IşıkHaber
New member
Scott Radnitz
ABD’li yetkililer son birkaç hafta ortasında Rusya’nın kendi güçlerine yönelik bir atak izlenimi yaratmayı ve bu manzaraları tüm dünyaya yaymayı planladığına dair birkaç kere ihtarda bulundular. Bu cinsten bir ‘sahte bayrak’ operasyonunun, şok ve galeyana niye olurak Rusya’ya Ukrayna’yı işgal etmesi için mazeret sağlayacağını öne sürdüler. Bu planı kamuoyuna açıklayarak, Biden idaresi, planın duygusal gücünü sekteye uğratmayı ve Kremlin’in bir savaş sebebi ya da öne sürülen nedeni üretmesini önlemeyi amaçladı.
Öte yandan, düzmece bayrak hücumları da artık eskisi üzere tesirli değil. Uydu fotoğrafları ve alanda çekilen canlı görüntülerin internet üzerinden geniş çaplı halde ve tıpkı anda paylaşılması -ve ayrıntıların tahlil edilmesi sürecinde gazetecilerin ve ‘koltuk dedektiflerinin’ istihbarat uzmanlarına eşlik etmesi- niçiniyle, günümüzde bir uydurma bayrak saldırısının, yapanın yanına kar kalması epeyce güç. Ayrıyeten, dezenformasyon kampanyalarının yaygınlığı sebebiyle, savaş için bir münasebet üretmek istediğinizde, gerçek bir taarruz düzenlemek şu biçimde dursun, geçersiz bir bayrak operasyonu için masraf etmeniz ya da risk almanız bile gerekmez.
UYDURMA BAYRAK HÜCUMLARININ UZUN TARİHİ
Hem düzmece bayrak akınları birebir vakitte şahsen devletlerin bu operasyonlara karıştığı tezleri uzun bir geçmişe sahip. Bu terim, korsanların, saldırmak için gereğince yakında seyreden ticaret gemilerini tuzağa düşürmek gayesiyle dost görünümlü (ve sahte) bayrakları kullanımını tanımlamak için türetilmişti. İlerleyen vakitte, kışkırtıcı kesitlerin bir düşmanı suçlamak ve misilleme için gereken temelleri oluşturmak emeliyle ‘dost’ güçlere karşı giriştiği -gerçek ya da simüle edilmiş- rastgele bir saldırıyı tanım etmek için bir sınıflandırma olarak kullanıldı.
Yirminci yüzyılda, uydurma bayrak operasyonlarını içeren birkaç değerli vakit dilimi yaşandı. 1939 yılında Nazi Almanyası’nın casusları, Polonya sonuna yakın bir yerde bulunan Alman radyo istasyonundan Alman aykırısı bildiriler yayınladılar. Buna ek olarak, Almanya’nın Polonya’yı işgal etmesi için bir mazeret üretmek maksadıyla Polonya ordusunun üniformalarını giydirdikleri birkaç sivili katlettiler. Birebir yıl ortasında, Sovyetler Birliği, Finlandiya hududu yakınındaki Sovyet topraklarını toplarla bombaladı ve akabinde işgal etmeye başladığı Finlandiya’yı kendisine saldırmakla suçladı. ABD de bunun üzere komplolara karıştı. ‘Northwoods Operasyonu’, Amerikalıları öldürmek, yapılan akın niçiniyle de Castro’yu suçlamak ve bu sayede ABD ordusuna Küba’yı işgal etme mazereti sağlamak maksadıyla önerilen bir plandı. Sonuçta, Kennedy idaresi bu planı reddetti.
Buna emsal gerçek komplolara ek olarak, ABD hükümetinin dahil olduğu bir fazlaca diğer düzmece bayrak saldırısının var olduğu öne sürüldü. Her biri bir savaş öne sürülen nedeninin büyük kıymet taşıyan bir modülünü teşkil eden 1898’de USS Maine isimli geminin batması ve 1964’te yaşanan Tonkin Körfezi olayları, bu tezleri destekleyen ispatlar zayıf olsa da mümkün geçersiz bayrak taarruzları olarak kabul gördü.
