IşıkHaber
New member
June Sekera&Neva Goodwin
İklim değişikliği ve sebepleri hakkında onlarca yıl boyunca devam eden kuşkuların akabinde, fosil yakıt sanayisi artık kendisini tahlilin kaynağı olarak göstermek üzere yeni bir stratejiye yöneliyor. Bu bir daha pozisyonlanma gayreti, kendisini “karbon idaresi endüstrisi” olarak bir daha markalaştırmayı içeriyor.
Bu stratejik taraf değişimi, Glasgow’da düzenlenen iklim doruğunda ve Ekim 2021’de en büyük dört petrol şirketinin CEO’larının “düşük karbonlu bir gelecek” hakkında konuştuğu bir ABD Kongresi oturumunda gözler önüne serildi. Onlara kalırsa, devletten kâfi takviyesi görmeleri halinde, bu gelecek, -tedarikçisi oldukları- gezegeni ısıtan yakıt ve mamüllerin saldığı karbondioksiti ortadan kaldırmak emeliyle kullanabilecekleri teknolojiler aracılığıyla desteklenecekti.
Bekledikleri dayanak yolda olabilir. ABD Güç Bakanlığı, geçtiğimiz günlerde Fosil Güç ve Karbon İdaresi Ofisi’nin ismine ‘karbon yönetimini’ ekledi ve karbon yakalama ve depolama için sağlanan finansmanı genişletiyor. Pekala, bu tahliller ne oranda tesirli ve sonuçları neler olacak?
İktisat, ekoloji ve kamu siyaseti alanındaki geçmiş tecrübelerden yola çıkarak, karbon azaltımına odaklandığımız birkaç yıl geçirdik. ABD hükümetinin direkt harcamalar alanındaki yedi milyar ABD dolarını aşan yatırımına ve vergi kredileriyle sağladığı en az bir milyar dolarlık takviyeye karşın, mekanik karbon yakalama biçimlerinin muvaffakiyete ulaşmak için büyük bir gayret sarf ettiğine şahit olduk. Birebir periyotta, bir epey yarar sağlayan kanıtlanmış biyolojik tahliller fazlaca daha az ilgiye mazhar oldu.
CCS’NİN KİRLİ SİCİLİ
‘Karbon yakalama ve depolama’ ya da özetlemek gerekirse CCS (Carbon Capture and Storage), güç santrallerinden yahut endüstriyel kaynaklardan salınan dumanlardan açığa çıkan karbondioksiti yakalamayı gayeler. Şu ana dek, ABD’de bulunan güç santrallerinde uygulanan CCS muvaffakiyete ulaşamadı.
ABD’deki güç santrallerinde, her biri yüz milyonlarca dolarlık devlet sübvansiyonuyla desteklenen yedi büyük ölçekli CCS projesi denendi; ne var ki bu projeler ya ticari formda faaliyete geçmelerindilk evvel iptal edildi ya da finansal veya mekanik problemler yüzünden faaliyete geçmelerinin akabinde durduruldular. Dünya üzerinde, sadece Kanada’da bir adet ticari ölçekli CCS güç santrali işletmesi mevcut ve yakalanan karbondioksit, kuyulardan daha fazla petrol çıkarmak gayesiyle kullanılıyor; bu, “gelişmiş petrol geri kazanımı” diye isimlendirilen bir müddetç.
ABD’de bulunan bir düzine CCS projesinden biri hariç, hepsi, sanayi tesislerinde daha fazla petrol geri kazanımı maksadıyla yakalanan karbondioksiti kullanıyor.
Bu kıymetli petrol çıkarma tekniği “iklim değişikliğini hafifçeletme” diye tanımlanıyor; zira petrol şirketleri artık karbondioksit kullanıyorlar. tıpkı vakitte, kömür yakan güç santrallerinde yürütülen ve bu sürecin tüm hayat döngüsünü ortaya koyan bir modelleme çalışması, ortadan kaldırdığından 3.7 ilâ 4.7 kat daha fazla karbondioksiti havaya saldığını açığa çıkardı.
