JoKeR
Active member
DİLBER DURAL
Psikiyatrist Doç. Dr. Veysi Çeri’nin “Yeterince düzgün bir ebeveyn olmak” isimli kitabı, çocuğu olanların baş ucu kitabı olacak. Geçtiğimiz haftalarda okuyucusuyla buluşan kitap; anne-baba adaylarına, yeni anne-baba olacaklara ve çiçeği burnunda anne-babalara adeta bir rehber ve yol gösterici. Doç. Dr. Veysi Çeri kitabında hem mesleksel tecrübelerine birebir vakitte yaptığı araştırma ve müşahedelerden yola çıkarak, aslında okuyucuları çağdaş dünyanın dayattığı harikalık baskısından sıyırmaları davetinde bulunuyor. Çeri, anneleri bebekleriyle bağlantılarında doğal sevgi akışına teslim olmaya davet ediyor. Çeri, ebeveynlere hem kendilerini birebir vakitte çocuklarını yıpratmayacak ve gereğince uygun bireyler yetiştirmeyi sağlayacak yolları gösteriyor. Çocuk yetiştirirken hakikat bilinen yanlışları da gözler önüne seren bu kitap; çocukluk devrinin özelliklerini, çocuğun psiko-sosyal gelişmenini desteklemek için neler yapılabileceğini anlatıyor.
Gereğince güzel ebeveyn olmak
– Ebeveynlikle ilgili birbirinden farklı görüşler barındıran o kadar fazlaca kitap ve uzman var ki, ötürüsıyla hepimiz bir bilgi karmaşası ortasında kayboluyoruz.
Aslında epeyce haklısınız. Baktığımızda ebeveynlerin ne yapmasını öğütleyen, hatta emreden biroldukca kaynak ve insan var. Her ebeveyn evvel kendi ailesi içerisinde, sonrasındasındasında etrafında “Şunu şöyleki yap, bunu bu biçimde yap” biçiminde bir sürü şeyle karşı karşıya kalıyor. Olağan bunlar ebeveynleri kendi iç güdülerine inanmasını ve güvenmesini büyük oranda sekteye uğratıyor. Ben de kitabımda ebeveynlere kendi iç güdülerine güvenmeye, etraflarındaki bizim üzere uzmanları epey dinlememeye davet ettim. Bunu yapmamın en büyük sebebi de klinik pratiğimde gördüğüm çocuğu için en harikasını yapmaya çalışırken, önemli biçimde kendini yıpratan, bir kenara bırakan, bu biçimdelikle çocuğuna da kendine de gereğince uygun bir ebeveynlik sunmaktan aciz kılan ebeveynler görmüş olmamdı.
ÇOCUKLAR TABİAT İLE TEMAS ETMELİ
– Kitabınızda, çocukların tabiat ile temas etkinliklerinin çok faydalı olacağını düşündüğünüzü, hatta çocukların tabiat ile buluşmalarının çıplak ayakla yapılmasını savunuyorsunuz. Bunu açar mısınız örneğin?
Araştırmalar, tabiata yakın yerlerde büyüyen çocuklarda depresyonun, anksiyetenin, gerilim seviyelerinin, dikkat eksikliğinin daha az olduğunu gösteriyor ve hatta otizmin bile daha az olduğuna dair yayınlar çıkmaya başladı. Hâl bu biçimdeyken çocuklar için bunu kesinlikle göz önünde bulundurmamız gerekiyor. Çocukların tabiat ve yeşil alanlarla hatta toprağa ulaşmasının gerekli olduğunu düşünüyorum.
örneğin son vakit içinderda okullarda bahçesi olmayan, bahçesi yalnızca betondan olan okullar görüyoruz. En azından çocukların toprakla ağaçlarla buluşmaları sağlanabilir. Bununla ilgili farklı bir bilgiyi de paylaşmak istiyorum. Dünya genelinde dikkat eksikliği hiperaktivite yüzde 3-5 seviyesinde. Türkiye’de ise, yüzde 13 seviyesinde üzere görünüyor. Bunun da ben tabiat yetmezliğinden dolayı olabileceğini düşünüyorum. Bundan dolayı da bizim artık bundan daha sonraki şehirleşmeleri ayarlarken tabiatın da işin ortasında olmasını sağlamamız gerekiyor.