GLOBAL GÖRÜNÜRLÜK, DEZENFORMASYON VE ALAYCILIK
Bush idaresinin, sivil özgürlükler üstündeki kısıtlamaları haklı göstermek ve Irak işgaline bir temel sağlamak hedefiyle ikiz kulelerin yıkılışını planladığını öne süren “11 Eylül Gerçeği” hareketi, daha yeni ve hatta daha az gerçeğe dayanan bir oluşum niteliğinde. Sağcı uzmanlar ve siyasetçiler, Demokratların silah denetim maddelerini zorlaştırmak gayesiyle 2018 yılında Florida eyaletindeki Parkland kentinde bulunan bir lisede yaşanana misal kitlesel ataklar düzenlediklerini öne süren komplo teorisine takviye veriyorlar.
İnsanların geçersiz bayrak operasyonlarının gerçekleştirildiğine inanmalarının sebebi bunların yaygın halde yaşanması değil. Bundan çok, bu söylentiler, siyasetçilerin vicdansız olduklarına ve krizlerden yarar sağladıklarına yönelik genel algıdan dolayı inandırıcılık kazanıyorlar. Buna ek olarak, hükümetler nispeten saklılık ortasında çalışırlar ve gündemlerini gerçekleştirmek maksadıyla istihbarat, uygun eğitilmiş casuslar ve çeşitli silahlar üzere zorlayıcı araçlara başvururlar. Önderlerin, lojistik karmaşıklıklara, dahil edilmesi gereken bir fazlaca beşere ve kendi vatandaşlarını öldürme konusunda sahip taşıyabilecekleri ahlaki kaygılara rağmen, daha sonrasında siyasal kâr elde etmek emeliyle istismar ettikleri yüksek tesir yaratan olaylara kasıtlı biçimde yol açtıklarını hayal etmek, pek de büyük bir sıçrama değil.
Örnek olarak, Bush idaresinin 11 Eylül hücumlarını Irak işgaline takviye sağlamak doğrultusunda kullandığının altını çizmek, tartışmalı bir yaklaşım değildir. Fakat bu durum kimi insanların, Bush idaresinin 11 Eylül’den siyasi kar sağlaması niçiniyle, aksini gösteren bütün delillere karşın, hücumları düzenlemiş olduğu kararına ulaşmasına yol açtı.
GÜVENİLİRLİK İMTİHANI
Başkanların buna benzeri vahşetleri gerçekleştirebileceklerine inanma isteği, dünya genelinde hükümetlere dair yükselen güvensizlik eğiliminin bir göstergesi ve bu durum da talihin bir cilvesi olarak, uydurma bayrak atakları düzenleme niyeti taşıyan başkanlar açısından işleri karmaşık hale getiriyor. Şayet bunun üzere atakların tarihî bağlamda yarattığı tesir, vatandaşları önderlerinin etrafına toplayabilme hünerlerinden kaynaklanıyorsa, günümüzde gerçekleştirilen düzmece bayrak hücumları yalnızca kelamda bir saldırgana karşı öfkeyi büyütmekle kalmayıp, bununla birlikte bundan yarar sağlayan başkanlara dair kuşkular de yaratarak geri tepebilir. Buna ek olarak, ‘Bellingcat Kolektifi’ üzere açık kaynaklı istihbarat kullanan kümeler, hükümetlerin, ürkütücü yasa ve milletlerarası norm ihlallerinden paçayı sıyırmalarını güçleştiriyor.
Biden hükümeti, Rusya’nın inisiyatifi ele geçirme kabiliyetini törpülemeye çalışsa da güvenilirlik meseleleriyle karşı karşıya. Gazeteciler, Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price’ın bilhassa de bu iddiayı destekleyen deliller sunmaması niçiniyle, Rusya’nın tasarladığı uydurma bayrak operasyonlarıyla ilgili ikazına haklı biçimde kuşkuyla yaklaştılar. Kuşkucular, ABD’nin Ağustos 2021’de Kabil’den çekilişi esnasında, ordunun birinci başta bir intihar bombacısını öldürmek için düzenlenen “haklı bir saldırı” olduğunu öne sürdüğü drone saldırısına işaret ediyorlar; sonuç olarak bunun saf bir adam ve ailesine karşı düzenlenen yanlış bir taarruz olduğu ortaya çıkmıştı. ABD hükümeti yanılgısını kabul etmedilk evvel medya araştırmalarından epeyce güçlü ve inkâr edilemez delillerin ortaya çıkması gerekti.