HAVADAN KARBON YAKALAMA SORUNU
Bir öteki formül, karbondioksiti direkt havadan toplamak. Occidental Petroleum ve ExxonMobil üzere petrol şirketleri, bunun üzere “doğrudan havadan yakalama” sistemlerini geliştirmek ve yerleştirmek için devlet sübvansiyonları arıyorlar. birebir vakitte, bilhassa de şayet iklim bağlamında değer taşıyan bir ölçekte çalışıyorlarsa, bu sistemlere dair varlığı yaygın formda kabul edilen problemlerden biri, yılda en az 1 gigaton -yani1 milyar ton- karbondioksitin ortadan kaldırılması için gereken muazzam güç ihtiyacı.
Bu, yıllık global karbondioksit salımının neredeyse yüzde 3’üne tekabül ediyor. ABD Ulusal Bilimler Akademileri, dekarbonizasyon [karbondan arındırma] çabasının kâfi olmaması halinde, 2050 yılına dek yıllık 10 gigaton ve yüzyılın sonuna dek yıllık 20 gigatonluk arındırma muhtaçlığı doğacağını öngörüyor. Şu an için bakılırsace büyük ölçekli gelişim bağlamındaki yegâne direkt havadan yakalama sistemi çeşidinin, termal süreçte gereksinim duyulan çok yüksek ısıya ulaşmak için fosil yakıtla beslenmesi gerekiyor.
Ulusal Bilimler Akademileri’nin direkt havadan yakalama sürecindeki güç kullanmasına dair araştırması, yılda 1 gigaton karbondioksit yakalamak kelam konusu olduğunda, buna misal bir direkt havadan yakalama sisteminin saatte 3,889 terawatta ulaşan güce gereksinim duyabileceğini ortaya koyuyor: Bu ölçü, neredeyse 2020 yılında ABD’de üretilen elektrik gücünün toplamına eşit. Şu anda ABD’de geliştirilmekte olan en büyük direkt havadan yakalama tesisi bu sistemi kullanıyor ve yakalanan karbondioksit petrol geri kazanımı alanında kullanılacak.
Katı yapıya sahip bir sorbent [emici/soğurucu madde] kullanan bir öbür direkt havadan yakalama sistemi bir ölçü daha az güç kullanıyor olsa da şirketler bunu denemelerdekinden daha büyük bir ölçeğe taşımak için uğraşıyorlar. Daha verimli ve tesirli direkt havadan yakalama teknolojileri ortaya çıkarmak için sürmekte olan bir ekip eforlar mevcut ancak kimi bilim insanları bunların taşıdığı potansiyel kelam konusu olduğunda kuşkucu yaklaşıyorlar. Yapılan bir araştırma, makale muharrirlerinin “gerçekçi olmadığını” belirttiği direkt havadan yakalama sürecinin gereksinim duyduğu devasa gereç ve güç ölçüsünü ortaya koyuyor. Bir öbür araştırma, fosil yakıtların yerini alması için pak güce tıpkı ölçüde para harcamasının, karbon salımını, hava kirliliğini ve başka maliyetleri düşürme noktasında daha tesirli olduğunu ortaya koyuyor.
ÖLÇEKLENDİRMENİN MAALİYETİ
2021’de yapılan bir araştırmada, direkt havadan yakalama sürecini manalı bir düzeye çıkarmak istiyorsak, yılda 1 trilyon dolar harcaması gerektiği söz ediliyor. Carbon Engineering isimli bir direkt havadan yakalama şirketine takviye sağlayan Bill Gates, iklim kelam konusu olduğunda, geniş bir ölçekte faaliyet göstermek için her yıl tahminen 5,1 trilyon dolar harcaması gerektiğini söylüyor. Maliyetin büyük kısmı hükümetler tarafınca karşılanacak; çünkü atıkları yeraltına gömmek isteyen bir ‘müşteri’ mevcut değil.
