçek hayatta da yalı komşuluğu ve arkadaşlığı olmalı. Bir de ikisinin ortak noktası olan Boğaziçi sevdası olağan.

DEĞERLİ BAYAN MÜELLİFLER VAR

Romandaki “1905: Serez – Selânik”, “1908: Bayanlar Toplanıyor” ve “1908 – 1918: Meşrutiyet daha sonrasında Dağılan seneler” isimli kısımları, şahsen Nigâr Hanım’ın bakış açısıyla yazılmış. bir fazlaca dipnotun da yer aldığı bu kısımlar, Nigâr Hanım’ın yazma tutkusunu lisana getirdiği kadar okurlara o periyodun tanınmış bayan muharrirleri Emine Semiye Hanım, Fatma Aliye Hanım, Makbule Leman, Madam Gülnar üzere öncü bayan muharrirleri ve onların entelektüel etraflarını de anlatıyor. bu biçimdece okur; döneminin aydın bayanlarının yalnızca kendileri için değil, beraberinde kendilerinden daha sonra gelecek bayan muharrir ve düşünürlere bir yol açmak için nasıl çaba verdiklerini de öğrenmiş oluyor. Konfüçyüs’ün de dediği üzere “Ya bir yol bul ya bir yol aç ya da yoldan çekil.” Onlar kalıp savaşmayı seçen bayanlar; zira romanda da geçtiği üzere “başka Nigârlar olmasın”, yazma tutkularından dolayı diğer bayanların önü kapanmasın…

Murat Koç, bu biyografik romanında, bayan hakları konusu üzerinde de duruyor. Bu yüzden Nigâr Hanım’ın yaşadığı 20. yüzyılın başlarında, bayanlara tanınan haklar pek sınırlıyken o ve onun üzere hamasetini, gücünü yazmaktan ve yazdıklarını topluma sunmaktan çekinmeyen bayanların verdiği savaşın ve birbirleriyle yardımlaşmalarının bilhassa altını çiziyor. Bilhassa kitabın “1908: Bayanlar Toplanıyor” isimli kısmında; bayan eğitimi, kız – erkek çocuk ayrımı, görücü yolu evlilik, evlilik yaşı, boşanma, yanlış alafrangalaşma, feminizmin yanlış anlaşılması, bayanın ailedeki ve toplumdaki yeri, bayanların çalışma ömründe yer edinmesi üzere bir epey toplumsal sıkıntıya değinildiğini görüyoruz.

Kırık Kalemli Bayanlar kitabı için; bir biyografik roman demenin yanı sıra, Şair Nigar Hanım’ı merkeze alarak o senelerdaki aydın bayanların var olma uğraşını vermesi açısından, devrinin sosyolojik yapısına ışık tutan, bayan merkezli eleştirel bir romandır da diyebiliriz kanısındayım.
 
Üst