Kremlin’in geçersiz bayrak saldırısı gerçekleştirmekten sağlamayı umduğu yarar, ülke haricindeki gözlemcileri ikna etmekten çok Rus vatandaşları içinde bir savaş sebebi fikrini yaymak olacak. Yapılan anketler, Rusların büyük çoğunluğunun Ukrayna’nın işgal edilmesine karşı çıktığını fakat NATO’ya karşı da olumsuz bir bakış açısına sahip olduğunu ortaya koyuyor. Rusya’yı gaye alan bir provokasyon imajının devlet televizyonunda gösterilmesi, en azından başlangıç için bir işgale dayanak tesiri yaratabilir. Ancak hem de, Ruslar önderlerine karşı alaycı bir tutuma sahipler ve gerçek olduğu öne sürülen bir hücumun siyasi kar gayesiyle gerçekleştirildiği kuşkusu taşıyabilirler.
GEÇERSİZ BAYRAK ALTERNATİFLERİ
Her ne olursa olsun, Rusya’nın elinde bir işgali kolaylaştırmak doğrultusunda öteki seçenekler de mevcut. Kremlin, 2014 yılındaki Kırım işgalinin başlangıcında, Ukrayna’nın direnişini engellemek ve kamu dayanağını garanti altına almak maksadıyla dezenformasyon ve aldatma da dahil olmak üzere birtakım “etkin önlemlere” başvurdu. Rusya ve öbür Sovyet-daha sonrası devletler, birinci adım olarak rastgele bir askeri harekata girişmedilk evvel saldırıyı haklı bir reaksiyon üzere gösteren bir ‘provokasyon’ tertipleme eğilimi taşırlar.
Buna tezat halde, düzmece bayrak operasyonları karmaşıktır ve tahminen de istek edilmeyen gözleri üzerine çekecek halde çok teatraldir. Günümüzde, kamuoyunu etkilemek isteyen hükümetler, 20. yüzyılda var olanlardan fazlaca daha büyük kuvvetliklerle karşı karşıyalar. Uydurma bayrak taarruzlarının riskli olduğu bir devirde, bir savaş sebebi yaratmak isteyen önderler bir grup daha incelikli ve daha az maliyetli alternatifler içinden seçim yapabilirler.
Yazının yepyenisi The Conversation sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
ABD’li yetkililer son birkaç hafta ortasında Rusya’nın kendi güçlerine yönelik bir atak izlenimi yaratmayı ve bu manzaraları tüm dünyaya yaymayı planladığına dair birkaç kere ihtarda bulundular. Bu cinsten bir ‘sahte bayrak’ operasyonunun, şok ve galeyana niye olurak Rusya’ya Ukrayna’yı işgal etmesi için mazeret sağlayacağını öne sürdüler. Bu planı kamuoyuna açıklayarak, Biden idaresi, planın duygusal gücünü sekteye uğratmayı ve Kremlin’in bir savaş sebebi ya da öne sürülen nedeni üretmesini önlemeyi amaçladı.
Öte yandan, düzmece bayrak hücumları da artık eskisi üzere tesirli değil. Uydu fotoğrafları ve alanda çekilen canlı görüntülerin internet üzerinden geniş çaplı halde ve tıpkı anda paylaşılması -ve ayrıntıların tahlil edilmesi sürecinde gazetecilerin ve ‘koltuk dedektiflerinin’ istihbarat uzmanlarına eşlik etmesi- niçiniyle, günümüzde bir uydurma bayrak saldırısının, yapanın yanına kar kalması epeyce güç. Ayrıyeten, dezenformasyon kampanyalarının yaygınlığı sebebiyle, savaş için bir münasebet üretmek istediğinizde, gerçek bir taarruz düzenlemek şu biçimde dursun, geçersiz bir bayrak operasyonu için masraf etmeniz ya da risk almanız bile gerekmez.
UYDURMA BAYRAK HÜCUMLARININ UZUN TARİHİ
Hem düzmece bayrak akınları birebir vakitte şahsen devletlerin bu operasyonlara karıştığı tezleri uzun bir geçmişe sahip. Bu terim, korsanların, saldırmak için gereğince yakında seyreden ticaret gemilerini tuzağa düşürmek gayesiyle dost görünümlü (ve sahte) bayrakları kullanımını tanımlamak için türetilmişti. İlerleyen vakitte, kışkırtıcı kesitlerin bir düşmanı suçlamak ve misilleme için gereken temelleri oluşturmak emeliyle ‘dost’ güçlere karşı giriştiği -gerçek ya da simüle edilmiş- rastgele bir saldırıyı tanım etmek için bir sınıflandırma olarak kullanıldı.