ABD ve başka ülkelerdeki kanun yapıcıların, karbon yakalamaya milyarlarca dolar daha ayırmayı düşünürken, sonuçları da hesaba katmaları gerekiyor. Havadan yakalanan karbondioksit, kullanmak ya da depolamak için bir yere taşınmalı. 2020 yılında Princeton’da gerçekleştirilen bir araştırma, yılda 1 gigaton karbon taşıma ve gömme amacına yaklaşabilmek için, 2050 yılına dek yaklaşık 106 bin km uzunluğunda karbondioksit boru sınırının inşa edilmesi gerektiğini öngörüyor.
Yüksek basınçlı CO2’nin yeraltına gömülmesine dair problemler, nükleer atıkların gömülmesi sürecinde karşılaştığımız problemlere benziyor; tıpkı vakitte, ölçü [nükleer atıklara kıyasla] epey daha büyük olacak. Karbondioksitin taşınması, yer altına gömülmesi ve depolanması süreçleri, bilhassa de tarihî olarak kirlilikten en çok mağdur olan dezavantajlı toplulukları tehdit eden boru çizgilerinin ziyan görmesi, yeraltı sularının kirlenmesi ve etrafa çeşitli zehirli unsurların salınması üzere sıhhati ve çevreyi tehdit eden riskleri de birlikteinde getirecek.
Direkt havadan yakalama sürecini iklim üzerinde büyük bir tesir yaratacak genişlikte bir ölçeğe taşımak, vergi mükelleflerinin finansmanını, özel yatırımı, teknoloji alanında gelişmeleri, bilim insanlarının ilgisini, kamusal dayanağı ve bir ortaya getirilmesi güç olan siyasal faaliyetleri karbon harici güç kaynaklarına geçişle ilişkili temel çalışmalardan uzaklaştırmak manasına gelecek.
İSPATLANMIŞ BİR PROSEDÜR: AĞAÇLAR, BİTKİLER VE TOPRAK
Problemli bir sicile sahip olan ve onlarca yıllık bir gelişime muhtaçlık duyan kıymetli mekanik yaklaşımlar üzere risk barındırdığını düşündüğümüz ögeler üzerine bahse girmek yerine, karbonu yakalamanın hâlihazırda işe yaradığını bildiğimiz bir sisteme dayanan yollar da mevcut: Buna ‘biyolojik ayrıştırma’ deniyor.
ABD’de bulunan ağaçlar esasen her yıl neredeyse bir milyar ton karbondioksiti havadan yakalıyor. Var olan ormanların ve kentsel ağaçlandırmaların fazladan arazi kullanmaksızın daha güzel bir biçimde yönetilmesi, bu ölçüsü yüzde 70 oranında artırabilir. Nebraska eyaletine muadil bir alana tekabül eden yaklaşık 50 milyon dönümün bir daha ağaçlandırılmasının listeye eklenmesi sonucunda, ABD, yıl bazında yaklaşık 2 milyar ton karbondioksiti daha yalıtabilir. Bu oran, ülkenin yıllık karbon salımının yaklaşık yüzde 40’ına eşittir. Sulak alanların ve çayırların bakımdan geçirilmesi ve hayata geçirilecek daha hakikat tarım uygulamaları, daha da fazla karbonu tutabilir.
Biyolojik yalıtım sistemi, yalıtılan her bir ton karbondioksit başına, kullanımda olan mekanik hallerin onda biri kadar bir maliyet içerir. Toprak erozyonunu, hava kirliliğini ve kentsel ısınmayı azaltıp, su güvenliğini, biyoçeşitliliği ve güç tasarrufunu artırarak, havzaların muhafazası, insanların beslenmesi ve sıhhat alanında iyileştirmeler üzere bir kadro pahalı yan yararlar da sağlar.
Açık konuşmak gerekirse, ister mekanik ister biyolojik olsun, hiç bir karbon yok etme yaklaşımı fosil yakıtlar ivedilikle terkedilmeden iklim krizini çözemez. tıpkı vakitte, ‘karbon yönetimi’ kelam konusu olduğunda fosil yakıt sanayisine bel bağlamanın bu geçiş sürecini daha da geciktireceğini düşünüyoruz.