PAHA YARGILARINI TEKNOLOJİK ALETLER BELİRLİYOR
– Çocuk-ekran münasebetine değinelim istiyorum. Kitabınızda, çocukların kıymet yargıları ile normlarını belirleyen asıl faktörün anne-baba tavırlarından hayli, günden güne bu ekranlarda karşılaştıkları içerikler olduğunu vurguluyorsunuz…
Türkiye’de hayli sık karşılaştığımız bir durum var. Bir şahısta bir zahmetli davranış görüldüğünde çabucak “Annesi-babası nasıl yetiştirmiş?” diye söyleniyor. Şöyle önemli bir yanlış algı var. Güya çocuğu yetiştiren, çocuğun paha yargılarını oluşturan şeyin aile yargıları olduğunu sanıyoruz. Tahminen epey evvelden bu bir ölçü doğruydu. Zira çocuğun paha yargılarını belirleyen, çocuğun ortasında doğduğu aile değil, bunun yanında ailenin etrafındaki şahıslar olaylar hatta ülkedeki olan bitenlerdir.
Bugün bu sistem epey daha kuvvetli bir biçimde etrafın lehine olarak değişmiş durumda. Çocuk çabucak hemen hayatının birinci gününden itibaren ağır biçimde teknolojik aletler ve ekranlar üzerinden bütün dünya ile haşır neşir ve iç içe. Bu da onların paha yargılarının gelişmenini etkiliyor ve işin daha acı tarafı bu tıp ekranlarda ya da programlarda karşılaştıkları şeylerin bilhassa gençleri, ebeveynlerinden, yakın etraflarından daha fazla etkilediğine dair araştırmalar da var.
EKRAN MÜDDETİ ARTTIKÇA OLUMSUZ DAVRANIŞLAR ARTIYOR
Bilhassa paha yargılarının gelişimi açısından çocuk-ekran münasebeti hayli kıymetli diye düşünüyorum ve çocuğun birinci vakit içinderında bilhassa hayatın birinci senelerında nelere maruz kalacağını belirlemek fazlaca kıymetli. örneğin ekran mühletinin arttıkça çocuklarda olumsuz davranışların, agresyonunun, tehlikeli davranışların arttığını biliyoruz. Yurt haricinde yapılan araştırmalara göre, ekran müddeti arttıkça ekran ortasındaki izledikleri ne olursa olsun ondan bağımsız olarak ergenlerde, erken periyotta unsur kullanması, erken ve denetimsiz cinsel bağlar ve ergen gebelikleri üzere problemlerle daha fazla karşılaştıkları biliniyor.
Bu açıdan ekran mühleti fazlaca değerli ve Amerikan Pediatri Birliği’nin ve Dünya Sıhhat Örgütü’nün tekliflerine sıkı sıkıya sarılmak gerekiyor. O da birinci 2 yaşta hiç bir surette çocukların ekrana maruz kalmaması gerekiyor. Günlük ekran müddetinin 2-6 yaş ortası 45 dakika ile 1 saati aşmaması gerekiyor. 6 yaşından daha sonra ise günlük 2 saati aşmaması gerekiyor. Bütün bu sınırlamalar epey kıymetli. örneğin iki yaşından evvel günde 2 saatten çok ekrana maruz kalan çocuklarda lisan gelişmeninin geciktiğini biliyoruz ya da beynin davranış, his denetimi, ilgili alanlarının gelişmeninde sekteye uğradığını tıpkı biçimde gelişim geriliği gelişebildiğini biliyoruz. Bunun yanında ergenler de örneğin 2 saatten uzun ekran mühletinin depresyonu, anksiyete bozukluğunun hatta intihar fikirleri artırdığını ve hatta intihar davranışı artırdığını bugün net biçimde biliyoruz.
Psikiyatrist Doç. Dr. Veysi Çeri
Ailelerin bir bakılırsavi çocuğa toplumu tanıtmak
– Hudut koyma konusunda anne-babalara ne tavsiye edersiniz?
Günümüzde maalesef çocukların olabildiğince fazla gereç ile ya da her türlü isteklerinin karşılanmaya çalışıldığı bir periyotta yaşıyoruz. Ailelerin bir nazaranvi çocuğa toplumu tanıtmak. Bu durum bilhassa iki yaşından daha sonra baş gösteriyor ve toplumun nasıl işlediğini, bedel yargılarını, kurallarını, kaba taslak çocuğa bir biçimde sunmak gerekiyor.