Yirminci yüzyılda, uydurma bayrak operasyonlarını içeren birkaç değerli vakit dilimi yaşandı. 1939 yılında Nazi Almanyası’nın casusları, Polonya sonuna yakın bir yerde bulunan Alman radyo istasyonundan Alman aykırısı bildiriler yayınladılar. Buna ek olarak, Almanya’nın Polonya’yı işgal etmesi için bir mazeret üretmek maksadıyla Polonya ordusunun üniformalarını giydirdikleri birkaç sivili katlettiler. Birebir yıl ortasında, Sovyetler Birliği, Finlandiya hududu yakınındaki Sovyet topraklarını toplarla bombaladı ve akabinde işgal etmeye başladığı Finlandiya’yı kendisine saldırmakla suçladı. ABD de bunun üzere komplolara karıştı. ‘Northwoods Operasyonu’, Amerikalıları öldürmek, yapılan akın niçiniyle de Castro’yu suçlamak ve bu sayede ABD ordusuna Küba’yı işgal etme mazereti sağlamak maksadıyla önerilen bir plandı. Sonuçta, Kennedy idaresi bu planı reddetti.
Buna emsal gerçek komplolara ek olarak, ABD hükümetinin dahil olduğu bir fazlaca diğer düzmece bayrak saldırısının var olduğu öne sürüldü. Her biri bir savaş öne sürülen nedeninin büyük kıymet taşıyan bir modülünü teşkil eden 1898’de USS Maine isimli geminin batması ve 1964’te yaşanan Tonkin Körfezi olayları, bu tezleri destekleyen ispatlar zayıf olsa da mümkün geçersiz bayrak taarruzları olarak kabul gördü.
GLOBAL GÖRÜNÜRLÜK, DEZENFORMASYON VE ALAYCILIK
Bush idaresinin, sivil özgürlükler üstündeki kısıtlamaları haklı göstermek ve Irak işgaline bir temel sağlamak hedefiyle ikiz kulelerin yıkılışını planladığını öne süren “11 Eylül Gerçeği” hareketi, daha yeni ve hatta daha az gerçeğe dayanan bir oluşum niteliğinde. Sağcı uzmanlar ve siyasetçiler, Demokratların silah denetim maddelerini zorlaştırmak gayesiyle 2018 yılında Florida eyaletindeki Parkland kentinde bulunan bir lisede yaşanana misal kitlesel ataklar düzenlediklerini öne süren komplo teorisine takviye veriyorlar.
İnsanların geçersiz bayrak operasyonlarının gerçekleştirildiğine inanmalarının sebebi bunların yaygın halde yaşanması değil. Bundan çok, bu söylentiler, siyasetçilerin vicdansız olduklarına ve krizlerden yarar sağladıklarına yönelik genel algıdan dolayı inandırıcılık kazanıyorlar. Buna ek olarak, hükümetler nispeten saklılık ortasında çalışırlar ve gündemlerini gerçekleştirmek maksadıyla istihbarat, uygun eğitilmiş casuslar ve çeşitli silahlar üzere zorlayıcı araçlara başvururlar. Önderlerin, lojistik karmaşıklıklara, dahil edilmesi gereken bir fazlaca beşere ve kendi vatandaşlarını öldürme konusunda sahip taşıyabilecekleri ahlaki kaygılara rağmen, daha sonrasında siyasal kâr elde etmek emeliyle istismar ettikleri yüksek tesir yaratan olaylara kasıtlı biçimde yol açtıklarını hayal etmek, pek de büyük bir sıçrama değil.
Örnek olarak, Bush idaresinin 11 Eylül hücumlarını Irak işgaline takviye sağlamak doğrultusunda kullandığının altını çizmek, tartışmalı bir yaklaşım değildir. Fakat bu durum kimi insanların, Bush idaresinin 11 Eylül’den siyasi kar sağlaması niçiniyle, aksini gösteren bütün delillere karşın, hücumları düzenlemiş olduğu kararına ulaşmasına yol açtı.