Yazının yepyenisi The Conversation sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
İklim değişikliği ve sebepleri hakkında onlarca yıl boyunca devam eden kuşkuların akabinde, fosil yakıt sanayisi artık kendisini tahlilin kaynağı olarak göstermek üzere yeni bir stratejiye yöneliyor. Bu bir daha pozisyonlanma gayreti, kendisini “karbon idaresi endüstrisi” olarak bir daha markalaştırmayı içeriyor.
Bu stratejik taraf değişimi, Glasgow’da düzenlenen iklim doruğunda ve Ekim 2021’de en büyük dört petrol şirketinin CEO’larının “düşük karbonlu bir gelecek” hakkında konuştuğu bir ABD Kongresi oturumunda gözler önüne serildi. Onlara kalırsa, devletten kâfi takviyesi görmeleri halinde, bu gelecek, -tedarikçisi oldukları- gezegeni ısıtan yakıt ve mamüllerin saldığı karbondioksiti ortadan kaldırmak emeliyle kullanabilecekleri teknolojiler aracılığıyla desteklenecekti.
Bekledikleri dayanak yolda olabilir. ABD Güç Bakanlığı, geçtiğimiz günlerde Fosil Güç ve Karbon İdaresi Ofisi’nin ismine ‘karbon yönetimini’ ekledi ve karbon yakalama ve depolama için sağlanan finansmanı genişletiyor. Pekala, bu tahliller ne oranda tesirli ve sonuçları neler olacak?
İktisat, ekoloji ve kamu siyaseti alanındaki geçmiş tecrübelerden yola çıkarak, karbon azaltımına odaklandığımız birkaç yıl geçirdik. ABD hükümetinin direkt harcamalar alanındaki yedi milyar ABD dolarını aşan yatırımına ve vergi kredileriyle sağladığı en az bir milyar dolarlık takviyeye karşın, mekanik karbon yakalama biçimlerinin muvaffakiyete ulaşmak için büyük bir gayret sarf ettiğine şahit olduk. Birebir periyotta, bir epey yarar sağlayan kanıtlanmış biyolojik tahliller fazlaca daha az ilgiye mazhar oldu.
CCS’NİN KİRLİ SİCİLİ
‘Karbon yakalama ve depolama’ ya da özetlemek gerekirse CCS (Carbon Capture and Storage), güç santrallerinden yahut endüstriyel kaynaklardan salınan dumanlardan açığa çıkan karbondioksiti yakalamayı gayeler. Şu ana dek, ABD’de bulunan güç santrallerinde uygulanan CCS muvaffakiyete ulaşamadı.
ABD’deki güç santrallerinde, her biri yüz milyonlarca dolarlık devlet sübvansiyonuyla desteklenen yedi büyük ölçekli CCS projesi denendi; ne var ki bu projeler ya ticari formda faaliyete geçmelerindilk evvel iptal edildi ya da finansal veya mekanik problemler yüzünden faaliyete geçmelerinin akabinde durduruldular. Dünya üzerinde, sadece Kanada’da bir adet ticari ölçekli CCS güç santrali işletmesi mevcut ve yakalanan karbondioksit, kuyulardan daha fazla petrol çıkarmak gayesiyle kullanılıyor; bu, “gelişmiş petrol geri kazanımı” diye isimlendirilen bir müddetç.
ABD’de bulunan bir düzine CCS projesinden biri hariç, hepsi, sanayi tesislerinde daha fazla petrol geri kazanımı maksadıyla yakalanan karbondioksiti kullanıyor.
Bu kıymetli petrol çıkarma tekniği “iklim değişikliğini hafifçeletme” diye tanımlanıyor; zira petrol şirketleri artık karbondioksit kullanıyorlar. tıpkı vakitte, kömür yakan güç santrallerinde yürütülen ve bu sürecin tüm hayat döngüsünü ortaya koyan bir modelleme çalışması, ortadan kaldırdığından 3.7 ilâ 4.7 kat daha fazla karbondioksiti havaya saldığını açığa çıkardı.