Konutta çocuğun her istediğini yapmanın da birfazlaca olumsuz tesiri var. Çocuk toplumsallaşmaya başladığında hayli önemli sıkıntılar yaşıyor. Öbür çocuklarla anlaşamama, onlarla ortak bir şeyi geliştirememe, etkinliklere-aktivitelere girişememe, dürtülerini denetim etmede zorluk yaşaması üzere. Bunun yanında ileriki senelerda hislerini, davranışlarını yönlendirmede de zorluk yaşayabildiğini biliyoruz. Bunlardan dolayı çocuğun birinci devirlerden itibaren her istediğinin olmayacağı iletisini uygun tavır ve hallerle ona göstermek gerekiyor.
– Pekala, gereğince düzgün bir anne-baba nasıl olunmalı?
Annelerin, bir kitapta ya da bir yerde okudukları şeyin ya da oburunun çocuğuna yeterli gelen müdahalenin kendi çocuklarına uygun gelmeyebileceğinin farkında olmaları gerekiyor ve çocukla annenin münasebeti biricik olduğu için en düzgün de annelerin nasıl bir bakım şekli vermeleri gerektiğini bildiklerini, bundan dolayı içgüdülerine dayanmalarının epey kıymetli olduğunu düşünüyorum.
Babaların çocuk doğduktan daha sonra, çocuğu ellerine alarak onunla vakit geçirerek, onun birinci günden itibaren çocuğun bakımında yer alması, bilhassa altıncı aydan itibaren de duygusal açıdan çocuğun ömründe olmaya devam etmesi epey kıymetli ve bu hususta aslında toplumumuzdaki bu eksikliğin sık görülen birtakım sorunların de kaynağı olduğunu düşünüyorum. örneğin kız çocukların da ergenlik periyodunda bağlara çok bir merakın olması ya da radikal erkek çocuklarında, radikal ideolojileri ya da çeteleşmeye niye olan en büyük faktörlerden birisinin çocukken gereğince yeterli bir baba-çocuk alakası ortasında yaşamamış olmasının yattığını düşünüyorum.
Psikiyatrist Doç. Dr. Veysi Çeri’nin “Yeterince düzgün bir ebeveyn olmak” isimli kitabı, çocuğu olanların baş ucu kitabı olacak. Geçtiğimiz haftalarda okuyucusuyla buluşan kitap; anne-baba adaylarına, yeni anne-baba olacaklara ve çiçeği burnunda anne-babalara adeta bir rehber ve yol gösterici. Doç. Dr. Veysi Çeri kitabında hem mesleksel tecrübelerine birebir vakitte yaptığı araştırma ve müşahedelerden yola çıkarak, aslında okuyucuları çağdaş dünyanın dayattığı harikalık baskısından sıyırmaları davetinde bulunuyor. Çeri, anneleri bebekleriyle bağlantılarında doğal sevgi akışına teslim olmaya davet ediyor. Çeri, ebeveynlere hem kendilerini birebir vakitte çocuklarını yıpratmayacak ve gereğince uygun bireyler yetiştirmeyi sağlayacak yolları gösteriyor. Çocuk yetiştirirken hakikat bilinen yanlışları da gözler önüne seren bu kitap; çocukluk devrinin özelliklerini, çocuğun psiko-sosyal gelişmenini desteklemek için neler yapılabileceğini anlatıyor.
Gereğince güzel ebeveyn olmak
– Ebeveynlikle ilgili birbirinden farklı görüşler barındıran o kadar fazlaca kitap ve uzman var ki, ötürüsıyla hepimiz bir bilgi karmaşası ortasında kayboluyoruz.
Aslında epeyce haklısınız. Baktığımızda ebeveynlerin ne yapmasını öğütleyen, hatta emreden biroldukca kaynak ve insan var. Her ebeveyn evvel kendi ailesi içerisinde, sonrasındasındasında etrafında “Şunu şöyleki yap, bunu bu biçimde yap” biçiminde bir sürü şeyle karşı karşıya kalıyor. Olağan bunlar ebeveynleri kendi iç güdülerine inanmasını ve güvenmesini büyük oranda sekteye uğratıyor. Ben de kitabımda ebeveynlere kendi iç güdülerine güvenmeye, etraflarındaki bizim üzere uzmanları epey dinlememeye davet ettim. Bunu yapmamın en büyük sebebi de klinik pratiğimde gördüğüm çocuğu için en harikasını yapmaya çalışırken, önemli biçimde kendini yıpratan, bir kenara bırakan, bu biçimdelikle çocuğuna da kendine de gereğince uygun bir ebeveynlik sunmaktan aciz kılan ebeveynler görmüş olmamdı.