GÜVENİLİRLİK İMTİHANI
Başkanların buna benzeri vahşetleri gerçekleştirebileceklerine inanma isteği, dünya genelinde hükümetlere dair yükselen güvensizlik eğiliminin bir göstergesi ve bu durum da talihin bir cilvesi olarak, uydurma bayrak atakları düzenleme niyeti taşıyan başkanlar açısından işleri karmaşık hale getiriyor. Şayet bunun üzere atakların tarihî bağlamda yarattığı tesir, vatandaşları önderlerinin etrafına toplayabilme hünerlerinden kaynaklanıyorsa, günümüzde gerçekleştirilen düzmece bayrak hücumları yalnızca kelamda bir saldırgana karşı öfkeyi büyütmekle kalmayıp, bununla birlikte bundan yarar sağlayan başkanlara dair kuşkular de yaratarak geri tepebilir. Buna ek olarak, ‘Bellingcat Kolektifi’ üzere açık kaynaklı istihbarat kullanan kümeler, hükümetlerin, ürkütücü yasa ve milletlerarası norm ihlallerinden paçayı sıyırmalarını güçleştiriyor.
Biden hükümeti, Rusya’nın inisiyatifi ele geçirme kabiliyetini törpülemeye çalışsa da güvenilirlik meseleleriyle karşı karşıya. Gazeteciler, Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price’ın bilhassa de bu iddiayı destekleyen deliller sunmaması niçiniyle, Rusya’nın tasarladığı uydurma bayrak operasyonlarıyla ilgili ikazına haklı biçimde kuşkuyla yaklaştılar. Kuşkucular, ABD’nin Ağustos 2021’de Kabil’den çekilişi esnasında, ordunun birinci başta bir intihar bombacısını öldürmek için düzenlenen “haklı bir saldırı” olduğunu öne sürdüğü drone saldırısına işaret ediyorlar; sonuç olarak bunun saf bir adam ve ailesine karşı düzenlenen yanlış bir taarruz olduğu ortaya çıkmıştı. ABD hükümeti yanılgısını kabul etmedilk evvel medya araştırmalarından epeyce güçlü ve inkâr edilemez delillerin ortaya çıkması gerekti.
Kremlin’in geçersiz bayrak saldırısı gerçekleştirmekten sağlamayı umduğu yarar, ülke haricindeki gözlemcileri ikna etmekten çok Rus vatandaşları içinde bir savaş sebebi fikrini yaymak olacak. Yapılan anketler, Rusların büyük çoğunluğunun Ukrayna’nın işgal edilmesine karşı çıktığını fakat NATO’ya karşı da olumsuz bir bakış açısına sahip olduğunu ortaya koyuyor. Rusya’yı gaye alan bir provokasyon imajının devlet televizyonunda gösterilmesi, en azından başlangıç için bir işgale dayanak tesiri yaratabilir. Ancak hem de, Ruslar önderlerine karşı alaycı bir tutuma sahipler ve gerçek olduğu öne sürülen bir hücumun siyasi kar gayesiyle gerçekleştirildiği kuşkusu taşıyabilirler.
GEÇERSİZ BAYRAK ALTERNATİFLERİ
Her ne olursa olsun, Rusya’nın elinde bir işgali kolaylaştırmak doğrultusunda öteki seçenekler de mevcut. Kremlin, 2014 yılındaki Kırım işgalinin başlangıcında, Ukrayna’nın direnişini engellemek ve kamu dayanağını garanti altına almak maksadıyla dezenformasyon ve aldatma da dahil olmak üzere birtakım “etkin önlemlere” başvurdu. Rusya ve öbür Sovyet-daha sonrası devletler, birinci adım olarak rastgele bir askeri harekata girişmedilk evvel saldırıyı haklı bir reaksiyon üzere gösteren bir ‘provokasyon’ tertipleme eğilimi taşırlar.
Buna tezat halde, düzmece bayrak operasyonları karmaşıktır ve tahminen de istek edilmeyen gözleri üzerine çekecek halde çok teatraldir. Günümüzde, kamuoyunu etkilemek isteyen hükümetler, 20. yüzyılda var olanlardan fazlaca daha büyük kuvvetliklerle karşı karşıyalar. Uydurma bayrak taarruzlarının riskli olduğu bir devirde, bir savaş sebebi yaratmak isteyen önderler bir grup daha incelikli ve daha az maliyetli alternatifler içinden seçim yapabilirler.
Yazının yepyenisi The Conversation sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)