HAVADAN KARBON YAKALAMA SORUNU
Bir öteki formül, karbondioksiti direkt havadan toplamak. Occidental Petroleum ve ExxonMobil üzere petrol şirketleri, bunun üzere “doğrudan havadan yakalama” sistemlerini geliştirmek ve yerleştirmek için devlet sübvansiyonları arıyorlar. birebir vakitte, bilhassa de şayet iklim bağlamında değer taşıyan bir ölçekte çalışıyorlarsa, bu sistemlere dair varlığı yaygın formda kabul edilen problemlerden biri, yılda en az 1 gigaton -yani1 milyar ton- karbondioksitin ortadan kaldırılması için gereken muazzam güç ihtiyacı.
Bu, yıllık global karbondioksit salımının neredeyse yüzde 3’üne tekabül ediyor. ABD Ulusal Bilimler Akademileri, dekarbonizasyon [karbondan arındırma] çabasının kâfi olmaması halinde, 2050 yılına dek yıllık 10 gigaton ve yüzyılın sonuna dek yıllık 20 gigatonluk arındırma muhtaçlığı doğacağını öngörüyor. Şu an için bakılırsace büyük ölçekli gelişim bağlamındaki yegâne direkt havadan yakalama sistemi çeşidinin, termal süreçte gereksinim duyulan çok yüksek ısıya ulaşmak için fosil yakıtla beslenmesi gerekiyor.
Ulusal Bilimler Akademileri’nin direkt havadan yakalama sürecindeki güç kullanmasına dair araştırması, yılda 1 gigaton karbondioksit yakalamak kelam konusu olduğunda, buna misal bir direkt havadan yakalama sisteminin saatte 3,889 terawatta ulaşan güce gereksinim duyabileceğini ortaya koyuyor: Bu ölçü, neredeyse 2020 yılında ABD’de üretilen elektrik gücünün toplamına eşit. Şu anda ABD’de geliştirilmekte olan en büyük direkt havadan yakalama tesisi bu sistemi kullanıyor ve yakalanan karbondioksit petrol geri kazanımı alanında kullanılacak.
Katı yapıya sahip bir sorbent [emici/soğurucu madde] kullanan bir öbür direkt havadan yakalama sistemi bir ölçü daha az güç kullanıyor olsa da şirketler bunu denemelerdekinden daha büyük bir ölçeğe taşımak için uğraşıyorlar. Daha verimli ve tesirli direkt havadan yakalama teknolojileri ortaya çıkarmak için sürmekte olan bir ekip eforlar mevcut ancak kimi bilim insanları bunların taşıdığı potansiyel kelam konusu olduğunda kuşkucu yaklaşıyorlar. Yapılan bir araştırma, makale muharrirlerinin “gerçekçi olmadığını” belirttiği direkt havadan yakalama sürecinin gereksinim duyduğu devasa gereç ve güç ölçüsünü ortaya koyuyor. Bir öbür araştırma, fosil yakıtların yerini alması için pak güce tıpkı ölçüde para harcamasının, karbon salımını, hava kirliliğini ve başka maliyetleri düşürme noktasında daha tesirli olduğunu ortaya koyuyor.
ÖLÇEKLENDİRMENİN MAALİYETİ
2021’de yapılan bir araştırmada, direkt havadan yakalama sürecini manalı bir düzeye çıkarmak istiyorsak, yılda 1 trilyon dolar harcaması gerektiği söz ediliyor. Carbon Engineering isimli bir direkt havadan yakalama şirketine takviye sağlayan Bill Gates, iklim kelam konusu olduğunda, geniş bir ölçekte faaliyet göstermek için her yıl tahminen 5,1 trilyon dolar harcaması gerektiğini söylüyor. Maliyetin büyük kısmı hükümetler tarafınca karşılanacak; çünkü atıkları yeraltına gömmek isteyen bir ‘müşteri’ mevcut değil.