ÇOCUKLAR TABİAT İLE TEMAS ETMELİ
– Kitabınızda, çocukların tabiat ile temas etkinliklerinin çok faydalı olacağını düşündüğünüzü, hatta çocukların tabiat ile buluşmalarının çıplak ayakla yapılmasını savunuyorsunuz. Bunu açar mısınız örneğin?
Araştırmalar, tabiata yakın yerlerde büyüyen çocuklarda depresyonun, anksiyetenin, gerilim seviyelerinin, dikkat eksikliğinin daha az olduğunu gösteriyor ve hatta otizmin bile daha az olduğuna dair yayınlar çıkmaya başladı. Hâl bu biçimdeyken çocuklar için bunu kesinlikle göz önünde bulundurmamız gerekiyor. Çocukların tabiat ve yeşil alanlarla hatta toprağa ulaşmasının gerekli olduğunu düşünüyorum.
örneğin son vakit içinderda okullarda bahçesi olmayan, bahçesi yalnızca betondan olan okullar görüyoruz. En azından çocukların toprakla ağaçlarla buluşmaları sağlanabilir. Bununla ilgili farklı bir bilgiyi de paylaşmak istiyorum. Dünya genelinde dikkat eksikliği hiperaktivite yüzde 3-5 seviyesinde. Türkiye’de ise, yüzde 13 seviyesinde üzere görünüyor. Bunun da ben tabiat yetmezliğinden dolayı olabileceğini düşünüyorum. Bundan dolayı da bizim artık bundan daha sonraki şehirleşmeleri ayarlarken tabiatın da işin ortasında olmasını sağlamamız gerekiyor.
PAHA YARGILARINI TEKNOLOJİK ALETLER BELİRLİYOR
– Çocuk-ekran münasebetine değinelim istiyorum. Kitabınızda, çocukların kıymet yargıları ile normlarını belirleyen asıl faktörün anne-baba tavırlarından hayli, günden güne bu ekranlarda karşılaştıkları içerikler olduğunu vurguluyorsunuz…
Türkiye’de hayli sık karşılaştığımız bir durum var. Bir şahısta bir zahmetli davranış görüldüğünde çabucak “Annesi-babası nasıl yetiştirmiş?” diye söyleniyor. Şöyle önemli bir yanlış algı var. Güya çocuğu yetiştiren, çocuğun paha yargılarını oluşturan şeyin aile yargıları olduğunu sanıyoruz. Tahminen epey evvelden bu bir ölçü doğruydu. Zira çocuğun paha yargılarını belirleyen, çocuğun ortasında doğduğu aile değil, bunun yanında ailenin etrafındaki şahıslar olaylar hatta ülkedeki olan bitenlerdir.
Bugün bu sistem epey daha kuvvetli bir biçimde etrafın lehine olarak değişmiş durumda. Çocuk çabucak hemen hayatının birinci gününden itibaren ağır biçimde teknolojik aletler ve ekranlar üzerinden bütün dünya ile haşır neşir ve iç içe. Bu da onların paha yargılarının gelişmenini etkiliyor ve işin daha acı tarafı bu tıp ekranlarda ya da programlarda karşılaştıkları şeylerin bilhassa gençleri, ebeveynlerinden, yakın etraflarından daha fazla etkilediğine dair araştırmalar da var.
EKRAN MÜDDETİ ARTTIKÇA OLUMSUZ DAVRANIŞLAR ARTIYOR
Bilhassa paha yargılarının gelişimi açısından çocuk-ekran münasebeti hayli kıymetli diye düşünüyorum ve çocuğun birinci vakit içinderında bilhassa hayatın birinci senelerında nelere maruz kalacağını belirlemek fazlaca kıymetli. örneğin ekran mühletinin arttıkça çocuklarda olumsuz davranışların, agresyonunun, tehlikeli davranışların arttığını biliyoruz. Yurt haricinde yapılan araştırmalara göre, ekran müddeti arttıkça ekran ortasındaki izledikleri ne olursa olsun ondan bağımsız olarak ergenlerde, erken periyotta unsur kullanması, erken ve denetimsiz cinsel bağlar ve ergen gebelikleri üzere problemlerle daha fazla karşılaştıkları biliniyor.