ABD ve başka ülkelerdeki kanun yapıcıların, karbon yakalamaya milyarlarca dolar daha ayırmayı düşünürken, sonuçları da hesaba katmaları gerekiyor. Havadan yakalanan karbondioksit, kullanmak ya da depolamak için bir yere taşınmalı. 2020 yılında Princeton’da gerçekleştirilen bir araştırma, yılda 1 gigaton karbon taşıma ve gömme amacına yaklaşabilmek için, 2050 yılına dek yaklaşık 106 bin km uzunluğunda karbondioksit boru sınırının inşa edilmesi gerektiğini öngörüyor.
Yüksek basınçlı CO2’nin yeraltına gömülmesine dair problemler, nükleer atıkların gömülmesi sürecinde karşılaştığımız problemlere benziyor; tıpkı vakitte, ölçü [nükleer atıklara kıyasla] epey daha büyük olacak. Karbondioksitin taşınması, yer altına gömülmesi ve depolanması süreçleri, bilhassa de tarihî olarak kirlilikten en çok mağdur olan dezavantajlı toplulukları tehdit eden boru çizgilerinin ziyan görmesi, yeraltı sularının kirlenmesi ve etrafa çeşitli zehirli unsurların salınması üzere sıhhati ve çevreyi tehdit eden riskleri de birlikteinde getirecek.
Direkt havadan yakalama sürecini iklim üzerinde büyük bir tesir yaratacak genişlikte bir ölçeğe taşımak, vergi mükelleflerinin finansmanını, özel yatırımı, teknoloji alanında gelişmeleri, bilim insanlarının ilgisini, kamusal dayanağı ve bir ortaya getirilmesi güç olan siyasal faaliyetleri karbon harici güç kaynaklarına geçişle ilişkili temel çalışmalardan uzaklaştırmak manasına gelecek.
İSPATLANMIŞ BİR PROSEDÜR: AĞAÇLAR, BİTKİLER VE TOPRAK
Problemli bir sicile sahip olan ve onlarca yıllık bir gelişime muhtaçlık duyan kıymetli mekanik yaklaşımlar üzere risk barındırdığını düşündüğümüz ögeler üzerine bahse girmek yerine, karbonu yakalamanın hâlihazırda işe yaradığını bildiğimiz bir sisteme dayanan yollar da mevcut: Buna ‘biyolojik ayrıştırma’ deniyor.
ABD’de bulunan ağaçlar esasen her yıl neredeyse bir milyar ton karbondioksiti havadan yakalıyor. Var olan ormanların ve kentsel ağaçlandırmaların fazladan arazi kullanmaksızın daha güzel bir biçimde yönetilmesi, bu ölçüsü yüzde 70 oranında artırabilir. Nebraska eyaletine muadil bir alana tekabül eden yaklaşık 50 milyon dönümün bir daha ağaçlandırılmasının listeye eklenmesi sonucunda, ABD, yıl bazında yaklaşık 2 milyar ton karbondioksiti daha yalıtabilir. Bu oran, ülkenin yıllık karbon salımının yaklaşık yüzde 40’ına eşittir. Sulak alanların ve çayırların bakımdan geçirilmesi ve hayata geçirilecek daha hakikat tarım uygulamaları, daha da fazla karbonu tutabilir.
Biyolojik yalıtım sistemi, yalıtılan her bir ton karbondioksit başına, kullanımda olan mekanik hallerin onda biri kadar bir maliyet içerir. Toprak erozyonunu, hava kirliliğini ve kentsel ısınmayı azaltıp, su güvenliğini, biyoçeşitliliği ve güç tasarrufunu artırarak, havzaların muhafazası, insanların beslenmesi ve sıhhat alanında iyileştirmeler üzere bir kadro pahalı yan yararlar da sağlar.
Açık konuşmak gerekirse, ister mekanik ister biyolojik olsun, hiç bir karbon yok etme yaklaşımı fosil yakıtlar ivedilikle terkedilmeden iklim krizini çözemez. tıpkı vakitte, ‘karbon yönetimi’ kelam konusu olduğunda fosil yakıt sanayisine bel bağlamanın bu geçiş sürecini daha da geciktireceğini düşünüyoruz.
Yazının yepyenisi The Conversation sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)