Bu açıdan ekran mühleti fazlaca değerli ve Amerikan Pediatri Birliği’nin ve Dünya Sıhhat Örgütü’nün tekliflerine sıkı sıkıya sarılmak gerekiyor. O da birinci 2 yaşta hiç bir surette çocukların ekrana maruz kalmaması gerekiyor. Günlük ekran müddetinin 2-6 yaş ortası 45 dakika ile 1 saati aşmaması gerekiyor. 6 yaşından daha sonra ise günlük 2 saati aşmaması gerekiyor. Bütün bu sınırlamalar epey kıymetli. örneğin iki yaşından evvel günde 2 saatten çok ekrana maruz kalan çocuklarda lisan gelişmeninin geciktiğini biliyoruz ya da beynin davranış, his denetimi, ilgili alanlarının gelişmeninde sekteye uğradığını tıpkı biçimde gelişim geriliği gelişebildiğini biliyoruz. Bunun yanında ergenler de örneğin 2 saatten uzun ekran mühletinin depresyonu, anksiyete bozukluğunun hatta intihar fikirleri artırdığını ve hatta intihar davranışı artırdığını bugün net biçimde biliyoruz.
Psikiyatrist Doç. Dr. Veysi Çeri
Ailelerin bir bakılırsavi çocuğa toplumu tanıtmak
– Hudut koyma konusunda anne-babalara ne tavsiye edersiniz?
Günümüzde maalesef çocukların olabildiğince fazla gereç ile ya da her türlü isteklerinin karşılanmaya çalışıldığı bir periyotta yaşıyoruz. Ailelerin bir nazaranvi çocuğa toplumu tanıtmak. Bu durum bilhassa iki yaşından daha sonra baş gösteriyor ve toplumun nasıl işlediğini, bedel yargılarını, kurallarını, kaba taslak çocuğa bir biçimde sunmak gerekiyor.
Konutta çocuğun her istediğini yapmanın da birfazlaca olumsuz tesiri var. Çocuk toplumsallaşmaya başladığında hayli önemli sıkıntılar yaşıyor. Öbür çocuklarla anlaşamama, onlarla ortak bir şeyi geliştirememe, etkinliklere-aktivitelere girişememe, dürtülerini denetim etmede zorluk yaşaması üzere. Bunun yanında ileriki senelerda hislerini, davranışlarını yönlendirmede de zorluk yaşayabildiğini biliyoruz. Bunlardan dolayı çocuğun birinci devirlerden itibaren her istediğinin olmayacağı iletisini uygun tavır ve hallerle ona göstermek gerekiyor.
– Pekala, gereğince düzgün bir anne-baba nasıl olunmalı?
Annelerin, bir kitapta ya da bir yerde okudukları şeyin ya da oburunun çocuğuna yeterli gelen müdahalenin kendi çocuklarına uygun gelmeyebileceğinin farkında olmaları gerekiyor ve çocukla annenin münasebeti biricik olduğu için en düzgün de annelerin nasıl bir bakım şekli vermeleri gerektiğini bildiklerini, bundan dolayı içgüdülerine dayanmalarının epey kıymetli olduğunu düşünüyorum.
Babaların çocuk doğduktan daha sonra, çocuğu ellerine alarak onunla vakit geçirerek, onun birinci günden itibaren çocuğun bakımında yer alması, bilhassa altıncı aydan itibaren de duygusal açıdan çocuğun ömründe olmaya devam etmesi epey kıymetli ve bu hususta aslında toplumumuzdaki bu eksikliğin sık görülen birtakım sorunların de kaynağı olduğunu düşünüyorum. örneğin kız çocukların da ergenlik periyodunda bağlara çok bir merakın olması ya da radikal erkek çocuklarında, radikal ideolojileri ya da çeteleşmeye niye olan en büyük faktörlerden birisinin çocukken gereğince yeterli bir baba-çocuk alakası ortasında yaşamamış olmasının yattığını düşünüyorum.